अस्

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

अस् [as], I. 2 P. [अस्ति, आसीत्, अस्तु, स्यात्; defective in non-conjugational tenses, its forms being made up from the root भू.]

To be, live, exist (showing mere existence); नासदासीन्नो सदासीत् Rv.1.129.1; आत्मा वा इदमेक एवाग्र आसीत् Ait. Up.1.1. श्रुतिद्वैधं तु यत्र स्यात् Ms.2.14; शपथे नास्ति पातकम् 8.112; न त्वेवाहं जातु नासम् Bg.2.12; आसीद्राजा नलो नाम Nala. 1.1; Ms.5.79; न अस् not to be, to be lost, disappear, perish, नायमस्तीति दुःखार्ता Nala.7.16; अस्ति भोक्तुम् Sk. it has to be eaten; (for other uses of अस्ति see अस्ति s. v.).

To be (used as a copula or verb of incomplete predication, being followed by a noun or adjective or adverb; or some other equivalent); भक्तो$सि मे सखा च Bg.4.3; धार्मिके सति राजनि Ms.11.11; आचार्ये संस्थिते सति 5.8; so एवमेव स्यात्, तूष्णीमासीत् &c.

To belong to, be in the possession of (expressed in English by have), with gen. of possessor; यन्ममास्ति हरस्व तत् Pt.4.76; यस्य नास्ति स्वयं प्रज्ञा 5.7; न हि तस्यास्ति किंचित् स्वम् Ms.8.417; नास्ति बुद्धिरयुक्तस्य Bg.2.66.

To fall to the share of, to happen to or befall anyone (with gen.); यदिच्छामि ते तदस्तु Ś.4. तस्य प्रेत्य फलं नास्ति Ms.3.139 he cannot enjoy or get.

To arise, spring out, occur; आसीच्च मम मनसि K.142 (this) occurred to my mind.

To become; तां दृष्ट्वा दशविस्तारामासं विंशतियोजनः Rām.; also शुक्लीस्यात् राजसात् स्यात् &c. Sk.

To lead or tend to, turn out or prove to be (with dat.); स स्थाणुः स्थिरभक्ति- योगसुलभो निःश्रेयसायास्तु वः V.1.1; संगतं श्रीसरस्वत्योर्भूतये$स्तु सदा सताम् 5.24; oft. with dat. alone without अस्; यतस्तौ स्वल्पदुःखाय Pt.1.

To suffice (with dat.); सा तेषां पावनाय स्यात् Ms.11.85; अन्यैर्नृपालैः परिदीयमानं शाकाय वा स्याल्लवणाय वा स्यात् Jagannātha.

To stay, reside, dwell, live हा पितः क्वासि हे सुभ्रु Bk.6.11.

To take place, happen.

To be in a particular relation, to be affected (with loc.); किं नु खलु यथा वयमस्यामेवमियम- प्यस्मान् प्रति स्यात् Ś.1. अस्तु well, let it be; एवमस्तु, तथास्तु so be it, amen. The form आस joined to roots in forming their periphrastic perfect is sometimes separated from the root and used by itself; तं पातयां प्रथममास पपात पश्चात् R.9.61,16.86. [cf. L. est and Gr. esti. with अस्ति; esse; Zend. āsti; Pers. hast, ast] With अति to be over, excel, surpass. -अनु to be at hand; reach.-अपि (with loc. or an adv. of place)

to be in anything.

to belong to, be closely connected with.

अभि to belong to, to fall to one's share; यन्मममाभि- ष्यात् Sk.

to be over.

to excel, surpass.

to domineer or to tyrannize over, rule over. -आविस् to arise, spring up, be visible; आचार्यकं विजयि मान्मथ- माविरासीत् Māl.1.26. -उप to be near to or in.

परि to be in the way.

to surpass.

to pass or spend (time).

to pervade.

प्र to be in front of.

to be in extraordinary degree, to preponderate, excel, surpass.

