आज्ञा

सम्स्कृतम्

नामः

    आकारान्त स्त्रीलिम्ग आज्ञा शब्दस्य रूपाणि

	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमा विभक्तिः	आज्ञा	आज्ञे	आज्ञाः
सम्बोधनप्रथमा	आज्ञे	आज्ञे	आज्ञाः
द्वितीया विभक्तिः	आज्ञाम्	आज्ञे	आज्ञाः
तृतीया विभक्तिः	आज्ञया	आज्ञाभ्याम्	आज्ञाभिः
चतुर्थी विभक्तिः	आज्ञायै	आज्ञाभ्याम्	आज्ञाभ्यः
पञ्चमी विभक्तिः	आज्ञायाः	आज्ञाभ्याम्	आज्ञाभ्यः
षष्ठी विभक्तिः	आज्ञायाः	आज्ञयोः	आज्ञानाम्
सप्तमी विभक्तिः	आज्ञायाम्	आज्ञयोः	आज्ञासु

आकारान्त स्त्रीलिम्ग निर्देशः,

अनुवादाः

• Anglo-Norman: [[comandement#फलकम्:xno|{{फलकम्:xno/script|lang=xno|comandement}}]] m.
• Arabic: أمر (ar) ('amr) m.
• Armenian: [[հրաման#फलकम्:hy|{{फलकम्:hy/script|lang=hy|հրաման}}]] (hy) (hraman)
• Basque: men (eu)
• Chinese:

  Mandarin: [[命令#फलकम्:zh|फलकम्:Hani]] (zh) (mìnglìng)

• Czech: [[rozkaz#फलकम्:cs|{{फलकम्:cs/script|lang=cs|rozkaz}}]] (cs) m., [[povel#फलकम्:cs|{{फलकम्:cs/script|lang=cs|povel}}]] (cs) m.
• Danish: [[ordre#फलकम्:da|{{फलकम्:da/script|lang=da|ordre}}]] (da) फलकम्:c
• Dutch: order (nl) m., bevel (nl) n.
• Esperanto: [[ordono#फलकम्:eo|{{फलकम्:eo/script|lang=eo|ordono}}]] (eo)
• Estonian: [[korraldus#फलकम्:et|{{फलकम्:et/script|lang=et|korraldus}}]] (et)
• Finnish: [[käsky#फलकम्:fi|{{फलकम्:fi/script|lang=fi|käsky}}]] (fi), [[komento#फलकम्:fi|{{फलकम्:fi/script|lang=fi|komento}}]] (fi)
• French: ordre (fr) m.

  Old French: [[comandement#फलकम्:fro|{{फलकम्:fro/script|lang=fro|comandement}}]] m.

• German: Order (de) f., Befehl (de) m.
• Greek: [[διαταγή#Greek|{{फलकम्:el/script|lang=el|διαταγή}}]] (el) f.
• Hungarian: [[parancs#फलकम्:hu|{{फलकम्:hu/script|lang=hu|parancs}}]] (hu)
• Indonesian: [[perintah#फलकम्:id|{{फलकम्:id/script|lang=id|perintah}}]] (id)
• Interlingua: ordine
• Italian: ordine (it) m., comando (it) m.

| width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top align=left width=48%|

• Japanese: 命令 (ja) (めいれい, meirei)
• Korean: [[명령#फलकम्:ko|फलकम्:Kore]] (ko) (myeongnyeong) ([[命令#फलकम्:ko|फलकम्:Kore]] (ko))
• Latin: ēdictum (la) n.
• Luxembourgish: [[Uerder#फलकम्:lb|{{फलकम्:lb/script|lang=lb|Uerder}}]] (lb) m.
• मलयाळम्: [[കൽപന #फलकम्:ml|फलकम्:Mlym]] (ml) (kalpana) n., [[ ഉത്തരവ്#फलकम्:ml|फलकम्:Mlym]] (ml) (utharavu) n., [[ആജ്ഞ#फलकम्:ml|फलकम्:Mlym]] (ml) (aajnja) n.
• Mizo: [[thupêk#फलकम्:lus|{{फलकम्:lus/script|lang=lus|thupêk}}]], [[thupêk#फलकम्:lus|{{फलकम्:lus/script|lang=lus|thupêk}}]]
• Norwegian: [[ordre#फलकम्:no|{{फलकम्:no/script|lang=no|ordre}}]] (no) m.
• Oriya: [[ନିର୍ଦ୍ଦେଶ#फलकम्:or|फलकम्:Orya]] (or)
• Persian: [[ارد#फलकम्:fa|{{फलकम्:fa/script|lang=fa|اُرد}}]] (fa) (ord), [[دستور#फलकम्:fa|{{फलकम्:fa/script|lang=fa|دستور}}]] (fa) (dastur), [[فرمان#फलकम्:fa|{{फलकम्:fa/script|lang=fa|فرمان}}]] (fa) (farmân)
• Polish: [[rozkaz#फलकम्:pl|{{फलकम्:pl/script|lang=pl|rozkaz}}]] (pl) m.
• Portuguese: ordem (pt) f.
• Russian: [[приказ#Russian|{{फलकम्:ru/script|lang=ru|приказ}}]] (ru) (prikáz) m.

