अरिष्टनेमि
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अरिष्टनेमिः, पुं, (अरिष्टस्य नेमिः, षष्ठीतत्पुरुषः ।) जिनानां चतुर्व्विंशत्यन्तर्गतद्वाविंशतितीर्थङ्करः । इति हेमचन्द्रः ॥ (विनतागर्भसम्भूतः स्वनामख्यातः कश्यपमुनिपुत्त्रः, यथा हरिवंशे, “तार्क्ष्यश्चारिष्टनेमिश्च गरुडश्च महाबलः । अरुणश्चारुणिश्चैव विनतायाः सुताः स्मृताः” ॥ वृष्णेः प्रपौत्रश्चित्रकस्य पुत्रः स्वनामख्यातो राजा, यथा, हरिवंशे, “चित्रकस्याभवन् पुत्राः पृथुर्विपृथुरेव च । अश्वग्रीवोऽश्ववाहश्च सुपार्श्वकगवेषणौ । अरिष्टनेमिरश्वश्च सुधर्म्मा धर्म्मभृत्तथा” ॥ स्वनामख्यातः प्रजापतिः । यथा रामायणे, आदिकाले महाबाहो ये प्रजापतयोऽभवन् । दक्षो विवस्वानपरोऽरिष्टनेमिस्तथैव च । कश्यपश्च महाभागस्तेषामासीदपश्चिमः” ॥)
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अरिष्टनेमि¦ पु॰
६ त॰ कश्यपपुत्रे विनतायाः पुत्रभेदे
“तार्क्ष्य-[Page0358-a+ 38] श्चारिष्टनेमिश्च गरुडश्च महाबलः। अरुणश्चारुणिश्चैतविनतायाः सुताः स्मृताः” ह्नरिव॰
२ तीर्थकरे जिनभेदे च।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अरिष्टनेमि¦ m. (-मिः) The twenty-second of the twenty-four Jaina Tirtha- ka4ras or saints. Also नेमि।
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अरिष्टनेमि/ अ-रिष्ट--नेमि mfn. the felly of whose wheel is unhurt (N. of तार्क्ष्य) RV.
अरिष्टनेमि/ अ-रिष्ट--नेमि ( इस्) m. N. of a man (named together with तार्क्ष्य) VS. xv , 18 , (said to be the author of the hymn RV. x , 178 ) RAnukr.
अरिष्टनेमि/ अ-रिष्ट--नेमि m. N. of various princes MBh. VP.
अरिष्टनेमि/ अ-रिष्ट--नेमि m. of a गन्धर्वBhP.
अरिष्टनेमि/ अ-रिष्ट--नेमि m. of the twenty-second of the twenty four जैनतीर्थंकरs of the present अवसर्पिणी.
Purana index
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
(I)--the son of Purujit [Kurujit (वि। प्।)] and father of श्रुतायुस्. भा. IX. १३. २३; Vi. IV. 5. ३१. [page१-099+ २८]
(II)--an Asura resident of Tripura. Parti- cipated in the देवासुर war between Bali and Indra. भा. VIII. 6. ३१; १०. २२.
(III)--the Gandharva presiding over the month of पुष्य; फलकम्:F1: भा. XII. ११. ४२.फलकम्:/F called on परीक्षित् practising प्रायोपवेश। फलकम्:F2: Ib. I. १९. 9.फलकम्:/F
(IV)--(Apratiman) ग्रामणि with the He- manta sun: married four daughters of दक्ष. Br. II. २३. १८; ३७. ४५; M. 5. १३; १४६. १६; वा. ५२. १८; ६३. ४२; ६५. ११२.
(V)--a प्रजापति: फलकम्:F1: Br. III. 1. ५४; वा. ६३. ४२.फलकम्:/F married the four daughters of दक्ष and became father of १६ children. फलकम्:F2: Vi. I. १५. १०३, १३४.फलकम्:/F
(VII)--the यक्ष who resides in the sun's chariot during the month of पौष। Vi. II. १०. १४.
Purana Encyclopedia
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Ariṣṭanemi : m.: A mythical bird.
Son of Vinatā (daughter of Dakṣa) 1. 59. 39; came with Tārkṣya and others to greet Arjuna at his birth 1. 114. 62, 40.
_______________________________
*5th word in left half of page p3_mci (+offset) in original book.
Mahabharata Cultural Index
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Ariṣṭanemi : m.: A mythical bird.
Son of Vinatā (daughter of Dakṣa) 1. 59. 39; came with Tārkṣya and others to greet Arjuna at his birth 1. 114. 62, 40.
_______________________________
*5th word in left half of page p3_mci (+offset) in original book.