उपपति
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उपपतिः, पुं, (उपमितः पत्या । अवादयः क्रुष्टाद्यर्थे तृतीयया इति समासः ।) जारः । इत्यमरः ॥ नां इति भाषा । तस्य लक्षणम् । आचारहानिहेतुः पतिः । स चतुर्व्विधः । सार्व्वकालिकपराङ्गना- पराङ्मुखत्वे सति सर्व्वकालमनुरक्तोऽनुकूलः १ । सकलनायिकाविषयसमसहजानुरागो दक्षिणः २ । भूयो निःशङ्कः कृतदोषोऽपि भूयो निवारितो- ऽपि भूयः प्रश्रयपरायणो धृष्टः ३ । कामिनी- विषयकपटपटुः शठः ४ । इति रसमञ्जरी ॥ (यथा, मनुः ३ । १५५ । “पौनर्भवश्च काणश्च यस्य चोपपतिर्गृहे” ॥)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उपपति पुं।
मुख्यादन्यभर्ता
समानार्थक:जार,उपपति
2।6।35।2।6
ज्ञातेयं बन्धुता तेषां क्रमाद्भावसमूहयोः। धवः प्रियः पतिर्भर्ता जारस्तूपपतिः समौ॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्यः
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उपपति¦ पु॰ उपमितः पत्या अवा॰ स॰। जारे।
“उपपतिरिवनीचैः पश्चिमान्तेन चन्द्रः” माघः। तस्य पतिवत् स्त्रियारतिहेतुत्वात्तत्समत्वम्।
“यस्य चोपपतिर्गृहे”
“मृष्यन्तिये चोपपपतिम्” मनुः
“सन्धये जारं गेहायोपपतिम्” यजु॰
३० ,
९ । गुप्तव्यभिचारमात्रे जारत्वम् पतिसमीपेतस्य गेहस्थित्या व्यभिचारे उपपतित्वमित्यनयोर्भेदः।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उपपति¦ m. (-तिः) A paramour, a gallent. E. उप in place of, पति a husband.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उपपतिः [upapatiḥ], [उपमितः पत्या, उप गौणः पतिः] A paramour; उपपतिरिव नीचेः पश्चिमान्तेन चन्द्रः Ś.11.65,15.63; Ms. 3.155;4.216,217; Vāj.3.9.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उपपति/ उप-पति m. a paramour , gallant VS. xxx , 9 Mn. Ya1jn5. Katha1s.