कलिल
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कलिलः, त्रि, (कल्यते मिश्य्रते इति । “सलिकलि” उणां १ । ५५ । इति इलच् ।) गहनः । इत्यमरः । ३ । १ । ८५ ॥ (यथा गीतायाम् २ । ५२ । “यदा ते मोहकलिलं बुद्धिर्व्यतितरिष्यति” ॥) मिश्रः । इत्युणादिकोषः ॥ (यथा भागवते ६ । २ । ४६ । “न यत्पुनः कर्म्मसु सज्जते मनो रजस्तमोभ्यां कलिलं ततोऽन्यथा” ॥)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कलिल वि।
दुष्प्रवेशः
समानार्थक:कलिल,गहन,कष्ट
3।1।85।1।3
सङ्कटम्ना तु सम्बाधः कलिलं गहनं समे। सङ्कीर्णे सङ्कुलाकीर्णे मुण्डितं परिवापितम्.।
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कलिल¦ त्रि॰ कल--इलच्।
१ गहने, अमरः
“थदा ते मोहक-लिलं बुद्धिर्व्यतितरिष्यति” गीता।
२ मिश्रे च उज्ज्व॰।
“लोकालोकी कलोऽकल्ककलिलोऽलिकुलालकः” माघः।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कलिल¦ mfn. (-लः-ला-लं)
1. Impervious, impenetrable.
2. Mixed, blended. E. कल् to count, &c. इलच् Unadi aff.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कलिल [kalila], a. [कल-इलच्] Uṇ.1.54]
Covered with, full of. वराङ्गनागणकलिलं नृपात्मजः ततो बलाद् वनमभिनीयते स्म तत् Bu. Ch.3.65.
Mixed, blended with; तत एवाक्रन्दकलिलः कलकलः Mv.1.
Affected by, subject to; अकल्ककलिलः Śi.19.98.
Impervious, impenetrable.
Contaminated, defiled; तदा वृषध्वजद्वेषकलिलात्मा प्रजापतिः Bhāg.4.7.1, Śi.19.98.
Doubtful, suspicious; एतस्मात्कारणाच्छ्रेयः कलिलं प्रतिभाति मे Mb.12.287.11. -लम् A large heap, confused mass; विशसि हृदय क्लेशकलिलम् Bh.3.34; confusion; यदा ते मोहकलिलं बुद्धिर्व्यतितरिष्यति Bg.2.52.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कलिल mfn. (1. कल्Un2. i , 55 ), mixed with S3is3. xix , 98
कलिल mfn. full of , covered with MBh. BhP. etc.
कलिल mfn. impenetrable , impervious
कलिल n. a large heap , thicket , confusion S3vetUp. Bhag. etc.
Purana index
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--son of Soma. Br. III. 3. २३; वा. ६६. २३.