तिब्बती-संस्कृत-शब्दकोशः(जीत सैन नेगी-कृतः)/भाग-१
- ka
- १. आद्यव्यञ्जनवर्णः । अस्योच्चारणस्थानम् —कण्ठः । = क (नागरीवर्णः) — । {ka ni gang du'ang mi gnas pa'o//} ककारं न क्वचित् स्थितम् हे.त.८ख/२४; । {ka ta ka} कतकः वि.सू.३६ख/४६ । २. = {ka ba} स्तम्भः — । {ka chen} महास्तम्भः बो.अ.११ख/५.४० । ३. पदांशः ( {ming cha}) : ।{dpyid ka} ग्रीष्मः (? वसन्तः) ल.अ.९३क/४०; । {gdengs ka} फणः अ.क.२२२ख/२४.१६३ । ४. प्र. [1] अवस्थाबोधकः ( {shar ka}) — ।{nyi ma shar kar} सूर्यस्य अभ्युद्गमनवेलायाम् ल.वि.११क/१२; । {'chi ka} —{'chi kar} मरणावस्थायाम् अ.सा.३२२क/१८१ [2] समुच्चयबोधकः । {gsum ka} — {'di gsum ka yang yod pa ma yin te} न चैतत् त्रयमपि प्र.अ.११०क/११७ । ५. कः — । {ka ni tshangs pa rlung nyi ma/} /{me dang gshin rje bdag nyid dang /} /{gsal ba dang ni 'gro ba la 'o//} श्री.को.१६४क/रा.को.१ (१. = {tshangs pa} ब्रह्मा, २. = {rlung} वायुः, ३. = {nyi ma} सूर्यः, ४. = {me} अग्निः, ५. = {gshin rje} यमः, ६. = {bdag nyid} आत्मा, ७. = {gsal ba} प्रकाशः)
- ka ka
- सं. १. काकः [1] = {bya rog} वायसः श्री.को.१६४क [2] वृक्षविशेषः श्री.को.१६४क; रा.को.२.७७ । २. = {bya rog tshogs} काकम्, काकसमूहः श्री.को.१६४क; रा.को.२.७१ । ३. = {bya rog shing} काका, काकजङ्घावृक्षः श्री. को.१६४क; रा.को.२.७९
- ka ka ni
- काकणिः ( काकणी, काकिणिः, काकिणी, काकिनी) । १. पणचतुर्थांशः म.व्यु.९३७; काकिणी च चतुर्भागो माषकस्य पणस्य च वा.को.१८५३; । {ka ka Ni bzhi la ma Sha ka'o} काकणिचतुष्कं माषकः वि.सू.१५ख/१७; द्र.— । {'gron bu nyi shu'i rin gyi ming} छो.को.१ । २. मानदण्डः — । {kA ka NI ni bzhi cha dang /} {srang dang tshad kyi dbyug pa la} श्री.को.१८३; रा.को.२.७९.
- ka ka nI la
- काकनीलः, इन्द्रनीलमणिभेदः : {in+d+ra nI la'i bye brag} छो.को.१; {dbang sngon nam in+d+ra nI la ste rin po che sngon po'i rigs kyi ming} ङ.को.२६३; {in+d+ra nI la dang ni ma la gnyis las cung zad nag pa'i rdo sman zhig yin pa 'dis nad ma lus sel} बो.को.१.
- ka ka Ni
- = {ka ka ni/}
- ka ka ri
- ना. ककारिः, पर्वतविशेषः श.को.२; • सं. = {kaka kha TI} कक्खटी, खटिका म.व्यु.५९४० (८५ख); मि.को.२५ख ।
- ka ku da
- ककुदः १. = {gtso bo} प्राधान्यम् — {gtso bo dang ni rgyal po'i rtags/} {khyu mchog nog rnams ka ku da'o} प्राधान्ये राजलिङ्गे च वृषाङ्गे ककुदः अ.को.२२४ख/३.३. ९२; {ka ku da ni gtso bo dang /} {rgyal po'i rtags dang glang gi nog} ङ.को.४०४ २. = {khyu mchog nog} वृषाङ्गम् अ.को. २२४ख/३.३.९२; ङ.को.४०४ ३. = {rgyal po'i rtags} राजचिह्नम् अ.को.२२४ख/३.३.९२; ङ.को.४०४.
- ka ku b+ha
- १. ककुभः [1] अर्जुनवृक्षः — {gtsang po'i sra shing dpa' bo'i shing /} {dbang po'i shing dang ka ku b+ho rdzun} नदीसर्जो वीरतरुरिन्द्रद्रुः ककुभोऽर्जुनः अ.को.१५७क/२.४.४५ [2] = {dug mo nyung} कुटजवृक्षः; (= {ka ku b+ha ya}) {shing dug mo nyung ngam arju na} बो.को.१; द्र.— ककुभः कुटजेऽर्जुने (: शब्दार्णवः) [3] वीणाप्रान्तवक्रकाष्ठम् — ( {pi wang gi}) {rtsa ba'i shing 'khyog ka ku b+ha} ङ. को.३६; ककुभस्तु प्रसेवकः वै.को.३.९.१२० २. ककुभम्, कुटजकुसुमम् — {ka ku b+ha yi dri ldan}…{yun ring thogs par} कालक्षेपं ककुभसुरभौ (ककुभैः कुटजकुसुमैः सुरभौ सुगन्धिनि : मल्लिनाथसूरिकृतटीका) मे.दू.३४३ख/१.२३; आ.को.२३६.
- ka ku b+ha ya
- = {ka ku b+ha/}
- ka ko la
- १. = {zla ba'i bye ma} पृथ्वीका, बृहदेला; तत्पर्यायः : {zla ba'i bye ma'am zla stobs} चन्द्रबाला, {e lA} एला, {niSha ku Ti} निष्कुटिः, {mang po} बहुला अ.को.१६३क/२.४.१२५; {tshang mang zla ba gzhon nu ma/} {zla ba'i bye ma ka ko la} ङ.को.१७१ २. = {kA ko la/}
- ka k+ko la
- = {kak+ko la/}
- ka k+ko lA
- = {kak+ko lA/}
- ka rka ta
- = {karka ta/}
- ka kha
- १. भोटत्रिंशद्व्यञ्जनवर्णाः : {bod yig gsal byed sum cu'i ming} द.को.१; बो.को.२ २. कख {ka kha'i do ha zhes bya ba} कखदोहनाम क.त.२२६६.
- ka sgrogs
- = {bya rog} करटः, काकः : {ka ka zhes sgrog pas bya rog} छो.को.१; द्र.— कं कुत्सितं रटति शब्दं करोतीति रा.को.२.३०.
- ka ca
- धनम् श.को.३; द्रव्यम् लो.को.१; {nor dngos po spyi'i ming} छो.को.१; तत्पर्यायः : {rdzas dang yo byad nor dang ni/} {longs spyod don dang bi b+ha ba/} {ba su zang zing dbyig dang dkor/} {ka ca 'byor ba dngos po'o//} ङ.को. २९९.
- ka co la
- = {kham phor} कचोलः, शरावः — {kham phor gyi rnam pa ste ka co la'i rnam pa} स(श)रावाकृतिः कचोलाकृतिः वि.प्र.९८क/३.१७.
- ka cha
- = {ka ca/}
- ka chen
- महास्तम्भः १. महान् स्तम्भः — {chos la sems pa'i ka chen la/} /{ji ltar btags pa mi 'chor bar//} धर्मचिन्तामहास्तम्भे यथा बद्धो न मुच्यते बो.अ.११ख/५. ४० २. उपाधिविशेषः — {dbus kyi ka chen rin chen rdo rje dang dz+nyAn shri gnyis yin} मि.को.११३क ।
- ka gnyis pa
- = {bya rog} द्विकः (द्वौ कौ ककारवर्णौ यत्र), काकः छो.को.१/रा.को.२.७६७.
- ka ta
- कतः १. = {ka ta ka} , कतकवृक्षः रा.को.२.१६; • ना. कतः, मुनिविशेषः ; अयं तु विश्वामित्रपुत्राणामेकतमः रा.को.२.१६; द्र. {ka ta'i bu/}
- ka ta ka
- कतकः, वृक्षविशेषः — {ka ta ka'i 'bras bu} कतकफलम् वि.सू.३६ख/४६; तत्पर्यायाः : अम्बुप्रसादः, कतः, तिक्तफलः, रुच्यः, छेदनीयः, गुच्छफलः, कतफलः, तिक्तमरिचः रा.को.२.१६.
- ka ta ka'i 'bras bu
- कतकफलम् — {ka ta ka'i 'bras bus chu shin tu dang bar 'gyur ro//} कतकफलेनाम्भसः स्वच्छोपगमनम् वि.सू.३६ख/४६.
- ka ta pu ra
- = {ga bur/}
- ka ta ya na
- = {kAt+yA ya na/}
- ka ta'i bu
- ना. १. कात्यः, कात्यायनमुनिः रा.को.२.८३ २. कात्यायनः [1] श्रावकाचार्यविशेषः श.को.४; = {ka t+ya'i bu/} [2] धर्मशास्त्रकर्तृमुनिविशेषः रा.को.२.८३; द्र.— कतस्य युवगोत्रापत्ये ऋषिभेदे । स च त्रिविधः विश्वामित्रवंश्यः, गोमिलपुत्रः, कतवंश्यसोमदत्तद्विजपुत्रः वसुदत्तागर्भजः वररुचिनाम्ना ख्यातश्च वा. को.१८६२.
- ka ta'i bu mo
- = {ka t+ya'i bu mo/}
- ka tu
- कटुः १. [1] = {tsha ba} रसभेदः ङ.को.३९३; वा.को.१६२२ [2] तृणभेदः छो.को.६. २. • वि. कटुरसयुक्तः रा.को.२.१०;
- ka to ra
- कटोरा, पात्रविशेषः रा.को.२.११; द्र.— {ka To ra ste zangs snod gzhong pa} छो.को.२; {zangs rag sogs las bzos pa'i gzhong pa} बो.को.३.
- ka t+ya
- = {kAt+ya/}
- ka t+ya'i bu
- ना. = {kAt+yA ya na} कात्यायनः, श्रावकाचार्यः १०३४ कात्यायनीपुत्रः, {btsun pa kA t+yA'i bu /}15; {nyan thos kyi rtsa ba'i sde bzhi'i gnas brtan pa'i sde'i srol gtod mkhan} बो.को.३.
- ka t+ya'i bu chen po
- ना. = {kAt+yA ya na chen po} महाकात्यायनः, श्रावकाचार्यः म.व्यु.१०३४ (२३क).
- ka t+ya'i bu nog can
- ना. ककुदः कात्यायनः, तीर्थिकशास्ता — यानीमानि भो गौतम पृथग्लोके तीर्थ्यायतनानि; तद्यथा—पूरणः काश्यपः… ककुदः कात्यायनः, निर्ग्रन्थो ज्ञातपुत्रः अ.श.११३क/१० २; मि.को.९९ख ।
- ka t+ya'i bu mo
- ना. (= {kAt+yA ya nI}) = {lha mo u mA} कात्यायनी, उमा अ.को.१३०क/१.१.३७.
- ka rti ka
- = {karti ka/}
- ka rten
- पा. = {ka gdan} कुम्भकः, स्तम्भाधारः म.व्यु.५५७४ (८२ख); मि.को.१४०; {ka rten dang ka stegs/} {ka ba 'degs byed gdan lta bu/} {ka gdan} छो.को.७; शिला — {shi lA/} {mas rten te ka gdan dang sgo'i ma them} मि.को.१४१क ।
- ka rten gyi spang leb
- न्यासपट्टः — सप्ताष्टेष्टकास्तरदानम् । तदुपरिन्यासपट्टस्य वि.सू.९४ख/११३.
- ka stegs
- = {ka rten/}
- ka Ta ka
- कटकः, ओ कम् १. = {lag gdub} वलयः — {gdu bu dang ni gdub kor te/} {dpung pa'i gdu bu dpung pa'i rgyan/} {lag gdub lag kor ka Ta ka} ङ.को.२४३; रा.को.२.२९८ २. = {ri shod} गिरेर्नितम्बः — {ri zhol mo min ri rtsa} कटकोऽस्त्री नितम्बोऽद्रेः अ.को.१५३ख/२.३.५; {ka Ta ka ni ri shod dang /} {gdu bu dang ni 'khor lo'o//} ङ. को.३८९/रा.को.२.८ ३. = {'khor lo} चक्रम् ङ.को.३८९/रा.को.२.८.
- ka Ta ki
- = {ri bo} कटकी, पर्वतः श.को.४; वा.को.१६१९.
- ka Ti
- कटिः १. = {rked pa} श्रोणी — {ka Ti rked pa glang po'i 'gram} ङ.को.३९३; रा.को.२.१७२ २. = {glang 'gram} हस्तिगण्डस्थलम् ङ.को.३९३; मो.को. २४३.
- ka To ra
- = {ka to ra/}
- ka T+wang+ga
- = {kaT wang ga/}
- ka da ra
- १. कदरः, श्वेतखदिरः रा.को.२.१८ २. = {ku mu da dkar po} कह्लारम्, श्वेतोत्पलम् — {pad ma ut+pa la ka da ra/} /{me tog rnams kyis yang dag mchod//} कमलोत्पलकह्लारकुसुमैः समवाकिरत् ।। अ.क.२१३क/८७.३८.
- ka dag
- वि. = {ye dag} वीध्रम् — {bI d+h+raMH/} {ka dag gam ye dag} मि.को.१०ख; शुद्धः मि.को.१०ख; द्र.— {rtsa ba nas dag pa'am chos kyi dbyings stong pa nyid du gsungs} छो.को.२.
- ka dam pa
- = {ka dam ba} 1. कदम्बः, वृक्षविशेषः — {shing ka dam pa dang sardza dang ardzu na dang d+ha ba dang seng ldeng dang ku TA dza stug po yod pa} कदम्बसर्जार्जुनधवखदिरकुटजनिचिते जा.मा.१४९क/१७४; तत्पर्यायाः — {nI pa} नीपः, {dga' byed} प्रियकः, {gshol ldan dga' bar byed pa} हलिप्रियः अ.को.१५७क/२.४.४२; द्र.— {tshogs can stobs bzang dga' ba'i shing /} /{rdul stobs can dang 'bras mang ldan/} /{gshol ldan dga' byed shing bal can/} /{chu skyar can dang ka dam ba'o//} ङ.को.१६२ २. = {kA dam ba/}
- ka dam pa skyes
- कादम्बरी १. = {chang} मदिरा मि.को.३९ख; वा.को.१८८१ २. = {khu byug mo} कोकिला रा.को.२.८३ ३. = {dbyangs can ma} सरस्वती वा.को. १८८२.
- ka dam pa can
- = {sprin phreng} कादम्बिनी, मेघमाला वा. को.१८८२; {sprin gyi ming la'ang} छो.को.२.
- ka dam pa'i me tog
- कदम्बपुष्पम् — {ka dam ba'i me tog bzhin du spu zing zhes byas} कदम्बपुष्पवदाहृष्टरोमकूपः अ.श.२७६ख/२५४; म.व्यु.६२१४ (८८ख).
- ka dam ba
- = {ka dam pa/}
- ka dam ba ka
- = {ka dam pa} कदम्बकः, कदम्बवृक्षः रा.को.२.१८.
- ka dam ba ka'i me tog
- = {ka dam pa'i me tog}
- ka di ra
- = {kha di ra} खदिरः, वृक्षविशेषः छो.को.२/रा.को.२.२७५.
- ka dru
- ना. कद्रुः, नागमाता — {ka dru'i bu} काद्रवेयः अ.को. १४५ख/१.१०.१; सा तु दक्षकन्या कश्यपपत्नी च रा.को.२.१९.
- ka dru'i bu
- = {klu} काद्रवेयः, कद्रुसन्तानः — {ri gnas ka dru'i bu} नागाः काद्रवेयाः अ.को.१४५ख/१.१०.१; तत्पर्यायः : कद्रुसुतः, कद्रुपुत्रः रा.को.२.१९.
- ka gdan
- = {ka rten/}
- ka sde
- कवर्गः — {'dir g}.{yon pa'i phrag pa dang dpung pa'i tshigs la nam mkha' la sogs pa'i dbyangs thung ngus phye ba'i ka sde lugs las bzlog pas so//} अत्र कवर्गो विलोमेनाकाशादिह्रस्वस्वरभिन्नो वामस्कन्धबाहुसन्धौ वि.प्र.२५६क/२.६७; {bod yig gsal byed kyi sde pa dang po ste/} {ka kha ga nga}*/ {legs sbyar gsal byed kyi sde pa dang po ste/} {ka kha ga g+ha nga} बो.को.४.
- ka na ka
- १. = {gser} कनकम्, स्वर्णम्— {ka na ka ni gser} श्री.को.१६५ख २. कनकः [1] नागकेसरवृक्षः श्री.को.१६५ख; रा.को.२.१९ [2] चम्पकवृक्षः श्री.को.१६५ख; रा.को.२.१९ [3] कालीयवृक्षः श्री.को.१६५ख; रा.को.२.१९.
- ka na ka warma
- ना. = {gser gyi go cha} कनकवर्मा १. आचार्यः श.को.५ २. वणिक् मो.को. ४२८.
- ka na kha la
- ना. कनखलम्, तीर्थम् — {ka na kha la yi 'jug ngogs su/} /{khrus byas yang 'byung srid ma yin//} स्नात्वा कनखले तीर्थे सम्भवेन्न पुनर्भवः ।। प्र.अ.१७५ख/५२७; तच्च तीर्थं गङ्गाद्वारसमीपस्थम् वा.को.१६४५.
- ka na sgra can
- = {zi ra dkar po} कणा, श्वेतजीरकम् मि.को.५७क ।
- ka nas dag pa
- = {ka dag/}
- ka ni ka
- = {ka nis ka/}
- ka niSha ka
- = {ka nis ka/}
- ka nis ka
- ना. कनिष्कः, कुशनवंश्यः नृपः — {lag na rdo rje nga yongs su mya ngan las 'das nas lo bzhi brgya lon pa na 'dir ku sha na'i rigs kyi rgyal po ka nis ka zhes bya ba 'byung bar 'gyur ba} एष चतुर्वर्षशतपरिनिर्वृतस्य मम वज्रपाणे (कुशनवंश्यः) कनिष्को नाम राजा भविष्यति वि.व.१२२क/१.१०.
- ka n+yA
- = {kan+yA/}
- ka Na pa
- • सं. कणपः, यन्त्रभेदः वा.को.१६२७; • ना. काह्णपादः, सिद्धाचार्यः — {ka Na pa'i glu} ( काह्णपादगीतिका) क.त.२३५७.
- ka Na ya
- कणयः, अस्त्रविशेषः — {ka Na ya/} ({legs}) {mdung gi mar sner tha gu btags pa'i mdung zhags} बो.को. ४; द्र.— कणयो लोहमात्रोऽथ शङ्कुर्ना शल्यमस्त्रियाम् वै.को.३.७.१६७.
- ka r+Na pa
- = {kar+Na pa/}
- ka r+Ni ka
- = {kar+Ni ka/}
- ka pA la
- कपालः, ओ लम् १. = {thod pa} शिरोऽस्थि — {mgo rus thod pa ka pA la} ङ.को.२२८; छो.को.२ २. पात्रविशेषः; द्र.— मृण्मयकर्परादिभिक्षापात्रम् रा.को.२. २३; यत्यादेर्भिक्षापात्रम् वा.को.१६५४; {bde ba skyong ste/} {mi'i thod pa las bzos pa'i snod cig} बो.को.४.
- ka pi
- = {ka pi ta/}
- ka pi ka tsha
- कपिकच्छुः, ओ छूः, वृक्षविशेषः श.को. ५; रा.को.२.२३.
- ka pi ta
- १. कपित्थः, वृक्षविशेषः; तत्पर्यायाः — {da d+hi t+tha} दधित्थः, {zho 'bras} दधिफलः, {me tog 'bru} पुष्पफलः, {so rtse nyams byed} दन्तशठः अ.को.१५५ख/२.४. २१ २. कपित्थम्, कपित्थफलम् — {ka pid tha gsol} कपित्थभक्तः वि.व.२१५ख/१.९२.
- ka pi na
- ना. कप्फिणः/कफिणः १. महाश्रावकः — {nyan thos chen po brgyad}…{'di lta ste/} {gnas brtan shA ri'i bu dang}…{ka pi na'o//} अष्टौ महाश्रावकाः…तद्यथा—स्थविरशारिपुत्रः…कफिणश्चेति म.मू.१३५क/४४ २. ब्राह्मणकप्फिणः — {de'i tshe na tshe dang ldan pa bram ze ka pi na rgyal po'i khab na sde can ma'i phug na}…{'jug go//} तेन खलु समयेनायुष्मान् ब्राह्मणकप्फिणो राजगृहे विहरति सेनिकगुहायाम् वि.व.१३७ख/२.११४ ३. नृपः — । {lho phyogs na rgyal po rtog ldan zhes bya ba}…({de'i})…{khye'u}…{zhig btsas so//} {de nas de btsas pa'i btsas ston byas nas ka pi na zhes ming btags so//} दक्षिणापथे कल्पो नाम राजा…तस्य…पुत्रो जातः…तस्य जातौ जातिमहं कृत्वा कप्फिण इति नामधेयं व्यवस्थापितम् अ.श.२३९ख/२२०; = {ka pi na chen po/}
- ka pi na chen po
- ना. १. महाकप्फिणः, महाश्रावकः — {nyan thos chen po}…{'di lta ste/} {gnas brtan shA ri'i bu dang}…{ka pi na chen po dang} महाश्रावकैः…तद्यथा—स्थविरेण च शारिपुत्रेण…महाकप्फिणेन सु.व्यू.२९५ख/२५४ २. नृपः — {de nas phyi zhig na rgyal po ka pi na chen po blon po khri brgyad stong gis zhabs 'bring byas te ri dwags shor du song ba} अथापरेण समयेन राजा महाकप्फिणोऽष्टादशामात्यसहस्रपरिवृतो मृगवधाय निर्गतः अ.श.२३९ख/२२०; = {ka pi na/}
- ka pi la
- = {ser skya} ।। • वि. कपिलः, पिङ्गलवर्णयुक्तः रा.को.२.२४; • सं. कपिलः, पिङ्गलवर्णः रा.को.२.२४; • ना. कपिलः, कपिलमुनिः श.को.६; रा.को.२.२४.
- ka pi la
- = {kam pi la/}
- ka pinya dza la
- • सं. = {gong ma sreg} कपिञ्जलः, पक्षिविशेषः — {sha chu ka piny+dza la dang /} {gong ma sreg ces bya ba'o} ङ.को.१९९; • ना. कपिञ्जलः, ऋषिकुमारः रा.को.२.२३.
- ka pita tha
- = {ka pi ta/}
- ka pid
- = {ka pi ta/}
- ka ped
- = {ka bed/} 1. = {bil ba} शाण्डिल्यः, बिल्ववृक्षः; तत्पर्यायाः — {bil ba} बिल्वः, {she lu Sha skyes} शैलूषः, {dpal gcod} मालूरः, {dpal 'bras} श्रीफलः मि.को.५९क २. बिल्वम्, बिल्ववृक्षस्य फलम् यो.श.२क/१५; रा.को.४.४२४.
- ka po ta
- = {phug ron} कपोतः, पक्षिविशेषः; तत्पर्यायौ — {phug ron} पारावतः, {dig mnyan} कलरवः अ.को.१६७ख/२.५.१४; द्र.— {skad cig 'dod ldan ca co sgrog/} /{rdo yi zas can ka po ta/} /{rgya phibs gnas 'cha' dig snyan dang /} /{'phrul pa'i mig can phug ron no//} ङ.को.१९७.
- ka r+pu ra
- = {ga bur/}
- ka phreng
- = {kA li} कालिः, ककारादिव्यञ्जनवर्णाः — {a phreng ka phreng gi sngags kyi rim pa zhes bya ba} आलिकालिमन्त्रज्ञाननाम क.त.२४०४; {bod yig gsal byed ka nas a bar gyi rim pa} बो.को.४.
- ka phreng sgom pa'i lam
- ना. कालिमार्गभावना, ग्रन्थः क. त.२४०५.
- ka ba
- • सं. १. स्तम्भः [1] गृहस्तम्भादयः म.व्यु.५५७३ (८२ख); {ka ba la sogs pa mi g}.{yo} स्तम्भादेरचलनम् प्र.अ.८४ख/९२; स्थूणा — {gzugs}…{ka ba tshig pa lta bu} दग्धस्थूणानिभानां रूपाणाम् वि.सू.४५क/५६; दण्डः — {srub ma'i ka ba ku Tha ra} कुठरो दण्डविष्कम्भे अ.को. १९९ख/२.९.७४ २. = {rengs byed} जडीभावः — {stamab+ha ka ba rengs byed la} ङ.को.४१२; स तु निष्प्रतिभता रा.को.२.४३२; • ना. स्थूणः, ग्रामः — {ka ba dang nye ba'i ka ba'i grong} स्थूणोपस्थूणौ ग्रामौ वि.सू.७४क/९१.
- ka ba lta bu nyid
- पा. स्तम्भभूतता, स्तूपभेदः — {mchod rten ni rnam pa gnyis te/} {gtsang khang can nyid dang ka ba lta bu nyid do} द्वैविध्यं स्तूपे । सहगतत्वं स्तम्भभूतता च वि.सू.९९क/११९.
- ka ba 'dra ba
- वि. स्तम्भाकारः — {dge 'dun bsrungs khyod kyis sems can ka ba 'dra ba gang dag mthong ba} यांस्त्वं सङ्घरक्षित सत्त्वानद्राक्षीः स्तम्भाकारान् शि.स.३७ख/३६.
- ka ba bzang po
- सुस्तम्भः श.को.७.
- ka bed
- = {ka ped/}
- ka ma cha
- ना. कामाख्या १. पीठम् वा.को.१९००; तीर्थम् मो.को.२७२; श.को.८ २. देवी रा.को.२.८९; वा.को. १९००.
- ka ma ru
- ना. कामरूपः १. देशः — {de tshe kA ma ru yul du/} /{de 'dra'i rgyal po 'byung bar 'gyur//} कामरूपे तदा देशे भविष्यन्ति तथा नृपाः म.मू.३२४ख/५०८ २. पीठम्— {gnas ni kol la gi ri nyid/} /{de bzhin du ni kAm ru nyid//} पीठं पौर्णगिरिश्चैव कामरूपं तथैव च ।। हे.त.८क/२२ ३. क्षेत्रम् स.उ.९.१६.
- ka ma la
- १. = {pad+ma} कमलम्, पद्मम् — {me tog ka ma la gsar du kha bye ba ltar 'jam pa'i phyag gis} स्थूलि(फुल्लि भो.को.)तनवकमलकोमलेन पाणिना सु.प्र.५३ख/१०६ २. कमलः, मृगभेदः — {ri dgas ka ma la} ङ. को. ४२३; रा.को.२.२८.
- ka ma la can
- ना. = {dpal mo} कमला, लक्ष्मीः छो.को.३/रा.को.२.२८.
- ka ma la shI la
- ना. कमलशीलः, आचार्यः — {de kho na nyid bsdus pa'i dka' 'grel slob dpon chen po ka ma la shI las mdzad pa rdzogs so//} कमलशीलविरचिता (तत्त्वसंग्रह)पञ्जिका समाप्ता त.प.३३१क/११३०; स तु स्वातन्त्रिकयोगाचारमाध्यमिकः बो.को.५; = {pad ma'i ngang tshul/}
- ka med
- = {thabs med} निरुपायः छो.को.३; {thabs shes med pa} बो.को.५.
- ka mo da
- १. कामोदः, स्वरप्रभेदः — स्वराः सप्त गान्धारादयः । तेषामङ्गानि प्रभेदाः कामोदादयः बो.प.२८; मो.को.२७३ २. कामोदा, रागिणीविशेषः रा.को.२.९२; वा.को.१९०५.
- ka tsa ra
- ना. काचरा, कपिलस्य माता — {de nas nam zhig ser skya ni/} /{rgol ba'i rgyal srid thob pa la song /} /{dben par dal bus rang gi ma/} /{ka tsa ra zhes bya bas smras//} ततः कदाचिदेकान्ते कपिलं काचराभिधा । सम्प्राप्तं वादिसाम्राज्यं जगाद जननी शनैः ।। अ.क.३०२ख/३९.६१.
- ka tsa lin da
- = {ka tsa lin da'i gos} काचलिन्दिकम्, वस्त्रविशेषः म.व्यु.५८७९ (८५क); काचिलिन्दिकम् — नीलवैडूर्यराजखचितसर्वरत्नप्रत्यर्पितकाचिलिन्दिकसुखसंस्पर्शभूमिभागम् ग.व्यू.५५ख/१४९; काचिलिन्दिकसुखसंस्पर्शा ल.वि.११ख/१३; द्र. काचलिन्दि; काचिलिन्दि ( काकचिञ्चिक) मो.को. २६८.
- ka tsa lin da'i gos
- = {ka tsa lin da/} काचलिन्दिकम्, वस्त्रविशेषः म. व्यु.५८७९ (८५क);
- ka tsa lin di
- = {ka tsa lin da/}
- ka tsang ga la
- • सं. = {rgya mtsho} कचङ्गलः, समुद्रः रा.को.२. ६; वा.को.१६१२; • ना. कचङ्गला १. प्रदेशः — {sangs rgyas bcom ldan 'das}…{yul ka tsang ga la na ka tsang ga la'i nags khrod na bzhugs so//} बुद्धो भगवान्…कचङ्गलायां विहरति काचङ्गलीये वनषण्डे अ.श.२०८ख/१९२ २. काचिद् वृद्धा — {o ta la na rgan mo ka tsang ga la zhes bya ba zhig gnas} ओतलायां कचङ्गला नाम वृद्धा वि.व.१३१ख/१.२०.
- ka tsang ga la'i
- काचङ्गलीयम् — {ka tsang ga la'i nags khrod na} काचङ्गलीये वनखण्डे अ.श.२०८ख/१९२.
- ka gzhu
- पा. कृकाटकम् म.व्यु.५५७५ (८२ख); {ka ba dang gdung ma'i bar gyi shing} छो.को.३; {a part of a column} मो.को.३०४; कृकाटम् — {de'i steng du ka gzhu'i 'dab ma dag go//} तेषां त्रिक(कृका भो.पा.)टपत्राणाम् वि.सू.९४ख/११३.
- ka gzhu'i 'dab ma
- पा. कृकाटपत्रम् — {de'i steng du ka ba'i tshar dag go//} {de'i steng du ka gzhu'i 'dab ma dag go//} तस्य स्तम्भपङ्क्तेः । तेषां त्रिक(कृका भो.पा.)टपत्राणाम् वि.सू.९४ख/११३.
- ka yig
- ककारः — {ka yig la sogs pa'i gsal byed} ककारादिव्यञ्जनम् वि.प्र.२५६क/२.६७; क — {gsal byed ka yig} कव्यञ्जनम् वि.प्र.२५६क/२.६७.
- ka ye
- = {kwa ye/}
- ka ra
- • सं. १. = {ka ra dkar po} शर्करा, इक्षुविकारः यो. श.२क/८; खण्डः यो.श.४क/५० २. करः [1] = {sdud pa} भागधेयः — {ka ra sdud dang lag pa 'od} ङ.को.४१७/रा.को.२.२९ [2] = {lag pa} हस्तः ङ.को.४१७/रा.को.२. २९ [3] = {'od} किरणः ङ.को.४१७/रा.को.२.२९ ३. = {btson khang} कारा कारागारम् रा.को.२.१००; • ना. कारा, द्वीपः — {ka ra zhes bya ba'i gling lho phyogs kyi rgya mtsho'i nang na 'dug pa} दक्षिणसमुद्रमध्य…काराद्वीपम् जा.मा.३१क/३६.
- ka ra ka
- १. = {spyi blugs} करकम्, कमण्डलुः — {spyi blugs ser ba ka ra ka} ङ.को.३८७/रा.को.२.२.२९ २. = {ser ba} करका, वर्षोपलः ङ.को.३८७/रा.को.२.२९.
- ka ra dkar po
- सिता, शर्करा — {sha rka ra dang ka ra dkar//} शर्करा सिता अ.को.१९७क/२.९.४३; धवलवर्णत्वात् सिता अ.वि.२.९.४३.
- ka ra Ta
- करटः १. = {bya rog} काकः — {bya rog glang 'gram ka ra Ta} ङ.को.३९२/रा.को.२.२.३० २. = {glang 'gram} हस्तिगण्डः ङ.को.३९२/रा.को.२.३०.
- ka ra bi ra
- करवीरः, वृक्षविशेषः — {ka ra bI ra dkar po'i so shing la lan bdun bsngags te zos na} श्वेतकरवीरदन्तकाष्ठमभिमन्त्र्य भक्षयेत् म.मू.१४५क/५७; तत्पर्यायाः : {rta gsod} हयमारकः, {brgyar gyes} शतप्रासः, {gtum po} चण्डातः, {lag pa dpa'} करवीरः, {pra ti hA sa} प्रतिहासः अ.को.१५९ख/२.४.७७; {so sor rgod} प्रतिहासः, {dpa' bo'i lag pa} करवीरः ङ.को.१६१/रा.को.२.३२.
- ka ra bi ra'i 'dab ma lta bu
- वि. करवीरपत्रिका — {a shwad+tha dang kar bI ra'i 'dab ma lta bu dag mi bcang ngo //} धारयेत्…नाश्वत्थकरवीरपत्रिकाम् वि.सू.७४ख/९१.
- ka ra bi ra'i me tog
- करवीरपुष्पम् — {ka ra bI ra'i me tog gi phreng ba} करवीरमाला अ.श.५४क/४७.
- ka ra bI ra
- = {ka ra bi ra/}
- ka ra sbu ba
- = {hwags} मत्स्यण्डी, खण्डविकारः; तत्पर्यायः — {hwags} फाणितम् अ.को.१९७क/२.९.४३; {ka ra sbu ba hwags} ङ.को.२९०; इक्षुविशेषस्य रसपाकत्र खण्डयोग्ये सारभूते या गुडिकाकारा जायते सा मत्स्यण्डी रा.को.३.५८३.
