आनक
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आनकः, पुं, (आङ् + अन् + ण्वुल्) पटहः । भेरी । मृदङ्गः । शब्दयुक्तमेघः । इति मेदिनी ॥ (यथा, भगवद्गीतायां १ । १३ । “ततः शङ्खाश्च भेर्य्यश्च पणवानकगोमुखाः” ।)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आनक पुं।
पटहः
समानार्थक:आनक,पटह
1।7।6।2।1
स्याद्यशः पटहो ढक्का भेरी स्त्री दुन्दुभिः पुमान्. आनकः पटहोऽस्त्री स्यात्कोणो वीणादि वादनम्.।
पदार्थ-विभागः : उपकरणम्,वाद्योपकरणम्
आनक पुं।
भेरी
समानार्थक:भेरी,दुन्दुभि,आनक
3।3।3।2।2
जम्बुकौ क्रोष्टुवरुणौ पृथुकौ चिपिटार्भकौ। आलोकौ दर्शनद्योतौ भेरीपटगहमानकौ॥
पदार्थ-विभागः : उपकरणम्,वाद्योपकरणम्
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आनक¦ पु॰ आनयति सोत्साहान् करोति अन--णिच् ण्वुल्।
१ पटहे,
२ मृदङ्गे,
“ततः शङ्खाश्च भेर्यश्च पणवानकगोमुखाःसहसैवाभ्यहन्यन्त” गीता
३ सशब्दमेघे च।
४ उत्साहकेत्रि॰। कर्ण्णादि॰ चतुरर्थ्यां फिञ्। आनकायनिः। तत्सन्निकृष्टदेशादौ त्रि॰।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आनक¦ m. (-कः)
1. A large military drum, beaten at one end.
2. A double drum.
3. A small drum or tabor.
4. A thunder-cloud, or a cloud to which the noise of the thunder is ascribed. E. आङ before अन to sound, and वुन् aff.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आनकः [ānakḥ], [आनयति उत्साहवतः करोति अन्-णिच्-ण्वुल् Tv.]
A large military drum (beaten at one end), a double drum, a drum or tabor in general; पणवानक- गोमुखाः । सहसैवाभ्यहन्यन्त Bg.1.13.
The thundercloud. cf. ... आनकः स्वनदम्बुदे । भेर्यां मृदङ्गे पटहे ... Nm. -Comp. -दुन्दुभिः epithet of Vasudeva, father of Kṛiṣṇa; cf. Hariv. वसुदेवो महाबाहुः पूर्वमानकदुन्दुभिः । जज्ञे यस्य प्रसूतस्य दुन्दुभ्यः प्राणदन्दिवि ॥ आनकानां च संह्रादः सुमहानभवद्दिवि । (-भिः, भी f.) a large drum or dhol. kettle-drum (beaten at one end). -स्थली N. of a country.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आनक m. ( etym. doubtful) , a large military drum beaten at one end
आनक m. a double drum
आनक m. a small drum or tabor Bhag. Hariv.
आनक m. a thunder-cloud or a cloud to which the thunder is ascribed L.
आनक mfn. energetic T.
Purana index
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
(I)--a son of शूर and मारिषा. Married कन्का and had two sons--Satyajit and Purujit. भा. IX. २४. २८ and ४१.
(II)--a kind of divine musical instrument. भा. X. ८३. ३०; M. १३५. ८३. १४०-43; वा. ९६. १४५; Br. III. ७१. १४७.
Purana Encyclopedia
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
ĀNAKA : A person of the Yādava dynasty. (See under YĀDAVAVAṀŚA).
_______________________________
*1st word in left half of page 89 (+offset) in original book.