अवसर
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवसरः, पुं, (अव + सृ + अच् ।) प्रस्तावः । मन्त्र- विशेषः । वर्षणं । इति मेदिनी ॥ वत्सरः । क्षणं । इति हेमचन्द्रः ॥ अवकाशः । यथा । “गो- बधे एका चेद्बहुभिरित्युपदेशेन दण्डवत् प्राय- श्चित्तानि भवन्तीत्यतिदेशानवसरात् । तदवस- रत्वे प्रत्येकं पूर्णप्रायश्चित्तद्वैगुण्यं स्यात्” । इति प्रायश्चित्वतत्त्वं ॥ (योग्यकालः । क्रियास्थितियोग्य- तासम्पादकरूपः कालिकोऽवकाशः । यथा, -- “कामस्तु बाणावसरं समीक्ष्य” । इति कुमारे । शिष्यजिज्ञासानिवृत्ताववश्यवक्तव्यरूपः सङ्गति- विशेषः । अनन्तरवक्तव्यत्वम् अवसरः । “उप- मानेऽवसरसङ्गतिः” । इति जगदीशः ।)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवसर पुं।
अवसरः
समानार्थक:प्रस्ताव,अवसर,काण्ड,पर्याय,वार,अन्तर
3।2।24।2।2
लवोऽभिलावो लवने निष्पावः पवने पवः। प्रस्तावः स्यादवसरस्त्रसरः सूत्रवेष्टनम्.।
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, कालः
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवसर¦ पु॰ अव + सृ--अच्।
१ प्रस्तावे, जिज्ञासानिवृत्तयेऽवश्यवक्तव्ये
२ सङ्गतिभेदे सङ्कतयश्च तच्छशब्दे वक्ष्यन्ते
४ वत्सरे,मन्त्रभेदे,
५ वर्षणे, क्रियास्थितियोग्यतासम्पादकरूपे
६ कालिकेऽवकाशे च।
“शशंस सेवावसरं सुरेभ्यः” कुमा॰
“अन्योन्यदर्शनप्राप्तोविक्रमावमरं चिरात्” रघुः
“अवसर-मधिगम्य तं हरन्त्यः” माघः।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवसर¦ m. (-रः)
1. Occasion, opportunity.
2. Rain, raining.
3. Consulta- tion in private.
4. A year.
5. A moment. E. अव, सृ to go, अप् aff.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवसरः [avasarḥ], 1 Occasion, opportunity, time; उत्पन्नावसर- मर्थित्वम् M.3; नास्यावसरं दास्यामि Ś.2; भवद्गिरामवसरप्रदानाय वचांसि नः Śi.2.8; विसर्जन˚ सत्कारः Ś.7; ˚प्राप्तम् suited to the occasion M.1; K.158; ˚तुलिताभिः Pt.5.28. equal to the occasion; वेदस्यावसरो$त्र कः Ks.5.62 what has the Veda to do here?
(Hence) A fit or proper opportunity, proper or opportune time; अवसरपठिता वाणी गुणगणरहितापि शोभते पुंसाम् Subh. Ratn. शशंस सेवावसरं सुरेभ्यः Ku.7.4; अवसरो$यमात्मानं प्रकाशयितुम् Ś.1; see अनवसर also; अवसरो$पसर्पणीया राजानः Ś.6.
Space, room, scope; कुमुदेङ्गना मनसि चावसरम् (अलभत) Śi.9.41.
Leisure, advantageous position.
Introduction.
A kind of संगीत q. v.
A year.
Raining.
Descent.
A consultation in private. -Comp. -काले, -वेलायाम् ind. On a favourable opportunity.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवसर/ अव-सर See. अव-सृ.
अवसर/ अव-सर m. " descent (of water) " , rain L.
अवसर/ अव-सर m. occasion , moment , favourable opportunity S3ak. etc.
अवसर/ अव-सर m. seasonableness , appropriate place for anything( gen. ) Katha1s.
अवसर/ अव-सर m. any one's( gen. )turn Pan5cat.
अवसर/ अव-सर m. leisure , advantageous situation L.
अवसर/ अव-सर m. (= मन्त्र)consultation in private(?) L.
अवसर/ अव-सर m. a year L.