- ka ranya dza
- = {'jam 'bras} करञ्जः; करञ्जकः, वृक्षविशेषः अ.को.१५७ख/२.४.४७; तद्भेदः : अङ्गारमञ्जी षड्ग्रन्थो मर्कट्यङ्गारवल्लरी । करञ्जभेदाश्चत्वारः ।(: शब्दरत्नावली); स षड्विधः रा.को.२.३०; तत्र नाटाकरञ्जपर्यायः— {tsher ma can} सकण्टकः, {pra kI r+ya} प्रकीर्य्यः, {rul byed skyes} पूतिकरजः, {mar gyis gang} घृतपूर्णः, {rtsod byed ma} कलिकारकः ङ.को.१४९/रा.को.२.३०.
- ka ranya dza ka
- = {ka ranya dza/}
- ka ran da ba
- • सं. कारण्डवः, पक्षिविशेषः — {ngang pa dang ngur pa dang bya kA raN+Da bas mdzes par byas pa} हंसकारण्डवचक्रवाकोपशोभितः वि.व.२०३क/१.७७; • ना. कारण्डवा, नदीभेदः — {chu klung ka ran da ba de'i/} /{'gram du} कारण्डवायाः सरितस्तस्यास्तीरे अ.क.१५०ख/१४. १३५.
- ka ran Da
- = {ka ran da ba/}
- ka rA la
- वि. करालः १. = {mche gtsigs pa} दन्तुरः — {ka rA la ni mche gtsigs mtho} ङ.को.४२५/रा.को.२.३३ २. = {mtho} तुङ्गः ङ.को.४२५/रा.को.२.३३.
- ka rI ra
- करीरः १. = {bum pa} घटः — {ka rI ra ni bum pa dang /} {smyig ma'i myu gu shing gi bye brag} ङ.को.४१९/रा.को.२. ३४ २. = {smyig ma'i myu gu} वंशाङ्कुरः ङ.को.४१९/रा.को.२. ३४ ३. वृक्षविशेषः ङ.को.४१९; मरुभूमिज उष्ट्रप्रियः कण्टकिवृक्षः रा.को.२.३४.
- ka ru
- = {dkar po} श्वेतः लो.को.४; छो.को.४.
- ka la ping ka
- • सं. कलविङ्कः, पक्षिविशेषः — {ka la ping ka'i skad yid du 'ong ba 'dra ba dang /} {dga' bar byed pas snying du 'thad pa} कलविङ्कमनोज्ञस्वरसदृशो हृदयङ्गमः ग्रेमणीयः बो.भू.३५ख/४५; {mchil pa ka la biM ka} चटकः कलविङ्कः स्यात् अ.को.१६७ख/२.५.१८; द्र.— {rgya mtsho'i gling na gnas pa'i bya skad snyan po zhig} बो.को.६.
- ka la bu
- ना. कलपुत्रः, नृपविशेषः — {de'i tshe na rgyal po ka la bu zhes bya ba khro zhing gtum pa} श.को.१०.
- ka la wing ka
- = {ka la ping ka/}
- ka la sha
- • सं. = {bum pa} कलशः, घटः श.को.१०; रा.को.२.५७; • ना. देशः — {yul gyi ming ste/} {mdo las 'dzam bu gling na ka shi ka dang ka la sha dang ma ga d+ha'o zhes gsungs} छो.को.४; द्र. कलशी, तीर्थभेदः मो.को.२६०.
- ka lan ta
- = {ka lan da ka/}
- ka lan ta ka
- = {ka lan da ka/}
- ka lan da ka
- • सं. कलन्दकः, पक्षिविशेषः — {bya ka lan da ka gnas pa} कलन्दकनिवासः अ.श.२क/१; मि.को.१३८ख; • ना. कलन्दकः, कश्चित् पुरुषः — {de nas ka lan da ka'i bu tshe dang ldan pa bzang byin byung bas} श. को.११.
- ka lan da ka gnas pa
- = {ka lan da ka'i gnas/}
- ka lan da ka'i gnas
- ना. = {bya ka lan da ka gnas pa} कलन्दकनिवासः, स्थानम् — {sngon tshe grong khyer rgyal po'i khab/} /{ka lan da ka'i gnas zhes pa/} /{'od ma'i tshal ni yid 'phrog na//bcom} {ldan 'das ni rnam par bzhugs//} पुरे पुरा राजगृहे भगवान् वेणुकानने । कलन्दकनिवासाख्ये विजहार मनोहरे ।। अ.क.२४०ख/२८.२; मि. को.१३८ख ।
- ka lam ba
- कलम्बः, वृक्षविशेषः — {ka lam ba'i lo ma zas na khams 'phel lo//} श.को.११.
- ka lA pa
- • सं. कलापः १. = {tshogs pa} समूहः ङ.को.४११/रा.को.२.५८ २. = {rma bya'i mjug ma} मयूरपिच्छः रा.को.२.५८ ३. = {rgyan cha} भूषणम् — {ka lA pa ni rgyan cha dang /} /{rma bya mda' dong tshogs pa la} ङ.को. ४११/रा.को.२.५८ ४. = {mda' dong} तूणः ङ.को. ४११/रा.को.२.५८ ५. = {cha bsags pa} व्याकरणविशेषः — {ka lA pa'i mdo} कलापसूत्रम् क.त.४२८२; • ना. कलापः, नगरम्; = {ka lA pa'i grong /} ना. कलापग्रामः, नगरम्— {sa bcu'i dbang phyug phyag na rdo rje yang sham+b+ha la'i yul ka lA pa'i grong du nyi ma'i 'od kyi lha mo rnam par rgyal ma'i mngal nas 'khrungs par zla ba bzang po'o//} सम्भलविषयेऽपि कलापग्रामे सूर्यप्रभस्य विजयादेवीगर्भसम्भूतो दशभूमीश्वरो वज्रपाणिः सुचन्द्र इति वि.प्र.१२६क/१, पृ.२४.
- ka li
- कलिः १. = ग्. {yul} युद्धम्— {ka li ma ri sogs bzhin} कलिमार्यादिशब्दवत् त.स.९६ख/८६२ २. = {rtsod ldan dus} कलियुगम् ३. = {ka li kA} कलिका रा.को.२.६१.
- ka li ka
- १. कलिकः, क्रौञ्चपक्षी रा.को.२.६१; बकभेदः वा.को.१८०६ २. कालिकः, क्रौञ्चपक्षी रा.को.२.११२ ३. कालिका, महानिलविशेषः — {khros te 'jigs pa'i rlung chen ni/} /{ka li ka zhes bya ba spros//} कोपादुदसृजद् घोरं कालिकाख्यं महानिलम् ।। अ. क.२८४ख/३६.५३ ४. कालिकम्, कृष्णचन्दनम् रा.को.२. ११२.
- ka li kA
- कलिका १. अस्फुटितपुष्पम् रा.को.२. ६१ २. = {tsam pa ka'i 'bras bu} चम्पककलिका छो.को.४; बो. को.७.
- ka ling ka
- = {ka ling ga/} ना. कलिङ्गः १. देशः — {ka ling ga yi yul du sngon/} /{mi bdag dgra ni nyams byed pa/}… /{dpal ldan mya ngan med ces gyur//} पुरा कलिङ्गविषये नृपतिः शत्रुभङ्गकृत् । श्रीमानभूद् अशोकाख्यः अ.क.२६५ख/३२.३ २. छन्दोहम् — कलिङ्गलम्पाकयोश्च छन्दोहम् स.उ.९.१७ ३. उपछन्दोहम् — {nye ba'i ts+tshan do ka ling ka//} कलिङ्गमुपछन्दोहम् हे.त.८क/२२ ४. नृपः; अस्य नामानुसारेणैव कलिङ्ग इति देशाख्या जाता रा.को.२.६२; द्र.— {ka ling ga'i rgyal po/} {ka ling ga'i} कालिङ्गम् — {ka ling ga'i gos ltar reg na 'jam pa} कालिङ्गप्रावारमृदुसंस्पर्शानि वि.व.३९ख/१. २९.
- ka ling ga'i rgyal po
- ना. कलिङ्गवनम्, नगरम् — इहैव दक्षिणापथे श्रोणापरान्तेषु जनपदेषु कलिङ्गवनं नाम नगरम् ग.व्यू.५४क/१४७.
- ka lin da
- ना. कलिन्दः, पर्वतः वा.को. १८१०; ‘यस्मात् यमुना निर्गता’ इति कालिन्दीशब्दव्युत्पत्तौ भरतः रा.को.२.६२; द्र. {ka lin da'i bu mo/}
- ka lin da'i bu mo
- ना. कलिन्दकन्या, यमुना नदी वा.को. २०१९; तत्पर्यायाः — {ya mu na} यमुना, {nyi ma'i bu mo} सूर्यसुता, {gdung byed ma} तापी, {zhi ba'i sring mo} शमनस्वसा, {gshin rje'i sring mo} यमस्वसा ङ.को.९५/रा.को.२.२२.
- ka lin di'i bu mo
- = {ka lin da'i bu mo/}
- ka sha
- • सं. काशः, तृणभेदः — {de yang tswa ka sha dang ku sha la 'ju ba yin te} तदेतदपि काशकुशावलम्बनम् । प्र.अ.२७७क/६४३; तत्पर्यायौ : {bur shing dri} इक्षुगन्धा, {po Ta gal} पोटगलः अ.को.१६५ख/२.४.१६३; {gsal byed zer ba'i 'dam rtsa zhig} बो.को.७; • ना. = {kha sha} खशः, देशः ल.वि.६६ख/८८.
- ka sha'i
- काशमयम् — {shing bal ni lnga ste/} {sha ma la'i dang arka'i dang ka sha'i dang spra ba'i dang er ka'i 'o//} पञ्च तूलानि शाल्मलमार्कं काशमयं वौकमैरकं च वि.सू. ४७ख/६०.
- ka shi
- • ना. काशिः, नगरम् — {nyams dga' ka shi'i grong spangs nas/} /{de tshe bdag ni mnyan yod song //} विमुच्य काशिपुरीं रम्यां श्रावस्त्याहं तदा गमे ।। म.मू.२९२ख/४५४; काशी — {kA shi'i grong khyer dag tu ni/} /{sa bdag nor lha'i bu zhes pa'i/} /{grogs la} स राजा काशीनगरीं वासवाख्यस्य भूपतेः । अ.क.२२७ख/८९.७८; काशिका — {ka shi/} {yul zhig ste ka shi ka'am} छो.को.४; • सं. कासी, पुष्पभेदः — कासीपुष्पमिव निष्फलम् बो.प.५४; द्र.— {ka shi'i me tog} छो.को.४.
- ka shi ka
- • वि. काशिकम् — काशिकवस्त्रप्रत्यास्तरणम् — अ.सा.४२८क/२४१; • ना. = {ka shi} काशिका, काशी रा.को.२.११८; द्र.— {yul gyi ming ste/} {mdo las 'dzam bu gling na ka shi ka dang ka la sha dang ma ga d+ha'o zhes gsungs pa'o} छो.को.४.
- ka shi ka'i gos
- काशिकवस्त्रम् — {bshos gsol nas ka shi ka'i na bza' yang phul lo//} भुक्तवन्तं काशिकवस्त्रैराच्छादितवान् अ.श.५८क/४९; कौशेयवस्त्रम् — {gdugs}…{ka shi ka'i gos 'phyang ba} छत्रं…कौशेयवस्त्रावलम्बितम् म.मू.२०६ख/२२६; काशिकावस्त्रम् ल.वि.१०७क/१५५.
- ka shi ka'i na bza'
- = {ka shi ka'i gos/}
- ka shi kA
- = {ka shi ka'i gos/}
- ka shi pa
- वि. = {ka shi ka} काशिकम् — {gos ka shi pa} काशिकानि वस्त्राणि ल.वि.११२क/१६४; {ka shi pa'i na bza'} काशिकवस्त्रम् ल.वि.१०७क/१५५.
- ka shi pa'i gos
- = {ka shi pa'i na bza'/}
- ka shi pa'i na bza'
- = {ka shi ka'i gos} काशिकवस्त्रम् ल.वि.१०७क/१५५.
- ka shi mdzes ldan
- ना. काशिसुन्दरः, काशिराजब्रह्मदत्तस्य पुत्रः — {'di'i yab yul ka shi'i rgyal po yin la/} {'di yang gzugs bzang zhing blta na sdug la mdzes pas na/} {de'i phyir khye'u 'di'i ming ka shi mdzes ldan zhes gdags so zhes zer ro//} यस्मादस्य पिता काशिराजः, अयं चाभिरूपो दर्शनीयः प्रासादिकः, तस्माद्भवतु दारकस्य काशिसुन्दर इति नाम अ.श.२०२क/१८६; = {ka shi mdzes pa/}
- ka shi mdzes ldan ma
- ना. काशिसुन्दरी, काशिराजब्रह्मदत्तस्य दुहिता/अर्हन्ती — {bu mo 'di ka shi'i rgyal po'i bu mo yin la/} {byad gzugs kyang bzang bas/} {de'i phyir bu mo 'di'i ming ka shi mdzes ldan ma zhes gdags so//} यस्मादियं काशिराजस्य दुहिता सुरूपा च, तस्माद्भवतु दारिकायाः काशिसुन्दरीति नाम अ.श.२०३ख/१८८; काशिकासुन्दरी — {de nas bu mo ka shi mdzes ldan ma nam mkha' las babs te/} {skye bo mang po'i gung la 'dug nas chos de lta bu dag bstan te} ततः काशिकासुन्दरी गगनतलादवतीर्य जनकायस्य पुरस्तात्स्थित्वा तथाविधां धर्मदेशनां कृतवती अ.श.२०५क/१८९.
- ka shi mdzes pa
- = {ka shi mdzes ldan/}
- ka shi'i rgyal po
- काशिराजः, काश्या राजा — {'di'i yab yul ka shi'i rgyal po yin la}…{de'i phyir khye'u 'di+i'i ming ka shi mdzes ldan zhes gdags so//} यस्मादस्य पिता काशिराजः…तस्माद्भवतु दारकस्य काशिसुन्दर इति नाम अ.श.२०२क/१८६.
- ka shi'i me tog
- कासी(शी)पुष्पम् छो.को.४; द्र.— {me tog ka shi} कासीपुष्पम् बो.प.५४.
- ka she ru
- ना. कशेरुः, जम्बुद्वीपस्य खण्डः रा.को.२.६९, वा.को.१८३५; {ka she ru ka/}
- ka she ru ka
- • ना. कशेरुकः, द्वीपः — {spun zla 'dab chags kyis de smras/} /{ka she ru ka'i gling du ni/} /{de dang mdzes ma mi bdag gis/} /{gus bcas bsnyen bkur byed te btang //} इत्युक्तः पक्षिणा भ्राता नृपतिर्विससर्ज ताम् । कान्तां कशेरुकद्वीपे तं च सत्कृत्य सादरः ।। अ.क.१४५ख/१४.७७; द्र.— {ka she ru/} ।। • सं. कशेरुकम्, तृणकन्दः रा.को.२.६९.
- ka sh+ya
- ना. काश्यः, नृपः — {ka shi'i grong du mi dbang kA sh+ya sngon/}… {gyur//} काश्यः पुरा काशिपुरे नरेन्द्रः…आसीत् अ.क.११८क/६५.८.
- ka sh+ya pa
- ना. काश्यपः, राजर्षिः — {gang gA dag gi rgyun/} /{bsod nams dag pa'i ngogs dang nye ba na/} /{snyim par bcas na dka' thub nags mthar ni/} /{rgyal po'i drang srong kA sh+ya pa gnas lo//} जह्नुसुताप्रवाहपुण्यावदाते पुलिनोपकण्ठे । साहञ्जनीनाम्नि तपोवनान्ते राजर्षिरास्ते किल काश्यपाख्यः ।। अ.क.११८ख/६५.१६.
- ka r+Sha pa na
- = {kar+Sha pa na/}
- ka se ru
- = {ka she ru/}
- ka se ru ka
- = {ka she ru ka/}
- ka ha ka ha
- अव्य. कहकहम् — {ka ha ka ha rgod par byed} हसति कहकहम् वि.प्र.७९ख/४.१६३.
- kaM
- कम् १. = {chu} जलम् — {kaM ni chu dang mgo bo la} ङ.को.४३४; रा.को.२.१ २. = {mgo} शिरः — {kam ni mgo dang chu la'o} ङ.को.३८७; रा.को.२.१.
- kaM ka
- = {kang ka/}
- kaM s+ya
- = {kAM s+ya/}
- kA sh+ya
- = {ka sh+ya/}
- kaka kha TI
- कक्खटी, खटिका रा.को.२.३; द्र. {ka ka ri/}
- kak+ko la
- • सं. कक्कोलम्; कक्कोलकम्, कोषफलम्— {ko la ka/} {ka k+ko la ka sbubs kyi 'bras} कोलकम् । कक्कोलकं कोषफलम् अ.को.१७९ख/२.६.१२९; • पा. = {pad+ma'am mo mtshan} कक्कोलकम्, पद्मम् — {pad+ma ka k+ko la zhes zer} पद्मं कक्कोलकं मतम् हे.त.१९क/६०; {bo la ka k+ko la sbyor bas} बोलकक्कोलयोगेन हे.त.१३क/३८; {mo mtshan la'ang} छो.को.१.
- kak+ko la ka
- = {kak+ko la/}
- kak+ko lA
- = {rnal 'byor ma} कक्कोला, योगिनी — {ko l+la i ri T+Thi a bo lA/} {mu m+mu Ni re kak+ko lA//} कोल्लैरे हे.त. १९ख/६२; यो.र.२.४,१४५.
- kang ka
- • सं. कङ्कः, पक्षिविशेषः — {de lhung ba na bya kang ka dang khwa dang bya rgod dang 'ug pa rnams za'o//} स प्रपत्यमानः कङ्कवायसगृध्रोलूकश्वर्भक्ष्यते शि.स.४५ख/४३; तत्पर्यायः : अरिष्टः मि.को.८७क; लोहपृष्ठः अ.को.१६७ख/२.५.१६; {dur bya rgyab dkar kaM ka} ङ.को.२०२; {mgo nag la rgyab dkar ba'i dur bya zhig} बो.को.७; • ना. = {gshin rje} कङ्कः, यमः श्री.को.१६४क; रा.को.२.४.
- kang ka sgrogs
- कङ्केरुः, काकविशेषः; तत्पर्यायः : द्वारबलिभुक् रा.को.२.५; द्र. लो.को.६.
- kang ka'i mchu
- १. [1] कङ्कमुखः, सन्दंशः रा.को.२.५ [2] कङ्कमुखम्, यन्त्रभेदः वा.को.१६०९; स तु अस्थिविनष्टशल्योद्धरणार्थमुपदिश्यते रा.को.२.५; द्र.— {sha rngams mthug po'i gting du yod pa'i rus pa chag pa rnams 'don byed kyi skam pa zhig} बो.को.७ २. कङ्कत्रोटिः, मत्स्यविशेषः; तत्पर्यायः : जलसूचिः रा.को.२.४.
- kang gu
- कङ्गुः, शस्यभेदः — {bzhi pa ni sran chung dang nyungs kar dang kaM gu dang tu ba ri ka dang bar ba Ti kA'o//} चतुर्थम्—मसूरिकाः, शुक्लसर्षपाः, कङ्गुः, तुवरिका, वर्वटिका वि.प्र.१४९ख/३.९६; पीततण्डुलः रा.को.२.५; तत्पर्यायः : प्रियङ्गुः अ.को.१९५ख/२.९.२०.
- kang sgra can
- = {kang ka} कङ्कः, पक्षिविशेषः छो.को.४/लो. को.६.
- kang bya
- = {kang ka/}
- kat+pu ra
- = {ka ta pu ra/}
- kaT pha la
- कट्फलः, फलवृक्षविशेषः रा.को.२.११; यो.श.४ख/५९; तत्पर्यायाः : श्रीपर्णिका, कुमुदिका, कुम्भी, कश्वटर्यः अ.को.१५७क/२.४.४१.
- kaT wang ga
- = {shing dmar} कट्वङ्गः, श्योनाकवृक्षः रा.को.२.११; तत्पर्यायाः : {sbal pa'i 'dab can} मण्डूकपर्णः, {ne tso sna} शुकनासः, {khrag ldan} शोणकः, {tsha lus} कट्वङ्गः, {bcad cing gar byed} कुटन्नटः, {'gro 'dzin} ऋक्षः, {me tog mgul ring} दीर्घवृन्तः, {bsher shing} टुण्टुकः ङ.को.१५२/रा.को.२.११.
- kan tha
- ना. कन्था, प्रदेशः — {yul kan thar gnod sbyin mo 'khor dang bcas pa btul lo//} {'bras kyi grong khyer du byon nas} कन्थायां यक्षिणी सपरिवारा विनीता । धान्यपुरमनुप्राप्तः वि.व.१२०क/१.९.
- kan da li
- कन्दली, भूमिकन्दली — {dang por kan+da li yi me tog kha 'bus rnabs} आविर्भूतप्रथममुकुलाः कन्दलीः मे.दू.३४३क/१.२१.
- kan n+ya
- = {kan+yA/}
- kan tsi
- = {kAnya tsi/}
- kan+yA
- = {bu mo} ।। • सं. कन्या, कुमारी छो.को.२; रा.को.२. २१; • पा. (ज्यो.) = {bu mo'i khyim} कन्या, कन्याराशिः छो.को.२; रा.को.२.२१.
- kan+yA kub dza
- ना. = {kAn+ya kub dza} 1. कन्याकुब्जः, देशः रा.को.२.२१; कान्यकुब्जः वा.को.१८८६ २. कन्याकुब्जम्, नगरम् — {bcom brlag ka n+ya kub dza dang /} /{sa steng grong ni 'phags rgyal dang //} मधुरे(थुरे भो.पा.) कन्यकुब्जे तु उज्जयनी च पुरी भुवि म.मू.१४९ख/६२; कान्यकुब्जम् — {'di ltar 'ga' zhig ni grong du 'gro ba la sogs pas rgyun ma chad par kan+ya kub dza la sogs par 'gro bar dmigs pa} तथा हि कश्चिदविच्छिन्नं कान्यकुब्जादिगमनं ग्रामगमनादिनोपलभते प्र.अ. ८२क/९०; गङ्गातीरस्थपुरविशेषः ( महोदयम्, गाधिपुरम्, कौशम्, कुशस्थलम्) रा.को.२.८५.
- kaN Ta kA ri
- कण्टकारी — {mang rigs mo ni kaN Ta kA rI} शूद्री कण्टकारी वि.प्र.१४९क/३.९६; कण्टकारिकावृक्षः रा.को.१४; यो.श.३ख/४६; तत्पर्यायाः — {rigs ldan ma} कुली, {yul 'khor skyes} राष्ट्रिका, {stag ldan} व्याघ्री, {tsher ma can} कण्टकिनी, {rtsub mo'i reg bya} दुष्पर्शा, {skul byed} प्रचोदनी ङ.को.१६६/रा.को.२.१३; धावनी यो.श.४क/४९.
- kaN+Da ka ri
- = {kaN Ta kA rI/}
- kam pi la
- • सं. काम्पिल्यः [1] गुण्डारोचनीनामसुगन्धिद्रव्यम् रा.को.२.९२; • ना. १. काम्पिल्यः, देशः रा.को.२.९२; वा.को.१९०५ २. काम्पिल्यम्, नगरम् — {lnga len dag tu grong khyer ni/} /{ka pi l+yar sngon sa gzhi skyong /}…/{bden par dga' zhes bya ba byung //} पञ्चालेषु महीपालः काम्पिल्ये नगरे पुरा । अभूत्सत्यरतो नाम अ.क.१२६क/६६.९.
- kam pi la skyes
- काम्पिल्यः, गुण्डारोचनीनामसुगन्धिद्रव्यम् रा.को.२.९२; लो.को.६.
- kam ba la
- • सं. = {la ba} कम्बलः, रल्लकः — {la ba snam bu kam ba la} ङ.को.४२३; रा.को.२.२८; • ना. कम्बलः, नागराजः — {klu'i rgyal po kam+ba la} कम्बलो नागराजा म.व्यु.३३०१ (५७क).
- kam bo tse
- = {kam bo dza/}
- kam bo dza
- • सं. कम्बोजः १. शङ्खभेदः श्री.को.१७६ख; रा.को.२.२९ २. हस्तिभेदः वा.को.१६८४; रा.को.२. २९; • ना. कम्बोजः, देशः — {kam+bo tse'i mi dang kam+bo tse'i mi chen po dang} कम्बोजा महाकम्बोजाः म.मू. १०२क/११; श.को.२.१३; रा.को.२.२९; अयं च देशः बृह. स. कूर्म्मविभागे र्नैऋत्यां दिशि कथितः वा.को. १६८४
- kam bo dza skyes
- काम्बोजः, कम्बोजदेशजघोटकः रा.को.२.९२; द्र. लो.को.६.
- kar ka ta
- = {karka Ta/}
- kar chag
- = {dkar chag/}
- kar ni ka
- = {karni ka/}
- kar sha pa na
- = {kar+Sha pa na/}
- karka
- कर्कः — {karka rin chen karke ta/} {me dang rta dkar me long bum} श्री.को.१६४क; रा.को.२.३५; ( १. = {rta dkar} शुक्लाश्वः २. = {me} अग्निः ३. = {me long} दर्पणः ४. = {bum pa} घटः ५. रत्नविशेषः, द्र. मो.को.२५५ ).
- karka ta
- = {karka Ta/}
- karka ta ka
- = {karka Ta ka/}
- karka Ta
- • सं. कर्कटः १. जलजन्तुविशेषः — {karka Ta'i rus pa} कर्कटास्थि वि.प्र.१६२क/३.१२६; तत्पर्यायः— कर्कटकः, कुलीरः, कुलीरकः, सदंशकः, पङ्कवासः, तिर्यग्गामी रा.को.२.३५ २. वृक्षविशेषः रा.को.३५; वा.को.१७०२ ३. पक्षिविशेषः रा.को.२.३५; वा. को.१७०२; • पा. (ज्यो.) कर्कटः १. = {karka Ta'i khyim} कर्कटराशिः — {glang dang karka Ta dang bu mo dang sdig pa dang chu srin dang nya'i khyim la} वृषभकर्कटकन्यावृश्चिकमकरमीनराशौ वि.प्र.२३७ख/२.४० २. = {karka Ta'i dus sbyor} कर्कटलग्नम् — {de yang dus sbyor karkaT na} सा च कर्क्कि(कर्कट)लग्ने वि.प्र.२३६ख/२.३८.
- karka Ta ka
- = {karka Ta} कर्कटकः, कुलीरः — तद्यथा कर्कटकपार्शुका ल.वि.१२६ख/१८७; कर्कटः — तद्यथापि नाम कर्कटपार्शुका ल.वि.१२५ख/१८६; ल.वि.१२६ख/१८७;
- karka Ta'i khyim
- पा. कर्कटराशिः; द्र. {karka Ta/}
- karka Ta'i dus sbyor
- पा. कर्कटलग्नम्; द्र. {karka Ta/}
- karkas smed
- कर्करेटुः, पक्षिविशेषः रा.को.२.३६; वा.को.१७०३; तत्पर्यायः : करेटुः अ.को.१६७ख/२.५.१९; द्र. लो.को.७.
- karke ta
- = {karke ta na/}
- karke ta na
- ककर्त्रतनम्, रत्नविशेषः — अधोभूमिककर्त्रतनमयी अ.सा.४२७ख/२४१; रा.को.२.३६; वा.को.१७०४.
- karko Ta
- ना. कर्कोटः; कर्कोटकः, नागराजः — {klu'i rgyal po chen po}…{'di lta ste/} {dga' bo dang nye dga' bo dang}…{karko Ta dang} महानागराजानः…तद्यथा—नन्द उपनन्दः…कर्कोटकः म.मू.१०३क/१२; कद्रुपुत्रनागराजः रा.को.२.३६.
- karti ka
- • सं. = {smin drug} कार्तिकः, कार्तिकमासः छो. को.२/रा.को.२.१०१; • ना. = {gdong drug} कार्तिकेयः — {shar du khyab 'jug gis khyer nas 'ongs pa dang lhor kA rti kas dang nub tu tshangs pas dang byang du bde byed kyis khyer na 'ongs pa rnams} पूर्वे विष्णुनाऽनीताः, दक्षिणे कार्तिकेयेन, पश्चिमे ब्रह्मणा, उत्तरे शङ्करेणानीता इति वि.प्र.९३ख/३.५.
- kar+Na pa
- = {kar+Na Tar skyes pa} कर्णाटः, कर्णाटदेशसमुद्भूतः बो.अ.६.१३.
- kar+NA Ta
- ना. कर्णाटः, देशः मि.को.८१ख; अयं देशः कङ्कर्म्मविभागे दक्षिणस्यां दिशि वर्त्तते रा.को.२.४३.
- kar+NA Tar skyes pa
- कर्णाटकः, कर्णाटदेशसमुद्भूतः मि.को.८१ख ।
- kar+Ni ka
- १. कर्णिका [1] कर्णाभरणविशेषः — {ka r+Ni ka/} {rna ba'i rgyan} छो.को.२; {kar+Ni kA ni rna rgyan} ङ.को.३८९ [2] = {pad+ma'i lte ba} पद्मबीजकोषी ङ.को.३८९/रा.को.२.४३; {gzhon nu ma zhes pa ni kar+Ni ka} कौमारीति कर्णिका वि. प्र.१४९क/३. ९६ [3] करिशुण्डाग्रवर्तिन्यङ्गुलाकारे वा.को.१७१४ [4] करमध्याङ्गुलिः वा.को.१७१४ २. = {ka r+Ni kA ra/}
- kar+Ni kA
- = {kar+Ni ka/}
- kar+Ni kA ra
- १. कर्णिकारः, वृक्षविशेषः रा.को.२. ४३; तत्पर्यायः : द्रुमोत्पलः, परिव्याधः अ.को.१५८ख/२.४.६० । २. कर्णिकारम्, कर्णिकारवृक्षस्य पुष्पम् स.दु.१२१/१२०.
- karba Ta
- कर्वटः, ओ टम् — {grong khyer lta bu karba/} /{gnyis skyes rgyal ba dag la byin//} ददौ द्विजाय जयिने कर्वटं नगरोपमम् अ.क.३०१क/३९.४१; द्विशतग्राममध्ये मनोरमस्थानम् रा.को.२.५४; चतुःशतग्रामसंग्रहस्थानम् (सारसुन्दरी) रा.को.२.५४.
- karma
- = {las sam 'phrin las} कर्म {karma/} {phrin las so} मि.को.१०ख; श.को.१३; तत्पर्यायः : {bya ba} क्रिया अ.को.२१४ख/३.२.१.
- karma DA ki
- = {las kyi mkha' 'gro ma} कर्मडाकिनी — {'khor karma DA ki} अनुचरा कर्मडाकिनी लो.को.७.
- karma he ru ka
- ना. कर्महेरुकः, मण्डलनायको देवः मि.को.६क ।
- karma bar+dz+ra
- ना. = {'phrin las rdo rje} कर्मवज्रः, आचार्यः श.को.१४.
- kar+Sha
- १. = {zho} कर्षः, ओ र्षम्, षोडशमाषकपरिमाणम् रा.को.२.५५; {de} ({mA Sha ka}) {rnams bcu drug kar+Sha ste/} {kar+Sha bzhi ni srang gang ngo} ङ.को.२९८; तत्पर्यायः : अक्षः अ.को.२००ख/२.९.८६ २. कर्षः, विभीतकवृक्षः रा.को.२.५५; वा.को.१७७३.
- kar+Sha pa na
- पा. कार्षापणः १. = {dong tse} रूप्यकर्षकृतव्यवहारद्रव्यम् — {dril bu dbul ba dang kAr ShA pa Na gtor ba dang srad bus dkris pa rnams kyis mchod pa byed pa} घण्टाप्रदानकार्षापणक्षेपसूत्रपरिवेष्टनैः पूजयति बो.भू.१२५क/१६१; {dngul kar+Sha gang las byas pa'i dong tse ni kAr+ShA pa Na zhes tha snyad byas pa yin/} {gser dngul sogs kyi dong tse'i ming 'di kar+Sha pa na dang kAr+ShA pa Na zhes 'bod kyang sgra zur sbyar lugs las don 'dra ste} मि.को.२२क; {kar+Sha pa na dong tse} ङ.को.२९८; कार्षापणस्तु विज्ञेयस्ताम्रिकः कार्षिकः पणः रा.को.२.१०८; तत्पर्यायौ : पुराणः — {des kA rA Sha pa Na lnga brgyas gru nyos nas} स पञ्चभिः पुराणशतैर्वहनं भृत्वा अ.श.१००ख/९०; पणः श्री.को.१८२ख २. षोडशपणः — पणषोडशकेऽपि च (: मेदिनी); षोडशपणात्मके पुराणे (काहनः) इति ख्याते मानभेदे वा.को.१९८१; द्र.— {kar+Sha pa Na 'gron bu stong drug brgya'i rin} म.व्यु.९३७७ (१२९क).
- kar+Sha pa na rnyed
- कार्षापणः सम्पन्नः — {kAr+ShA pa Na brgyad rnyed} अष्टौ कार्षापणाः सम्पन्नाः अ.श. ९९ख/९०.
- kar+Sha pa Na
- = {kar+Sha pa na/}
- kar+Sha'i 'bras
- = {ba ru ra} कर्षफलः, विभीतकवृक्षः अ.को.१५८क/२.४.५८; ङ.को.१४५.
- kalpa
- = {bskal pa} कल्पः श.को.१४; ब्राह्मः दिनम् । तत्तु दैवद्विसहस्रयुगम् रा.को.२.६४.
- kasmi ra
- = {kha che/}
- kA ka
- = {ka ka/}
- kA ka NI
- = {ka ka ni/}
- kA ka mA tsi kA
- काकमाचिका, वृक्षविशेषः — {kA ka mA tsi kA'i khu bas thig le byas nas} काकमाचिकारसेन तिलकं वन्द्य (?) हे.त.४क/१०; काकमाचीवृक्षः रा.को.२.७८.
- kA ka lI
- काकली — {sgra cha phra ba kA ka lI} ङ.को. ३६२; सूक्ष्ममधुरास्फुटध्वनिः रा.को.२.७८.