• Scottish Gaelic: [[òrdugh#फलकम्:gd|{{फलकम्:gd/script|lang=gd|òrdugh}}]] (gd) m.
• Slovene: [[ukaz#फलकम्:sl|{{फलकम्:sl/script|lang=sl|ukaz}}]] (sl) m.
• Spanish: orden (es) f., mandato (es) m.
• Swahili: [[oda#फलकम्:sw|{{फलकम्:sw/script|lang=sw|oda}}]] (sw)
• Swedish: [[befallning#फलकम्:sv|{{फलकम्:sv/script|lang=sv|befallning}}]] (sv) फलकम्:c, [[order#फलकम्:sv|{{फलकम्:sv/script|lang=sv|order}}]] (sv) फलकम्:c
• Telugu: [[ఆదేశము#फलकम्:te|{{फलकम्:te/script|lang=te|ఆదేశము}}]] (te) (aadESamu)
• Turkish: [[emir#फलकम्:tr|{{फलकम्:tr/script|lang=tr|emir}}]] (tr)

|}

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

आज्ञा, स्त्री, (आङ् + ज्ञा + अङ् + टाप् ।) आ- देशः । तत्पर्य्यायः । अववादः २ निर्देशः ३ नि- देशः ४ शासनं ५ शिष्टिः ६ । इत्यमरः ॥ (“तथेति शेषामिव भर्तराज्ञां” । इति कुमारे । ३ । २२ । “पश्चात् वनाय गच्छेति तदाज्ञां मुदितोऽग्रहोत्” इति रघौ । १२ । ७ ।)

अमरकोशः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

आज्ञा स्त्री।

आज्ञा

समानार्थक:अववाद,निर्देश,निदेश,शासन,शिष्टि,आज्ञा,शास्त्र,हव

2।8।26।1।2

शिष्टिश्चाज्ञा च संस्था तु मर्यादा धारणा स्थितिः। आगोऽपराधो मन्तुश्च समे तूद्दानबन्धने॥

पदार्थ-विभागः : , गुणः, शब्दः

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

आज्ञा¦ स्त्री आ + ज्ञा--अङ्।

१ आदेशे आदेशश्च निकृष्टस्यभृत्यादेः कृत्यादौ प्रवृत्त्यर्थव्यापारभेदः।
“आज्ञयानरपतेर्द्विजन्मनां दारकर्ममृतसूतके तथा। बन्धमोक्षमख-दीक्षणेष्वपि क्षौरमिष्टमखिलेषु चोडुषु” ज्योति॰।
“तथेति शेषामिव भर्त्तुराज्ञाम्” कुमा॰।
“पश्चात् वनायतच्छेति तदाज्ञां मुदितोऽग्रहीत्” रघुः।
“अनतिक्रमणीयादिवस्पतेराज्ञा” शकु॰।
“दूरापावर्ज्जितच्छत्रैस्तस्याज्ञांशासनार्पिताम्” रघुः
“शिरोभिराज्ञामपरे महीभुजः”। [Page0642-b+ 38] माघः।

२ ज्योतिषोक्तें लग्नावधिदशमभावे तन्त्रीक्तेभ्रूमध्यस्थे सुषुम्णानाड्यन्तर्गते

४ आज्ञाचक्रे च विवरणमा-ज्ञाचक्रशब्दे।
“आज्ञासंक्रमणं तत्र गुरोराज्ञेति कीर्त्ति-तेति” तन्त्रम्।

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

आज्ञा¦ f. (-ज्ञा) An order, a command. E. आङ् before ज्ञा to know, and अङ् aff.

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

आज्ञा [ājñā], 9 P. To know, understand, learn, obtain information, ascertain, notice, perceive. -Caus. (ज्ञापयति)

To order, command, direct.

To assure.

आज्ञा [ājñā], [आ-ज्ञा-अङ्] P. आतश्चोपसर्गे P.III.3.16.

An order, command; तथेति शेषामिव भर्तुराज्ञाम् Ku.3.22.

Permission, allowance.

Power of arrangement; नैवार्थेन च कामेन विक्रमेण न चाज्ञया । शक्या दैवगतिर्लोके निवर्तयितुमुद्यता ॥ Rām.6.11.25. -Comp. -अनुग, -अनुगामिन्, -अनुयायिन्, -अनुवर्तिन्, -अनुसारिन्, -संपादक, -वह a. obedient, submissive. -कर, -कारिन् a. obeying or executing orders, obedient. (-रः) a servant; ˚करत्वमधिगम्य V.3.19 being the obedient servant; कार्याणां गतयो विधेरपि नयन्त्याज्ञाकरत्वं चिरात् Mu.7.16 subjection. -करणम्, -पालनम् obedience, execution of commands. -चक्रम् a mystical circle or diagram; one of the six described in Tantras. -पत्रम् an edict, written order.

प्रतिघातः, भङ्गः disobedience, insubordination; नाज्ञाभङ्गं सहन्ते नृवर नृपतयस्त्वादृशाः सार्व- भौमाः Mu.3.22.

rebellion, disloyalty. -विधेय a. obedient to commands. -शतं प्रापयिता An officer charged with carrying the king's orders into effect. EI.XII. p.65; XIX. p.118 f.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

आज्ञा/ आ- -जानाति( Impv. 2. pl. -जानीत; perf. -जज्ञौ; p. जानत्)to mind , perceive , notice , understand RV. i , 94 , 8 ; 156 , 3 S3Br. Ta1n2d2yaBr. ; (See. अन्-आजानत्): Caus. -ज्ञापयति, ते(Inf. -ज्ञप्तुम्R. iv , 40 , 8 )to order , command , direct MBh. etc. ; to assure R. vi , 103 , 10.

आज्ञा/ आ-ज्ञा f. order , command Mn. x , 56 MBh. etc.

आज्ञा/ आ-ज्ञा f. authority , unlimited power Ba1lar.

आज्ञा/ आ-ज्ञा f. N. of the tenth lunar mansion VarBr2.

आज्ञा/ आ-ज्ञा f. permission( neg. 523161 अनाज्ञयाinstr. ind. without permission of ( gen. ) Mn. ix , 199 )

Purana index

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

--a name of ललिता. Br. IV. १७. १९. [page१-150+ २९]