आणि
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आणिः, पुं, स्त्री, (अण + इन् ।) अक्षाग्रकीलकः ॥ अश्रिः । सीमा । इति मेदिनी ॥
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आणि¦ पुंस्त्री॰ अण--इण् स्त्रियां वा ङीप्। रथचक्राग्रस्थे
१ कीलके,
२ कोटौ
३ सीम्नि च।
“मयोभुवा सरथा यातमर्वाग्गन्तंनिधिं धुरमाणि र्न नाभिम्” ऋ॰
४ ,
४३ ,
८ ।
“आणिंन रथ्यममृताधितस्थुः” ऋ॰
१ ,
३५ ,
६ , सुश्रुतोक्ते मर्म्मस्थान-भेदे, अत ऊर्द्ध्वं प्रंत्येकशोमर्म्मस्थानं व्याख्यास्याम” इत्युपक्रम्य।
“जानुन ऊर्द्ध्वमुभयतस्त्र्यङ्गुलमाणिर्नामतत्रशोफाभिवृद्धिः स्तव्धसक्थिता च” उक्रम्।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आणि¦ mf. (-णिः)
1. The edge of a sword.
2. The pin of the axle of a cart.
3. A limit, a boundary. E. अण to sound, इन् affix, the pen. long; also अणि।
Apte
सम्पाद्यताम्
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आणि [āṇi], m., f. [अण्-इण्-स्त्रियां वा ङीप्]
The pin of the axle of a cart, the linch-pin आणिं न रथ्यममृताधि तस्थुः Rv.1.35.6.
The part of the leg just above the knee (जानुन ऊर्ध्वमुभयतस्त्र्यङ्गुलमणिर्नाम Suśr.)
The corner of a house.
A boundary, limit.
The edge of a sword.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आणि m. (See. अणि)the pin of the axle of a cart RV. i , 35 , 6 ; 63 , 3 ([" battle " Naigh. ii , 17 ]) and v , 43 , 8
आणि m. the part of the leg just above the knee Sus3r.
आणि mf. a linch-pin L.
आणि mf. the corner of a house L.
आणि mf. a boundary L.
Vedic Index of Names and Subjects
सम्पाद्यताम्
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Āṇi.--This word, which is found in the Rigveda,[१] but rarely later,[२] appears to be best taken with Roth[३] and Zimmer[४] as denoting the part of the axle of the chariot which is inserted into the nave of the wheel. Sāyaṇa renders it as lynch-pin, and this sense is accepted by Leumann,[५] being apparently also found in the Nirukta.[६] In one place in the Rigveda[७] the word appears by synecdoche to denote the whole chariot, but the passage is, according to Geldner,[८] completely obscure.
- ↑ i. 35, 6;
v. 43, 8. - ↑ In a Mantra in the Aitareya Āraṇyaka, ii. 7. See Keith's edition, pp. 266, 267, and Vānī.
- ↑ St. Petersburg Dictionary, s.v.
- ↑ Altindisches Leben, 247.
- ↑ Etymologisches Wo7rterbuch, 30.
- ↑ vi. 32.
- ↑ i. 63, 8. Cf. Pischel, Vedische Studien, 1, 96.
- ↑ Geldner, ibid., 1, 141, n. 3.