- kA ko la
- १. काकोलः [1] = {bya rog chen po} द्रोणकाकः : {ka ko la dang 'chi ba bslu/} {mgrin nag bya rog chen po'o} ङ.को.२०१; छो.को.१ [2] कृष्णवर्णस्थावरविषभेदः — {kA ko la dang nag po brtsegs/} {ha lA ha la brtan pa'i dug} ङ.को.८९; {bya rog gi yan lag 'dra ba'i dug} छो.को.५; {dug kA ko la ste btsan dug} बो.को. ७ [3] औषधिभेदः ( काकोली रा.को.२.८०) छो.को.१ २. काकोलम्, नरकभेदः रा.को.२.८०; वा.को. १८५३.
- kA t+ya
- = {ka t+ya/}
- kA t+ya'i bu mo
- = {ka t+ya'i bu mo/}
- kA t+yA ya na
- = {kAt+yA ya na/}
- kA rti ka
- = {karti ka/}
- kA dam ba
- कादम्बः १. = {chu skyar} कलहंसः रा.को.२.८३; द्र.— {ka dam pa/} {chu bya mthing ril lam chu skyar} बो.को.३ २. कदम्बवृक्षः रा.को.२.८३; वा.को. १८८१; द्र.— {ka dam pa/} {chu skyar bya'i ming dang lnga pas mthing ril gyi ming du gsungs kyang tshogs can zhes pa'i shing sdong ming} छो.को.२.
- kA ma rU
- = {ka ma ru/}
- kA ma rU pa
- = {ka ma ru/}
- kA mo da
- = {ka mo da/}
- kA tsa
- काचः — {kA tsa dra ba'i thag pa dang /} {mching bu dang ni ling thog go} ङ.को.३९१; रा.को.२.८० ( १. = {mching bu} मणिविशेषः २. = {ling thog} नेत्ररोगविशेषः ३. = {dra ba'i thag pa} शिक्यम् ).
- kA tsa rA
- = {ka tsa ra/}
- kA tsa li da
- = {ka tsa lin da/}
- kA raN+Da wa
- = {ka ran da ba/}
- kA ri kA
- कारिका १. = {tshig le'ur byas pa} विवरणश्लोकः : {zug rngu gzhung 'grel kA ri kA} ङ.को.३८८; श.को.१५ २. = {zug rngu} यातना ङ.को.३८८; रा.को.२.१०० ३. = {gar mkhan ma} नटस्त्री रा.को.२. १००.
- kA ya
- = {sku} कायः, शरीरम् बो.को.७; रा.को.२.९२.
- kA la
- • सं. = {dus} कालः, समयः — {ya thA kA le sar+b+pa sid+d+hiM ku ru Sh+wa me} यथाकाले सर्वसिद्धिं कुरुष्व मे हे.त.१४क/४४; • ना. = {mthar byed} कालः, यमः — {kA la mthar byed dang ni dus} ङ.को.४२३; वा.को.१९८२.
- kA la tsa kra
- = {dus kyi 'khor lo} ।। • सं. कालचक्रम् १. कालरूपचक्रम् रा.को.२.१०९ २. अनुत्तरयोगतन्त्रभेदः (= {dus 'khor rgyud} कालचक्रतन्त्रम्); • ना. कालचक्रः, भगवान् कालचक्रः — {kA la tsa kra'i mngon brjod pa/} /{gnyis med de la btud byas shing //} कालचक्राभिधानेन यस्य नत्वा तमद्वयम् ।। वि.प्र.१८३ख/५.१.
- kA lA g+ni
- = {dus kyi me} कालाग्निः, प्रलयाग्निः छो.को.५/रा.को.२.१११.
- kA li
- • सं. = {ka phreng} कालिः, ककारादिव्यञ्जनवर्णाः — {kA li ste nyi ma dang rdul} कालिः सूर्यरजः वि.प्र.२२८ख/२.२१; • पा. = {thabs} कालिः, उपायः — {A li kA li mnyam sbyor bas/} /{rdo rje sems dpa' nyid kyi gdan//} आलिकालिसमायोगो वज्रसत्त्वस्य विष्टरः हे.त.९क/२६.
- kA li kA
- कालिका १. = {u mA} उमा — {sprin tshogs u mA kA li kA} ङ.को.३८८; चण्डिकाभेदः रा.को.२. ११२ २. = {sprin tshogs} मेघसमूहः ङ.को.३८८; मेघावलिः रा.को.२.११२ ३. = {pa To la'i 'khri shing} पटोलशाखा — {'di} ({pa To la}) {yi 'khri shing kA li kA} ङ.को.१८३; रा.को.२.११२.
- kA linya dza ra
- • ना. कालिञ्जरः १. देशः मो.को.२७९ २. पर्वतः मो.को.२७९; • सं. कालिञ्जरः — {skal ldan kA li ny+dza raM brjod//} भव्यं कालिञ्जरं मतम् हे.त.१९क/६०; कालिञ्जराः समयिनः यो.र.१४५
- kA lI ya
- १. कालीयम्, कृष्णचन्दनम् रा.को.२.११५ । २. कालीयकम् [1] कालिया इति ख्यातं पीतवर्णसुगन्धिकाष्ठम् रा.को.२.११५; तत्पर्यायः : जायकम्, कालानुसार्यम् अ.को.१७९ख/२.६.१२५ [2] कृष्णचन्दनम्; तत्पर्यायः : कालीयम्, कालिकम्, हरिप्रियम् रा.को.२.११५.
- kA be rI
- ना. कावेरी, नदीविशेषः श.को.१५; सा च सह्याद्रेः मलयाद्रेश्च सानुसन्निकृष्टस्था वा.को.२०२२; रा.को.२.११६.
- kA we rI
- = {kA be rI/}
- kA raN+Da wa
- = {ka ran da ba/}
- kA sha
- = {ka sha/}
- kA shi mdzes pa
- ना. काशिसुन्दरः, काशिराजब्रह्मदत्तस्य पुत्रः — {wA rA Na sI dag tu ni/} /{sa bdag tshangs par byin gyi bu/} /{kA shi mdzes pa zhes pa dang /} /{dus kyi sa zhes bya ba byung //} ब्रह्मदत्तस्य तनयो वाराणस्यां महीपतेः । काशिसुन्दरनामा च कालभूश्च बभूवतुः ।। अ.क.२४७क/२९.३; = {ka shi mdzes ldan/}
- kA shI
- = {ka shi/}
- kAM s+ya
- = {'khar ba} कांस्यम्, ताम्ररङ्गमिश्रितधातुः — {'khar ba kaM s+ya kaM sas+thi} ङ.को.२६६; रा.को.२.७१.
- kAnya tsa na
- = {kAny+tsa na} 1. काञ्चनः, वृक्षविशेषः — {shing ka tsan dang ka pi ta la dang a shwad+tha dang u dum bA ra dang n+ya gro d+ha rnams kyi'o//} काञ्चनपीतशालाश्वत्थोदुम्बरन्यग्रोधानां सा वि.सू.७६क/९३; रक्तश्वेतभेदेन स द्विविधः रा.को.२.८१ २. = {gser} काञ्चनम्, स्वर्णम् रा.को.२.८१.
- kAnya tsi
- • सं. = {ska rags} काञ्चिः; काञ्ची, स्त्रीकट्याभरणम् रा.को.२.८१; • ना. १. काञ्चिकम्, छन्दोहम् — {ts+tshan do ha ri ke la dang /}…/{lam pa kA dang kAny+tsi nyid//} छन्दोहं हरिकेलं च…। लम्पाकं काञ्चिकं चैव हे.त.८क/२२ २. काञ्चिका, उपछन्दोहम् — {kA ny+tsi hi ma la ya ni/} {khyad par nye ba'i tshan do ha} काञ्चिका चोपछन्दोहः हिमालयो विशेषतः स.उ.९.१७ ३. काञ्ची, पुरी; इयं हि कूर्मविभागे दक्षिणस्यां दिशि स्थिते द्राविडदेशे अनुमीयते रा.को.२.८१.
- kAnya dzi ka
- = {kAny+dzi ka} काञ्जिकम् यो.श.६ख/१००; वारिपर्युषितान्नाम्लजलम् रा.को.२.८१.
- kAt+yA ya na
- ना. = {ka t+ya'i bu} कात्यायनः १. श्रावकाचार्यः — {kAt+yA ya na mdo byed pa} कात्यायनः सूत्रकर्ता ल.अ.१८९क/१६० । २. मुनिः रा.को.२.८३; द्र.— {mi sbyin gyis ni 'phral la de'i/} /{lus kyis legs par bya ba byas/} /{ka t+yA ya na zhes thob nas/} /{grub slad wA rA Na sIr song //} शरीरसत्क्रियां तस्य कृत्वा सपदि नारदः । ययौ वाराणसीं सिद्ध्यै लेभे कात्यायनाभिधाम् ।। अ.क.२१२क/२४.५०.
- kAt+yA ya na chen po
- ना. = {ka t+ya'i bu chen po} महाकात्यायनः, श्रावकाचार्यः — {'od srung chen po'i bu dang}…{kA t+yA ya na dang kA t+yA ya na chen po dang} महाकाश्यपः…कात्यायन महाकात्यायनः म.मू.९९क/९; {tshe dang ldan pa kAt+yA ya na chen po} आयुष्मान् महाकात्यायनः अ.सा.३६क/२०.
- kAt+yA ya na'i rigs
- • सं. कात्यायनगोत्रम्; • वि. कात्यायनसगोत्रः — {nga ni kAt+yA ya na'i rigs} कात्यायनसगोत्रोऽहम् ल.अ.१८८ख/१५९.
- kAt+yA ya nI
- कात्यायनी १. ना. = {u mA} उमा रा.को.२.८३ २. अर्धवृद्धा या काषायवसना विधवा अ.को.१७१क/२.६.१७; रा.को.२.८३.
- kArti ka
- = {karti ka/}
- kAm pi l+ya
- = {kam pi la/}
- kAsh+ya
- = {ka sh+ya/}
- kAsh+ya pa
- = {ka sh+ya pa/}
- kAsh+ma rI
- काश्मरी, वृक्षविशेषः; तत्पर्यायः : {gam b+ha ri} गम्भारी, {kun nas bzang} सर्वतोभद्रा, {sbrang rtsi'i 'dab} मधुपर्णिका, {lo ma bzang} भद्रपर्णी, {dpal gyi lo ma} श्रीपर्णी ङ.को.१४६/रा.को.२.११९.
- kAr+ShA pa Na
- = {kar+Sha pa na/}
- ki
- १. पदांशः ( {ming cha}) : {spyang ki} वृकः ल.अ.१५५ख/१०२ २. ‘३१’ इति संख्याबोधकः श.को. १५.
- ki ki
- १. = {ki kis rtsen} किकिः, चाषपक्षी रा.को.२.१२५ २. शब्दभेदः — {don med sgra ki ki ku ku lta bu} छो.को.५.
- ki kis rtsen
- किकीदिविः ( किकीदिवः, किकिदिविः, किकीदीविः), चाषपक्षी लो.को.७; तत्पर्यायाः : चाषः, किकिः, दिविः, स्वर्णचूडः रा.को.२.१२५.
- ki rA ta
- किरातः १. म्लेच्छभेदः ( निषादः) रा.को.२.१२८ २. देशभेदः वा.को.२०५१; द्र.— {ki rA ta'i yi ge} किरातलिपिः ल.वि.६६ख/८८.
- ki rA ta'i yi ge
- किरातलिपिः, लिपिभेदः ल.वि.६६ख/८८.
- ki la
- अव्य. किल १. = {gtam} वार्त्ता — {ki la gtam dang srid pa dag} ङ.को.४३५; रा.को.२.१२९ २. = {srid pa} सम्भाव्यम् ङ.को.४३५; रा.को.२. १२९.
- ki la ki la
- ना. १. किलकिलः, शिवः श.को. १६; मो.को.२८४ । २. किलकिला, किलकिलशब्दः रा.को.२.१२९; श.को.१६.
- king ka ra
- = ग्. {yog po} किङ्करः, दासः छो.को.६/रा.को.२.१२५.
- king shu ka
- १. = {rgya skyegs shing} किंशुकः, वृक्षविशेषः — {king shu ka'i phung po rang gi ngo bos don byed pa can ni yod par 'gyur gyi} किंशुकराशिः स्वेन रूपेणार्थक्रियाकारी भवतु प्र.अ.३१ख/३६२; तत्पर्यायः : पलाशः, पर्णः, वातपोथः अ.को.१५६क/२.४.२९ २. = {king shu ka'i me tog} किंशुकम्, किंशुकपुष्पम् — {de nyid kyi tshe de las gzhan dag rang tshon gyis ma bsgyur bar dmar ba'i king shu ka'i me tog gi dog pa'i phal po che nyid du 'gyur ro//} तदा तदन्यस्य दैवरक्ताः किंशुकास्तवकावतंसकाः प्र.अ.२२६क/५८४.
- kinya tsu lu ka
- = {sa'i 'khri shing} किञ्चुलुकः, महीलतानामकीटः रा.को.२.१२६; तत्पर्यायः : {srog chags ring mo sa srin tal/} {kiny+tsu lu ka sa'i 'khri shing} ङ.को.१०३.
- kim pa
- = {kim pA ka/}
- kim pa la
- किम्पलः, वाद्ययन्त्रविशेषः ल.वि.१०५ख/१५२; मो.को.२८३.
- kim pA ka
- १. किम्पाकः, महाकाललता रा.को.२.१२८ २. = {kim pA ka'i 'bras bu} किम्पाकम्, किम्पाकफलम् श.को.१६; {dug shing gi 'bras bu} छो.को.६; {'bras bu lta na sdug cing ro mngar la zos na 'chi ba'i dug rigs kyi shing zhig} बो.को.१२.
- kim pA ka'i 'bras bu
- = {kim pA ka/}
- ki'u
- गृञ्जनकः, लशुनभेदः श.को.१६; {sgog pa chung rigs shig} बो.को.१२.
- kI sha'i 'dab
- कीशपर्णः; कीशपर्णी, अपामार्गवृक्षः रा.को.२.१३३; वा.को.२०६२; {shing a pA marga'i ming} ङ.को.१५४; द्र.— {kI sha'i 'dab} अपामार्गपत्रम् श.को.१६.
- ku
- १. ‘६१’ इति संख्याबोधकः २. अव्य. कु — {ku ni sdig smad nyung don la} ङ.को.४३२ ( १. = {sdig pa} पापम्, २. = {smad pa} कुत्सा, ३. = {nyung} ईषत्) ३. = {sa gzhi+i} कुः, पृथिवी रा.को.२. १३३ ४. = {sha za mo} कूः, पिशाची मो.को.२९९; {'dre gdon zhig} द.को.४.
- ku ku
- १. कुक्, शब्दभेदः — {sgra'i bye brag ste/} {khu byug ku ku sgrags lta bu} द.को.४; रा.को.२.१३३ २. = {lde'u} प्रहेलिका — {lde'u 'am sku ska} प्रहेलिकः म.व्यु.७३५१(१०४ख); श.को.१६; = {sku ska} प्रहेलिकः मि.को.४३क ।
- ku ku sgrog
- कुक्कुटः १. = {khyim bya} कृकवाकुपक्षी छो.को.६/रा.को.२.१३३ २. = {kuk+ku b+ha} कुक्कुभपक्षी रा.को.२.१३३.
- ku ku sgrogs
- = {ku ku sgrog/}
- ku ku ta
- = {kuk+ku Ta/}
- ku ku ra tsa
- ना. = {ku ku ri pa} कुक्कुराचार्यः, सिद्धाचार्यविशेषः श.को.१६.
- ku kU lA
- ना. कुकूला, पर्वतः — {gangs can brgal nas de yis ni/} /{ku kU lA yi ri la sleb//} हिमवन्तमतिक्रम्य कुकूलाद्रिमवाप सः ।। अ.क.११०क/६४.२६२.
- ku gar
- = {sdong ros} कुनटी, मनःशिला अ.को.२०२क/२.९.१०८.
- ku sgra
- = {ku co 'don pa'i sgra/}
- ku co
- कोलाहलः — {grong khyer bcom pas rab gdungs te/} /{skye bo ku cos 'khrugs pa'i tshe//} पुरप्रमाथव्यथिते जने कोलाहलाकुले । अ.क.२४२क/२८.२१; (म.व्यु.५१क); कलकलः म.व्यु.२७८६; किलिकिलायितम्; किलकिलायितम् म.व्यु.२७८७ (५१क).
- ku co che bar 'don pa
- क्रि. रारटीति लो.को.८.
- ku co 'don pa
- • क्रि. विक्रोशति — {de tshor bas nyam thag pa zhes bya ba'i bar du ste/} {'khun cing ngu la ku co 'don} यावत्स वेदनातः स्तनति क्रन्दति विक्रोशति शि.स. ४६ख/४४; • सं. = {ku co 'don pa'i sgra} कोलाहलः — {kho ra khor yig na mi mang po ku co 'don pa grag pa dang} समन्ततो जनकोलाहलमुपश्रुत्य जा.मा.१५४ख/१७८.
- ku co 'don pa'i sgra
- कोलाहलः — {kho ra khor yug tu ku co 'don pa'i sgra chen po ni 'byin} वसुन्धरायां समुद्भूते महति कोलाहले जा.मा.१७१ख/१९८.
- ku co mu cor
- वि. मुखरः — {ma lus phyogs kyi so sor ni/} /{cho nge'i ku co mu cor byas//} प्रतिप्रलापमुखराश्चक्रिरे निखिला दिशः ।। अ.क.२२३ख/२४.१७७.
- ku Ta dza
- • सं. = {dug mo nyung} कुटजः, कुटजवृक्षः — {shing ka dam pa dang sardza dang ardzu na dang d+ha ba dang seng ldeng dang ku TA dza stug po yod pa} कदम्बसर्जार्जुनधवखदिरकुटजनिचिते जा.मा.१४९क/१७४; शक्रः, वत्सकः, गिरिमल्लिका अ.को.१५८ख/२.४.६६; • ना. कुटजः १. = {bum pa skyes} अगस्त्यमुनिः श्री.को.१७६ख २. = {bra bo tsa} द्रोणाचार्यः श्री.को.१७६ख ।
- ku ThA ra
- = {sta re} कुठारः, अस्त्रविशेषः — {kuThArats+tshin na dang lhan cig} कुठारच्छिन्नया सार्धम् हे.त.४क/८; तत्पर्यायाः : स्वधितिः, परशुः, परश्वधः अ.को.१९२क/२.८.९२.
- ku ThA ra ts+tshin na
- कुठारच्छिन्ना — {kha Ti kA dang bdud rtsi lnga dang kuThArats+tshin na dang lhan cig btags la ril bu bya ste} खटिकां पिष्ट्वा पञ्चामृतेन कुठारच्छिन्नया सार्धं वतिकां कारयेत् हे.त.४क/८.
- ku ni
- = {ku Ni/}
- ku Na la
- = {ku NA la/}
- ku NA la
- • सं. कुणालः, पक्षिविशेषः — {gser ri'i ngang pa ku lA la zhes pa'i/} /{mig mtshungs de ni ku lA la zhes gyur//} हि(हे भो.पा.)माद्रिहंसस्य कुणालनाम्नस्तुल्येक्षणोऽभूत्स कुणालनामा ।। अ.क.५०ख/५९.६; {bya ku na la'i mig 'dra ba} कुणालसदृशाभ्यां नेत्राभ्याम् अ. श.२८४ख/२६१; • ना. कुणालः १. देशः रा.को.२.१३९ २. अशोकराजस्य पुत्रः — {'di btsas ma thag tu mig bya ku na la'i mig 'dra bas na de'i phyir khye'u 'di'i ming ku na la zhes gdags so//} यस्मादस्य जातमात्रस्य कुणालसदृशे नेत्रे, तस्माद्भवतु दारकस्य कुणाल इति नाम अ.श.२८४ख/२६१.
- ku Ni
- कुणिः १. = {dga' byed shing} नन्दीवृक्षः — {gdung byed lus ngan ku Ni dang /} /{'od ldan 'khyog po dga' byed shing //} ङ.को.१६५; तुन्नवृक्षः रा.को.२.१३९ २. = {gru mo} शरीरस्य स्थानविशेषः रा.को.२.१३९.
- ku ba
- अलाबुः, ओ बूः श्रा.भू.३५ख/८५; आलाबूः म.व्यु.५७५० (८४क); तुम्बी — अ.को.१६५क/२.४.१५६; तुम्बिका हे.त.१४क/४४.
- ku ba kha bo
- तिक्तालाबुः, कटुतुम्बी ल.वि.१२६ख/१८६; कटुकालाबुः ल.वि.१२६क/१८६; इक्ष्वाकुः — अ.को.१६५क/२.४.१५६.
- ku ba kha mo
- = {ku ba kha bo/}
- ku ba la
- = {ut+pal} कुवलम्; उत्पलम् म.व्यु.६२१५ (८८ख).
- ku ba la me tog
- = {ku ba la/}
- ku be ra
- ना. = {lus ngan} कुबेरः, यक्षराजः — {ku be ra sogs smin ma g}.{yo ldan pas/} /{der ni mngon par 'jug 'dod zlog gyur pa//} सभ्रूभ्रमैस्तत्र कुबेरमुख्यैर्निवार्यमाणाभिमतप्रवेशः । अ.क.१९८क/२२.५७; स तु त्रिपाद् अष्टदन्तः केकराक्षश्च रा.को.२.१४४; श्री.को.१७९ख ।
- ku be ra'i
- कौबेरम् — {nor 'dzin gsal bas ku be ra/} /{stobs dang ldan pas gzhon nu ste//} कौबेरं धनदव्यक्त्या कौमारं शक्तिमत्तया । ऐश्वरं वृषसंयोगाद्वैष्णवं श्रीसमागमात् अ.क.४१ख/४.५९.
- ku ma nA ba
- = {rnga mong} कुशनामा, उष्ट्रः छो.को.६/रा.को.२.२७६; {ku ma nA ba rnga mo'o} ङ.को.२९५.
- ku ma ra
- = {ku mA ra/}
- ku ma ra ta
- = {ku mA ra lA ta/}
- ku ma ri la
- = {ku mA ri la/}
- ku mA ra
- • सं. १. कुमारः [1] बालकः बो.को.१३/रा.को.२.१४४ [2] = {rgyal sras} राजकुमारः रा.को.२.१४४ २. कुमारम्, जात्यकाञ्चनम् रा.को.२. १४४; • ना. = {gdong drug} कार्त्तिकेयः रा.को.२.१४४
- ku mA ra lA ta
- ना. कुमारलातः, सौत्रान्तिकाचार्यविशेषः बो.को.१२.
- ku mA ri la
- ना. कुमारिलः, मीमांसकाचार्यः — {ku mA ra ri las sngon po la sogs pa tha dad du brjod pa'i phyir ro//} कुमारिलेन नीलादीनां भेदस्योपवर्णितत्वात् त.प. ७४ख/६०१.
- ku mu ta
- = {ku mu da/}
- ku mu da
- १. कुमुदम्, पुष्पविशेषः — {dper na ku mu da la sogs/} /{kha bye rgya mtsho 'phel ba la/} /{zla ba 'char ba rtags yin zhing /} /{gdung byed yod par mthong ba las//} कुमुदानां विकासस्य वृद्धिश्च जलधेर्यथा ।। लिङ्गं चन्द्रोदयो दृष्ट आतपस्य च भावतः । त.स.५२क/५०९; {me tog pad+ma dang ut+pa la dang ku mu da dang pad+ma dkar po dang} पद्मोत्पलकुमुदपुण्डरीक(–) जा.मा.११७क/१३६; तत्पर्यायाः — {ut+pal dkar po} श्वेतोत्पलम्, {zla ba'i dri} गन्धसोमम्, {sa mos} कुमुदम्, {sa dga'} कुमुत्, {steng 'thung dkar po} श्वेतोत्पलम्, {zla bas dga'} शशिकान्तम्, {mtshan mo bzhad} रात्रिहासः ङ.को.१०८/रा.को.२.१४६ २. = {zla 'od} कौमुदी— {'di ni ku mu ta yin nam/} /{'on te khyim 'di'i lha yin nam//} कौमुदी किं न्वियं साक्षाद्भवनस्यास्य देवता । जा.मा.७४ख/८६.
- ku mu da dkar po
- कह्लारम्, श्वेतोत्पलम् — {me tog pad+ma dang ut+pa la dang ku mu da dang pad+ma dkar po dang so'u gan d+hi ka dang pad+ma dmar po dang ku mu ta dmar} (? {dkar} ) {pos khebs} पद्मोत्पलकुमुदपुण्डरीकसौगन्धिकतामरसकह्लारसमुपगूढम् जा.मा.११७क/१३६; = {ka da ra/}
- ku mu da dgra
- = {nyi ma} कुमुद्वतीशत्रुः, सूर्यः छो.को.७/वै. को.२.१.१२; श.को.१८.
- ku mu da can
- = {ku mu da ldan pa} कुमुदिनी — {rig gnas kun gyi ku mud can/} /{rtag tu rnam rgyas byed la chags//} सर्वविद्याकुमुदिनीविकासरसिकः सदा । अ.क.८९ख/६४. १२; {ku mu da'i tshal lam ku mud ldan} छो.को.७.
- ku mu da bcud 'thungs
- = {tsa ko ra ka} चन्द्रिकापायी, चकोरपक्षी छो.को.७/रा.को.२.४३२.
- ku mu da gnyen
- = {zla ba} कुमुदबान्धवः, चन्द्रः अ. को.१.३.१३.
- ku mu da ldan pa
- = {ku mu da can} कुमुद्वती — {zla ba'i rtse dgar mngon phyogs pa'i/} /{ku mud ldan pa mthong gyur nas//} विलासहासाभिमुखीमिन्दोर्वीक्ष्य कुमुद्वतीम् । अ.क.३०१ख/१०८.८८; कुमुदिनी — {phun tshogs ku mud ldan pa ni/} /{rtag tu rnam par rgyas bgyid gyur//} तस्य सम्पत्कुमुदिनीविकासेन सदोदितः । अ.क.४८क/५.१५.
- ku mu da phan
- = {zla 'od} कौमुदी, ज्योत्स्ना छो.को.७/वा. को.२२७७; बो.को.१३.
- ku mu da 'byung gnas
- = {ku mu da tshal} कुमुदाकरः — {sbrang rtsi'i brtul zhugs sbrang rtsi'i myos pa can/} /{ku mud 'byung gnas ci yang rab dgar gyur//} अभून्मधुक्षीबमधुव्रतानां कोऽपि प्रमोदः कुमुदाकराणाम् ।। अ.क.३०४ख/१०८.११४.
- ku mu da tshal
- = {ku mu da 'byung gnas} कुमुदवनम् छो.को.७/मो.को.२९२; कुमुदाकरः — {'dod pa'i ku mud tshal gyis zla ba'i ri mo su zhig de//mig} {gi pad+mo rnam par rgyas pa'i rgyu ni bdag gis mthong //} सा कापि कामकुमुदाकरचन्द्रलेखा दृष्टा मया नयनपद्मविकासहेतुः । अ.क.२९९ख/१०८.७२.
- ku mu da zas can
- = {tsa ko ra ka} कौमुदीजीवनः, चकोरपक्षी छो.को.७/रा.को.२.४०९.
- ku mu da'i mdog lta bu
- वि. कुमुदवर्णः — {glang po ni thal kar me tog ku mu da'i mdog lta bu}…{yin no//} हस्ती भवति सर्वश्वेतः कुमुदवर्णः वि.व.१३८ख/१.२७.
- ku mu dI
- १. कुमुदी, कट्फलः रा.को.२.१४७ २. = {zla ba'i 'od zer} कौमुदी, ज्योत्स्ना छो.को.६/रा.को.२.२०८.
- ku muta
- = {ku mu da/}
- ku mud
- = {ku mu da/}
- ku tsan dan
- = {tsan dan ngan pa} कुचन्दनम्, रक्तचन्दनम् छो.को.१०/रा.को.२.१३५.
- ku dza
- कुजः १. = {ljon shing} वृक्षः श.को.१८ २. = {gza' mig dmar} मङ्गलग्रहः रा.को.२.१३५.
- ku ra ra
- = {ku ru ra} कुररः, पक्षिविशेषः ग.व्यू.२४ख/१२१; तत्पर्यायः : उत्क्रोशः अ.को.१६८क/२.५.२३; द्र.— {rgyang grags thos dang sgra sgrog dang sgra 'byin chen po ku ra ra} ङ. को.१९६.
- ku ra ri
- = {ku ru ra mo} कुररी, कुररपक्षिस्त्री — {yid 'phrog ma/} /{ku ra ri bzhin shin tu ni/} /{snying rje rje skad cho nge bton//} कुररीवातिकरुणं विललाप मनोहरा ।। अ.क.९५ख/६४.९८; ल.वि.११२ख/१६४.
- ku rang ga
- कुरङ्गः १. = {ri dgas} हरिणः श.को. १८; तत्पर्यायः : मृगः, वातायुः, हरिणः, अजिनयोनिः अ.को.१६७क/२.५.८ २. हरिणभेदः — कुरङ्ग ईषत्ताम्रः स्याद्धरिणाकृतिको महान् आ.को.२८६.
- ku ra'i sgra can
- = {ku ra ra/}
- ku ru
- ना. कुरुः १. देशः — {ku ru'i rgyal//shin} {tu bzod dka'} दुष्प्रसहः कुरुराजः अ.क.२७क/३.९२; स तु जम्बुद्वीपस्य नववर्षान्तर्गतवर्षविशेषः रा.को.२. १५१; वा.को.२१२२ २. धार्त्तराष्ट्रपाण्डवानां पूर्वपुरुषः रा.को.२.१५१.
- ku ru'i
- कौरव्यः — {ku ru'i skye bo'i tshogs} कौरव्यो जनकायः अ.श.३६क/३१; {ku ru'i ljongs rgyu zhing gshegs pa las ku ru'i grong khyer du byon te} कौरव्येषु जनपदचारिकां चरन् कौरव्यं नगरमनुप्राप्तः अ.श.३६क/३१.
- ku ru ku la
- ना. कुरुकुल्लः, महाश्रावकः — {'od srung chen pa'i bu dang}…{ku ru ku la dang} महाकाश्यपः…कुरुकुल्लः म.मू.९९ख/९.
- ku ru ku le
- = {ku ru kulale/}
- ku ru kul+le
- ना. = {rigs byed ma} कुरुकुल्ला, देवी हे.त.१३ख/४२; क.त.१३१८.
- ku ru kha
- चिह्नविशेषः; {'di ku ru kha gsum} छो.को.७.
- ku ru ba ka
- १. = {ku ru ba ka'i shing} कुरुबकः ( कुरुवकः, कुरबकः, कुरवकः), रक्तझिण्टी — सैरीयकस्तु झिण्टी स्यात्तस्मिन् कुरवकोऽरुणे अ.को.१५९ख/२.४.७५; {de la ku ru ba ka'i shing gis bskor ba'i yal ga'i khang bzangs dang ldan nye ba na//} अत्र…प्रत्यासन्नौ कुरवकवृतेर्माधवीमण्डपस्य मे.दू.३४८क/२.१७ २. = {ku ru ba ka'i me tog} कुरुबकम् ( कुरुवकम्, कुरबकम्, कुरवकम्), पुष्पविशेषः — {sna ma'i me tog pri yang ku/}…{ku ra ba ka dang} मालतीकुसुमं चैव प्रियङ्गुकुरबकम् म.मू.१७४क/९७; {gtsug phud ku ru ba ka'i me tog zhags pas bcings pa} चूडापाशे नवकुरबकम् मे.दू.३४७क/२.२.
- ku ru bi ha ra
- ना. कुरुविहारः ब.अ.१०३२.
- ku ru bin da
- १. = {mon lug} कुरुविन्दः, मुस्तकम् अ.को.१६५ख/२.४.१५९; तत्पर्यायः : {sprin ming can} मेघनामा, {musta} मुस्ता, {mon lug} मुस्तकम् ङ.को.१७८/अ.को.१६५ख/२.४.१५९ २. = {zha nye} कुरुविन्दः, ओ दम् — {ku ru bin da'am zha nye} म.व्यु.५९८१ (८६क); {lcags sam ku ru bin das so//} लोहेन कुरुविन्देन वा वि.सू.७ख/८.
- ku ru win da
- = {ku ru bin da/}
- ku ru ra
- = {ku ra ra/}
- ku ru ra mo
- = {ku ra ri/}
- ku ru'i rgyal po
- कुरुराजः — {skabs der dregs bcas ku ru'i rgyal/} /{shin tu bzod dka' sa dbang la/} /{glang chen bzang po'i ri bo ni/} /{'byor phyir pho nyas nye bar blangs//} अत्रान्तरे दुष्प्रसहः कुरुराजः क्षितीश्वरम् । दृप्तो ययाचे दूतेन भूत्यै भद्रगिरिं गजम् ।। अ.क.२७क/३.९२.
- ku re
- = {rtsed mo} केलिः — {khyod gsos 'gyur zhes bstan pa'i tshig snyan ku re'i rim pas mi dga' ba dag zhi bar byed//} शमयति…स्वस्थोऽसीत्यधृतिं प्रियेण वचसा केलिक्रमेणारतिं अ.क.४८क/५८.१४; खेला, द्रवः, नर्म अ.को.१४५क/१.८.३३; क्रीडा, {mdza' bo sogs kyi rtsed mo bya ba la} मि.को.४२ख; कङ्कर्दनम्, {byis pa rnams kyi rtsed mo la} मि.को.४२ख ।
- ku re tshig
- = {kyal ka'i tshig} केलिवचः छो.को.७.
- ku la
- = {rigs} कुलम् — {ku la lo ka nA tha} (= {rigs kyi 'jig rten mgon po}) कुललोकताआथः क.त.२१३५.
- ku la TA
- • सं. कुलटा = {'phyon ma} व्यभिचारिणी स्त्री वा.को.२१३०; तत्पर्यायः लङ्का श्री.को.१६४क; • ना. कुलटा, उपक्षेत्रविशेषः हे.त.८क/२२.
- ku la T+Ta
- = {ku la TA/}
- ku lata tha
- कुलत्थः, शस्यभेदः — वि.प्र.१४९क/३.९७; कलायभेदः वा.को.२१३०.
