कमठ
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कमठम्, क्ली, (कम + “कमेरठः” । उणां १ । १०२ । इति + अठ ।) भाण्डभेदः । तत्तु मुनीनां जल- पात्रम् । इति मेदिनी ॥
कमठः पुं, (के जले मठति वसतीति । क + मठ वासे + पचाद्यच् ।) कच्छपः । इत्यमरः । १ । १० । २१ ॥ (यथा महानाटके । “कमठपृष्ठकठोरमिदं धनु- र्मधुरमूर्त्तिरसौ रघुनन्दनः” ॥ मकठात्कामठं मांसं रामठेन समन्वितम् । यदि सर्पिःसमायुक्तं का सुधा वसुधातले” ॥ इत्युद्भटः ॥ * ॥ गुणादयोऽस्य कच्छपशब्दे ज्ञातव्याः ॥ भगवद्विष्णोर्द्वितीयावतारः । यथा हटयोगदीपिकायाम् । १ । १० । “अशेषतापतप्तानां समाश्रयमठो हठः । अशेषयोगयुक्तानामाधारकमठो हटः” ॥) वंशः । इति शब्दरत्नावली ॥ दैत्यविशेषः । मुनि- भाजनम् । इति हेमचन्द्रः ॥ शल्लकी इति धरणी ॥ (नृपविशेषः । यथा महाभारते । २ । ४ । २२ । “कक्षसेनः क्षितिपतिः क्षेमकश्चापराजितः । काम्बोजराजः कमठः कम्पनश्च महाबलः” ॥)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कमठ पुं।
कूर्मः
समानार्थक:कूर्म,कमठ,कच्छप
1।10।21।1।4
स्यात्कुलीरः कर्कटकः कूर्मे कमठकच्छपौ। ग्राहोऽवहारो नक्रस्तु कुम्भीरोऽथ महीलता॥
पत्नी : कच्छपी
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्येतरः, जन्तुः, उभयचरः
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कमठ¦ पुं स्त्री कम--अठन्।
१ कूर्मे कच्छपशब्देविवृतिः स्त्रियांजातित्वात् ङीष्।
“कमठपृष्ठकटोरमिदं धनुः” महाना॰।
२ विष्णोरेकादशे अवतारभेदे।
“सुरासुराणामुदधिंमथ्नतां मन्दराचलम्। दध्रे कमठरूपेण पृष्ठे एकादशेविभुः” भाग॰
१ ,
३ ,
१७ ।
३ मुनीनां जलपात्रभेदे न॰विश्वः।
४ वंशे पु॰ शब्दर॰।
५ दैत्यभेदे पु॰ हेमच॰।
६ शल्लकीवृक्षे पु॰ धरणिः।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कमठ¦ mn. (-ठः-ठं)
1. A water jar, especially one made of a hollow gourd or cocoanut, and used by ascetics. m. (-ठः)
1. A turtle, a tortoise.
2. A bamboo.
3. The name of a Daitya or de- mon.
4. A porcupine. f. (-ठी) A female tortoise, a small one. E. कम् to desire, &c. अठ Unadi affix, fem. affix. ङीष्।
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कमठः [kamaṭhḥ], [Uṇ.1.1]
A tortoise; संप्राप्तः कमठः स चापि नियतं नष्टस्तवादेशतः Pt.2.192.
A bamboo
A water-jar. -ठी A female tortoise or a small tortoise.-Comp. -पतिः a king of tortoises.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कमठ m. ( Un2. i , 102 ) a tortoise BhP. Pan5cat. etc.
कमठ m. a porcupine L.
कमठ m. a bamboo L.
कमठ m. N. of a king MBh.
कमठ m. of a मुनि
कमठ m. of a दैत्य
कमठ mn. a water-jar ( esp. one made of a hollow gourd or cocoa-nut , and used by ascetics) L.