विकिशब्दकोशः

गम्

सम्स्कृतम् सम्पाद्यताम्

क्रिया सम्पाद्यताम्

एति, अटति, स्थानान्तरम् करोति गम् धातु परस्मै पदि

लट् सम्पाद्यताम्

एकवचनम् द्वि वचनम् बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः गच्छति गच्छतः गच्छन्ति
मध्यमपुरुषः गच्छसि गच्छथः गच्छथ
उत्तमपुरुषः गच्छामि गच्छावः गच्छामः
Translations सम्पाद्यताम्
to move from a place to another that is further away फलकम्:jump

नामरूपाणी सम्पाद्यताम्

शतृ सम्पाद्यताम्

गच्छन्

शानच् सम्पाद्यताम्

गम्यमानः

क्तवतु सम्पाद्यताम्

गतवान्

क्त सम्पाद्यताम्

गतः

यत् सम्पाद्यताम्

गन्तव्यः- गन्तुम् योग्यम्

अनीयर् सम्पाद्यताम्

गनमीयम्

तव्यम् सम्पाद्यताम्

गन्तव्यम्

सन् सम्पाद्यताम्

जिगमिषा

अव्ययाः सम्पाद्यताम्

तुम् सम्पाद्यताम्

गन्तुम्

त्वा सम्पाद्यताम्

गत्वा

यन्त्रोपारोपितकोशांशः सम्पाद्यताम्

कल्पद्रुमः सम्पाद्यताम्

 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


गम्, क्ली, (गीयते इति । गै गाने + भावे बाहु- लकात् डः ।) गीतम् । इत्येकाक्षरकोषः ॥

Apte सम्पाद्यताम्

 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


गम् [gam], 1 P. (गच्छति, जगाम, अगमत्, गमिष्यति, गन्तुम्, गत desid.; जिगमिषति, जिगांसते Ātm.; freq. जङ्गम्यते; जङ्गमीति or जङ्गन्ति)

To go, move in general; गच्छत्वार्या पुनर्दर्शनाय V.5; गच्छति पुरः शरीरं धावति पश्चादसंस्तुतं चेतः Ś.1.33; क्वाधुना गम्यते 'where art thou going'.

To depart, go forth, go away, set forth or out; उत्क्षिप्यैनां ज्योतिरेकं जगाम Ś.5.3.

To go to, reach, resort to, arrive at, approach; यदगम्यो$पि गम्यते Pt.1.7; एनो गच्छति कर्तारम् Ms.8.19 the sin goes to (recoils on) the doer; 4.199; so धरणिं मूर्ध्ना गम् &c.

To pass, pass away, elapse (as time); दिनेषु गच्छत्सु R.3.8 as days rolled on, in course of time; Me.85; काव्यशास्त्रविनोदेन कालो गच्छति धीमताम् H.1.1; गच्छता कालेन in the long run.

To go to the state or condition of, become, undergo, suffer, partake of &c. (usually joined with nouns ending in. -ता, -त्व &c., or any noun in the acc.); गमिष्या- म्युपहास्यताम् R.1.3; पश्चादुमाख्यां सुमुखी जगाम Ku.1.26 went by or received the name of Umā; so तृप्तिं गच्छति becomes satisfied; विषादं गतः became dejected; कोपं न गच्छति does not become angry; आनृण्यं गतः became released from debt; मनसा गम् to think of, remember; Ku.2.63; वृषेण गच्छतः riding a bull; Ku.5.8.

To cohabit, have sexual intercourse with; गुरोः सुतां ... यो गच्छति पुमान् Pt.2.17; Y.1.8. -Caus. (गमयति-ते)

To cause to go, lead or reduce to (as a state); गमितः गतिम् Ku.4.24; Bh.3.38; Ki.2.7.

To spend, pass (as time).

To make clear, explain, expound.

To signify, denote, convey an idea or sense of; द्वौ नञौ प्रकृतार्थ गमयतः 'two negatives make one affirmative'.

To send to.

To bring to a place (acc.).

To impart, grant, bestow.

To intend, mean.