- ku lA la
- कुलालः १. = {rdza mkhan} कुम्भकारः रा.को.१५४ । २. पक्षिविशेषः छो.को.७; {ku lA la ni kuk+ku b+ha/} {kuk+ku Ta dang bu ga'i dbyangs} ङ.को.१९७.
- ku lI ra
- कुलीरः १. = {sdig srin} कर्कटः वि.प्र.१६७क/३.१४९ । २. कर्कटराशिः रा.को.२.१५६.
- ku lI ra mo
- कुलीरा, कुलीरस्त्री वि.प्र.१६७क/१४९.
- ku sha
- • सं. १. = {rtswa ku sha} कुशः, ओ शम्, तृणभेदः — । {de yang tswa ka sha dang ku sha la 'ju ba yin te} तदेतदपि काशकुशावलम्बनम् । प्र.अ.२७७क/६४३; तत्पर्यायाः — {sa nyal} कुशः, {rul can} कुथः, {mchod byed} दर्भः, {gtsang byed} पवित्रम् मि. को.५९क । २. = {chu} कुशम्, जलम् — {ku sha rtswa dang chu la yang} ङ.को.४२७; रा.को.२.१५७; • ना. कुशः १. द्वीपः रा.को.२.१५७ २. शकुनराजपुत्रः वि.व.१८९क/१.६३ ३. रामसुतः रा.को.२.१५७.
- ku sha 'khyil
- ना. कुशावर्त्तः १. तीर्थः — {gang ga sgo na ku sha 'khyil/} /{bil ba can dang sngon po'i ri/} /{kan kha la yi 'jug ngogs su/} /{khrus byas yang 'byung srid ma yin//} गङ्गाद्वारे कुशावर्त्ते बिल्वकी नीलपर्वते । स्नात्वा कणखले तीर्थे सम्भवेन्न पुनर्भवः ।। प्र.अ.१७५ख/५२७; वा. को.२१४७ २. भरतनृपपुत्रः वा.को.२१४८.
- ku sha can
- ना. कुशावती, नगरम् — {gzhon nu ku sha gnas pas ku sha can zhes bya bar grags so//} कुशेन कुमारेण वासितमिति कुशावती कुशावतीति संज्ञा संवृत्ता वि. व.१९२क/१.६६; रामात्मजकुशस्य राजधान्यां पुर्याम् वा.को.२१४७; मो.को. २९७.
- ku sha chen po
- ना. महाकुशः, नृपः म.व्यु.३५६८ (६०ख); श.को.१९.
- ku sha na
- कुशनः — {ku sha na'i rigs kyi rgyal po ka nis ka zhes bya ba} ( कुशनवंश्यः) कनिष्को नाम राजा वि.व.१२२क/१.१०.
- ku sha ban d+ha
- कुशबन्धः श.को.१९; {ngan sel bde skyong ste/} {rtswa ku sha'i 'bras bu smin pa las byung ba'i rin po che'i rigs shig nus pas rims nad sel bar byed} बो.को.१४.
- ku sha gtsang bsrel
- वि. कुशपवित्रधारकः म.व्यु.४३४० (६८ख); {rtswa ku sha gdan 'og tu bting nas gtsang spra mtshon par byed tshul} बो.को.१४.
- ku sha la
- १. सं. कुशलम् [1] = {dge ba} कल्याणम् ङ.को.१९; रा.को.२.१६० [2] = {bsod nams} पुण्यम् — {ku sha laM ni thob dang bde/} {bsod nams dang ni bslab}({sa}){pa'o} ङ.को.४२५ [3] = {thob pa} पर्याप्तिः ङ.को.४२५; रा.को.२.१६० २. वि. = {bslabs pa} कुशलः, शिक्षितः ङ.को.४२५; रा.को.२. १६०.
- ku sha li
- कुशली १. सं. अश्मन्तकवृक्षः रा.को.२.१६० २. वि. = {dge ba can} मङ्गलान्वितः श.को.१९; बो.को.१४.
- ku sha li b+ha dra
- ना. कुशलिभद्रः, आचार्यविशेषः श.को.१९.
- ku sha'i grong
- ना. = {grong khyer ku shi} कुशिनगरी, भगवतो बुद्धस्य महापरिनिर्वाणस्थलम्— {nyan thos kyi dge 'dun bcas pa grong khyer ku shi na gar+ya kyi nyen kor shing sA la zung gi tshal na bzhugs so//} सश्रावकसङ्घः कुशिनगर्यां विहरति स्म मल्लानामुपवर्तने यमकशालवने अ.श. १११क/१०१; कुशिपुरम् — {gang na bcom ldan rgyal ba bzhugs/} /{ku sha'i grong du bdag 'gro'o//} गच्छाम्यहं कुशिपुरं यत्रास्ते भगवाञ्जिनः । अ.क.१८४क/८०. ३९; कुशिपुरी — {ku sha'i grong na de bzhin gshegs/} /{yongs su mya ngan 'da' bar bzhed//} इह ते परिनिर्वाणं कुशिपुर्यां तथागतः ।। अ.क.१८३ख/८०.३४; कुशनगरम् म.व्यु.४१२५ (६६क).
- ku sha'i grong khyer
- = {ku sha'i grong /}
- ku sha'i 'phreng can
- ना. कुशमाली, समुद्रविशेषः — कुशमाली समुद्रोऽयमत्यङ्कुश इव द्विपः जा.मा.१६५/९५.
- ku shu
- = {ku sha'i grong /} {ku shu} पालेवतः (द्र. पालीवतः मो.को.६२३; पारेवतः मो.को.६२१) प्र.को.१६; पालेवतवृक्षः म. व्यु.४२०८; {shing sdong dang shing thog ku shu} छो.को.७.
- ku shu'i khams
- नीलवर्णपुष्पविशेषः श.को.१९; {mthing gi ming} छो.को.७; बो.को.१४.
- ku she sha ya
- • सं. १. = {pad+ma} कुशेशयम्, पद्मम् श.को. १९; वा.को.२१५३ २. कुशेशयः, कर्णिकारवृक्षः रा.को.२.१६१; • ना. कुशेशयः, कुशद्वीपस्थपर्वतविशेषः रा.को.२.१६१.
- ku sa ra
- ना. कुसरः, आचार्यविशेषः श.को.१९; {chos rgyal srong btsan skabs gdan zhus ltar bod du phebs pa yi rgya gar gyi slob dpon zhig} बो.को.१४.
- ku sa li
- = {ku sha li/}
- ku sa li b+ha dra
- = {ku sha li b+ha dra/}
- ku su ma
- = {me tog} कुसुमम्, पुष्पम् छो.को.७/वा. को.३.२१६०.
- ku hA
- कुहा १. नाडीभेदः — {rtsa ku hA} कुहानाडी वि.प्र.२३८क/२.४२ २. कटुकीवृक्षः रा.को.२.१६८.
- ku hu
- १. कुहुः; कुहूः, कोकिलशब्दः श.को.२०; रा.को.२.१६८ २. कुहूः, नष्टेन्दुकलामावास्या — सा दृष्टेन्दुः सिनीवाली सा नष्टेन्दुकला कुहूः अ.को.१३६ख/१.४.९.
- ku hu 'don
- = {khu byug} कुहूरवः, कोकिलः छो.को.८/मो.को.२९९.
- ku hu'i mgrin can
- = {khu byug} कुहूकण्ठः, कोकिलः छो.को.८/मो.को.२९९.
- ku hu'i mgrin ldan
- = {ku hu'i mgrin can/}
- ku hu'i sgra ldan
- = {khu byug} कुहूरवः, कोकिलः छो.को.८/मो.को.२९९; कुहूमुखः लो.को.११.
- kuk+ku sgra sgrogs
- = {ku ku sgrog/}
- kuk+ku Ta
- = {ku ku sgrog} कुक्कुटः १. = {khyim bya} पक्षिविशेषः; तत्पर्यायः कृकवाकुः, ताम्रचूडः, चरणायुधः अ.को.१६७ख/२.५.१७ २. कुलालपक्षी — {ku lA la ni kuk+ku b+ha/} {kuk+ku Ta dang bu ga'i dbyangs} ङ.को.१९७; रा.को.२.१३३.
- kuk+ku Ta pA da
- ना. = {ri bya rkang pa can} कुक्कुटपादः, मगधविषये पर्वतविशेषः श.को.१७; मो.को.२८७.
- kuk+ku b+ha
- कुक्कुभः, कुलालपक्षी — {ku lA la ni kuk+ku b+ha/} {kuk+ku Ta dang bu ga'i dbyangs} ङ.को.१९७; {ku lA la'i ming la'ang} छो.को.६; वनकुक्कुटः वा.को.२०६३.
- kuk+ku ra tsa
- = {ku ku ra tsa/}
- kuk+ku rA tsA r+ya
- = {ku ku ra tsa/}
- kung ku ma
- = {gur kum} कुङ्कुमम्, गन्धद्रव्यभेदः; तत्पर्यायः : {kha che skyes} काश्मीरजन्म, {me'i rtse mo} अग्निशिखम्, {mchog ldan} वरम्, {bA h+li ka} बाह्लीकम्, {ser po} पीतनम्, {dmar po} रक्तम्, {kun nas 'khums} सङ्कोचम्, {phra ma can} पिशुनम्, {brtan pa} धीरम्, {tsan dan dmar po} लोहितचन्दनम् ङ.को.१७०/अ.को.१७९क/२.६.१२३.
- kunya dza ra
- कुञ्जरः १. = {glang po che} हस्ती रा.को.२. १३५ । २. पर्वतविशेषः श.को.२०; रा.को.२.१३५.
- kuta sa
- = {kud sa/}
- kud sa
- ना. कुत्सः, ऋषिविशेषः वा.को.२०९५; आर्जुनेयः मो.को.२९०; द्र.— {kud sa'i bu} कौत्सः वि.व.१०ख/२.७८.
- kud sa'i bu
- कौत्सः — {kye kud sa'i bu dag/} /{bad sa'i bu dag/} /{ba ra dwa dza'i bu dag} भोः कौत्सा वात्साः शाण्डिल्याः वि.व.१०ख/२.७८; वरतन्तुशिष्यः वा.को.२०९५.
- kun
- • वि. = {thams cad} सर्वम् — {kun gyis ma mthong the tshom dang /} /{rang gis ma mthong 'khrul pa ste//} सर्वादृष्टिश्च सन्दिग्धा स्वादृष्टिर्व्यभिचारिणी । त.स.६क/८३; सकलम् — सू.अ.१४४ख/२३; समस्तम् — बो.अ.५.९४; समग्रम् — सू.अ.२१५ख/१२१; अखिलम् — सू.अ.१५२क/३६; निखिलम् — {thabs dang bral ba nyid kyi phyir/} /{de dag gis ni kun shes min//} उपायविकलत्वात् तु बुध्यन्ते निखिलं न ते ।। त.स.११८ख/१०२३; कृत्स्नम् — र.वि.७४क/१; विश्वम् — {kun gyi yid bzhin nor bu} विश्वचिन्तामणिः अ.क.२९ख/३.१२३; • सं. १. समुदायः — {kun las kyang ni ma yin no zhes bya ba la yang lan 'di nyid yin no//} समुदायादपि नोत्पद्यत इत्ययमेव परिहारः प्र.अ.५७क/६५ २. साकल्यम् — र.वि.११४क/७७; • प्र. = {rnams} ({mi kun} नराः) — {'dzam gling na gnas pa'i mi kun} जम्बुद्वीपगता नराः बो.अ.२.५६.
- kun tu
- अव्य. सर्वत्र, सर्वदिग्देशकाले सू.अ.२२७क/१३८; सर्वथा — {ci ltar thams cad med min zhing /} /{ji ltar kun du gnyid log min//} किं न भावस्य सर्वस्य किं न सुप्तस्य सर्वथा । प्र.अ.५क/६; सर्वतः — {gal te kun tu 'khor ba na} भ्रमणं यदि सर्वतः का.आ.३.१८०; सततम्, नित्यम् अ.को.१३२क/१.१.६०; समन्तम् ल.वि.२०३ख/३०७; समन्ततः — {tshig rnams kun tu grags par gyur} समन्ततः शुश्रुविरे गिरः जा.मा.२५/१४; समन्तात् — {de yis phyogs rnams kun tu snang bar bgyis//} अवभासिता येन दिशः समन्तात् अ.श.४ख/३; सामन्तकेन — {kun tu sgra grags pa} सामन्तकेन शब्दो विस्तृतः वि.व.१३९ख/१.२९; द्र.— {yul kun tu} सर्वदेशेषु त.स.७७क/७२२; आङ् — {kun tu chags pa} आसक्तः अ.क.१३६क/६७.२२; {kun tu 'jug pa} आवृत्तिः सू.अ.१५४ख/३९; {kun tu dmar} आलोहितम् का.आ.२.८८; सम् — {kun tu rmongs pa} सम्मोहः अभि.को.६२क/१११३; {kun tu bskyod pa} समीरितः ल. अ.१८१ख/१४८; परि — {kun tu rtog pa} परिकल्पः सू.अ.१६७ख/५९; {kun tu rgyug pa} परिधावनम् शि.स.१४८ख/१४३; अव — {kun tu lta byed} अवलोकनम् अ.क.१४२क/६८.१३; {kun tu lhungs pa} अवपातः अ.क.२०८क/२३.५४; प्र — {kun tu 'dzin pa} प्रग्राहकः श्रा.भू.२.१.१८८; समा (सम् +आङ्) — {kun tu phan pa} समाहितम् का.आ.२.२९५; {kun tu spyod pa} समाचारः बो.भू.९९ख/१२७; समुदा (सम् +उत् +आङ्) — {kun tu spyod pa} समुदाचारः बो.भू.७६क/९७; व्या (वि +आङ्) — {kun tu rmongs pa} व्यामोहः वि.प्र.१९०क/१.५३; द्र. {kun nas/} {kun las/}
- kun na
- = {kun la'am kun tu} सर्वत्र, सर्वदिग्देशकाले अभि.को.७.३९; सर्वस्मिन् ।
- kun nas
- १. सर्वतः बो.अ.७.६; समन्ततः — {klu yi dbang po'i gnas/} {kun nas yongs su bskor nas} नागेन्द्रभवनं परिवार्य समन्ततः अ.क.१२८ख/६६.३७; समन्तात् — {kun nas bskor zin pa} समन्तात्परिवृतः जा.मा.३०६/१७८; सामन्तकेन — {bcom ldan 'das la kun nas bskor te 'dug go//} भगवत्सामन्तकेनानुपरिवार्यावस्थिताः वि.व.१५१ख/१.४०; अभितः — {mgo dang bral ba'i sdug bsngal gyis/} /{kun nas mchi ma'i rgyun bcas bzhin//} शिरोविरहदुःखेन साश्रुधारमिवाभितः ।। अ.क.५२क/५.६४ २. उ.स. आङ् — {kun nas 'ching ba} आबन्धः प्र.अ.८०ख/८८; {kun nas bsags pa} आचितः अ.सा.१५९क/८९; परि — {kun nas ldang ba} पर्युत्थानम् र.वि.१.१३७; सम् — {kun nas nyon mongs pa} संक्लेशः प्र.अ.२७ख/३१; अव — {kun nas bsgos pa} अवलिप्तः वि.प्र.१४७क/१०४; द्र. {kun las/} {kun tu/}
- kun la
- १. = {kun na'am kun tu} सर्वत्र, सर्वदिग्देशकाले प्र.वा.२.५; सर्वस्मिन् — {kun la bye brag med par ni/} /{de dag 'jug mi srid phyir ro//} सर्वस्मिन्नविभागेन तयोर्वृत्तेरसम्भवात् ।। त.स.३३क/३३८ २. सर्वथा, सर्वप्रकारम् अभि.को.१.१ ३. सर्वान् प्रति — {kun la yod na yang} सर्वान् प्रति भवन्नपि त.स.८०ख/७४५.
- kun las
- १. सर्वतः — {sbyin la goms pa chen po yis/} /{kun las rnam par log gyur pa//} सर्वतो विनिवृत्तस्य दानाभ्यासेन भूयसा । अ.क.३५०ख/४६.४०; समन्तात् स.दु.१२३/१२२ २. उ.स. सम् — {kun las rgyal ba} सञ्जयः जा.मा.९१/५५; {kun las 'das pa} समतिक्रान्तः ग.व्यू.१८७क/२७०; द्र. {kun nas/} {kun tu/}
- kun dkris
- • पा. पर्यवस्थानम्, क्लेशभेदः अभि.को.५.४७; {zhi gnas dang btang snyoms sgom skabs su sems yang yang dkri bar byed pa'i nyon mongs shig} बो.को. १५; • भू.का.कृ. पर्यवस्थितम् — {'dod pa'i 'dod chags kyis kun nas dkris pa'i sems kyi} कामरागपर्यवस्थितेन चेतसा अभि.स्फु.२२७क/७६१; {khro ba'i kun nas dkris pas kun nas dkris pa} क्रोधपर्यवस्थानेन पर्यवस्थितस्य बो.भू.८०ख/१०३.
- kun dkris brgyad
- अष्टौ पर्यवस्थानानि १. {ngo tsha med pa} आह्रीक्यम्, २. {khrel med pa} अनपत्राप्यम्, ३. {phrag dog} ईर्ष्या, ४. {ser sna} मात्सर्यम्, ५. {rgod pa} उद्धवः, ६. {'gyod pa} कौकृत्यम्, ७. {rmugs pa} स्त्यानम्, ८. {gnyid} मिद्धम् अभि.को.५.४७.
- kun dkris bcu
- दश पर्यवस्थानानि : ( {kun dkris brgyad dang /} पूर्वोक्तैः अष्टपर्यवस्थानैः सह) ९. {khro ba} क्रोधः, १०. {'chab pa} म्रक्षः अभि.को. ५.४७.
- kun dkris dang bcas pa
- वि. सपर्यवस्थानः — कामे सपर्यवस्थानाः क्लेशाः कामास्रवो विना अभि.को.५.३५.
- kun dkris dang mthun pa
- वि. पर्यवस्थानीयः — कामरागपर्यवस्थानीयाः अभि.स्फु.१२७ख/८२९.
- kun dkris pa
- = {kun dkris/}
- kun dkris par 'gyur ba
- वि. पर्यवस्थानीयः — {'dod pa'i 'dod chags kyi kun nas dkris par gyur pa'i chos rnams kyang snang bar gyur pa yin} कामरागपर्यवस्थानीयाश्च धर्मा आभासगता भवन्ति अभि.भा.३४ख/१००१.
- kun bkram pa
- = {kun tu bkram pa/}
- kun skem pa
- संशोषणम् — {kun skem par mdzad pa} संशोषणकरः का.व्यू.२०५क/२६२.
- kun skem byed
- • वि. संशोषणकरः; द्र.— {kun skem par mdzad pa} संशोषणकरः का.व्यू.२०५क/२६२; • सं. = {me} शुष्मः, अग्निः छो.को.९/रा.को.५.१२५.
- kun skyed byed
- = {snying /}
- kun skyo ba
- = {kun tu skyo ba/}
- kun skyobs
- ना. विश्वभुक्, तथागतः म.व्यु.८९ (३क).
- kun skrag
- = {kun tu skrag pa/}
- kun brkos
- = {khron pa} आखातम् बो.को.१५/रा.को.१.१६४; {rdzing bu dang khron pa la'ang} छो.को.८.
- kun bskor
- = {kun nas bskor ba/}
- kun bskyod
- = {kun tu bskyod pa/}
- kun khebs
- • सं. = {nam mkha'} व्योम, आकाशम् श.को.२१; • भू.का.कृ. = {kun nas sam kun tu khebs pa} संछन्नः — {mi shes rmongs pas kun tu khebs} अज्ञानमोहसंछन्ना ज्ञा.सि.१.९१; विविधरत्न-कुसुमजालसंछन्नः ग.व्यू.१६९ख/२५२; संछादितः ग.व्यू.१६९ख/२५२; पर्यवनद्धः — सर्वज्ञताविपक्षिकाविद्यापटलनेत्रपर्यवनद्धत्वात् ग.व्यू.२९२ख/१४.
- kun khebs byas nas
- संछाद्य स.पु.४७क/८४.
- kun khebs pa
- = {kun khebs/}
- kun khyab
- • सं. १. = {nam mkha'} व्योम, आकाशम् मि.को.१४५क २. = {phyogs} आशा, दिक् मि.को.१७क ३. = {'phrog byed} विभुः, हरिः श.को.२१; • पा. विश्वव्यापी, अर्थान्तरन्यासभेदः का.आ.२.१६७; • वि. सर्वव्यापी त.सि.२७०/१७९; विश्वव्यापी का.आ.२.१६७; सर्वत्रः — {kun khyab dag pa thams cad pa} सर्वत्रा सर्वगा शुद्धा गु.सि.२.४४; समाकीर्णः — पञ्चरश्मिसमाकीर्णं समन्तात् परिमण्डलम् गु.स.८५ख/११; समन्तगतः लो.को.१८.
- kun khyab kyi don gzhan bkod pa
- पा. विश्वव्याप्यर्थान्तरन्यासः, अर्थान्तरन्यासभेदः बो.को.१५; का.आ.२.१६७.
- kun khyab dpal mo
- = {nam mkha'/}
- kun khyab byin pa
- = {kun khyab sbyin pa/}
- kun khyab sbyin pa
- ना. विभुदत्तः, भिक्षुविशेषः ग.व्यू.३१४ख/३६.
- kun khyab mun pa
- सन्तमसम्, सर्वव्यापकान्धकारः रा.को.५.५७.
- kun khyab bzhin ston
- ना. समन्तस्फरणमुखदर्शनः, गरुडेन्द्रः म.व्यु.३४११ ( {bzhin kun du khyab par ston pa} म. व्यु.५८ख).
- kun mkhyen
- • वि. सर्वज्ञः १. सकलज्ञाता — {kun mkhyen gyis gsungs mi 'gyur ro//} न स्यात् सर्वज्ञभाषितम् त.स.११८क/१०१९; सर्ववित् — उक्त्यादेः सर्ववित्प्रेत्यभावादिप्रतिषेधवत् प्र.वा.२.९२; सर्वविज्ञः — {kun mkhyen nyid} सर्वविज्ञत्वम् त.स.१२७ख/१०९७; सर्वदर्शी — {slar yang 'di ltar dpyad bya ste/} /{kun mkhyen ji ltar 'dod pa yin//} इदं च चिन्त्यते भूयः सर्वदर्शी कथं मतः ।। त.स.११८ख/१०२० २. बुद्धस्य — {kun mkhyen de la phyag 'tshal nas/} /{de nyid rnams ni bsdu bar bya//} तं सर्वज्ञं प्रणम्यायं क्रियते तत्त्वसंग्रहः ।। त.स.२क/३ । ३. महादेवः अ.को.१२९ख/१.१.३४; • सं. = {kun mkhyen nyid} सार्वज्ञ्यम् — {des snang gyur na khyod rang ni/} /{'bad pa med par kun mkhyen 'gyur//} तद् दृश्यत्वे हि सार्वज्ञ्यं तथैव स्यादयत्नतः ।। त.स.११९ख/१०३३.
- kun mkhyen 'gyur
- = {kun mkhyen 'gyur ba/}
- kun mkhyen 'gyur ba
- • क्रि. सर्ववित्ता स्यात्— {des na khyod rang kun mkhyen 'gyur//} तवैव सर्ववित्ता स्यात् त.स.१२९ख/११०९; • वि. सर्वविद्भूतः — {de dag mthong na khyod dang ni/} /{kun mkhyen 'gyur bar bstan zin to//} तद्दृष्टौ सर्वविद्भूतो भवानिति च वर्णितम् ।। त.स.१२०क/१०३८.
- kun mkhyen nyid
- सर्वज्ञता — {gang gi lung ni bden nyid du/} /{grub phyir kun mkhyen nyid brjod yin//} यदीयागमसत्यत्वसिद्ध्यै सर्वज्ञतोच्यते । त.स.११७ख/१०१७; सर्वज्ञत्वम्— {gtan tshigs gang gis gcig la ni/} /{kun mkhyen nyid ni sgrub byed pa//} येनैव हेतुनैकस्य सर्वज्ञत्वं प्रसाध्यते । त.स.११४ख/९९६; सर्ववित्त्वम् — । {de dag rab kyi mthar phyin pa/} /{'od gsal kun mkhyen nyid 'byung 'gyur//} तेषां पर्यन्तवृत्तौ च सर्ववित्त्वं प्रभास्वरम् ।। त.स.१२४ख/१०७९; सर्वविज्ञत्वम् — {skyob pa la ni kun mkhyen dang /} /{rig byed la ni rtag nyid gang /} /{mkhas pa min pa mtshungs par smra//} तायिनः सर्वविज्ञत्वं या च वेदस्य नित्यता । तुल्ये जल्पन्ति नो विज्ञाः त.स. १२७ख/१०९७; सर्वदर्शिता — {ji skad bshad pa'i chos ldan yin/} /{'phel bas kun mkhyen nyid du 'gyur//} यथाभिहितधर्माणः प्रवृद्धौ सर्वदर्शिता ।। त.स.१२४ख/१०७८.
- kun mkhyen nyid 'gyur ba
- वि. सर्वज्ञतां गतः — {gal te sangs rgyas las gzhan pa/} /{'ga' zhig kun mkhyen nyid 'gyur na//} यदि बुद्धातिरिक्तोऽन्यः कश्चित् सर्वज्ञतां गतः त.स.११८क/१०१८.
- kun mkhyen nyid ma yin pa
- असर्वज्ञत्वम् — {de ltar yin na kun mkhyen nyid/} /{ma yin nyid du gsal bar rtogs//} असर्वज्ञत्वमेवं तु विस्पष्टमवगम्यते । त.स.१२१क/१०४९.
- kun mkhyen stobs
- पा. सर्वज्ञबलम्, सर्वविद्बलम् — {kun mkhyen min pas shes bya min/} /{de shes kun mkhyen stobs yin no//} नासर्वज्ञैर्ज्ञेयं सर्वज्ञबलं हि तज्ज्ञानम् अभि.भा.९२ख/१२२२.
- kun mkhyen 'dra ba
- वि. सर्वज्ञसदृशः — {gal te kun mkhyen 'dra gang zhig/} /{da ltar snang bar 'gyur ba na//} सर्वज्ञसदृशः कश्चिद्यदि दृश्येत सम्प्रति । त.स.११७क/१०१३; सर्वज्ञकल्पः — {de ltar kun mkhyen 'dra ba dag/} /{phan tshun 'joms par byed pa na/} /{kun mkhyen kun gyi cung zad lhag/} /{rig byed smra ba pos 'joms byed//} एवं सर्वज्ञकल्पेषु निहतेषु परस्परम् । अल्पशेषीकृतान् सर्वान् वेदवादी हनिष्यति ।। त.स.११५क/९९७.
- kun mkhyen gnas
- सर्वज्ञपदम् — {kun mkhyen gnas kyi sbyor ba 'di} सर्वज्ञपदयोगोऽयम् अ.क्र.४१.
- kun mkhyen spyan
- = {sangs rgyas spyan} सर्वज्ञचक्षुः, बुद्धचक्षुः र.वि.१.१०३.
- kun mkhyen ma yin pa
- वि. असर्वज्ञः — {kun mkhyen ma yin pas bstan pa} असर्वज्ञप्रणीतम् त.स.११६क/१००६; {kun mkhyen min pas shes bya min/} /{de shes kun mkhyen stobs yin no//} नासर्वज्ञैर्ज्ञेयं सर्वज्ञबलं हि तज्ज्ञानम् अभि.भा.९२ख/१२२२.
- kun mkhyen min
- = {kun mkhyen ma yin pa/}
- kun mkhyen ye shes
- पा. सर्वज्ञज्ञानम्, बुद्धज्ञानम् — {kun mkhyen ye shes rab 'jug la/} /{las rnams gcig tu bsngags pa yin//} सर्वज्ञज्ञानप्रवृत्तं तु कर्ममेकं प्रशस्यते । म.मू.१८९ख/१२३.
- kun mkhyen sa
- पा. सर्वज्ञभूमिः, बुद्धभूमिः — {bdag gis sems can 'di dag kun/} {kun mkhyen sa la gzhag par bgyi} सर्वसत्त्वं महान्तं च स्थाप्य सर्वज्ञभूमिषु ज्ञा.सि.८.२३.
- kun 'khum
- = {gur kum} सङ्कोचम्, कुङ्कुमम् मि.को.५४ख ।
- kun 'khor
- • क्रि. संसरति लोको.२३; • सं. आवर्तः, जलभ्रमः रा.को.१९२; • भू.का.कृ. परिवृतः ग.व्यू.३०८क/३९५; परिगतः — {log pa'i chos kyis kun nas 'khor ba} मिथ्याधर्मपरिगतः ग.व्यू.१९१क/२७३; अनुपर्यवनद्धः — कुदृष्टिविषमजालानुपर्यवनद्धा द.भू.१९१ख/१७; • पा. १. सर्वभ्रमणम्, चित्रबन्धभेदः मि.को.९३क । २. समन्तचक्रम्, प्रज्ञापारमितामुखभेदः ग.व्यू.२७४क/३५३; • ना. १. बदरद्वीपयात्रायां पर्वतः — {de nas kun 'khor zhes pa'i ri/} /{gang na mtshan rgyu dung gi lte//} आवर्ताख्यस्ततः शैलः शङ्खनाभो निशाचरः । अ.क.५९क/६.७१ २. बदरद्वीपयात्रायां समुद्रः — । {de nas kun 'khor zhes chu gter//} अथावर्ताभिधोऽम्भोधिः अ.क.५९क/६.७०;
- kun 'khyam
- = {kun tu 'khyam pa/}
- kun 'khyil
- = {lugs kong} आवर्त्तनी, धातुद्रव्यद्रावणार्थमृत्पात्रम् मि.को.२७ख; तत्पर्यायाः मूषा, मूषः, तैजसावार्त्तनी रा.को.१९३.
- kun 'khyud
- = {kun tu 'khyud pa/}
- kun 'khrigs
- = {kun tu 'khrigs pa/}
- kun 'khrugs
- १. वि. संक्षुब्धः सू.अ.२१९ख/१२६; उद्भ्रान्तः — {sdug bsngal nad la sman chen dang ni srid pa'i 'jigs pa kun 'khrugs bsam pa dbugs 'byin pa//} दुःखव्याधिमहौषधं भवभयोद्भ्रान्ताशयाश्वासनम् अ.क.२१ख/३.२१; आकुलः — उन्मत्तैराकुला बो.अ.८.६९ २. समुत्पिञ्चः, ग्. {yul sogs shin tu 'dres shing 'khrugs pa'i ming} मि.को.४९ख; भृशमाकुलसैन्यम् अ.को.१९२ख/२.८.९९; तत्पर्यायः : {'dzings pa} पिञ्जलः मि.को.४९ख ।
- kun 'khrul
- • भू.का.कृ. सम्भ्रान्तः — {'jigs pa'i the tshom kun 'khrul bas/} /{'bras bu mkhas pa dag la dris//} भयसंशयसंभ्रान्तः पप्रच्छ फलकोविदम् ।। अ.क.२५६ख/९३.८६; • सं. सम्भ्रमः, अतिशयभ्रमः वा.को.५२४७; परिभ्रमः श.को.२१.
- kun gang
- भू.का.कृ. सङ्कीर्णः ल.अ.६६क/१४; आपूरितः — । {mi yis mtho ris kun gang ba//mthong} {nas lha yi dbang po yis//} स्वर्गमापूरितं नरैः । दृष्ट्वा…सुरेश्वरः ।। अ.क.१८८क/८०.९०; सम्पूर्णः — {bsam gtan la sogs yon tan gyis/} /{kun tu gang ba'i} ध्यानप्रज्ञादिगुणैः । सम्पूर्णम् सु.प्र.५५क/१०९.
- kun gyi dkyil
- समन्ततलम् म.व्यु.६८८३ (९८क).
- kun gyi khur can
- वि. सर्वधुरीणः, सकलभारवाहकः वा.को.५२५९; लो.को.१४.
- kun gyi sgra
- वि. सर्वरुता — {gsung ni kun gyi sgra} भाषा सर्वरुता वि.प्र.२९क/४.१.
- kun gyi mchog
- ना. विश्वन्तरः, बोधिसत्त्वः {sangs rgyas shAkya thub pas skye ba snga mar sbyin pa'i phar phyin spyod skabs kyi mtshan} बो.को.१६.
- kun gyi ston pa gcig pu
- वि. विश्वैकशास्ता, बुद्धस्य वि.प्र.१८३ख/५.१.
- kun gyi don ma lus byed
- वि. अशेषविश्वार्थकरः, बुद्धस्य वि.प्र.१५८ख/३.११९.
- kun gyi spyi mtshungs
- वि. सर्वसामान्यः, सर्वसाधारणः — सर्वसामान्यहेतुत्वादक्षाणामस्ति नेदृशम् प्र.वा.२.३१२.
- kun gyi dbang phyug
- वि. सर्वेश्वरः — {kun mkhyen sa kun dbang phyug pa/} {kun gyi dbang phyug 'gro ba'i bdag} सर्वज्ञ सर्वभूमीश सर्वेश्वर जगत्पते गु.सि.५.१५.
- kun gyi dbyig
- ना. विश्वावसुः, सिद्धराजः ना.ना.२७३क/७४; गन्धर्वभेदः वा.को.४९२६.
- kun gyi ma
- ना. = {lha mo u mA} सर्वमाता, उमा छो.को.८/मो.को.११८६.
- kun gyi bza' ba
- = {thun mong gi zas} सहभोजनम्, सग्धिः मि.को.४१क ।
- kun gyi bshes gnyen
- ना. विश्वामित्रः १. ब्रह्मर्षिभेदः रा.को.४.४४० । २. बोधिसत्त्वविशेषः ग.व्यू.२६८ख/३४७ । ३. दाराकाचार्यविशेषः ग.व्यू.२७३क/३५१.
