तथागत
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तथागतः, पुं, (यथा पुनरावृत्तिर्न भवति तथा तेन प्रकारेण गतः । यद्वा, तथा सत्यं गतं ज्ञानं यस्य । सुप्सुपेति समासः ।) बुद्धः । इत्यमरः । १ । १ । १३ ॥ (यथा, सर्व्वदर्शनसंग्रहे । “यथा गतास्ते मुनयः शिवां गतिं तथा गतिं सोऽपि गतस्तथागतः ॥” * ॥ तथा तेन प्रकारेणागतः ।) पूर्ब्बोक्तप्रकारेणा- गते, त्रि ॥ (यथा, महाभारते । ३ । ७७ । ५ । “ततो वभूव नगरे सुमहान् हर्षजः स्वनः । जनस्य संप्रहृष्टस्य नलं दृष्ट्वा तथागतम् ॥”)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तथागत पुं।
बुद्धः
समानार्थक:सर्वज्ञ,सुगत,बुद्ध,धर्मराज,तथागत,समन्तभद्र,भगवत्,मारजित्,लोकजित्,जिन,षडभिज्ञ,दशबल,अद्वयवादिन्,विनायक,मुनीन्द्र,श्रीघन,शास्तृ,मुनि
1।1।13।1।5
सर्वज्ञः सुगतो बुद्धो धर्मराजस्तथागतः। समन्तभद्रो भगवान्मारजिल्लोकजिज्जिनः॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, आत्मा, ऋषिः
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तथागत¦ पु॰ तथा सत्यं गतं ज्ञानं यस्य यथा न पुनरावृत्ति-र्भवति तथा तेन प्रकारेण गत इति वा तथा गतः सहसु-पेति समासः।
१ बुद्धमुनौ सुगते अमरः।
“यथा गतास्तेमुनयः शिवां गतिं तथागतिं सोऽपि गतस्तथागतः” सर्वद॰ वौद्धागमः।
२ पूर्वोक्तप्रकारेण गते त्रि॰।
“नलं दृष्ट्वातथागतम्” भा॰ व॰
७७ अ॰।
“श्रियं तथागतां दृष्ट्वाज्वलन्तीमिव पाण्डवे” भा॰ स॰
१६ अ॰।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तथागत¦ m. (-तः) A Jina or Budd'ha. E. तथा thus, (what really is,) and गत known, obtained.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तथागत/ तथा--गत mfn. being in such a state or condition , of such a quality or nature RPra1t. iii , 5 MBh. Ma1lav. v , 9/10
तथागत/ तथा--गत mfn. " he who comes and goes in the same way [as the बुद्धs who preceded him] " , गौतमबुद्धBuddh. Sarvad.
तथागत/ तथा--गत mfn. a Buddhist SS3am2kar. i , 70
तथागत/ तथा--गत mfn. x