Monier-Williams सम्पाद्यताम्

 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


गम्

Etymology सम्पाद्यताम्

  1. Ved. cl.1 P. गमति( Naigh. ; Subj. गमम्, गमत्[ गमातस्, गमाथAV. ] , गमाम, गमन्RV. ; Pot. गमेमRV. ; inf. गमध्यैRV. i , 154 , 6 )
  2. : cl.2 P. गन्ति( Naigh. ; Impv. 3. sg. गन्तु, [2. sg. गधिSee. आ-, or गहिSee. अधि-, अभ्य्-आ-, आ-, उपा--] , 2. pl. गन्ताor गन्तनRV. ; impf. 2. and 3. sg. अगन्[ RV. AV. ] , 1. pl. अगन्म[ RV. AV. ; cf. Pa1n2. 8-2 , 65 ] , 3. pl. अग्मन्RV. ; Subj. [or aor. Subj. cf. Pa1n2. 2-4 , 80 Ka1s3. ] 1. pl. गन्म, 3. pl. ग्मन्RV. ; Pot. 2. sg. गम्यास्RV. i , 187 , 7 ; Prec. 3. sg. गम्यास्RV. ; pr. p. ग्मत्, x , 22 , 6 )
  3. : cl.3 P. जगन्ति( Naigh. ii , 14 ; Pot. जगम्याम्, यात्RV. ; impf. 2. and 3. sg. अजगन्, 2. pl. अजगन्तor तनRV. )
  4. : Ved. and Class. cl.1 P. (also A1. MBh. etc. ) , with substitution of गच्छ्([= ?]) for गम्, गच्छति (cf. Pa1n2. 7-3 , 77 ; Subj. गा-च्छातिRV. x , 16 , 2 ; 2. sg. गच्छास्[ RV. vi , 35 , 3 ] or गच्छासि[ AV. v , 5 , 6 ] ; 2. pl. गच्छातRV. viii , 7 , 30 ; 3. pl. गच्छान्RV. viii , 79 , 5 ; impf. अगच्छत्; Pot. गच्छेत्; pr. p. गच्छत्RV. etc. ; aor. अगमत्Pa1n2. 3-1 , 55 ; vi , 4 , 98 Ka1s3. ; for A1. with prepositions cf. Pa1n2. 1-2 , 13 ; 2nd fut. गमिष्यतिAV. etc. ; 1st fut. गन्ता[ Pa1n2. 7-2 , 58 ] RV. etc. ; perf. 1. sg. जगमा[ RV. ],3. sg. जगाम, 2. du. जग्मथुर्, 3. pl. जग्मुर्RV. etc. ; p. जगन्वस्[ RV. etc. ] or जग्मिवस्Pa1n2. 7-2 , 68 f. जग्मुषीRV. etc. Page347,1 ; Ved. inf. गन्तवे, गन्तवै; Class. inf. गन्तुम्: Ved. ind.p. गत्वाय, गत्वी; Class. ind.p. गत्वा[ AV. etc. ] , with prepositions -गम्यor -गत्यPa1n2. 6-4 , 38 )

Meanings सम्पाद्यताम्

to go , move , go away , set out , come RV. etc. ; to go to or towards , approach (with acc. or loc. or dat. [ MBh. Ragh. ii , 15 ; xii , 7 ; cf. Pa1n2. 2-3 , 12 ] or प्रति[ MBh. R. ]) RV. etc. ; to go or pass (as time e.g. काले गच्छति, time going on , in the course of time) R. Ragh. Megh. Naish. Hit. ; to fall to the share of( acc. ) Mn. etc. ; to go against with hostile intentions , attack L. ; to decease , die Ca1n2. ; to approach carnally , have sexual intercourse with( acc. ) A1s3vGr2. iii , 6 Mn. etc. ; to go to any state or condition , undergo , partake of , participate in , receive , obtain( e.g. मित्रतां गच्छति, " he goes to friendship " i.e. he becomes friendly) RV. AV. etc. ; जानुभ्याम् अवनीं-गम्, " to go to the earth with the knees " , kneel down MBh. xiii , 935 Pan5cat. v , 1 , 10/11 ; धरणीं मूर्ध्ना-गम्, " to go to the earth with the head " , make a bow R. iii , 11 , 6 ; मनसा-गम्, to go with the mind , observe , perceive RV. iii , 38 , 6 VS. Nal. R. ; (without मनसा)to observe , understand , guess MBh. iii , 2108 ; (especially Pass. गम्यते, " to be understood or meant ") Pa1n2. Ka1s3. and L. Sch. ; दोषेणor दोषतो-गम्, to approach with an accusation , ascribe guilt to a person( acc. ) MBh. i , 4322 and 7455 R. iv , 21 , 3 : Caus. गमयति( Pa1n2. 2-4 , 46 ; Impv. 2. sg. Ved. गमयाor गामय[ RV. v , 5 , 10 ] , 3. sg. गमयतात्AitBr. ii , 6 ; perf. गमयां चकारAV. etc. ) to cause to go( Pa1n2. 8-1 , 60 Ka1s3. )or come , lead or conduct towards , send to( dat. AV. ), bring to a place( acc. [ Pa1n2. 1-4 , 52 ] or loc. ) RV. etc. ; to cause to go to any condition , cause to become TS. S3Br. etc. ; to impart , grant MBh. xiv , 179 ; to send away Pa1n2. 1-4 , 52 Ka1s3. ; " to let go " , not care about Ba1lar. v , 10 ; to excel Prasannar. i , 14 ; to spend time S3ak. Megh. Ragh. etc. ; to cause to understand , make clear or intelligible , explain MBh. iii , 11290 VarBr2S. L. Sch. ; to convey an idea or meaning , denote Pa1n2. 3-2 , 10 Ka1s3. ; (causal of the causal) to cause a person ( acc. )to go by means of jigamiSati another Pa1n2. 1-4 , 52 Ka1s3. : Desid. जिगमिषति( Pa1n2. , or जिगांसतेPa1n2. 6-4 , 16 Siddh. ; impf. अजिगांसत्S3Br. x )to wish to go , be going La1t2y. MBh. xvi , 63 ; to strive to obtain S3Br. x ChUp. ; to wish to bring (to light , प्रकाशम्) TS. i : Intens. जङ्गन्ति( Naigh. ) , जङ्गमीतिor जङ्गम्यते( Pa1n2. 7-4 , 85 Ka1s3. ) , to visit RV. x , 41 , 1 ( p. गनिग्मत्) VS. xxiii , 7 ( impf. अगनीगन्); ([ cf. ? ; Goth. qvam ; Eng. come ; Lat. venio for gvemio.])

गम् gen. abl. ग्मस्See. 2. क्षम्.

Purana Encyclopedia सम्पाद्यताम्

 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


GAM : Music. (Agni Purāṇa, Chapter 348).


_______________________________
*1st word in right half of page 272 (+offset) in original book.

"https://sa.wiktionary.org/w/index.php?title=गम्&oldid=507386" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्