- kun gyis bkur ba
- • सं. १. संवेदनम् — {gang phyir mgrin par kun bkur phyir} कण्ठे संवेदनं यतः हे.त.२१ख/७० २. = {kun gyis bkur ba'i sde} सम्मतीयाः, निकायभेदः — {'phags pa kun gyis bkur ba'i sde} आर्यसम्मतीयाः म.व्यु.९०८५; संविदी — चत्वारो निकायाः । स्थावरी सर्वास्तिवादः संविदी महासङ्घी चेति हे.त.३क/६; • ना. महासम्मतः, नृपः — {skye bo mang pos bkur gyur pa/} /{kun gyis bkur pa zhes pa byung /} /{de yi rigs brgyud chen po la/} /{dpal ldan mi bdag gso sbyong 'phags/} /{grags pa'i me tog nyams med byung //} महासंमतनामाऽभूज्जनस्य महतो मतः ।। तस्यान्वये महत्यासीन्नृपः श्रीमानुपोषधः । अ.क.२३३क/२६.१०.
- kun gyis bkur ba'i sde
- सम्मतीयाः, निकायभेदः — {'phags pa kun gyis bkur ba'i sde} आर्यसम्मतीयाः म. व्यु.९०८५ (१२५ख).
- kun gyis mngon par shes pa
- वि. अभिज्ञातः — अभिज्ञातायां स्त्रियां कुक्षौ चरमभविको बोधिसत्वोऽवक्रामति ल.वि.१६क/१७.
- kun gyis ma mthong ba
- सर्वादृष्टिः — {kun gyis ma mthong the tshom dang /} /{rang gis ma mthong 'khrul pa ste//} सर्वादृष्टिश्च सन्दिग्धा स्वादृष्टिर्व्यभिचारिणी । त.स.६क/८३.
- kun gyis bzhed pa
- वि. बहुमतः — {phyag rgya 'di ni kun gyis bzhed//} मुद्रा बहुमता ह्येषा म.मू.२५२ख/२८८.
- kun gyis gzir ba
- भू.का.कृ. सम्पीडितः — दुःखेन संपीडितः स.पु.२०ख/३२.
- kun gyis shes pa
- = {kun shes/}
- kun grags
- १. सं. = {grags pa} समज्या, कीर्त्तिः मि.को.१२५ख २. वि. प्रतीतः, ख्यातः मि.को.१२५ख ।
- kun dga'
- • सं. १. आनन्दः — {n+ya gro d+ha yi rtog pa yis/} /{thos nas kun dga' rgyas par gyur//} न्यग्रोधकल्पः श्रुत्वैव बभूवानन्दनिर्भरः ।। अ.क.८५क/६३.२८; ह्लादः — {zla ba'i kun dga' nyi ma'i rab gsal dang /} /{me yi tsha ba rlung gi mgyogs pa dang //} ह्लादः शशाङ्कस्य रवेः प्रकाशः तापः कृशानोः पवनस्य वेगः । अ.क.२६२ख/९६.१; उत्सवः — {dus kyis dpal dang ldan pa de/} /{bu skyes kun tu dga' bar gyur//} कालेन श्रीमतस्तस्य पुत्रजन्मोत्सवोऽभवत् । अ.क.३०१क/३९.४४; नन्दिः, ओ दी — तत्र तथागतस्य न नन्दी भवति अभि.स्फु.२७१क/१०९३; आनन्दिः, ओ दी — भवत्यानन्दीबहुलः श्रा.भू.२.१.१८५ २. = {kun dga' ra ba} आरामः — {kun dga'i khyim pa} आरामिकः ल.अ.१७१क/१२९; • वि. सम्मोदनः, ओ दनी — {kun dga' ba'i gtam sna tshogs byas nas} विविधसम्मोदनकथामुपसंस्कृत्य म.व्यु.६२७२ (८९क); • पा. आनन्दः, षष्टिसंवत्सरमध्ये अष्टाचत्वारिंशे वा.को.७२४; {shing stag lo} बो.को.१६.
- kun dga' byas nas
- सम्मोद्य — {stan bting ste phan tshun kun dga' bar byas nas lung dri ba'i sbyor bas skabs 'byed du gzhug par bya'o//} दत्त्वाऽऽसनं प्रति सम्मोद्य पृष्टागमाभियोगमवकाशं कारयेत् वि.सू.५४ख/७०.
- kun dga' rgyal mtshan
- ना. आनन्दध्वजः, आचार्यः लो.को.१५; श.को.२२.
- kun dga' snying po
- ना. आनन्दगर्भः, सिद्धाचार्यः मि.को.६ख ।
- kun dga' ldan
- = {kun dga' ldan pa/}
- kun dga' ba
- = {kun dga'/}
- kun dga' ba'i gtam
- सम्मोदनकथा — {kun dga' ba'i gtam sna tshogs byas nas} विविधसम्मोदनकथामुपसंस्कृत्य म.व्यु.६२७२ (८९क).
- kun dga' bar bya ba
- = {kun tu dga' bar bya ba/}
- kun dga' bar byed pa
- • क्रि. आनन्दयति — {dad pa dang}… {shes rab 'byor bas kun tu dga' bar byed pa} श्रद्धा…प्रज्ञावृद्ध्या वा पुनरानन्दयति बो.भू.११६क/१४९; • वि. आनन्दनी — {byang chub sems dpa'i ngag gang kun tu dga' bar byed pa} या च वाग्बोधिसत्त्वस्यानन्दनी बो.भू.११६क/१४९.
- kun dga' bo
- ना. आनन्दः १. श्रावकाचार्यः — {'o na gnas brtan kun dga' bos 'phags pa ngag gi dbang phyug gi dbang du byas nas}… {zhes gang smras pa ji lta bu} यत्तर्हि स्थविरानन्देनार्यवागीशमधिकृत्योक्तम् अभि.भा.२३२क/७८१ २. नृपः — {de'i 'og tu rgyal po kun dga' bo zhes bya ba} ततोऽर्वाग् आनन्दो नाम राजा वि.व.१९८क/१.७१.
- kun dga' mdzad
- सन्तोषणः, ओ णम् लो.को.१९.
- kun dga' bzang po
- ना. आनन्दभद्रः — आरोचयामि अहु भिक्षुसंघे आनन्दभद्रो मम धर्मधारकः । अनागतेऽध्वनि जिनो भविष्यति स.पु.८१ख/१३७.
- kun dga' ra ba
- = {kun dga' ra ba} आरामः, उपवनम् — यानोद्यानविहारप्रासादह्रदसरस्तडागपुष्करिणीवनारामशैलकथा अ.सा.२९५ख/१६७; उद्यानम् वा.को.८०१; द्र.— {dkon mchog gi kun dga' rwa ba dang me tog gi ldum rwa la'ang} छो.को.८. {kun dga' ra ba pa} आरामिकः, उद्यानपालः — {kun dga' ra ba pa'am dge bsnyen dag yod na bsko bas dkon mchog gi don du bskyed par bya'o//} प्रयुञ्जीत रत्नार्थं आरामिकोपासकयोः सत्त्वे नियोगेत वि.सू.२६ख/३३; द्र. {kun dga' ra ba'i srung ma/} {kun dga'i khyim pa/}
- kun dga' ra ba'i srung ma
- आरामिकः, उद्यानपालः — {de nas re zhig na kun dga' ra ba'i srung ma zhig gis/} {me tog pad ma gsar du byung ba zhig khyer te} अथान्यतम आरामिको नवं पद्ममादाय अ.श.२१ख/१८; द्र.— {kun dga' ra ba pa/} {kun dga'i khyim pa/}
- kun dga' ra ba'i lha
- आरामदेवता, आरामे प्रतिष्ठिता देवता — {kun dga' ra ba'i lha dag dang nags tshal gyi lha dag dang}…{gsol ba 'debs so//} आरामदेवता वनदेवताः…आयाचते वि.व.२०६ख/१.८०.
- kun dga' las byung ba
- वि. आनन्दजम् — {der ni 'byung bar 'gyur ba'i gzugs/} {kun dga' las byung ci yang mchog} तस्मिन्नुत्पद्यते रूपं किमप्यानन्दजं परम् गु.सि.३.८१.
- kun dga'i khyim pa
- आरामिकः — यवियो न कर्तव्यो योगिना योगवाहिना । आरामिकैश्च कर्तव्यमेतद्धर्मं वदाम्यहम् ल.अ.१७१क/१२९; द्र.— {kun dga' ra ba pa/} {kun dga' ra ba'i srung ma/}
- kun dga'i ra ba
- = {kun dga' ra ba/}
- kun bgrod
- ना. संयातः, हस्तिमहामात्र — {zhes pa kun bgrod kyis smras tshe/} /{de la mi bdag gis smras pa//} संयातेनेति कथिते नृपस्तं प्रत्यभाषत । अ.क.२७०क/१००. १०.
- kun mgyogs
- आवेगः ( त्वरा रा.को.१.१९४) श.को.२२.
- kun 'gegs
- = {kun nas 'gegs pa/}
- kun 'gengs
- विश्वम्भरः १. = {khyab 'jug} विष्णुः अ.को.१२८ख/१.१.२२ २. = {brgya byin} इन्द्रः, द्र. वा.को.४९२६.
- kun 'gebs
- १. = {nam mkha'} व्योम, आकाशम् छो.को.८/रा.को.४.५५४ २. = {kun nas 'gebs pa/}
- kun 'gog
- = {kun tu 'gog pa/}
- kun 'gyed
- • क्रि. संविभजति श.को.२३; संविभजते म.व्यु.२८५० ( {kun tu 'gyed pa} म.व्यु.५१ख); • सं. अवसृजनम् — {sprin kun tu 'gyed pa} मेघावसृजनम् ग.व्यू.२९०ख/१३; • ना. सनत् १. = {tshangs pa} ब्रह्मा छो.को.८/रा.को.५.२३७ । २. महाग्रहः — {gang yang gza' dang gza' chen po}…{'di lta ste/} {nyi ma dang}…{bged} (? {'gyed} ){dang} ग्रहा महाग्रहा…तद्यथा—आदित्यः…सनत् म.मू.१०४ख/१३.
- kun 'gyed gzhon nu
- ना. सनत्कुमारः, महर्षिभेदः मि.को.१००क; ब्रह्मणः पुत्रः रा.को.५.२३७.
- kun 'gro
- वि. सर्वगः र.वि.५.१२; गु.सि.३.८९; सर्वत्रगः — अभि.स्फु.१०३क/७८५; सर्वत्रगामी र.वि.३.५; सर्वगतः, ओ ता — {phyogs ni kun 'gro gcig pu nyid/} /{nam mkha' ji srid du gnas pa//} दिक् च सर्वगतैकैव यावद्व्योम व्यवस्थिता । त.स.८०क/७४४; सर्वगामिनी — {dogs pas kun tu 'gro ba yi/} /{gnyid kyang de yis btang bar gyur//} स सर्वगामिनीं निद्रामपि तत्याज शङ्कितः ।। अ.क.१४४क/१४.६२; सर्वत्रगामिनी र.वि.५.१२; • सं. १. सर्वगः [1] = {rlung} वायुः वा.को.५२५८ [2] = {bdag} आत्मा रा.को.५.३०२ [3] = {dbang phyug chen po} परमेश्वरः छो.को.११/रा.को.५.३०२ २. संक्रान्तिः — गमनविशेषप्रभावितत्वादृद्ध्यभिज्ञायास्तद्विषयस्य संक्रान्तितोऽभिज्ञेयत्वम् अभि.स.भा.१६ख/२१; सङ्गतिः श.को.२६ ४. = {nam mkha'} गगनम्, आकाशम् अ.को.१३३क/१.२.१ ५. = {chu} सर्वगम्, जलम् छो.को.९/रा.को.५.३०२ ६. = {dur byid dkar po} सरणा; सरला, शुक्लत्रिवृता मि.को.५९ख ७. = {btsod} समङ्गा, मञ्जिष्ठा मि.को.५८क ८. = {skra mkhan} नापितः, दिवाकीर्त्तिः मि.को.२६ख ९. = {sbrul} अहिः, सर्पः बो.को.१७/रा.को.१.२९५; • पा. १. सर्वत्रगः, षड्विधेषु हेतुष्वेकः अभि.को.२.५४ २. सर्वत्रगाः, स्पर्शादयः पञ्चचैतसिकधर्माः त्रि.भा.१५४ख/५२; द्र. {kun 'gro lnga/}
- kun 'gro lnga
- पञ्च सर्वत्रगाः १. {reg pa} स्पर्शः, २. {yid byed} मनस्कारः, ३. {tshor ba} वित्, ४. {'du byed} संज्ञा, ५. {sems} चेतना त्रि.भा.१५४ख/५२.
- kun 'gro nyid
- सर्वगतत्वम् — {tshig ni rjod byed 'dod pa ste/} /{rim pa la ni rag las blo/} /{kun 'gro nyid phyir khyed la ni/} /{rang nyid kyis yin rim ldan min//} पदं वाचकमिष्टं हि क्रमाधीनां च तन्मतिः ।। वर्णाः सर्वगतत्वाद्वो न स्वतः क्रमवृत्तयः । त.स.८३क/७६५.
- kun 'gro ma
- वि.स्त्री. सर्वगा — त्रिभुवननिलये सर्वगा विश्वमाताहम् वि.प्र.१८०क/३.१९७.
- kun 'gro ma yin pa
- वि. असर्वगः — अभि.को.५. १७; असर्वत्रगः — {yang phra rgyas dgu bcu rtsa brgyad po de dag las du ni kun du 'gro ba dag yin/} /{du ni kun du 'gro ba ma yin zhe na} अथैषामष्टानवतेरनुशयानां कति सर्वत्रगाः? कत्यसर्वत्रगाः अभि.भा.२३३क/७८५.
- kun 'gro min
- = {kun 'gro ma yin pa/}
- kun 'gro'i rgyu
- पा. सर्वत्रगहेतुः, षड्विधेषु हेतुष्वेकः म.व्यु.२२६४ (४४क); अभि.को.२.५४.
- kun 'gro'i dri can
- आरनालकम्, काञ्जिकम् : {su bi ra sogs kyi yul skyes shing thog skyur mo chu can ming} मि.को.६०क ।
- kun rgyal
- = {kun tu rgyal ba/}
- kun rgyas
- = {kun tu rgyas pa/}
- kun sgrogs
- आरावः, शब्दः रा.को.१.१८८; आरवः लो.को.१६.
- kun bsgribs
- = {kun tu bsgribs pa/}
- kun bcom
- = {kun tu bcom pa/}
- kun chags
- • सं. आसक्तिः — लोभो नाम भवे भवोपकरणेषु च यासक्तिः प्रार्थना च त्रि.भा.१५६क/५६; वि.प्र.१४८क/३.९४; आसङ्गः अभि.स्फु.३०३क/११६७; संरागः — स्वरूपे संरागप्रत्ययं विहन्युः वि.सू.९२ख/११०; म.व्यु.२२०१; • भू.का.कृ. आसक्तः — {longs spyod dag la kun chags pa} भोगासक्तः वि.प्र.९०ख/३.३; व्यासक्तः — अ.को.२३१ख/३.३.१९०; संरक्तः — {'du 'dzi'i gtam la kun tu chags pa'i sems kyis dus yol bar byed} संरक्तचित्तः सङ्गणिकया कालमतिनामयति बो.भू.९२ख/११८; म.व्यु.४३ख ।
- kun chags pa
- = {kun chags/}
- kun chags par 'gyur ba
- वि. संरत्यमानः — संरत्यमानामधिष्ठात्री समनुशिष्यात् वि.सू.५ख/५.
- kun chags par byed
- क्रि. संरज्यते — रूपेषु संरज्यते श्रा.भू.१.२, ६६.
- kun chad
- = {kun tu chad pa/}
- kun chub pa
- • सं. पर्यवाप्तिः; पर्याप्तिः; द्र.— {kun chub par bya ba} पर्यवाप्तव्यम् अ.सा.६५क/३६; {kun chub par byed pa} पर्याप्तिः अभि.स.भा.७३क/१०१; {thams cad rtogs pa'i shes rab ming} छो.को.९; • भू.का.कृ. अवसितम्, अवगतम् अ.को.२१४क/३.१.१०५; पर्यवाप्तम्, द्र.— {kun chub par byas pa} पर्यवाप्तम् अ.सा.४४क/२५.
- kun chub par gyis
- क्रि. पर्यवाप्नुवन्तु — ते इतः पुस्तकात्प्रज्ञापारमितां पश्यन्तु…पर्यवाप्नुवन्तु अ.सा.७९क/४४.
- kun chub par bya ba
- कृ. पर्यवाप्तव्यम् — पर्यवाप्तव्या मार्ष प्रज्ञापारमिता अ.सा.६५क/३६.
- kun chub par byas pa
- भू.का.कृ. पर्यवाप्तम् — यैश्च देवपुत्रैरियं प्रज्ञापारमिता…न पर्यवाप्ता अ.सा.४४क/२५.
- kun chub par byed pa
- • क्रि. पर्यवाप्नोति अ.सा.४६क/२६; पर्यवाप्स्यति का.व्यू.२१७ख/२७८; • सं. पर्याप्तिः — तत्र पर्याप्तिस्वाध्यायदेशनाबहुला वितर्कणा बहुलाश्चेत्यनेन अभि.स.भा.७३क/१०१.
- kun chub par byed par 'gyur
- क्रि. पर्यवाप्स्यति — यः कश्चिन्महामते कुलपुत्रो वा कुलदुहिता वा इमानिमन्त्रपदान्युद्ग्रहीष्यति…पर्यवाप्स्यति ल.अ.१५८क/१०६.
- kun mchog
- = {kun tu mchog/}
- kun mchog ldan
- = {rnam pa kun gyi mchog dang ldan pa/}
- kun 'jigs
- सम्भयः लो.को.१७.
- kun 'jug
- = {kun nas 'jug pa/} {kun tu 'jug pa} ।। • सं. १. आवेशनम् लो.को.१७ २. = {bca' sga} विश्वम्, शुष्कार्द्रकम् मि.को.५६क; • पा. १. आवृत्तिः (आत्यन्तिकत्वादायता वृत्तिरित्यावृत्तिः), आश्रयपरावृत्तिभेदः सू.अ.१५४ख/३९ २. = {sdug bsngal gyi bden pa} बो.को.१७.
- kun 'jug can
- वि. सर्वगतः — {de bzhin rtag dang kun 'jug can/} /{rang nyid sems med ngo bor 'dod//} स्वतोऽचिद्रूपमिच्छन्ति नित्यं सर्वगतं तथा । त.स.८क/१०१.
- kun 'jug sman
- = {bca' sga} विश्वभैषज्यम्, शुष्कार्द्रकम् मि.को.५६क ।
- kun 'joms
- = {kun nas sam kun tu 'joms pa} ।। • सं. १. समुद्घातः — कल्पनायाः समुद्घातः अभि.अ.१.६४; सन्तर्जनम् — {yid phyung rnam par sel bar byed pa'i rnam 'gyur dag ni kun tu 'joms//} मनोभवविसर्जनं भवविकारसंतर्जनम् अ.क.३२ख/५३.५०; व्याघातः; परिघातः; परिघातनम् २. परिघातनः, परिघास्त्रम् : {lcags kyis dkris pa'i dbyug pa gtun shing gi dbyibs can gyi ming} मि.को.४७ख; • पा. व्याघातः, विष्काभादिसप्तविंशतियोगेष्वेकः वि.प्र.१७९ख/१.३६; रा.को.४.५४६; • ना. = {brgya byin} आखण्डलः, इन्द्रः अ.को.१३०ख/१.१.४५.
- kun rjes 'byung
- = {dur byid} सर्वानुभूतिः, त्रिवृता छो.को.९/रा.को.५.३०९.
- kun brjod pa
- • सं. आलापः — {rma bya'i rgyal po tshul khrims shes/} /{skyes bu'i lugs bzhin kun brjod pa//} मयूरराजः शीलज्ञः पुरुषालापवेष्टितः ।। अ.क.८५क/८.६६; आभाषणम् लो.को.१७; • पा. आदेशना, त्रिविधेषु प्रातिहार्येष्वेकम् र.वि.१२४ख/१०४; द्र. {kun brjod pa'i cho 'phrul/}
- kun brjod pa'i cho 'phrul
- पा. आदेशनाप्रातिहार्यम्, त्रिषु प्रातिहार्येष्वेकम् : चेतःपर्यायाभिज्ञा आदेशनाप्रातिहार्यम् । ईदृशं ते चित्तमिति अभि.स्फु.६२ख/१११४; चेतःपर्यायज्ञानेन तत्पर्यापन्नं सर्वसत्त्वचित्तचरितगहनावभासनमादेशनाप्रातिहार्यम् र. वि.१२४ख/१०४.
- kun nyams
- = {kun tu nyams pa/}
- kun nyon
- = {kun nas nyon mongs pa/}
- kun nyon mongs
- = {kun nas nyon mongs pa/}
- kun mnyam
- निघः, विष्वक्समः : {ljon shing sogs chu zheng tshad mnyam pa'i ming} मि.को.१८क ।
- kun ti
- ना. कुन्ती, पाण्डुराजभार्या — {kun ti las skyes pa ni kun ti'i bu ste srid sgrub bo//} कुन्त्याः अपत्यं कौन्तेयः अर्जुनः त.प.२२६क/९२१.
- kun ti'i bu
- ना. = {srid sgrub} कौन्तेयः, अर्जुनः — {kun ti las skyes pa ni kun ti'i bu ste srid sgrub bo//} कुन्त्याः अपत्यं कौन्तेयः अर्जुनः त.प.२२६क/९२१.
- kun tu bkums shig
- = {kun tu khum zhig/}
- kun tu bkod pa rgya mtsho'i spyod pa la rnam par blta ba
- ना. समन्तव्यूहसागरचर्याव्यवलोकनः, गरुडेन्द्रः म.व्यु.३४१२ ( {kun du bkod pa rgya mtsho'i spyod pa la rnam par lta ba} म.व्यु.५८ख).
- kun tu bkram pa
- भू.का.कृ. आकीर्णः श.को.२१; समाकीर्णः — बुद्धमग्निसमाकीर्णं स्फुलिङ्गगहनज्वलम् गु.स.८१क/२.
- kun tu skul bar byed pa
- संचोदनम् — मन्त्रहृदयसंचोदनम् गु.स.१०५क/३१.
- kun tu skem byed
- = {kun skem byed/}
- kun tu skyed par byed
- क्रि. संवर्धयति — गर्भेण धारयति । जनयति । आपाययति पोषयति संवर्धयति सू.अ.२४१क/१५५.
- kun tu skyo ba
- • सं. संवेगः — आत्मपरविपद्दर्शनात् संवेगोत्पत्तेः अभि.स्फु.२८०ख/१११३; म.व्यु.६८०९ (९७क); उद्वेगः लो.को.१८; • वि. संविग्नः — तथा संविग्नस्य भूतार्थावगमात् तृतीयेति अभि.स्फु.२८०ख/१११३.
- kun tu skyo bar 'gyur ba
- • क्रि. संविजते — {kun tu skyo bar mi 'gyur} न संविजते अभि.भा.३१क/९८८; • वि. संवेजनीयम् — {rang gi rgud pa dang /} {gzhan gyi rgud pa ni kun du skyo bar 'gyur ba'i gnas yin la} आत्मविपत्तिर्भिक्षवः संवेजनीयं स्थानं परविपत्तिः वि.व.१२८ख/२.१०५.
- kun tu skyo bar byed
- क्रि. संवेजयति — संवेजनीयेषु धर्मेषु चित्तं संवेजयति श्रा.भू.१५८ख/४०६.
- kun tu skrag pa
- • क्रि. संत्रासयति सू.अ.२१७ख/१२३; • सं. संत्रासः — {lag 'gro'i chung ma kun tu skrag pas 'khrugs pa'i mya ngan gyis/} /{shugs rings shugs kyis rab bsgrubs rab 'bar dbu ba'i phreng ba can//} संत्रासविह्वलभुजंगवधूविषादनिःश्वासवेगविहितोज्ज्वलफेनमालम् । अ.क.९२ख/६४.५३; संत्रासनम्; • वि. संत्रस्तः — {de thos kun tu skrag ba bzhin/} /{rna ba bsgribs nas de la des/} /{smras pa} एतदाकर्ण्य संत्रस्त इव कर्णौ पिधाय सः । तामूचे अ.क.२११क/८७.१६.
- kun tu skrag par 'gyur
- क्रि. संत्रासयति सू.अ.२१७ख/१२३.
- kun tu skrag par byed pa
- • क्रि. संत्रासयति, द्र.— {kun tu skrag pa} संत्रासयति सू.अ.२१७ख/१२३; {kun tu skrag par 'gyur} संत्रासयति सू.अ.२१७ख/१२३; • सं. संत्रासनम् — सर्वतथागतवज्रसंत्रासनक्रोधम् गु.स.१२६क/७७.
- kun tu bskor ba
- = {kun nas bskor ba/}
- kun tu bskyed pa
- • क्रि. समुत्पादयति लो.को.१८; • सं. सञ्जननम् म.व्यु.७४२० (१०५ख); समुत्पादनम् ।
- kun tu bskyod pa
- भू.का.कृ. समीरितः — सर्वे विकल्पेन समीरिताः ल.अ.१८१ख/१४८; उत्क्षिप्तः लो.को.१८.
- kun tu khas len byed
- क्रि. आमनति — {rgyu med mdza' bar byed cing rgyu med kun tu khas len byed//} स्निह्यन्त्यकारणमकारणमामनन्ति अ.क.३४१ख/४४.६०.
- kun tu khum zhig
- =( {kun tu bkums shig} इति पाठः )क्रि. सङ्घट्टय ब.मा.१७०क ।
- kun tu khengs pa
- भू.का.कृ. आपूर्णः — {tshong pa rnams kyi kun rtog bzhin/} /{rin chen tshogs kyis kun tu khengs//} रत्नराशिभिरापूर्णसंकल्पे वणिजां गणे ।। अ.क.३४४क/४५.२१.
- kun tu khebs pa
- = {kun khebs/}
- kun tu khyab pa
- = {kun khyab/}
- kun tu 'khor ba
- = {kun 'khor}
- kun tu 'khyam pa
- • क्रि. परिभ्रमति म.व्यु.५११४ (७७ख); • सं. परिभ्रमणम् ।
- kun tu 'khyil ba
- = {kun 'khyil/}
- kun tu 'khyud pa
- • क्रि. आलिङ्गति — {yan lag gtsor bgrod rab zhugs tshe/} /{smad pa nyid kyis kun tu 'khyud//} आलिङ्गति जुगुप्सेव वृत्ते मुख्याङ्गसंगमे ।। अ.क.१०८क/१०.९१; • सं. १. आलिङ्गनम् — {phyag rgya sbyor bas kun tu 'khyud} मुद्रालिङ्गनसंयोगात् प्र.सि.५.३६; {gang du bud med mchog rnams bdag po mchog gis kun nas 'khyud pa rnams ni btang ba na} यत्र स्त्रीणां प्रियतमभुजालिङ्गनोच्छ्वासितानाम् मे.दू.३४७ख/२.९ २. = {'khri shing} लता, वल्ली ( {kun nas 'khyud}) बो.को.२०/रा.को.४. २०४; • वि. आलिङ्गितः — {kun tu 'khyud par 'gyur} आलिङ्गितो भवति त.सि.२६३/१७४.
- kun tu 'khyud par 'gyur
- क्रि. आलिङ्गितो भवति त.सि.२६३/१७४.
- kun tu 'khyog pa
- वि. व्याजिह्मः ना.ना.२६६क/२२; आजिह्मः लो.को.१८.
- kun tu 'khrigs pa
- वि. समाकुलः — जाम्बूनदप्रभाकारं बुद्धमेघसमाकुलम् गु.स.८५ख/११.
- kun tu 'khrugs pa
- = {kun 'khrugs/}
- kun tu 'khrul ba
- = {kun 'khrul/}
- kun tu gang ba
- = {kun gang /}
- kun tu go bar byed pa
- • क्रि. संज्ञापयति— {dge slong rnams la go bar byed/} {kun tu go bar byed/} {slob par byed} भिक्षुर्ज्ञापयति संज्ञापयति शिक्षयति वि.व.२५०क/२. १५१; • सं. संज्ञपनम्, संज्ञप्तिः — {kun go bar byed pa 'di yang}…{nyes pa gzhan spang bar bya ba'i phyir gsungs par zad kyi} एतच्च संज्ञपनमुपरि दोषपरिहारायोक्तम् शि.स.१५क/१५.
- kun tu grol ba
- वि. आमुक्तः, {gos sogs g}.{yang lugs su gyon pa'am lhod por gyon pa'i ming} मि.को.४६क; तत्पर्यायः {so sor grol ba} प्रतिमुक्तः, {ma bcings pa} पिनद्धः, {ma bsdams pa} अपिनद्धः मि.को.४६क ।
- kun tu glal ba
- व्याजृम्भितम् — {kun tu glal dang dza g+ha na dag ston pa des} व्याजृम्भितेन जघनेन च दर्शितेन सा का.आ.३.४३.
- kun tu dga' ba
- = {kun dga'/}
- kun tu dga' ba dang ldan pa
- = {kun dga' ldan pa/}
- kun tu dga' bar bya ba
- आनन्दना — {legs par kun tu dga' bar bya ba} सम्यगानन्दना बो.भू.१५८क/२०८.
- kun tu dga' bar byed pa
- = {kun dga' bar byed pa/}
- kun tu dga' bar mdzad pa
- = {kun dga' mdzad/}
- kun tu dgye ba
- प्रमुञ्चनम् — चित्तनगरसमन्तप्रभासप्रमुञ्चनविधिज्ञेन ग.व्यू.२५७ख/३४०.
- kun tu dgyes pa
- नन्दिः; नन्दी — तेन तथागतस्य न नन्दी भवति अभि.स्फु.२७०ख/१०९२.
- kun tu bgo bsha'
- संविभागः — येन च सर्वसत्त्वानां संविभागं करिष्याम इति अ.सा.४३७क/२४६.
- kun tu 'gengs pa
- = {kun 'gengs/}
- kun tu 'gog pa
- १. क्रि. सन्निरोधयति ल.वि.१२४क/१८३ २. सं. सन्निरोधः — स्त्यानमिद्धसम्प्रयुक्तमध्यात्मं सन्निरोधसहगतमिति अभि.स्फु.२४७क/१०५०.
- kun tu 'gyed pa
- = {kun 'gyed/}
- kun tu 'gro ba
- = {kun 'gro/}
- kun tu 'gro ba'i rgyu las byung ba
- सर्वत्रगहेतुकः अभि.सू.१.
- kun tu 'gro ba'i lam mkhyen pa
- सर्वत्रगामिनीप्रतिपज्ज्ञानम् — {kun tu 'gro ba'i lam mkhyen pa'i stobs} सर्वत्रगामिनीप्रतिपज्ज्ञानबलम् अभि.सू.१.
- kun tu rgyal ba
- ना. = {kun rgyal} सञ्जयः, नृपतिविशेषः — सञ्जयो नाम शिबीनां राजा जा.मा.९१/५५.
- kun tu rgyas pa
- भू.का.कृ. समापूर्णः — {phyogs bcur grags pas kun tu rgyas pa} दशदिक्समापूर्णयशसाम् अ.श. १०क/९; सञ्जातः — {'dab gshog kun tu rgyas pa} सञ्जातपक्षः सू.अ.१४८क/२९.
- kun tu rgyas par 'gyur
- क्रि. समनुशेरते — आस्रवास्तेषु यस्मात् समनुशेरते अभि.को.१.४.
- kun tu rgyas par byed
- क्रि. परिस्फरति म.व्यु.३७क; मि. को.१२०क; परिस्फरयति म.व्यु.१६४९.
- kun tu rgyu
- • क्रि. पर्यटति — इमं लोकं समन्ततः पर्यटति ल.अ.१५४क/१०१; समुदाचरति — {khyed la med pa'i blo gang dag kun tu rgyu ba} भवतामभावबुद्धयो याः समुदाचरन्ति त.प.३००ख/३१४; • सं. १. [1] परिव्राजकः — {de'i tshe grong khyer ku shi na kun tu rgyu rab bzang zhes bya ba zhig 'dug} तेन खलु समयेन कुशिनगर्यां सुभद्रः परिव्राजकः प्रतिवसति अ.श.१११ख/१०१; अ.सा.७ख/५; परिव्राट् अ.को.१८४क/२.७.४१; मास्करी — {kun tu rgyu gnag lhas kyi bu} मास्करी गोशालीपुत्रः अ.श.११३क/१०२; आटः क.त. १०६१ [2] = {kun tu rgyu mo} प्रव्राजिका — {mdzes ma kun tu rgyu} सुन्दरिका प्रव्राजिका ल.अ.१५१क/९८; परिव्राजिका — {bram ze'i bu mo kun tu rgyu} माणविका परिव्राजिका वि.व.२८०ख/१.९७ २. = {srin po} आशरः, असुरः अ.को.१३१ख/१.१.५४ ३. = {kun tu rgyu ba} समुदाचारः — गोत्रं ताथागतं शुद्धं समुदाचारवर्जितम् ल.अ.१७४ख/१३५.
- kun tu rgyu gnag lhas kyi bu
- ना. मास्करी गोशालीपुत्रः, तीर्थिकशास्ता — {kye gau ta ma 'jig rten na mu stegs can gyi gnas tha dad pa 'di lta ste/} {'od srung rdzogs byed dang kun tu rgyu gnag lhas kyi bu dang}…{gcer bu pa gnyen gyi bu} यानीमानि भो गौतम पृथग्लोके तीर्थ्यायतनानि; तद्यथा—पूरणः काश्यपः, मास्करी गोशालीपुत्रः…निर्ग्रन्थो ज्ञातपुत्रः अ.श.११३ख/१०२.
- kun tu rgyu ba pa
- परिव्राजकः — नान्यतीर्थ्याश्चरकपरिव्राजकाजीवकनिर्ग्रन्थान् स.पु.१०४क/१६६.
- kun tu rgyu bar byed pa
- समुदाचारः; समुदाचारता — अनादिकालचित्तनिबन्धसमुदाचारतां च द.भू.२५३क/५०.
- kun tu rgyu mo
- प्रव्राजिका — {kun tu rgyu mo mdzes mas yang dag pa ma yin par skur pa btab bo//} सुन्दरिकया प्रव्राजिकया अभूतेनाभ्याख्यातः वि.व.३०६ख/१.१३०; द्र. {kun tu rgyu/}
- kun tu rgyu sen ring
- ना. दीर्घनखपरिव्राजकः — {kun tu rgyu sen ring gyis zhus pa zhes bya ba'i mdo} दीर्घनखपरिव्राजकपरिपृच्छानामसूत्रम् क.त.३४२.