प्रति to be equal to, be a match for.

to rival, emulate, vie with.

to be a representative of, stand in place of. -प्रादुस् to appear, spring up; प्रादुरासीत्तमोनुदः Ms.1.6; R.11.15. -व्यति (Atm. व्यतिहे, व्यतिसे; व्यतिस्ते) to excel, surpass, be above or superior to, out-weigh; अन्यो व्यतिस्ते तु ममापि धर्मः Bk.2.35. -अस् II.4. P. (अस्यति, आस, आस्थत्, असितुम्, अस्त)

To throw, cast, hurl, discharge, shoot (with loc. of the mark); हस्ते बिभर्ष्यस्तवे Śvet. Up.3.6; तस्मिन्नास्थदिषीकास्त्रम् R.12.23; Bk.15.91, 14.77; sometimes with dat. or gen. दस्यवे हेतिमस्य Rv.1.13.3.

To drive away, remove.

To frighten or scare away.

To throw or take away, let go, leave, give up; as in अस्तमान, अस्तशोक, अस्तकोप see अस्त.

To fight with; युयोध बलिरिन्द्रेण तारकेण गुहो$- स्यत Bhāg.8.1.28. -With अति to shoot beyond or at, overpower (with arrows); अत्यस्त having shot beyond, having surpassed or excelled; joined in acc. (Tat. comp.; P.II.1.24.) -अभिप्र to throw over or upon, hurl at.-परिनि to stretch. -अस् III. 1 U (असति-ते, असित).

To go.

To take or receive, seize.

To shine (The examples usually cited to illustrate this sense are: निष्प्रभश्च प्रभूरास भूभृताम् R.11.81; तेनास लोकः पितृमान् विनेत्रा 14.23; लावण्य उत्पाद्य इवास यत्नः Ku.1.35. But the sense of दिदीपे or 'shone' is far-fetched, though Vāmana is disposed to take it. It seems preferable to regard आस in these instances as equivalent to बभूव, either taking it, as Śākaṭāyana does, as an indeclinable तिडन्तप्रति- रूपकमव्ययम्, or considering it, as Vallabha does, as an ungrammatical form used against the rules of grammar, प्रामादिकः प्रयोगः; see Malli. on Ku.1.35).

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

अस् m. N. of a तीर्थMBh. iii , 7078.

अस् cl.2 P. अस्ति(2. sg. असि, 1. sg. अस्मि; pl. स्मसिor स्मस्, स्थ, सन्ति; (rarely A1. e.g. 1.pl. स्महेMBh. xiii , 13 ) ; Subj. असत्; Imper. अस्तु, 2. sg. एधि(fr. अस्-धिcf. Pa1n2. 6-4 , 119 ) ; Pot. स्यात्; impf. आसीत्, rarely आस्[only in RV. x ; cf. Pa1n2. 7-3 , 97 ] Page117,2 ; perf. 1. and 3.sg , आस, 2. sg. आसिथ, 3. pl. आसुः; p. m. सत्f. सती)to be , live , exist , be present; to take place , happen; to abide , dwell , stay; to belong to( gen. or dat. ); to fall to the share of. happen to any one( gen. ); to be equal to( dat. ) S3Br. xiv Mn. xi , 85 ; to turn out , tend towards any result , prove (with dat. ); to become Br2A1rUp. etc. , ( cf. Pa1n2. 5-4 , 51-55 ); to be( i.e. used as copula , but not only with adj. , but also with adv. [ e.g. तूष्णीम् आसीत्MBh. iii , 4041 ], and often with part. , [ e.g. perf. Pass. p. प्रस्थिताः स्मN. ; fut. p.p. हन्तव्यो ऽस्मिN. ; fut.p. especially with Pot. , and only in S3Br. , as यदि दास्यन्-त्-स्यात्, " if he should intend to give "] ; the pf. आसhelps to form the periphrastic perf. , and अस्मिetc. the fut. ) ; ([ cf. Gk. ? Lat. es-t ; Goth. is-t ; Lith. es-ti.])

अस् cl.4 P. अस्यति( p. अस्यत्; impf. आस्यत्, A.V. [See. परा-स्and व्य्-अस्] ; fut. p. असिष्यत्; aor. आस्थत्[ Nir. ii , 2 Pa1n2. 7-4 , 17 ; See. व्य्-अस्] ; perf. P. आस[See. परा-स्] A1. आसे[See. व्य्-अस्] ; Ved. Inf. अस्तवेVS. )to throw , cast , shoot at( loc. dat. , or gen) RV. etc. ; to drive or frighten away Nalo7d. iv , 36 ; See. also 1. अस्तs.v.

अस् असति, ते= अष्See.