- kun tu rgyug pa
- • क्रि. संधावति सु.प.२४ख/४; • सं. आधावनम् — {lag pa bskyod pa dang rkang pa bskyod pa dang kun du rgyug pa dang yongs su rgyug pa dang mchong ba dang rkyal ba 'di ni lus kyi gnas ngan len zhes bya'o//} हस्तविक्षेपः पादविक्षेप आधावनं परिधावनं लङ्घनं प्लवनम् । इदमुच्यते कायदौष्ठुल्यमिति शि.स.६७क/६६; परिधावनम् — {lus kyi rma ni 'di lta ste/} {rnyed pa'i rgyu rnyed pa'i phyir brgyug pa dang kun du brgyug pa dang tshul khrims 'chal ba la spyod pa'o//} कायक्षतिर्यदुत लाभहेतोर्लाभनिदानमाधावनपरिधावनं दौःशील्यसमुदाचरणं च शि.स.१४८ख/१४३; संधावनम्, द्र.— {kun tu rgyug} संधावति सु.प.२४ख/४; समभिधावनम्, द्र.— {kun tu rgyug par bgyid} समभिधावति अ.श.११८क/१०८; • वि. आधावमानः लो.को.१९.
- kun tu rgyug par bgyid
- क्रि. समभिधावति — {thod pa thogs shing mi bzad la/} /{ngu zhing kun tu rgyug par bgyid//} कपालपाणिर्घोरश्च क्रन्दन् समभिधावति ।। अ.श.११८क/१०८.
- kun tu sgyur ba
- क्रि. आवर्त्यते — आभिर्बाला आवर्त्यन्तेऽङ्कुशेनेव गजाः ल.वि.१०३ख/१५०.
- kun tu bsgribs pa
- भू.का.कृ. आवृतः — तमःस्कन्धेन आवृताः शि.स.५०ख/४८.
- kun tu dngang ba
- संत्रासः, द्र.— {kun tu dngang bar 'gyur} संत्रसति लो.को.२०.
- kun tu dngang bar 'gyur
- क्रि. संत्रसति लो.को. २०; द्र.— {dngang bar 'gyur ba} संत्रासमापत्स्यते सु.प. ३३क/१२.
- kun tu dngangs pa
- भू.का.कृ. संत्रस्तः, द्र.— {dngangs pa/}
- kun tu ca co 'don pa
- • क्रि. संकिलिकिलायते — {rgod pas yongs su zin pa'i sems kyis}…{kun tu rtse zhing kun tu ca co 'don la} औद्धत्याभिनिगृहीतेन चेतसा…संक्रीडते संकिलिकिलायते बो.भू.९१क/११५; • सं. संकिलिकिलायनम् — न…संक्रीडनसंकिलिकिलायनौद्धत्यद्रवकायतादीनि कुर्यात् वि.सू.४४क/५५.
- kun tu gcod pa
- समुच्छिनत्ति (सम् उद्छिद् इति पाठः) अभि.सू.१.
- kun tu bcad pa
- भू.का.कृ. समुच्छिन्नः अभि.सू.१; द्र.— {bcad pa} छिन्नः रा.प.२५१क/१५२.
- kun tu bcom pa
- • सं. समुद्घातः — अभि.स्फु.१४६ख/८६५; • भू.का.कृ. व्याहतः — {rigs pa'i spro ba zhan gyur cing/} /{lan smra kun tu bcom pa dang //} उचितोत्साहहीनस्य व्याहतोत्तरवादिनः । अ.क.५८क/६.५५; समुद्घातितः — कश्चित् समुद्घातितशुक्लधर्मा सू.अ.१३८ख/१३.
- kun tu chags pa
- = {kun chags/}
- kun tu chad pa
- भू.का.कृ. समुच्छिन्नम् — {dge ba'i rtsa ba kun tu chad pa} समुच्छिन्नकुशलमूलः सू.अ.१३८ख/१३; अभि.स्फु.१०२ख/७८४.
- kun tu chem chem
- = {kun tu rab tu chem chem/}
- kun tu cher snang mig tu sdug pa
- समन्तस्थूलावलोकननयनाभिरामः, पुष्पभेदः म.व्यु.६१९३.
- kun tu mchog
- वि. शिष्टः — {kun tu mchog rnams kyis rjes su bstan} शिष्टानुशिष्टानाम् का.आ.१.३.
- kun tu 'chad
- क्रि. समुच्छिनत्ति — {kun tu mi 'chad} न समुच्छिनत्ति अभि.भा.१५क/९१९.
- kun tu 'chad par 'gyur
- क्रि. समुच्छिद्यते — {'dod pa na spyod pa'i dge ba'i rtsa ba rnams kun tu 'chad par 'gyur} कामावचराणि कुशमूलानि समुच्छिद्यन्ते अभि.भा. २०७ख/६९७.
- kun tu 'jug pa
- = {kun 'jug/}
- kun tu 'jug pa sgrol ba
- = {lam gyi bden pa/}
- kun tu 'jug byed
- = {kun 'byung gi bden pa/}
- kun tu 'jug bral
- = {'gog pa'i bden pa/}
- kun tu 'jog par byed
- क्रि. संस्थापयति — चित्तं स्थापयति संस्थापयति अवस्थापयति उपस्थापयति सू.अ.१९१क/९०.
- kun tu 'joms pa
- = {kun 'joms/}
- kun tu 'joms par byed pa
- वि. परिमर्दयमानः लो.को.२०.
- kun tu rjes su tshol ba
- समन्वेषणम्, ओ णा म.व्यु.७२७८.
- kun tu rjod par byed pa
- संलपति — परेषां धर्मं संलपति श्रा.भू.२०क/४८.
- kun tu brjod pa
- = {kun brjod pa/}
- kun tu nyams pa
- • सं. संक्षयः, नाशः — {ras yug skyes bu bco brgyad kyis/} /{drangs kyang kun tu nyams pa med//} पटोऽष्टादशभिः कृष्टः पुरुषैरप्यसंक्षयः ।। अ.क.२५७क/९३.९३; • वि. स्रंसिनी — ग्. {yo ba'i tshig ldan ri mo kun du nyams pa'i lus} तरलवचनस्रंसिनी गात्रलेखा अ.क.१०९ख/६४.२५४.
- kun tu nyug par byed pa
- • क्रि. परिमार्जयति म.व्यु.२२७; • सं. परिमार्जनम् ।
- kun tu nyul ba
- क्रि. समनुविचरति — किमिति च समुत्थितवितर्कः समनुविचरंस्तद्रज्जुकुण्डलकं…ददर्श जा.मा.४४/२५.
- kun tu nyen pa
- भू.का.कृ. सम्पीडितः — क्षुत्तर्षसम्पीडितम् ल.वि.१०४क/१५०.
- kun tu nyon mongs pa
- = {kun nas nyon mongs pa/}
- kun tu rnyis pa
- वि. संम्लानः — तद्यथा तिक्तकालाबुस्तरुणो लून आम्लानो भवति संम्लानः समुत्पुटकजातः ल.वि.१२६क/१८६.
- kun tu gti mug pa
- सम्मोहः — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}…{kun tu gti mug pa med par 'gyur gyi/} {kun tu gti mug par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय…असंमोहाय न संमोहाय अ.श. २७९ख/२५६.
- kun tu gti mug pa med pa
- असम्मोहः — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}…{kun tu gti mug pa med par 'gyur gyi/} {kun tu gti mug par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय…असंमोहाय न संमोहाय अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu gti mug pa med par 'gyur
- क्रि. असम्मोहाय संवर्तते — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}…{kun tu gti mug pa med par 'gyur gyi/} {kun tu gti mug par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय… असंमोहाय न संमोहाय अ.श.२७९ख/२५६.
- kun tu gti mug par 'gyur
- क्रि. सम्मोहाय संवर्तते — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}… {kun tu gti mug pa med par 'gyur gyi/} {kun tu gti mug par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय…असंमोहाय न संमोहाय अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu rtog pa
- १. परिकल्पः — {ming du kun tu rtog pa la brten nas don du kun tu rtog pa} नामपरिकल्पमुपादायार्थपरिकल्पम् सू.अ.१६७ख/५९; परिकल्पनम् — {de'i phyir yang dag pa ma yin pa'i kun tu rtog pa tsam yin no//} ततोऽभूतपरिकल्पनमात्रम् प्र.अ.१११ख/११९; परिकल्पना — {tha dad pa dag la yang yod par kun du rtog pa de ni don med do//} भेदेषु पुनरस्तीति व्यर्थैव तत्परिकल्पना त.प.२७२ख/२६०; कल्पः — {bden min pa'i/} {kun tu rtog pa las byung} अभूतकल्पसम्भूतः प्र.सि.१.३ २. सङ्कल्पः — {klu ni za ba las zlog la/} /{kun tu rtog pa brtan po byas//} चकार स्थिरसङ्कल्पं नागाशननिवृत्तये ।। अ.क.३१२ख/१०८.१९२; {dpag bsam shing dang 'dra bar ni/} /{kun rtog rlung gis mi bskyod kyang //} कल्पपादपवत् सर्वसङ्कल्पपवनैः…अकम्प्येऽपि त.स.७४ख/७००; अ.भा.३९ख/१०२२; सङ्कल्पनम् — {dngos/} {kun tu rtog pa'i bdag nyid can} भावसङ्कल्पनात्मकः प्र.सि.१.३.
- kun tu rtog pa nye bar rtogs pa sbyor ba pa
- पा. परिकल्पोपलक्षणप्रायोगिकः, प्रायोगिकमनस्कारप्रभेदः सू.अ.१६७ख/५९.
- kun tu rtog pa brtan po
- स्थिरसङ्कल्पः — {klu ni za ba las zlog la/} /{kun tu rtog pa brtan po byas//} चकार स्थिरसङ्कल्पं नागाशननिवृत्तये ।। अ.क.३१२ख/१०८.१९२.
- kun tu rtog pa po
- वि. सङ्कल्पयिता, सङ्कल्पकर्ता शि.स.१३५क/१३१.
- kun tu rtog pa yongs su sbyangs pa
- वि. सुपरिशोधितसङ्कल्पः — बोधिसत्त्वानां सुपरिशोधितसंकल्पानाम् द.भू.१७१क/५.
- kun tu rtog pa la skur ba 'debs pa'i lta ba
- पा. परिकल्पापवाददृष्टिः, दृष्टिप्रभेदः अभि.स.भा.८२ख/११३.
- kun tu rtog pa'i rnyog med pa
- अनाविलसङ्कल्पः, तथागतमाहात्म्यभेदः म.व्यु.४३४.
- kun tu rtog par byed pa
- सन्तीरकः — {nges par mi rtog pa la ni bdag tu lta ba la sogs pa 'byung bar mi rung ste/} {kun du rtog par byed pa yin pa'i phyir ro//} न चानुपनिध्यायत आत्मदृष्ट्यादीनामुत्पत्तिर्युज्यते सन्तीरकत्वात् अभि.भा.३३क/९९६.
- kun tu rtogs pa
- • क्रि. अवबुध्यते; आविध्यते, द्र.— {kun tu rtogs pa yin} आविध्यते सु.प.२४ख/४; • सं. १. अवबोधः, बोधः; • भू.का.कृ. अवबुद्धः, द्र.— {kun tu rtogs par gyur pa} अवबुद्धः प्र.सि.५.४६.
- kun tu rtogs pa yin
- क्रि. आविध्यते — {kun tu rtogs pa ma yin} नाविध्यते सु.प.२४ख/४.
- kun tu rtogs par gyur pa
- भू.का.कृ. अवबुद्धः — {'dzin pa med pa'i sems ni kun tu rtogs gyur pa} अवबुद्धा निरवग्रहेण चित्तेन प्र.सि.५.४६.
- kun tu lta ba
- • सं. संदर्शनम् — अनियन्त्रणकत्वं प्रज्ञप्तेः । संदर्शनस्य च वि.सू.३४ख/४४; अवलोकनम्, द्र.— {kun tu lta bar byed pa/} ।। • पा. समन्तदर्शम्, चक्षुर्विशेषः — समन्तदर्शं च नाम चक्षुः प्रतिलेभे, येन सर्वक्षेत्रसमुत्पत्तिप्रसृतं बुद्धोत्पादं व्यवलोकयति ग.व्यू.२५८ख/३४१; • ना. १. समन्तावलोकितः, बोधिसत्त्वः रा.प.२२७ख/१२० २. समन्तनेत्रः, गान्धिकः ग.व्यू.१९क/११६; • वि. समन्तचक्षुः —। {kun tu lta ba'i btang snyoms yongs su thob pa} समन्तचक्षुरुपेक्षाप्रतिलब्धा ग.व्यू.३६२ख/७७.
- kun tu lta ba'i btang snyoms thob pa
- पा. समन्तचक्षुरुपेक्षाप्रतिलब्धम्, प्रज्ञापारमितामुखभेदः ग.व्यू.१७ख/११४.
- kun tu lta ba'i btang snyoms yongs su thob pa
- पा. समन्तचक्षुरुपेक्षाप्रतिलब्धा, प्रज्ञापारमिताभेदः — अस्ति कुलपुत्र समन्तचक्षुरुपेक्षाप्रतिलब्धा नाम प्रज्ञापारमिता । तदालोक एष समाधिः समन्तमुखविशुद्धिव्यूहो नाम ग.व्यू.३६२ख/७७.
- kun tu lta ba'i mig
- ना. समन्तदर्शननेत्रः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५क/२.
- kun tu lta bar byed pa
- अवलोकनम् — {lam nas 'ong ba'i ri dwags phrug gu dge mtshan g}.{yo med kyis/} /{yang dang yang du de la dga' bar kun tu lta byed cing //} मार्गागतेन स मुहुर्मृगशावकेन रम्यावलोकनकुतूहलनिश्चलेन । अ.क.१४२क/६८.१३.
- kun tu ston pa
- • क्रि. आदर्शयति — ब्रह्मप्रतिभासं चादर्शयति द.भू.२३२क/३८; संदर्शयति; • सं. सन्दर्शनम् — परिनिर्वाणसन्दर्शनेन सू.अ.२४९क/१६६; आदर्शनम् लो.को.२१; • वि. संदर्शकः — महावभाससंदर्शकः ल.वि.२०५ख/३०९; सांदर्शिकः — {gnas par kun tu ston pa} स्थितिसांदर्शिकः अभि.स.भा.३३क/४५.
- kun tu ston par byed
- क्रि. आदर्शयति लो.को.२१; द्र.— {kun tu ston pa/}
- kun tu blta ba
- अवलोकनम् वि.सू.८०ख/९७; आलोकः — {mdza' bos chags pas kun tu blta zhing de yi rjes su sbrang rtsi 'dzag 'dra'i tshig 'jam dang} प्रियस्निग्धालोकैस्तदनु च मधुस्यन्दिवचनैः त.सि.२५७/१७०; आलोकनम् ।
- kun tu bstan pa
- • सं. संदर्शनम् — सर्वसत्त्वानामालोको भवेयं वितिमिरज्ञानसंदर्शनतया बो.प.३९; आदर्शनम्; • भू.का.कृ. आदर्शितः — {rim pa cung zad kun tu bstan} किंचिदादर्शितः क्रमः का.आ.३.९६; संदर्शितः लो.को.२१.
- kun tu bsten pa
- भू.का.कृ. आसेवितः — {zhi gnas kun tu bsten cing bsgoms te mang du byas pas} शमथः…आसेवितो भावितो बहुलीकृतः अ.श.२५७ख/२३६.
- kun tu tha snyad 'dogs pa
- पा. सांव्यवहारिकम्, संज्ञाभेदः मि.को.१५ख; म.व्यु.७४८१.
- kun tu thogs pa
- भू.का.कृ. संसक्तः — नन्दीरागमध्यसंसक्ताः शि.स.१५८ख/१५२.
- kun tu mtha' yas pa
- वि. अनन्तः, अन्तरहितः द.भू.१६८क/२.
- kun tu 'thag pa
- अवमर्दः (: शस्यादिसम्पन्नदेशस्य परचक्रेण पीडनम् रा.को.१.१२६), {yul 'byor ldan gyi lo tog sogs 'joms pa'i ming} मि.को.४९ख ।
- kun tu 'thabs pa
- संघट्टः, सङ्घर्षणम् — {thang shing lag pa kun du 'thabs pa las byung ba'i} सरलस्कन्धसङ्घट्टजन्मा मे.दू.३४६क/१.५७.
- kun tu 'thor ba
- भू.का.कृ. (द्र. {'thor rgyu/} {'thor bzhin/} {'thor ba} म.को.२७४ ) अवकीर्णः — {me tog phyogs kun tu 'thor} श.को.२४.
- kun tu dor ba
- भू.का.कृ. निरस्तः — {nyes pa dus kun tu dor} श.को.२४.
- kun tu drangs pa
- भू.का.कृ. = {bzhag pa} आहितम्, अर्पितम् — भूतपूर्वेण कर्मणा आहितम् अर्पितम् अभि.स्फु.११७ख/८१२.
- kun tu dri
- = {kun tu dri bsung} ।। • ना. समन्तगन्धः; देवपुत्रः स.पु.३क/२; • सं. समन्तगन्धः; पुष्पभेदः म.व्यु.६१९२.
- kun tu dri bsung
- = {kun tu dri} समन्तगन्धः, पुष्पभेदः म.व्यु.६१९२.
- kun tu gdung ba
- १. सन्तापः — द्विविधाश्चोपक्लेशाः सन्तापसहगताः (आनन्दसहगताश्च) अभि.स्फु.१३१ख/८३९ २. = {mun sel} आतपः, प्रकाशः मि.को.१४४ख ।
- kun tu gdung ba 'dod ma
- ना. सन्तापेच्छा, इच्छादेवी वि.प्र.४५क/४.४५.
- kun tu gdung bar 'gyur ba
- वि. सन्तापनः — चित्तसन्तापनो मनस्कारः श्रा.भू.१५८ख/४०६.
- kun tu gdung bar byed pa
- • क्रि. आतापयति — अनेकपर्यायेणात्मानमातापयति सन्तापयति श्रा.भू. २१क/५०; संतप्यते — यदस्मिन्काये तेजो येनायं काय आतप्यते संतप्यते परितप्यते श्रा.भू.२.१.२१४; • सं. सन्तापनम्, द्र.— {kun tu gdung ba/} {kun tu gdung bar 'gyur ba/}
- kun tu gdungs pa
- भू.का.कृ. संतप्तम् — संतप्तहृदयं चात्मानमपश्यत् ल.वि.१४८क/२१९.
- kun tu 'dar byed pa
- आकम्पकम् — {dge pa'i gzugs can dam pa 'di la khyod/} /{drag po kun tu 'dar byed ci zhig dogs//} किं तीव्रमाकम्पकमस्य साधोः कल्याणमूर्तेरभिशङ्कयेत्कम् ।। अ.क.३०५ख/१०८.१२२.
- kun tu 'dod chags pa
- संरागः — रूपे संरागाय अभि.स्फु.१५७ख/८८५; भीतिलज्जयोः संरागासंपत्तेः वि.सू.१३ख/१५.
- kun tu 'dod chags pa med pa
- असंरागः — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu 'dod chags pa med par 'gyur
- क्रि. असंरागाय संवर्तते — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu 'dod chags par 'gyur
- क्रि. संरागाय संवर्तते — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu 'dri ba
- • क्रि. परिपृच्छति लो.को.२१; • सं. संप्रश्नः — बुद्धोपासनसंप्रश्नदानशीलादिचर्यया अभि.अ.४.७; परिपृच्छा; • कृ. परिपृच्छमानः — स पलायते नरो दरिद्रवीथीं परिपृच्छमानः स.पु.४४ख/७८.
- kun tu 'dren pa
- = {kun 'dren/}
- kun tu 'dres pa
- भू.का.कृ. आकीर्णः — आकीर्णविहारेण बतेमे आयुष्मन्तो विहरन्ति, न विविक्तविहारेण अ.सा.३४६ख/१९५; व्यामिश्रः वि.प्र.२७४ख/२.१०१.
- kun tu ldan pa
- = {kun ldan} ।। • सं. समन्वागमः अभि.सू.१; संयोगः; • भू.का.कृ. संयुक्तम् — तपः प्राबल्यसंयुक्तमिति योगः सू.अ.२०१ख/१०३; समायुक्तम् — {yang dag ye shes kun ldan na} सम्यग्ज्ञानसमायुक्ते ज्ञा.सि.१.३३.
- kun tu ldeg
- = {kun tu rab tu ldeg pa/}
- kun tu sdud pa
- = {kun sdud/}
- kun tu bsdus pa
- • सं. संग्रहः — कारणसंग्रहेण स.पु.२३ख/४०; समुच्चयः — सर्वपुण्यसमुच्चयसमाधिप्रतिलब्धः स.पु.१५८ख/२४४; रा.प.२२८क/१२०; संक्षेपः; • भू.का.कृ. संक्षिप्तम् — समोहं विगतमोहम्, संक्षिप्तं विक्षिप्तम् (चित्तमिति)…यथाभूतं प्रजानाति अभि.स्फु.२४४क/१०४५; {kun tu bsdus pa dang rab tu bzung ba la sogs pa} संक्षिप्तप्रगृहीतादि अभि.सू.१; संगृहीतम्, द्र.— {kun tu bsdus nas} संगृह्य सू.अ.२१९क/१२६.
- kun tu bsdus nas
- संगृह्य सू.अ.२१९क/१२६.
- kun tu bsdus pa yin
- क्रि. संक्षिप्तं भवति — {ji ltar na sems nang du kun du bsdus pa yin zhe na} कथं चित्तमध्यात्मं संक्षिप्तं भवति अभि.भा.४६ख/१०५०.
- kun tu non gyur
- = {kun tu non par gyur pa/}
- kun tu non par gyur pa
- भू.का.कृ. आक्रान्तः — {snying ni kun tu non gyur cing /} /{bsam pas kyang ngo mi yi dbang //} आक्रान्तहृदयश्चिन्तया च नरेश्वरः अ.क.२०४क/२३.९.
- kun tu gnas pa
- • क्रि. संतिष्ठति; संतिष्ठते, तुल. सम्स्था अभि.सू.१; • सं. समाश्रयः — {'khru}?{l pa'i chos la kun tu gnas} भ्रमधर्मसमाश्रयाः ज्ञा.सि.१७.२९; संस्थितिः अभि.अ.१.१५; व्यवस्थितिः; • भू.का.कृ. संस्थितः — {ngan 'gro kun tu gnas pa yi/} {sems can} सत्त्वमपायगतिसंस्थितम् स.दु.१७९/१७८; व्यवस्थितः प्र.सि.५.२१; ग.व्यू.२७९क/५; समाश्रितः लो.को.२२.
- kun tu gnod par gyur pa
- भू.का.कृ. = {kun tu gtses pa} समभिद्रुतः म.व्यु.५३५९.
- kun tu mnan
- = {kun tu mnan pa/}
- kun tu mnan nas
- आक्रम्य — {ri yi dbang phyug la 'dzeg brgya byin gnas ni kun tu mnan nas mngon par 'jug//} आरोहन्ति गिरीश्वरानभिसरन्त्याक्रम्य शक्रालयम् अ.क.४क/५०.३२.
- kun tu mnan pa
- भू.का.कृ. आक्रान्तः, द्र.— {kun tu mnan nas} आक्रम्य अ.क.४क/५०.३२.
- kun tu mnar sems
- = {kun nas mnar sems/}
- kun tu rnam par bltas pa
- ना. समन्तविलोकिता, लोकधातुः — अथ खल्वधस्ताद्दिशः समन्तविलोकिताया लोकधातोः समन्तदर्शिनस्तथागतस्य बुद्धक्षेत्राद्रत्नगर्भो नाम बोधिसत्त्वः ल.वि.१४५ख/२१४.
- kun tu rnam par snang ba'i zla ba
- ना. समन्तवैरोचनचन्द्रः, तथागतः ग.व्यू.२४९ख/३३१.
- kun tu rnam par gzigs pa
- समन्तविलोकितः, बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्…समन्तविलोकित इत्युच्यते ल.वि.२०३ख/३०७.
- kun tu rnam par gzigs pa'i ye shes
- ना. समन्तविलोकितज्ञानः, तथागतः ग.व्यू.२४९ख/३३१.
- kun tu snang ba
- • क्रि. संदृश्यते सु.प.५३क/२८; प्रभासति रा.प.२२८ख/१२१; अवभासयति, द्र.— {kun tu snang bar byed} अवभासयति अ.सा.६८क/३७; • सं. १. समन्तावभासः — {sangs rgyas kyi 'od zer kun tu snang bas} बुद्धरश्मिसमन्तावभासेन स.दु.१२३/१२२; समन्तावभासनम् ग.व्यू.२०क/२०८; शि.स.९५क/९४; समन्तप्रतिभासः ग.व्यू.१५३ख/२३७; समन्तावलोकः ग.व्यू.२७६ख/३; समन्तप्रभा ग.व्यू.१५४क/२३७; समन्तालोकः ल.वि.२०३ख/३०७; • पा. । १. समन्तालोकः, समाधिविशेषः म.व्यु.५६२ । २. समन्तावभासम्, चक्षुर्विशेषः — समन्तावभासं च नाम चक्षुः प्रतिलेभे, येन सर्वतथागतधर्मेषु सूत्रान्तनयनिर्हारदिशं व्यवलोकयति ग.व्यू.२५८ख/३४१; • ना. १. बोधिसत्त्वः लो.को.२२ २. समन्तप्रभासः, तथागतः स.पु.७८क/१३२.
- kun tu snang ba bkod pa'i dpal
- ना. समन्तावभासव्यूहश्रीः, तथागतः शि.स.९५क/९४.
- kun tu snang ba'i rgyal mtshan
- समन्तावभासध्वजः, कल्पभेदः — तत्र समन्तावभासध्वजो नाम कल्पः ग.व्यू.१४२क/२२६.
- kun tu snang ba'i chos kyi sprin sgra'i rgyal mtshan
- ना. समन्तावभासनधर्ममेघनिर्घोषध्वजः, बोधिमण्डवृक्षः — तस्यां खलु रत्नकुसुमप्रदीपायां राजधान्यामुत्तरेण समन्तावभासनधर्ममेघनिर्घोषध्वजो नाम बोधिमण्डवृक्षोऽभूत् ग.व्यू.२०क/२०८.
- kun tu snang ba'i dpal
- ना. समन्तावभासकेतुः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७६क/३.
- kun tu snang ba'i blo
- ना. समन्तावलोकबुद्धिः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७६ख/३.
- kun tu snang ba'i 'od kyi snying po
- पा. समन्तावभासप्रभागर्भम्, दशसु बोधिसत्त्वजन्मसु एकम् — समन्तावभासप्रभागर्भं नाम पञ्चमं बोधिसत्त्वजन्म ग.व्यू.२०२ख/२८५.
- kun tu snang bar byas pa
- भू.का.कृ. अवभासितः स.दु.१२१/१२०; समन्तादवभासितः, द्र.— {kun tu snang bar byas te} समन्तादवभासयित्वा स.दु.१२१/१२०.
- kun tu snang bar byed pa
- • क्रि. अवभासयति अ.सा.६८क/३७; • वि. परिदीप्यमानम् लो.को.२२.
- kun tu snang bas 'phags pa
- ना. समन्तावभासोद्गतः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७६क/३.
- kun tu brnab pa
- आमर्शनम् — स्प्रष्टव्यैकदेशव्यवस्थानमामर्शनत आतुलनतः अभि.स.भा.४क/३.
- kun tu dpa' ba
- ना. सर्वशूरः, बोधिसत्त्वः का.व्यू.२००क/२५८.
- kun tu spyad pa
- • क्रि. आचरेत् बो.अ.५.८९; समाचरेत् ज्ञा.सि.१७.१३; द्र.— {kun tu spyad par bya/} ।। • भू.का.कृ. समुदाचरितः — पूर्वभावितानामिति पूर्वाभ्यस्तानाम्, पूर्वं समुदाचरितानामित्यर्थः अभि.स.भा.२७क/३७; • वि. आसमुदाचारिकः — {kun tu spyad pa'i chos} आसमुदाचारिकान् धर्मान् वि.व.१४९ख/२.१२३.
- kun tu spyad par bya
- • क्रि. आचरेत् वि.सू.४३ख/५५; समुदाचरेत् वि.सू.९३ख/११२; समाचरेत्, द्र.— {kun tu spyad} समाचरेत् ज्ञा.सि.१७.१३; • सं. संव्यवहरणम् — {des gnyis ka kun tu spyad par bya} उभाभ्यामनेन संव्यवहरणम् वि.सू.२७ख/३९.
- kun tu spyan
- = {kun tu mig} ।। • वि. समन्तचक्षुः, बुद्धस्य — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्…समन्तचक्षुरित्युच्यते ल.वि.२०३ख/३०७; • सं. समन्तनेत्रः, धर्मपर्यायः — समन्तनेत्रे तथागतबोधिसत्त्वचर्यावभासे धर्मपर्याये ग.व्यू.३३१क/५३; • ना. समन्तनेत्रः, बोधिसत्त्वः रा.प.२२७ख/१२०; म.व्यु.६७५.
- kun tu spyod pa
- • क्रि. आचरति शि.स.१४७क/१४१; समुदाचरति अ.भा.२३३क/७८३; परिभुङ्क्ते लो.को.२२; परिचारयति सु.प.३४क/१३; • सं. १. आचारः — {mchod pa'i yo byad 'os gyur pa'i/} /{kun spyod 'di ni bdag gis blangs//} गृहीतोऽस्माभिराचारः पूजापरिकरोचितः । अ.क.६७ख/६.१७१; समाचारः — {dge ba kun tu spyod pa la dga'} कुशलसमाचारे रमते बो.भू.९९ख/१२७; समुदाचारः — {don dang ldan pa ma yin pa yid du mi 'ong ba kun tu spyod pa thams cad ma gtogs pa la sems dang mthun par byed pa} सर्वानर्थोपसंहितामनापसमुदाचारपरिवर्जनैः चित्तानुवर्तनता बो.भू.७६क/९७; परिचरणम् वि.सू.२०ख/२४; चरितम् — {gzhan dag gi 'jug pa ni kun du spyod pa zhes bya ba'i tha tshig go//} अन्येषां वृत्तिः चरितमिति यावत् त.प.१०८ख/६६८; चेष्टितम् — {lce gnyis gang zhig khros pas kun spyod gtsang ma rnams la ni/} /{rdzun gyi skyon brjod mi bzad dug ni rab tu spro byed pa//} क्रौर्येण ये द्विरसनाः शुचिचेष्टितानां मिथ्यापवादविषयं विषमुत्सृजन्ति । अ.क.२८१क/१०५.१; आचरितम् — {spre'u'i sde dpon gyi kun tu spyod pa} आचरितं मर्कटयूथपतेः वि.व.१२३क/१.१२ २. सञ्चारः — {rtsa'i kun tu spyod pa} नाडीसञ्चारः वि.प्र.७०ख/४.१२५; {srog gi kun spyod dag la} प्राणस्य सञ्चारतः वि.प्र.४८क/४.५० । ३. समन्तचारित्रम् — {kun tu spyod pa'i blo gros} समन्तचारित्रमतिः म.व्यु.६८१; • पा. समन्तचर्या, चर्याभेदः — सर्वचित्तेषु या चर्या समन्तचर्येति कथ्यते गु.स.१५१ख/१२६.
- kun tu spyod pa dang 'gal ba
- समुदाचारविरोधी अभि.सू.१.
- kun tu spyod pa gtsang ba
- पा. शुचिसमाचारः, अनुव्यञ्जनभेदः म.व्यु.३०८.
- kun tu spyod pa'i blo gros
- ना. समन्तचारित्रमतिः, बोधिसत्त्वः म.व्यु.६८१.
- kun tu spyod par 'gyur
- क्रि. समुदाचरति — विशुद्धिभागीयानि निमित्तानि समुदाचरन्ति सू.अ.२५५क/१७३.
- kun tu spyod par byed
- क्रि. समुदाचरति — समुदाचरति बोधिसत्त्वस्तं कायवाक्समुदाचारम् बो.भू.८०ख/१०३.
- kun tu spyod lam
- ना. समन्तेर्यापथः, बोधिसत्त्वः म.व्यु.६७९.
- kun tu phan pa
- पा. = {kun phan} समाहितम्, अर्थालङ्कारभेदः मि.को.९१ख; {bya ba 'ga' zhig rtsom pa la/skal} {ba yi ni stobs las kyang /} {de yi sgrub byed phun tshogs gang /} {de ni kun phan par brjod} किंचिदारभमाणस्य कार्यं दैवबलात्पुनः । तत्साधनसमापत्तिर्या तदाहुः समाहितम् का.आ.२.२९५.
- kun tu 'phags pa
- भू.का.कृ. समुद्गतः — {rin chen kun tu 'phags pa} रत्नसमुद्गतः ग.व्यू.२७६क/३; {kun tu 'phags pa'i dpal} समुद्गतश्रीः ग.व्यू.२७६क/३.
- kun tu 'phags pa'i dpal
- ना. समुद्गतश्रीः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७६क/३.
- kun tu 'phel ba
- संचयः — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}…{kun tu 'bri bar 'gyur gyi kun tu 'phel bar mi 'gyur} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय…संचयाय नापचयाय अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu 'phel bar 'gyur
- क्रि. संचयाय संवर्तते अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu 'pho ba
- = {'pho ba} सङ्क्रान्तिः; सङ्क्रमः लो.को.२२.
- kun tu 'phrul ba
- भू.का.कृ. आघूर्णितम् — {mgrin pa'i nang nas snyan sgrogs shing /} {mig ni kun tu 'phrul ba yi/} {phug ron} कलक्वणितगर्भेण कण्ठेनाघूर्णितेक्षणः । पारावतः का.आ.२.१०.
- kun tu 'phro ba
- परिस्फुरणम् प्र.वृ.१७४-१/२४; परिस्फरणम्; तुल. {'phro ba/}
- kun tu byug pa
- आतर्पणम्, आलेपनम् — / {aA ta r+pa Na ni tshim pa dang /} {kun tu byug pa la yang ngo} श्री.को.१८५क; मङ्गलालेपनम् रा.को.१.१७०.
- kun tu bros pa
- सन्द्रवः, पलायनम् मि.को.५०क; तुल. सन्द्रावः रा.को.५.२४०.
- kun tu blangs pa
- १. सं. आदानम् — {kun tu blangs pa btang ba} आदानत्यागः अभि.सू.२ २. भू.का.कृ. आत्तः, तुल. {blangs pa/}
- kun tu blo gros
- ना. समन्तमतिः, बोधिसत्त्वः स.दु.१२१/१२०.
- kun tu dbye ba
- संभेदः — {kun tu dbye ba las skyes pa/} {de dag dbye ba shin tu mang} अत्यन्तबहवस्तेषां भेदाः संभेदयोनयः का.आ.३.३.
- kun tu 'bar ba
- भू.का.कृ. आदीप्तः — {'dod pa rnams kun tu 'bar ba} आदीप्ताः कामाः म.व्यु.५३८०; ग.व्यू.३३७ख/४१४; दीप्तः — । {me kun tu 'bar ba} दीप्ताग्निः अभि.भा.१९२ख/९५४; प्रदीप्तः, द्र.— {kun tu 'bar bar gyur pa} प्रदीप्तः द.भू.१९१क/१७; संप्रज्वलितः स.पु.२९ख/५१.
- kun tu 'bar bar gyur pa
- भू.का.कृ. प्रदीप्तः — विविधक्लेशाग्निज्वालाभिः सततसमितं प्रदीप्ताः द.भू.१९१क/१७; आदीप्तः; संप्रज्वलितः, तुल. {kun tu 'bar ba/}
- kun tu 'bar bar 'gyur ba
- वि. परिदीप्यमानम् — ज्वालासहस्रैः परिदीप्यमानम् स.पु.३४ख/५८.
- kun tu 'byar ba
- भू.का.कृ. आश्लिष्टः; तुल. {kun tu 'byar bar gyur pa} आश्लिष्टः वि.प्र.१५६क/१.४.
- kun tu 'byar bar gyur pa
- भू.का.कृ. आश्लिष्टः — प्रथमं तावद् वायुपरमाणवोऽन्योन्याश्लिष्टा भवन्ति वि.प्र.१५६क/१.४.
- kun tu 'byung gyur cig
- = {kun 'byung bar gyur cig}
- kun tu 'byung ba
- = {kun 'byung /}
- kun tu 'byung bar 'gyur
- = {kun 'byung bar 'gyur/}
- kun tu 'brang ba
- वि. समनुबद्धः लो.को.२३; द्र.— {'brang ba/}
- kun tu 'bral ba
- असंयोगः — इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय…संयोगाय नासंयोगाय अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu 'bri ba
- अपचयः — तत्र येयं दृष्टिः …अपचयाय न संचयाय अ.श.२७९ख/२५६.
- kun tu 'bri bar 'gyur
- क्रि. अपचयाय संवर्तते अ.श.२७९ख/२५६.
- kun tu 'brel ba
- • सं. सम्बन्धः — चित्तं विषयसम्बन्धं ज्ञानं तर्के प्रवर्तते । निराभासे विशेषे च प्रज्ञा वै संप्रवर्तते ल.अ.१०७क/५३; प्रयोगः — अथ च पुनरिमे बालपृथग्जनाः…गत्युपपत्तिप्रयोगै रागद्वेषमोहपरिचितैः द.भू.१८१क/११; • भू.का.कृ. सम्बद्धः — चित्तमनादिमतिसंचितम् । उत्पादभङ्गसंबद्धम् ल.अ.१८९ख/१६१.
- kun tu sbyangs pa
- भू.का.कृ. आतप्तः — आतप्तान्वयात्, प्रहाणान्वयात्…तद्रूपं शान्तं चेतःसमाधिं स्पृशति अभि.स्फु.९३ख/७७०.
- kun tu sbyar ba
- भू.का.कृ. संयुक्तम् — हूंकारं ज्वालसंयुक्तम् गु.स.१२६क/७८.
- kun tu sbyin pa'i 'os su gyur pa
- वि. = {sbyin pa'i gnas su gyur pa} आहवनीयः — आहवनीयानि तानि कुलानि येषु कुलेषु मातापितरौ सम्यङ् मान्येते अ.श.९७ख/८७; म.व्यु.१७७२; मि.को.११६ख ।
- kun tu sbyin pa'i 'os su gyur pa chen po
- वि. = {sbyin pa'i gnas su gyur pa chen po} महाहवनीयः मि.को.११६ख ।
- kun tu sbyor ba
- • क्रि. संयोजयति — अभि.स.भा.४१क/५७; संप्रयोजयति — अभि.स.भा.४१क/५७; श्लिष्यते — र.वि.१००क/४७; सङ्घटते — {sgra rnams gang dang gang dag gi/} /{yul du gang dang gang brjod pa/} /{de de kun du sbyor ba ni/} /{dngos su med de chos nyid yin//} यस्य यस्य हि शब्दस्य यो यो विषय उच्यते । स स सङ्घटते नैव वस्तूनां सा हि धर्मता ।। त.स.३३क/३३९; • सं. [1] संयोगः — उभयसंयोगविसंयोगः अभि.स्फु.१४७क/८६६; समायोगः मि.को.१७४ख; • पा. संयोजनम् — {rjes su chags pa'i kun tu sbyor ba} अनुनयसंयोजनम् अभि.स.भा.४१क/५७; {nyon mongs kun sbyor la'ang} छो.को.१०; द्र. {kun tu sbyor ba dgu/} {kun tu sbyor ba gsum/}
- kun tu sbyor ba dgu
- नव संयोजनानि : १. {rjes su chags pa} अनुनयः, २. {khong khro ba} प्रतिघः, ३. {nga rgyal} मानः, ४. {ma rig pa} अविद्या, ५. {lta ba} दृष्टिः, ६. {mchog tu 'dzin pa} परामर्शः, ७. {the tshom} विचिकित्सा, ८. {phrag dog} ईर्ष्या, ९. {ser sna} मात्सर्यम् म.भा.२. २-३.
- kun tu sbyor ba tha ma'i cha dang mthun pa
- अवरभागीयः संयोजनः — {kun tu sbyor ba tha ma'i cha dang mthun pa} अवरभागीयानां संयोजनानाम् अभि.सू.२.
- kun tu sbyor ba thams cad gtan du gtugs pa
- सर्वसंयोजनपर्यादानम् — {kun tu sbyor ba thams cad gtan du gtugs pa 'bras bu yin pa} सर्वसंयोजनपर्यादानफलत्वम् अभि.सू.२.
- kun tu sbyor ba thams cad yongs su gtugs pa
- सर्वसंयोजनपर्यादानम् — {kun tu sbyor ba thams cad yongs su gtugs pa'i yongs su shes pa} सर्वसंयोजनपर्यादानपरिज्ञा अभि.सू.२.
- kun tu sbyor ba ma spangs pa
- वि. अप्रहीणसंयोजनः ल.अ.१०३ख/५०.
- kun tu sbyor ba gsum
- त्रीणि संयोजनानि : १. {'jig tshogs la lta ba} सत्कायदृष्टिः, २. {tshul khrims dang brtul zhugs mchog tu 'dzin pa} शीलव्रतपरामर्शः, ३. {the tshom} विचिकित्सा ।
- kun tu sbyor ba gsum spangs pa
- वि. त्रिसंयोजनप्रहीणः — न तु महामते स्रोतापन्नस्य त्रिसंयोजनप्रहीणस्य रागद्वेषमोहाः प्रवर्तन्ते ल.अ.१०२ख/४९.
- kun tu sbyor ba lhag ma dang bcas pa
- वि. सावशेषसंयोजनः लो.को.२३.
- kun tu sbyor ba'i ris
- पा. संयोजननिकायः — {gal te bzod pa rnams kyis nyon mongs pa spangs pa'i phyir bstan bcos las kun du sbyor ba'i ris dgu zhes 'byung ba dang 'gal lo zhe na} क्षान्तिभिः क्लेशप्रहाणान्नव संयोजननिकाया ज्ञानबध्या इति शास्त्रविरोध इति चेत् अभि.भा.१८क/९२९; द्र.—
- kun tu sbyor ba'i ris dgu
- नव संयोजननिकायाः : १. {sdug bsngal la chos shes pas spang bar bya ba} दुःखधर्मज्ञानप्रहातव्यः, २. {kun 'byung la chos shes pas spang bar bya ba} समुदयधर्मज्ञानप्रहातव्यः, ३. {'gog pa la chos shes pas spang bar bya ba} निरोधधर्मज्ञानप्रहातव्यः, ४. {lam la chos shes pas spang bar bya ba} मार्गधर्मज्ञानप्रहातव्यः, ५. {sdug bsngal la rjes su shes pas spang bar bya ba} दुःखान्वयज्ञानप्रहातव्यः, ६. {kun 'byung la rjes su shes pas spang bar bya ba} समुदयान्वयज्ञानप्रहातव्यः, ७. {'gog pa la rjes su shes pas spang bar bya ba} निरोधान्वयज्ञानप्रहातव्यः, ८. {lam la rjes su shes pas spang bar bya ba} मार्गान्वयज्ञानप्रहातव्यः, ९. {bsgom pas spang bar bya ba} भावनाप्रहातव्यः अभि.स्फु.९३०.
- kun tu sbyor bar 'gyur
- क्रि. संयोगाय संवर्तते अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu sbyor bar byed pa
- • क्रि. संयोजयति श्रा.भू.१६०ख/४०९; • सं. संयोजना; द्र.— {kun tu sbyor bar mi byed pa} असंयोजना सु.प.३८क/१७.
- kun tu sbyor bar mi byed pa
- • क्रि. न संयोजयति सु.प.३८क/१७; • सं. असंयोजना — या च रूपवेदनासंज्ञासंस्कारविज्ञानानामसंयोजना, अविसंयोजना, इयं प्रज्ञापारमिता सु.प.३८क/१७.
- kun tu ma brtags pa
- भू.का.कृ. असमीक्षितम् — {khyod ni kun tu ma brtags par//byed} {pas g}.{yo ba 'ba' zhig las//} असमीक्षितकारिण्या त्वया केवलचापलात् । अ.क.३४५ख/४५.३९.
- kun tu ma bsdams pa
- असंयतम् — {kun tu ma bsdams par spyod pa} असंयतचारी रा.प.२३५क/१३०.
- kun tu ma zin pa
- अपर्यादत्तम् लो.को.२३; द्र.— {zin pa/} {ma zin pa/} {mi zin pa/}
- kun tu ma bzung ba
- भू.का.कृ. न आगृहीतः — {ji ltar sred pas 'dag pa'i chal sran chung gi phye ma'i lde gu bskams pas lus bzung ba bzhin du lus kun du bzung ba de ltar ni gang gis kyang lus kun du ma bzung ste} न चात्मभाव एवं केनचिदागृहीतो यथा तृष्णया, शुष्कमसूरोपस्नानलेपाङ्गवत् अभि.भा.७क/८८९.
- kun tu ma bsrungs pa
- असंरक्षितम् — {kun tu ma bsrungs pa'i tshig med pa yin} नासंरक्षितवचनः शि.स.७२क/७०.
- kun tu mi 'chad
- क्रि. न समुच्छिनत्ति — {rtse mo thob pa ni yongs su nyams kyang dge ba'i rtsa ba rnams kun tu mi 'chad kyi} परिहीणोऽपि मूर्धलाभी कुशलमूलानि न समुच्छिनत्ति अभि.भा.१५क/९१९.
- kun tu mi 'byung ba
- असमुदाचारः — {kun tu mi 'byung bar mngon par rtogs pa} असमुदाचाराभिसमयः अभि.स.भा.९०क/१२२.
- kun tu mi 'byung bar mngon par rtogs pa
- पा. असमुदाचाराभिसमयः, दशविधेष्वभिसमयेष्वेकः अभि.स.भा.९०क/१२२.
- kun tu mi sbyor ba
- • क्रि. विसंयोजयति — {kun tu mi sbyor bar mi byed} न विसंयोजयति सु.प.३८क/१७; • सं. विसंयोजना — {kun tu mi sbyor bar mi byed pa} अविसंयोजना सु.प.३८क/१७.
- kun tu mi rmongs pa
- वि. असम्मूढः — {lus la lus kyi rjes su lta zhing gnas pa de'i dran pa nye bar gnas shing kun tu mi rmongs pa yin} तस्य काये कायानुपश्यिनो विहरत उपस्थिता स्मृतिर्भवत्यसम्मूढा अभि.भा.१२ख/९०५.
- kun tu mi zhum
- क्रि. न संलीयते — {sems mi zhum kun tu mi zhum} चित्तं नावलीयते न संलीयते म.व्यु.७२७३.
- kun tu mig
- = {kun tu spyan/}
- kun tu myags pa
- भू.का.कृ. संक्लिन्नः अभि.सू.२; द्र. {myags pa/}
- kun tu myur ba
- समन्तजवः लो.को.२३.
- kun tu myong ba
- संवेदनम्; संवित्तिः, तुल. {myong ba/} {kun tu myong bar 'gyur/}
- kun tu myong bar 'gyur
- क्रि. संवेदयति म.व्यु.७२८२.
- kun tu dman 'gro
- आदीनवः ( क्लेशः रा.को.१.१७४) लो.को.२३.
- kun tu dmar ba
- आलोहितम् — {myos pas kun tu dmar ba yis/} {bkab pa bzhin gyi zla ba 'di} अयमालोहितच्छायो मदेन मुखचन्द्रमाः का.आ.२.८८.
- kun tu rmongs pa
- • क्रि. सम्प्रमुह्यति — {bdag gi yid ni kun tu rmongs} मनो मे सम्प्रमुह्यति वि.व.२१४क/१.८९; • सं. सम्मोहः — {'di dag gis ni go rims bzhin du sngon gyi mtha' dang phyi ma'i mtha' dang bar la kun du rmongs pa zlog par byed do//} एता हि पूर्वापरान्तमध्यसम्मोहं व्यावर्तयन्ति यथाक्रमम् अभि.भा.६२क/१११३; व्यामोहः — का.आ.३.१०१; सम्भ्रमः — {gdung bar gyur pa'i lan bu'i 'od ltar bung ba'i tshogs gtibs rnam par 'phrul ba kun rmongs gyur//} व्यालोलालकाभभ्रमरमिलद्विभ्रमः संभ्रमोऽभूत् ।। अ.क.२४२क/२८.२०; सम्मोहनम् — {kr}-{iSh+Na sA ri'i mig dag dang //kun} {rmongs gso bas nag po ni/} {brtsegs pa'i ri mos reg pa yis//} संमोहनैर्जीवनैश्च कृष्णसारैर्विलोकनैः । कालकूटच्छदस्पृष्टैः अ.क.११०क/१०.११५; • भू.का.कृ. सम्मूढः — कर्मविपाकसंमूढत्वात् सू.अ.२१५क/१२०; अभि.भा.२३६क/७९४; सम्भ्रमितः, तुल. {kun tu rmongs par byas pa} सम्भ्रमितः अभि.स्फु.२९६क/११४९.
- kun tu rmongs pa'i dra ba chen po
- सम्मोहमहाजालम् लो.को.२४.
- kun tu rmongs par 'gyur ba
- वि. सम्मोहनीयम् अभि.स्फु.२१७ख/९९६.
- kun tu rmongs par byas pa
- भू.का.कृ. सम्भ्रमितः — क्लिष्टेन सुखेन सम्भ्रमितत्वात् अ.स्फु.२९६क/११४९; सम्मोहितः ।
- kun tu rmongs par byed pa
- = {kun tu rmongs byed dam kun rmongs par byed pa} ।। • क्रि. सम्मोहयति क्लेशो हि प्रवर्तमानो दश कृत्यानि करोति । मूलं दृढीकरोति…आलम्बने संमोहयति अ.भा.२२६ख/७६०; • सं. १. व्यामोहनम् — {pha rol kun tu rmongs byed la/} {gab tshig dag ni nyer mkho ldan} परव्यामोहने चापि सोपयोगाः प्रहेलिकाः का.आ.३.९७; व्यामोहकारणम् — {gang du grangs kyis kun rmongs par/} {byed pa grangs nyid ces bya ste} संख्याता नाम संख्यानं यत्र व्यामोहकारणम् का.आ.३.१०१; सम्मोहनम्, द्र.— {rmongs par byed pa} मोहनम् ल.अ.१९०क/१६२ २. सम्मोहनः ( मोहनः रा.को.३.७८८), कामदेवस्य पञ्चसु बाणेष्वेकः श.को.२५.
- kun tu rmongs byed
- = {kun tu rmongs par byed pa/}
- kun tu rmongs byed kyi mda'
- = {rmongs byed} सम्मोहनः, कामदेवस्य पञ्चसु बाणेष्वेकः श.को.२५; मोहनः रा.को.३.७८८.
- kun tu smad pa
- भू.का.कृ. निर्भर्त्सितः, द्र.— {smad pa/} {kun tu smad par byas par gyur pa} निर्भर्त्सितः रा.प. २४१क/१३९.
- kun tu smad par byas pa
- भू.का.कृ. निर्भर्त्सितः, द्र.— {kun tu smad par byas par gyur pa/} भू.का.कृ. निर्भर्त्सितः — निर्भर्त्सितापि च समन्तात् रा.प. २४१क/१३९.
- kun tu smra ba
- संलपनम् — {smra ba dang kun tu smra ba dang so sor yang dag par dga' bar bya bas dus dus su thad du 'gro ba} आलपनसंलपनप्रतिसम्मोदनैः कालेनोपसंक्रमणतया बो.भू.७५ख/९७.
- kun tu gtses pa
- • क्रि. समाद्रवत् — मारः स्फारविकारेण बोधिसत्त्वं समाद्रवत् अ.क.२५.६०; • भू.का.कृ. = {kun tu gnod par gyur pa} समभिद्रुतः म.व्यु.५३५९.
- kun tu btsir ba
- आपीडनम् — स्प्रष्टव्यैकदेशव्यवस्थानमामर्शनत आतुलनतः स्पर्शनत आपीडनतः संसर्गतो धातुवैषम्यसाम्यतश्च अभि.स.भा.४क/३.
- kun tu btses pa
- = {kun tu gtses pa/}
- kun tu rtse ba
- • क्रि. संक्रीडते — {rgod pas yongs su zin pa'i sems kyis}…{kun tu rtse zhing kun tu ca co 'don la} औद्धत्याभिनिगृहीतेन चेतसा…संक्रीडते संकिलिकिलायते बो.भू.९१क/११५; • सं. संक्रीडनम् वि.सू.४४क/५५.
- kun tu rtsom pa
- • क्रि. आरभते सू.अ.१९२क/९१; समारभते; • सं. समारम्भः — षष्ठे सप्तमेऽष्टमे च सम्यग् ज्ञानसमारम्भविशुद्धिः बो.भू.१८५क/२४३; अ.क.२९.९; आरम्भः ।
- kun tu tshogs pa
- • सं. सन्निपातः — बोधिसत्त्वसमागमं बोधिसत्त्वसमवसरणं बोधिसत्त्वसंनिपातम् ग.व्यू.२९०ख/१२; • पा. समागता, प्रहेलिकाभेदः — {tshig mtshams sbyar bas don sbas pa/kun} {tu tshogs pa zhes par brjod} आहुः समागतां नाम गूढार्थां पदसन्धिना का.आ.३.९८.
- kun tu tshogs pa'i gab tshig
- पा. समागता प्रहेलिका, प्रहेलिकाभेदः; द्र. {kun tu tshogs pa/}
- kun tu tshol ba
- = {kun tu 'tshol ba} ।। • क्रि. पर्येषते अभि.स.भा.१३क१६; • सं. पर्येषणम्, ओ णा — औदारिकतेति स्थूलता वस्तुमात्रपर्येषणाकारत्वात् त्रि.भा.१६२क/७२; समन्वेषणम्, द्र.— {kun tu tshol ba la zhugs pa} समन्वेषितुमारब्धः अ.श.८८क/७९; • वि. पर्येषकः — वितर्कः पर्येषकः त्रि.भा.१६१ख/७२. • (द्र. {tshol ba/} {yongs su tshol ba/} {klan ka tshol ba}){kun tu tshol ba la zhugs pa} समन्वेषितुमारब्धः अ.श.८८क/७९.
- kun tu tshol bar byed pa
- पा. पर्येषकः, सप्तविधेषु विकल्पेष्वेकः अभि.स.भा.१३क/१६.
- kun tu 'tshe ba
- उद्वासनम्, मारणम् मि.को.५०ख; रा.को.१.२४३.
- kun tu 'tsho ba
- = {'tsho thabs} आजीवः, जीवनोपायः मि.को.३४क; तत्पर्यायाः : जीविका, वार्त्ता, वृत्तिः, वर्त्तनम्, जीवनम् अ.को.१९४क/२.९.१; तुल. {'tsho ba 'tsho tshis kun tu 'tsho/} {'jug byed gso byed so nam mo} ङ.को.२८४.
- kun tu 'tsho ba pa
- = {'tsho ba pa} आजीवकः — नान्यतीर्थ्याश्चरकपरिव्राजकाजीवकनिर्ग्रन्थान् स.पु.१०४क/१६६; आजीविकः ( आजीवकः मो.को.१३३) — चरकपरिव्राजकवृद्धश्रावकगौतमनिर्ग्रन्थाजीविकादयः ल.वि.१८२क/२७६.
- kun tu 'tshol ba
- = {kun tu tshol ba/}
- kun tu mdzes pa
- = {kun nas mdzes pa/}
- kun tu rdzogs pa
- • भू.का.कृ. सम्पूर्णः — सम्पूर्णाः सवस्त्राश्चैव रूपिणः अभि.को.३.७०; पूर्णः — लोकनाथस्य ते लोककारुण्यपूर्णचेतसः अ.क.३.४७; • सं. = {'byor ba'i 'bru} आवसितम्, सम्पन्नधान्यम् मि.को.३६क ।
- kun tu zhugs pa
- भू.का.कृ. समारूढः — दुर्गमार्गसमारूढान् सू.अ.२१५क/१२०; संप्रस्थितः सू.अ.२१५क/१२०.
- kun tu zhum pa
- • क्रि. संलीयते — {sems mi zhum kun tu mi zhum} चित्तं नावलीयते न संलीयते म.व्यु.७२७३; • भू.का.कृ. आलीनः — {sems kun tu zhum pa} आलीनचित्तता अभि.अ.१.६१; संलीनः — पुद्गलोऽसंलीनचित्तः श्रा.भू.१४ख/३१.
- kun tu zhe sdang ba
- संद्वेषः — संद्वेषाय नासंद्वेषाय अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu zhe sdang ba med pa
- असंद्वेषः — संद्वेषाय नासंद्वेषाय अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu zhe sdang ba med par 'gyur
- क्रि. असंद्वेषाय संवर्तते अ.श.२७९ख/२५६.
- kun tu zhe sdang bar 'gyur
- क्रि. संद्वेषाय संवर्तते अ.श.२७९क/२५६.
- kun tu zhen pa
- • भू.का.कृ. आसक्तः — {sems ni gzhan du kun zhen kyang //} अन्यत्रासक्तमनसाऽपि त.स.४६क/४५८; मि.को.१२६ख; सन्निविष्टः श्रा.भू.७ख/१६; • वि. परायणः लो.को.२४.
- kun tu gzhal ba
- आतुलनम् — स्प्रष्टव्यैकदेशव्यवस्थानमामर्शनत आतुलनतः स्पर्शनत आपीडनतः संसर्गतो धातुवैषम्यसाम्यतश्च अभि.स.भा.४क/३.
- kun tu bzhugs pa
- क्रि. विहरति — विहरन्ति त्रिवज्रेण त्रिवज्रेषु समन्ततः गु.स.१४८ख/१२०.
- kun tu zab pa'i dpal dri ma med pa'i 'od
- ना. समन्तगम्भीरश्रीविमलप्रभा, रात्रिदेवता — मगधविषये बोधिमण्डे समन्तगम्भीरश्रीविमलप्रभा नाम रात्रिदेवता प्रतिवसति ग.व्यू.९०ख/१८०.
- kun tu zlum po
- वि. परिमण्डलम्, वर्तुलम् — तस्य मध्ये महाचक्रमालिखेत्परिमण्डलम् गु.स. १३३क/९२.
- kun tu gzigs pa
- • सं. १. अवलोकः क.त.१५०३; अवलोकनम्; आलोकनम्, द्र.— {kun tu lta ba/} 2. समन्तदर्शी [1] बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्…समन्तदर्शीत्युच्यते ल.वि.२०३ख/३०७; • ना. १. समन्तदर्शी, तथागतः — अथ खल्वधस्ताद्दिशः समन्तविलोकिताया लोकधातोः समन्तदर्शिनस्तथागतस्य बुद्धक्षेत्राद्रत्नगर्भो नाम बोधिसत्त्वः ल.वि.१४५ख/२१४ २. समन्तचक्षुः, तथागतः ग.व्यू.२६८ख/८२; • वि. निखिलदर्शी, द्र.— {kun nas gzigs pa} निखिलदर्शी लो.को.३५; समन्तदर्शी ।
- kun tu bzang po
- • वि. समन्ततो भद्रकम् — भगवन्तं ददर्श द्वात्रिंशता महापुरुषलक्षणैः समलंकृतम्…सूर्यसहस्रातिरेकप्रभं जङ्गममिव रत्नपर्वतं समन्ततो भद्रकम् अ.श.३क/२; समन्तभद्रः; सर्वतोभद्रः • सं. १. समन्तभद्रः १. बुद्धस्य पर्यायः मि.को.२क २. सर्वतोभद्रः, देवालयविशेषः अ.को.२.१.१०; {pho brang gi bye brag bkod pa la} मि.को.१३९ख ३. = {dpal gyi lo ma} सर्वतोभद्रा, श्रीपर्णी ङ.को.१४६; रा.को.५.३०६ • ना. समन्तभद्रः १. तथागतः — अनिमिषायां गन्धसुगन्धायां च लोकधातौ समन्तभद्रस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य बुद्धक्षेत्रे ल.अ.९७क/४४ २. बोधिसत्त्वः — रत्नकुसुमप्रदीपायां राजधान्यां…समन्तभद्रो बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२३ख/२११ ०. विश्वभद्रः — श्रीवज्री विश्वभद्रो भवति कुलवशाद् वज्रधृग्वज्रपाणिः वि.प्र.५५क/४.८६ • पा. १. समन्तभद्रा, बोधिसत्त्वचर्याभेदः ग.व्यू.३१७ख/३८ २. समन्तभद्रम्, परमं पदम् — {lha rdzas kun bzang zhes bya ba/} {dga' bral mtha' na rnam par gnas} दिव्यं समन्तभद्राख्यं विरमान्ते व्यवस्थितम् गु.सि.३.८ ३. सर्वतोभद्रम्, चित्रबन्धभेदः — तदिष्टं सर्वतोभद्रं भ्रमणं यदि सर्वतः का.आ.३.८०.
- kun tu bzang po'i dga' ba yangs shing dri ma med pa'i shugs kyi rgyal mtshan
- पा. समन्तभद्रप्रीतिविपुलविमलवेगध्वजः, बोधिसत्त्वसमाधिविशेषः — सोऽपश्यत् प्रमुदितनयनजगद्विरोचनां रात्रिदेवतां भगवतः पर्षन्मण्डले पुष्पगर्भसिंहासननिषण्णां समन्तभद्रप्रीतिविपुलविमलवेगध्वजं बोधिसत्त्वसमाधिं समापन्नाम् ग.व्यू.९७क/१८८.
- kun tu bzang po'i spyod pa
- पा. समन्तभद्रचर्या, बोधिसत्त्वचर्याविशेषः स.उ.२१.११; द्र. {kun tu bzang po} समन्तभद्रा ग.व्यू.३१७ख/३८.
- kun tu bzang po'i spyod pa'i dkyil 'khor yongs su dag par byed pa'i smon lam gyi sprin
- पा. समन्तभद्रचर्यामण्डलपरिशुद्धिप्रणिधिमेघम्, समाधिमुखभेदः ग.व्यू.२४४क/३२७.
- kun tu bzang mo
- ना. १. समन्तभद्रा, देवी म.व्यु.४२८९; {rigs kyi yum zhig} मि.को.६ख २. समन्तभद्री, डाकिनी लो.को.२६.
- kun tu bzung ba
- • सं. आग्रहः — {kun tu bzung ba ma yin pa} निराग्रहः वि.सू.१६ख/१९; • भू.का.कृ. आगृहीतः — {kun tu ma bzung ba} न…आगृहीतः अभि.भा.७क/८८९.
- kun tu bzung ba ma yin pa
- निराग्रहः — निराग्रहमिति स्वप्रत्यवेक्षितं कृत्वा गृह्णीयात् वि.सू.१६ख/१९.
- kun tu 'o ma
- = {rdo rje shing} समन्तदुग्धा, स्नुहीवृक्षः — {ba r+dz+ra}ˇ {dru dang rdo rje shing /} {kun tu 'o ma sidz+dzu'o} ङ.को.१६६; तत्पर्यायाः : सीहुण्डः, वज्रद्रुः, स्नुक्, स्नुही, गुडा अ.को.२.४.१०६.
- kun tu 'o ma ldan pa
- = {kun tu 'o ma/}
- kun tu 'od
- • सं. समन्तप्रभः, पुष्पभेदः म.व्यु.६१९१; • ना. समन्तप्रभः १. प्रत्येकबुद्धः — {spos kyi ngad ldang dang}…{kun du 'od dang}…{nor lha dang /} {de dag dang gzhan yang rang sangs rgyas} गन्धमादनः…समन्तप्रभः…वसुश्चेति । एतैश्चान्यैश्च प्रत्येकबुद्ध(–) म.मू.९९क/९ २. बोधिसत्त्वः रा.प.२२७ख/१२०; • पा. समन्तप्रभा, बुद्धभूमिः म.व्यु.७०७; {sa bcu gcig pa ste mngon par sangs rgyas sa} बो.को.१८.
- kun tu 'od zer
- ना. समन्तरश्मिः, बोधिसत्त्वः रा.प.२२७ख/१२०.
- kun tu yi mug 'gyur
- = {kun tu yi mug par 'gyur ba/}
- kun tu yi mug par 'gyur ba
- वि. सम्मोहमागतः — त्राणशून्या दिशो दृष्ट्वा पुनः संमोहमागतः बो.अ.२.४७; सम्मोहितः ।
- kun tu yid byung ba
- वि. समुद्विग्नः, तुल. {kun tu yid byung ma} समुद्विग्ना अ.क.६८.८३.
- kun tu yid byung ma
- वि.स्त्री. समुद्विग्ना — अवमानसमुद्विग्नाम् अ.क.६८.८३.
- kun tu yongs zhum pa
- वि. प्रतिसंलीनः — {sems ni kun tu yongs zhum pa} प्रतिसंलीनचेतसः अ.क.२७.४९.
- kun tu yongs su zhum pa
- = {kun tu yongs zhum pa/}
- kun tu yon tan
- समन्तगुणः
- kun tu rab tu 'khrugs pa
- पा. (भूकम्पभेदः) संप्रक्षुभ्यति अ.सा.४५१क/२५५; संप्राक्षुभ्यत् ल.वि.३०क/३९; संप्रक्षुभितः स.पु.३ख/३; म.व्यु.३०१२.
- kun tu rab tu 'gul ba
- पा. (भूकम्पभेदः) संप्रकम्पते अ.सा.४५१क/२५५; संप्राकम्पत् ल.वि.३०क/३९; संप्रकम्पितः म.व्यु.३००३.
- kun tu rab tu dngang ba
- सन्त्रासः, द्र.— {kun tu rab tu dngang bar 'gyur} सन्त्रासमापद्यते लो.को.२६.
- kun tu rab tu dngang bar 'gyur ba
- क्रि. सन्त्रासमापद्यते लो.को.२६; द्र.— {dngang bar 'gyur} सन्त्रासमापत्स्यते सु.प.३३क/१२.
- kun tu rab tu dngangs par 'gyur
- क्रि. सन्त्रासमापद्यामहे लो.को.२६; द्र.— {dngangs par 'gyur} सन्त्रासमापद्यते म.व्यु.१८२६.
- kun tu rab tu chem chem
- पा. (भूकम्पभेदः) सम्प्रगर्जति अ.सा.४५१क/२५५; संप्रागर्जत् ल.वि.३०क/३९; संप्रगर्जितः म.व्यु.३०१८; मि.को.३४क ।
- kun tu rab tu mched cing 'bar ba
- भू.का.कृ. संप्रज्वलितः म.व्यु.५२५२; = {kun tu rab tu 'bar ba/}
- kun tu rab tu ldeg pa
- पा. (भूकम्पभेदः) संप्रवेधते अ.सा.४५१क/२५५; संप्रावेधत् ल.वि.३०क/३९; संप्रवेधितः स.पु.३ख/३; म.व्यु.३००९.
- kun tu rab tu 'bar ba
- भू.का.कृ. संप्रज्वलितः — सूचीछिद्रोपममुखानि आदीप्तानि प्रदीप्तानि संप्रज्वलितानि अ.श.११३ख/११३; शि.स.३७क/३५; संप्रदीप्तः म.व्यु.५२५१.
- kun tu rab tu 'ur 'ur
- पा. (भूकम्पभेदः) संप्ररणति अ.सा.४५१क/२५५; संप्रारणत् ल.वि.३०क/३९; संप्ररणितः म.व्यु.३०१५; मि.को.३४क ।
- kun tu rab ldeg
- = {kun tu rab tu ldeg pa/}
- kun tu ru
- = {kun du ru/}
- kun tu reg pa
- संस्पर्शः — पञ्चानां स्कन्धानां पाण्यादिसंस्पर्शैः शोकादिभिश्च यथायोगं रूपणाद् बाधनादित्यर्थः अभि.स.भा.१७ख/२२.
- kun tu brlag pa
- संक्षयः — चक्रेत्र शत्रुवर्गस्य संक्षयम् अ.क.१०६.२३; आलम्भः ( मारणम् रा.को.१.१९१), क्रथनम् मि.को.५०ख ।
- kun tu longs spyod pa
- परिभोगः — एकैकस्य चत्वारो महाद्वीपाः परिभोगोऽभूत् स.पु.८ख/१२.
- kun tu shis ma
- ना. = {lha mo u mA} सर्वमङ्गला, उमा अ.को.१.१.३८; = {kun la bkra shis ma/}
- kun tu shes pa
- = {kun shes/}
- kun tu shes par bya ba
- पा. आज्ञेया, वाग्भेदः — तथागतस्य षष्ट्याकारोपेता वाग् निश्चरति…। आज्ञेया संपन्नश्रुतमयज्ञानाश्रयत्वात् सू.अ.१८३क/७८; म.व्यु.४६६.
- kun tu shes par byed pa
- पा. आज्ञापनीया, वाग्भेदः — तथागतस्य षष्ट्याकारोपेता वाग् निश्चरति…। आज्ञापनीया अचिन्त्यधर्मसम्यग्दर्शिकत्वात् सू.अ.१८३क/७८; म.व्यु.४७१.
- kun tu gshegs pa
- वि. = {kun 'gro} सर्वगः — इह त्रैधातुके सत्त्वार्थं प्रति यस्य कायवाक्चित्तमभेद्यं वज्रवदाचरति स वज्राचार्यः सर्वगः सर्वज्ञ एव वि.प्र.९१ख/३.३.
- kun tu sogs par byed
- क्रि. आचिनोति — कर्म कुर्वन्ति संचिन्वन्ति आचिन्वन्ति उपचिन्वन्ति अ.सा.१५९क/९०.
- kun tu srung ba
- आरक्षा — {kun tu srung ba'i sems} आरक्षाचित्तता शि.स.८६ख/८५; आरक्षणम्, ओ णता — आरक्षणता विप्रतिपन्नेषु शि.स.१५७ख/१५१.
- kun tu srung ba'i sems
- पा. आरक्षाचित्तता, दशप्रकारेषु चित्तेष्वेकम् — बोधिसत्त्वः आदित एव सर्वसत्त्वानामन्तिके दशप्रकारं चित्तमुत्पादयति…हितचित्ततां सुखचित्ततां दयाचित्ततां स्निग्धचित्ततां प्रियचित्तताम् अनुग्रहचित्तताम् आरक्षाचित्ततां समचित्तताम् आचार्यचित्ततां शास्तृचित्तताम् शि.स. ८६ख/८५.
- kun tu srung bar byed pa
- • क्रि. संरक्षति श्रा.भू.६६; • सं. आरक्षा — आरक्षा चापि ह्रीः संसरतां सर्वदोषेभ्यः सू.अ.२२१ख/१३०; वि. आरक्षकः — {lus dang ngag gis bslab pa'i gzhi rnams la dran pa dang shes bzhin du spyod pas kun nas srung bar byed pa yin no//} कायेन वाचा शिक्षापदानां स्मृतिसम्प्रजन्यचारिकया चारक्षकः बो.भू.७५क/९७.
- kun tu srungs shig
- क्रि. आरक्षयिष्यथ लो.को.२७.
- kun tu bsags pa
- = {kun nas bsags pa/}
- kun tu bsung
- = {kun tu dri bsung} समन्तगन्धः, पुष्पभेदः म.व्यु.६१९२.
- kun tu bsrung ba
- • सं. आरक्षा — {'jigs pa'i gnas rnam pa sna tshogs las sems can rnams kun nas bsrung ba} विचित्रेभ्यो भयस्थानेभ्यः सत्त्वानामारक्षा बो.भू.७५ख/९७; संरक्षणम् — माता निशि प्रबुद्धैव संरक्षणपराभवत् अ.क.८२.१३; • वि. आरक्षकः — {'jug pa dang ldog pa'i tshul khrims rjes su bsrung ba'i phyir kun nas bsrung ba'i tshul khrims} प्रवृत्तिनिवृत्तिशीलानुरक्षणादारक्षकं शीलम् बो.भू.१००क/१२७.
- kun tu bsrung ba'i tshul khrims
- पा. आरक्षकं शीलम्, शीलभेदः — {'jug pa dang ldog pa'i tshul khrims rjes su bsrung ba'i phyir kun nas bsrung ba'i tshul khrims} प्रवृत्तिनिवृत्तिशीलानुरक्षणादारक्षकं शीलम् बो.भू.१००क/१२७.
- kun tu bsrung bar bgyi
- क्रि. आरक्षिष्यामि स.दु.२२७/२२६.
- kun tu bsrungs pa
- भू.का.कृ. = {kun nas bsrungs pa} आरक्षितम् — {dran pa kun tu bsrungs pa} आरक्षितस्मृतिः श्रा.भू.५क/९.
- kun tu bsrungs pa nyid
- आरक्षितत्वम् — तिस्रो गुप्तयः । बद्धद्वारपरिवृतस्थत्वमारक्षितत्वं भिक्षूणां ग्रथितत्वमधोनिवसनस्य वि.सू.१३क/१४.
- kun gtum
- • सं. चण्डालः, शूद्रजातिविशेषः श.को.२५; वर्णसङ्करजातिविशेषः — चण्डालस्तु जनितो ब्राह्मण्यां वृषलेन यः अ.को.२.१०.४; तत्पर्यायाः : प्लवः, मातङ्गः, निषादः, जनङ्गमः, दिवाकीर्तिः, श्वपचः, अन्तेवासी, चाण्डालः, पुक्कसः अ.को.२.१०.१९; तुल. {dmangs rigs rigs kyi tha ma dang /} {phyis skyes rkang skyes byin pa skyes/} {chos sbubs pa dang rjes skyes dang /kun} {gtum dang ni 'dres ma'o} ङ.को.३००; • वि. क्रूरकर्मा रा.को.२.४१८.
- kun gtong
- संत्यागः, अग्रहणता — सर्वास्तिसंत्यागः अभि.अ.१.५५.
- kun btags
- पा. = {kun brtags} परिकल्पितः — {kun btags pa'i mtshan nyid} परिकल्पितलक्षणम् मि.को.११९क ।
- kun btags pa'i gzugs
- = {kun brtags pa'i gzugs/}
- kun btus
- = {kun las btus pa} समुच्चयः — अहो गुह्यपदं श्रेष्ठमहो सारसमुच्चयम् गु.स.१२५क/७५; {bslab pa kun las btus pa} शिक्षासमुच्चयः बो.प.८०; क.त.३९४०.
- kun rtog
- = {kun tu rtog pa/}
- kun rtog skye gnas
- ना. = {'dod lha} सङ्कल्पयोनिः, कामदेवः बो.को.१९/रा.को.५.२१२.
- kun rtog byed
- = {kun tu rtog par byed pa/}
- kun rtog 'byung
- ना. = {'dod lha} सङ्कल्पभवः, कामदेवः बो.को.१९/रा.को.२१२.
- kun rtogs
- = {kun tu rtogs pa/}
- kun stobs
- सर्वबलम्, संख्याविशेषः — {rgya stobs phrag brgya na kun stobs zhes bya'o} शतं मुद्राबलानां सर्वबलं नामोच्यते ल.वि.७६ख/१०३; म.व्यु.७९७३.
- kun brtags
- • क्रि. परिकल्प्यते — {brtan pa'i rang bzhin can bdag la/} /{gang gzhan gyis ni kun brtags 'di//} स्थिरात्मन्यात्मनीदं यत्परैःपरिकल्प्यते ।। त.स.११क/१३४; • सं. परिकल्पः — {kun tu brtags pa'i dmigs pa} परिकल्पालम्बनम् अभि.स.भा.२९क/४०; र.वि.९७ख/४२; परिकल्पनम् श.को.२६; परिकल्पना प्र.वृ.१६४-३/२; सङ्कल्पः — {kun tu brtags pa'i rnyog pa dang bral ba} अनाविलसङ्कल्पः म.व्यु.४३४; • पा. (यो.वि.) [1] परिकल्पितः, त्रिविधेषु स्वभावेषु अन्यतमः त्रि.भा.१६७ख/८८; कल्पितः — {kun tu brtags pa dang gzhan gyi dbang} कल्पितः परतन्त्रश्च ल.अ.१७८क/१४२ [2] परिकल्पितम्, त्रिविधेषु लक्षणेष्वन्यतमम् ल.अ.८२क/२९; • भू.का.कृ. परिकल्पितः — सन्ति घटादयो धर्मा बालपरिकल्पिताः ल.अ.६३क/८; सङ्कल्पितः प्र.वृ.१७१-१/२४; अवकल्पितः — {de yod pa na 'byung ba tsam/} /{bya ba zhes kyang kun tu brtags//} तद्भावभावितामात्राद् व्यापारोऽप्यवकल्पितः । त.स.२०ख/२२०.
- kun brtags nas
- सङ्कल्प्य अ.सा.१२३क/७०.
- kun brtags pa
- = {kun brtags/}
- kun brtags pa ma yin pa
- वि. अपरिकल्पितः — {kun brtags pa'ang ma yin pa} अपरिकल्पितः लो.को.२८.
- kun brtags pa'i ngo bo nyid
- पा. (यो.वि.) = {kun brtags pa'i rang bzhin} परिकल्पितस्वभावः, त्रिविधेषु स्वभावेष्वन्यतमः त्रि.भा.१६७ख/८९.
- kun brtags pa'i rnyog pa dang bral ba
- = {kun tu rtog pa'i rnyog med pa} अनाविलसङ्कल्पः, तथागतमाहात्म्यभेदः म.व्यु.४३४.
- kun brtags pa'i dmigs pa
- पा. परिकल्पालम्बनम्, आलम्बनप्रत्ययप्रभेदः — परिकल्पालम्बनतः स्थापितानामालंबनम्, स्वपरिकल्पमात्रालम्बनात् अभि.स.भा.२९क/४०.
- kun brtags pa'i mtshan nyid
- पा. (यो.वि.) परिकल्पितलक्षणम्, त्रिविधेषु लक्षणेष्वन्यतमम् — परिकल्पितलक्षणं नित्यमसदित्येतत् परिकल्पितस्वभावे तत्त्वम्, अविपरीतत्वात् म.भा.१०ख/३.३; ल.अ.८२क/२९.
- kun brtags pa'i gzugs
- पा. परिकल्पितरूपम्, त्रिविधेषु रूपेष्वन्यतमम् — परिकल्पितं रूपम्, यो रूपस्य परिकल्पितः स्वभावः म.भा. १३ख/३.१६.
- kun brtags pa'i rang dang spyi'i mtshan nyid
- परिकल्पितस्वसामान्यलक्षणम् — {kun brtags pa'i rang dang spyi'i mtshan nyid las rnam par log pa} परिकल्पितस्वसामान्यलक्षणविनिवृत्तम् ल.अ.९०ख/३७.
- kun brtags pa'i rang bzhin
- पा. (यो.वि.) परिकल्पितस्वभावः, त्रिविधेषु स्वभावेष्वन्यतमः ल.अ.१६९ख/१२६.
- kun brtags pa'i rang bzhin gyi mtshan nyid
- परिकल्पितस्वभावलक्षणम् ल.अ.७७ख/२५.
- kun brtags pa'i rang bzhin rab tu dbye ba'i tshul gyi mtshan nyid
- परिकल्पितस्वभावप्रभेदनयलक्षणम् ल.अ.१०६क/५२.
- kun bsten
- आराधनम्, द्र.— {bla ma bsten pas} गुरोराराधनेन वि.प्र.८९ख/३.२; आराधना श.को.२६.
- kun bstod
- संस्तुतिः — अनेन स्तोत्रराजेन संस्तुत्य स.दु.१६१/१६०.
- kun bstod nas
- संस्तुत्य स.दु.१६१/१६०.
- kun mthong
- • सं. = {me long} आदर्शः, दर्पणम् छो.को.१०/रा.को.१७३; ङ.को.२४६; • ना. सर्वदर्शी, बोधिसत्त्वः रा.प.२३८क/१३४.
- kun da
- १. कुन्दम्, पुष्पभेदः म.व्यु.६१६१; बो.अ. १०.१०; {me tog dkar po zhig} छो.को.१०; तत्पर्यायः : माघ्यम् अ.को.२.४.७३ २. = {ku mu da} कुमुदम्, {ku mud kyi zur chag} बो.को.१९; गन्धसोमम् लो.को. २९; द्र. {kun da'i gnyen/}
- kun da lta bu
- वि. कुन्दसङ्काशम् — {kun rdzob kun da lta bu nyid/} {don dam bde ba'i gzugs can no//} संवृतं कुन्दसंकाशं विवृतं सुखरूपिणम् हे.त.२०ख/६६.
- kun da mtshungs
- वि. कुन्दसन्निभम् — मूलमुखं महाकृष्णं दक्षिणं कुन्दसन्निभम् हे.त.२३ख/७८.
- kun da zla ba'i mdog
- कुन्देन्दुवर्णः — {kun da zla ba'i mdog ltar gsal} कुन्देन्दुवर्णसङ्काशः स.दु.१७१/१७०.
- kun da'i gnyen
- १. (= {ku mu da gnyen}) = {zla ba} कुमुदबान्धवः, चन्द्रः छो.को.१०/रा.को.२.१४७; द्र. {kun da/} 2. = {zla ba'i 'od} कौमुदी, ज्योत्स्ना छो.को.१०/रा.को.२.२०८; द्र. {ku mu da phan/}
- kun du ru
- कुन्दुरुः १. सुगन्धिद्रव्यविशेषः वि.प्र.१००क/३.२०; तत्पर्यायाः : पालङ्की, मुकुन्दः, कुन्दः अ.को.२.४.१२१ २. सुरतम् — {kun du ru'i sbyor bas rjes su chags par byed} कुन्दुरुयोगेनानुरागयन्ति हे.त.१८क/५८; हे.त.१६क/५०.
- kun du ru skyes
- वि. कुन्दुरुजम् — {kun du ru skyes bde} सुखं कुन्दुरुजम् हे.त.१५ख/४८.
- kun du ru byed
- क्रि. कुन्दुरुं कुरुते — {bo la ka k+ko lar bcug nas/} /{kun du ru byed brtul zhugs can//} कक्कोले बोलकं क्षिप्त्वा कुन्दुरुं कुरुते व्रती हे.त. २०ख/६६.
- kun dong
- = {btsong} पलाण्डुः — {kun dong chang ni btung bar bcas/} /{'di kun cha mnyam byas nas ni/} /{ras ris nye bar sbyin sreg bya//} पलाण्डुं ससुरासवा । सर्वान्येतानि समं कृत्वा जुहुयात् अग्नौ पटसन्निधौ ।। म.मू.२७७क/४३५; म.व्यु.५७३४; द्र.— {kun dong /} {btsong} बो.को.१९; {btsong sgog pa'i bye brag} छो.को.१०; तत्पर्यायः : {rtsa bzang} सुकन्दकः मि.को.५९ख ।
- kun bdag
- विश्वात्मा — {'jig rten kun bdag} श.को.२६; विश्वपतिः, तत्रैव, {'jig rten yongs kyi bdag po} बो.को.१९.
- kun bdag nyid
- • वि. सर्वात्मा — {kun tu bzang po kun bdag nyid} समन्तभद्रः सर्वात्मा ज्ञा.सि.२२१/१४२; • अव्य. = {kun nas bdag nyid} सर्वात्मना — {kun nas bdag nyid dang mtshungs na} सर्वात्मना च सारूप्ये त.स.७४ख/६९७.
- kun bden
- = {kun 'byung gi bden pa/}
- kun mdor bsdus
- = {kun nas mdor bsdus pa/}
- kun 'dar
- = {kun 'dar ma/}
- kun 'dar ma
- = {rtsa dbu ma} अवधूती, मध्यमा नाडी — ललना प्रज्ञास्वभावेन रसनोपायसंस्थिता । अवधूती मध्यदेशे ग्राह्यग्राहकवर्जिता हे.त.२ख/४.
- kun 'dul rta
- = {rlung} पृषदश्वः, वायुः छो.को.१०/रा.को.२३१.
- kun 'dri
- = {kun tu 'dri ba/}
- kun 'dren
- १. आकर्षणम् — महाबोधिसंभारस्यान्यस्याकर्षणात् सू.अ.२१८क/१२४ २. = {sangs rgyas} परिणायकः, बुद्धस्य पर्यायः बो.को.१९.
- kun ldang
- = {kun nas ldang ba/}
- kun ldan
- • भू.का.कृ. = {kun tu ldan pa} समायुक्तम् — {yang dag ye shes kun ldan na} सम्यग्ज्ञानसमायुक्ते ज्ञा.सि.१.३३; • सं. षष्टिवत्सरमध्ये वत्सरभेदः; {lcags pho byi lo} छो.को.१०; {lcags byi lo} बो.को.१९.
- kun sdud
- • क्रि. सङ्ग्रहो भवति ल.अ.१२४क/७०; • सं. समाहारः, समुच्चयः श.को.२७; सङ्ग्रहः लो.को.३०.
- kun sdud 'gyur
- क्रि. सङ्ग्रहो भवति — किं कारणं लोकायतिकविचित्रमन्त्रप्रतिभानं सेव्यमानस्य आमिषसंग्रहो भवति न धर्मसंग्रहः ल.अ.१२६ख/७३.
- kun bsdigs
- भू.का.कृ. सन्त्रासितः — दण्डेन संत्रासितः स.पु.३७ख/६६.
- kun bsdus
- = {kun tu bsdus pa/}
- kun nas dkris pa
- = {kun dkris/}
- kun nas bkab pa
- भू.का.कृ. संछादितम् — समन्तान्नानारत्नजालसंछादितम् ग.व्यू.१७०ख/२५३.
- kun nas skor bar byed
- क्रि. परिवारयति — तान्याकाशधातुं परिवारयन्ति शि.स.१३८क/१३३.
- kun nas skye mched
- ना. सीमन्तायतनः, प्रत्येकबुद्धः म.मू.९९क/९.
- kun nas skye ba
- वि. समन्तजः श.को.२६.
- kun nas brkos pa
- = {kun brkos/}
- kun nas bskums pa
- भू.का.कृ. सङ्कुचितम् — {kun nas bskums shing 'dug pa} सङ्कुचितकः सू.अ.१६३क/५३.
- kun nas bskums shing 'dug pa
- वि. सङ्कुचितकः — कूर्मश्चासौ जलविवरके संकुचितकः सू.अ.१६३क/५३.
- kun nas bskor ba
- • क्रि. समन्ततोऽनुपरिक्षिप्तमभूत् रा.प.२४५क/१४४; परिक्षिप्तमभूत्; • भू.का.कृ. परिक्षिप्तम् — असंख्येयमणिरत्नप्राकारपरिक्षिप्तानि ग.व्यू.२७९क/५; समन्तात् परिक्षिप्तम् म.व्यु.६०६८; परिवृतम् — {kun nas bskor ba na gnas pa} परिवृतस्थः वि.सू.१२ख/१४; अनुपरिवृतम् — {kun nas bskor nas} अनुपरिवार्य लो.को.३१.
- kun nas bskor ba na gnas pa
- वि. परिवृतस्थः — {kun nas bskor ba na gnas pa nyid} परिवृतस्थत्वम् वि.सू.१२ख/१४.
- kun nas bskol ba
- भू.का.कृ. परिक्वथितम् — गोमयेन परिक्वथितस्य वि.सू.७६ख/९४.
- kun nas bskyed pa
- = {legs par ram yongs su bskyed pa} संजननम् म.व्यु.७४२०.
- kun nas khebs pa
- = {kun khebs/}
- kun nas khor yug
- = {kho ra khor yug} समन्ततः म.व्यु.६४९४; छो.को.१०.
- kun nas khyab pa
- = {kun khyab/}
- kun nas mkhyen
- = {kun mkhyen/}
- kun nas mkhyen ldan
- समन्तज्ञानी लो.को.३१.
- kun nas 'khums pa
- = {gur kum} सङ्कोचम्, कुङ्कुमम् ङ.को.१७०/रा.को.५.२१३; बो.को.२०.
- kun nas 'khor ba
- = {kun 'khor/}
- kun nas 'khyil ba
- = {kun 'khyil/}
- kun nas 'khyud pa
- = {kun tu 'khyud pa/}
- kun nas grags pa
- = {kun grags/}
- kun nas dge ba
- समन्तशुभः लो.को.३१.
- kun nas dgod pa
- = {bzhad gad} परिहासः, परिहसनम् छो.को.१०/रा.को.३.६७; = {kun nas rgod pa/}
- kun nas 'gegs pa
- = {btsun mo'i pho brang} अवरोधः, राजस्त्रीगृहम् बो.को.२०/रा.को.१.१२७; श.को.२६; = {kun nas 'gebs pa/}
- kun nas 'gebs pa
- १. = {mngon par khrab pa} सम्मूर्च्छनम्, अभिव्याप्तिः मि.को.१४६ख २. = {btsun mo'i pho brang} अवरोधः, राजस्त्रीगृहम् छो.को.१०/रा.को.१.१२७; = {kun nas 'gegs pa/} 3. = {kun 'gebs/}
- kun nas 'gro ba
- = {kun 'gro/}
- kun nas rgod pa
- = {bzhad gad} परिहासः, परिहसनम् ङ.को.३८५/रा.को.६७; = {kun nas dgod pa/}
- kun nas sgo
- • सं. १. = {chu} सर्वतोमुखम्, जलम् अ.को.१.१२.४ २. समन्तमुखः, बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्…समन्तमुख इत्युच्यते ल.वि.२०३ख/३०७ ३. समन्तमुखा, धारणीविशेषः ग.व्यू.३९०क/९७; • ना. समन्तमुखम्, नगरम् — दक्षिणापथे वैत्रमूलको नाम जनपदः । तत्र समन्तमुखे नगरे समन्तनेत्रो नाम गान्धिकः श्रेष्ठी प्रतिवसति ग.व्यू.१९क/११६.
- kun nas sgor 'jug pa
- समन्तमुखप्रवेशः — {kun nas sgor 'jug pa'i 'od zer gtsug tor dri ma med par snang ba de bzhin gshegs pa thams cad kyi snying po dang dam tshig la rnam par lta ba zhes bya ba'i gzungs} समन्तमुखप्रवेशरश्मिविमलोष्णीषप्रभसर्वतथागतहृदयसमयविलोकितनाम धारणी क.त.५९९.
- kun nas sgrib par byed
- क्रि. आच्छादयति श.को.२६.
- kun nas brgyan pa
- भू.का.कृ. समलंकृतः — {skyes bu chen po'i mtshan sum bcu rtsa gnyis kyis kun nas brgyan pa'i lus dang ldan pa} द्वात्रिंशता महापुरुषलक्षणैः समलंकृतगात्रः वि.व.१७०क/१.५९.
- kun nas bsgos pa
- भू.का.कृ. अवलिप्तम् वि.प्र.१४७क/१०४.
- kun nas 'ching ba
- आबन्धः, बन्धनम् — {sdug bsngal phyin ci log blo dang /} /{sred pa kun nas 'ching ba ni/} दुःखे विपर्यासमतिस्तृष्णा चाबन्धकारणम् । प्र.अ.८०ख/८८.
- kun nas nyon mongs pa
- • क्रि. संक्लिश्यते अभि.स.भा.१४ख/१९; • सं. संक्लेशः — {kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang ba} संक्लेशव्यवदानम् प्र.अ.२७ख/३१; • वि. संक्लिष्टः — स…आकाङ्क्षन् संक्लिष्टाया लोकधातोः परिशुद्धतामधितिष्ठति द.भू.२६९ख/६१; सांक्लेशिकः — पापकैरकुशलैर्धर्मैः सांक्लेशिकैः बो.भू.९८ख/१२५; परिखिद्यमानः — षट्सु गतीषु परिखिद्यमानाः स.पु.२०ख/३२.
- kun nas nyon mongs pa can
- वि. संक्लिष्टः म.व्यु.१६७; एकान्तक्लिष्टः म.व्यु.१८४; सांक्लेशिकः ख.टी.१४२-४; {kun nas nyon mongs pa can gyi chos} सांक्लेशिकधर्मः लो.को.३३.
- kun nas nyon mongs pa can du gyur pa
- वि. संक्लिष्टः अभि.सू.२; {kun nas nyon mongs pa can du gyur pa'i sems} संक्लिष्टचित्तम् लो.को.३३.
- kun nas nyon mongs pa can ma yin pa
- वि. असंक्लिष्टः — {chos thams cad ni kun nas nyon mongs pa can ma yin pa} असंक्लिष्टाः सर्वधर्माः म.व्यु.१६७.
- kun nas nyon mongs pa dang ldan pa
- वि. संक्लेशोपसंहितम् — यानीमानि कर्माण्यकरणीयानि सम्यक्संबुद्धविवर्णितानि संक्लेशोपसंहितानि द.भू.२०७ख/२५.
- kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang ba
- संक्लेशव्यवदाने — {'o na ci'i phyir bcom ldan 'das kyis mngon sum dang rjes su dpag pa'i dbye ba dang}…{kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang ba'i dbye ba bstan zhe na} किमर्थं तर्हि प्रत्यक्षानुमानभेदः…भगवता निर्दिष्टः, संक्लेशव्यवदाने च प्र.अ.२७ख/३१; {kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang ba'i gzhi} संक्लेशव्यवदानवस्तु अभि.सू.२.
- kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang bar 'dzin pa
- पा. संक्लिष्टव्यवदानत्वग्राहः, दशविधेषु आत्मग्राहेष्वेकः म.भा.१३क/३.१५.
- kun nas nyon mongs pa ma mchis pa
- = {kun nas nyon mongs pa ma yin pa/}
- kun nas nyon mongs pa ma yin pa
- असंक्लेशः — प्रज्ञापारमिता न द्वयेन द्रष्टव्या न अद्वयेन…न संक्लेशतो न असंक्लेशतः कौ.प्र.१४२ख/९५; असंक्लेशता — या च रूपवेदनासंज्ञासंस्कारविज्ञानानामसंक्लेशता अव्यवदानता, इयमुच्यते प्रज्ञापारमिता सु.प.३८ख/१७. {kun nas nyon mongs pa med pa} ।। • सं. निःसंक्लेशः — धर्माभावोपलब्धिश्च निःसंक्लेशविशुद्धिता सू.अ.१८८ख/८६; असंक्लेशः लो.को.३३; • पा. असंक्लिष्टः, समाधिविशेषः अ.सा.४३०ख/२४३; • वि. अपरिक्लिष्टम् — {kun nas nyon mongs pa med pa'i sems dang ldan pa} अपरिक्लिष्टचित्तः द.भू.२०७ख/२५; असंक्लिष्टम् ।
- kun nas nyon mongs pa med pa'i brtson 'grus dang ldan pa
- वि. अपरिक्लिष्टवीर्यः द.भू.२०७ख/२५.
- kun nas nyon mongs pa med pa'i sems dang ldan pa
- वि. अपरिक्लिष्टचित्तः द.भू.२०७ख/२५.
- kun nas nyon mongs pa'i 'bras bu can
- वि. संक्लेशफलः — {de ni kun nas nyon mongs pa'i 'bras bu can yin pa 'ba' zhig tu zad de} स केवलमेषां संक्लेशफल एव त.प.२६१ख/९९३.
- kun nas nyon mongs pa'i gzhi
- संक्लेशवस्तु — {kun nas nyon mongs pa'i gzhi shes par bya ba'i phyir} संक्लेशवस्तुज्ञापनार्थम् अभि.सू.२.
- kun nas nyon mongs par 'gyur ba
- क्रि. संक्लिश्यते — गहनोपविचारेषु ये च संक्लिश्यन्ते विशुध्यन्ते च बो.भू.१८३क/२४१; {kun nas nyon mongs par 'gyur ba ma yin pa} न संक्लिश्यते सु.प.३८ख/१७; संक्लेशाय संवर्तते अ.श.२७९क/२५६.
- kun nas nyon mongs par 'gyur ba ma yin pa
- क्रि. न संक्लिश्यते — न विज्ञानं संक्लिश्यते वा व्यवदायते वा सु.प.३८ख/१७.
- kun nas nyon mongs par byed pa
- वि. सांक्लेशिकः — पापकैरकुशलैर्धर्मैः सांक्लेशिकैः पौनर्भविकैः अ.श.२४१ख/२२२.
- kun nas btags pa
- = {srog chags rgyan po} समाह्वयः, प्राणिद्यूतम् : {lug thug dang bya gag sogs srog chags 'thab pa'i tha snyad can gyi rgyan po rtse ba'i ming} मि.को.४३क; पशु-पक्षिद्यूतम् रा.को.५.२७६.
- kun nas drangs pa
- भू.का.कृ. आकृष्टः — आकृष्टा जनता च युक्तविहितैर्धर्मैः सू.अ.१८१क/७६.
- kun nas drud pa
- भू.का.कृ. परिघृष्टः — {sas kun nas drud pa} मृदा…परिघृष्टम् वि.सू.३६क/४६.
- kun nas gdung ba
- = {kun tu gdung ba/}
- kun nas mdor bsdus pa
- सामासिकम् अभि.स्फु.२७४ख/१०९८; एतत् सामासिकं बुद्धानां माहात्म्यम् अभि.भा.७.३४.
- kun nas 'du ba
- = {yongs 'du} पारिजातः, सुरतरुः — मान्दारवैश्च कुसुमैस्तथ पारिजातैः ल.वि.२८क/३५; द्र.— {yongs 'du ljon pa} पारिजाततरुः अ.क.६९.२९; {yongs 'dus shing} पारिजातः स.पु.७क/१०; {shing kun nas 'du ba'i me tog} पारियात्र(पारिजात)कुसुमम् ग. व्यू.३१६ख/४०१; पारिजातकः — तद्यथा कुलपुत्र यः पारियात्रकस्य (पारिजातकस्य) कोविदारस्य च्छविगन्धः प्रवाति, स सर्वजम्बुद्वीपे सर्ववार्षिकाजातिसुमनादीनां पुष्पजातीनां न संविद्यते ग.व्यू.३१६ख/४०१; द्र.— {yongs 'du} पारिजातकः वि.प्र.४२क/४.३४.
- kun nas 'dud pa
- आनतिः, तुल. {kun nas 'dud pa} आनम्य श.को.२७; द्र. {'dud pa/}
- kun nas 'dus pa
- • सं. समवसरणम् — सर्वतथागतधर्मचक्रसूत्रान्तनयनिर्घोषसमुद्रसुश्रोत्रसमवसरणाः ग.व्यू.२९०ख/१२; सङ्ग्रहः; • भू.का.कृ. समवसृतः, द्र.— {'dus pa} समवसृतः शि.स.१६०ख/१५३.
- kun nas ldang ba
- पर्युत्थानम् — नीवरणावरणपर्युत्थानभयभीतः शि.स.१११क/१०९; कामसेवानिमित्तत्वात् पर्युत्थानान्यमेध्यवत् र.वि.१.१३७; पर्यवस्थानम् — रागद्विड्मोहतत्तीव्रपर्यवस्थानवासनाः र.वि.१.१३०; पर्युपस्थानम् म.व्यु.८१४; श.को. २७; समुत्थानम् श.को.२७; पर्युत्थानता — {kun nas ldang ba med pa} अपर्युत्थानता शि.स.१०७ख/१०६.
- kun nas ldang ba med pa
- अपर्युत्थानम्, ओ नता — तत्र कतमो धर्मसंभारयोगः? येयमल्पार्थता अल्पकृत्यता…अपर्युत्थानता शि.स.१०७ख/१०६.
- kun nas ldang ba'i nyon mongs pa
- पर्युत्थानक्लेशः — यः श्रावकयानाभिसमयं दृष्ट्वा षट्पञ्चम्यां भूमौ पर्युत्थानक्लेशप्रहीणो वासनक्लेशाप्रहीणः ल.अ.८०क/२७.
- kun nas ldang bar byed pa
- = {kun nas slong ba} समुत्थानम् म.व्यु.६५२३; द्र. {ldang ba/}
- kun nas ldang byed
- = {kun nas ldang bar byed pa/}
- kun nas sdud pa
- = {kun sdud/}
- kun nas bsdus pa
- = {kun tu bsdus pa/}
- kun nas bsdoms pa
- =( {kun nas sdom pa} इति पाठः) वि. परिपिण्डितम् — संकलनचित्तं तद्यथा विचारितमर्थं मूलचित्ते संक्षिप्य परिपिण्डिताकारं वर्तते सू.अ.१९०ख/८९.
- kun nas gnas pa
- = {kun tu gnas pa/}
- kun nas mnar ba
- • क्रि. आघातयति म.व्यु.५२३१; • सं. आघातः, तुल. {mnar ba/}
- kun nas mnar sems
- १. आघातः — {kun nas mnar sems kyi sems dang ldan pa} आघातचित्तः बो.भू. ९६ख/१२३; {kun nas mnar sems kyi sems}…{med pa} नाघातचित्तो भवति बो.भू.७७क/९९; नन्दी अनुनयो न भवति आघातो वा द्वेषो वा अभि.स्फु.२७१क/१०९३ २. आघातचित्तम्, द्र.— {mnar sems/} {'tshe ba'i sems sam khro sems} छो.को.४७७.
- kun nas mnar sems kyi dngos po
- आघातवस्तु — {kun nas mnar sems kyi dngos po med pa} आघातवस्त्वभावः अभि.सू.२; {kun nas mnar sems kyi dngos po lan mang du byed pa} आघातवस्तुबहुलीकारः अभि.सू. २; = {kun nas mnar sems kyi gzhi/}
- kun nas mnar sems kyi gzhi
- आघातवस्तु — {kun nas mnar sems kyi gzhi med pa} आघातवस्त्वभावः अभि.सू.२; = {kun nas mnar sems kyi dngos po/}
- kun nas mnar sems kyi sems
- आघातचित्तम् — {kun nas mnar sems kyi sems dang ldan pa} आघातचित्तः बो.भू.९६ख/१२३; {kun nas mnar sems kyi sems}…{med pa} नाघातचित्तो भवति बो.भू.७७क/९९.
- kun nas mnar sems kyi sems dang ldan pa
- वि. आघातचित्तः — बोधिसत्त्वः आघातचित्तः परेषां चित्तं नानुवर्तते बो.भू.९६ख/१२३.
- kun nas mnar sems pa
- आघातः म.व्यु.२१०४; अभि.सू.२.
- kun nas rnam par brgyan pa
- • पा. समन्तव्यूहः, प्रज्ञापारमितामुखपरिवर्तभेदः ग.व्यू.३८९ख/९७; • ना. समन्तव्यूहम्, उद्यानम् — दक्षिणापथे समुद्रवेताडी नाम प्रत्युद्देशः । तत्र समन्तव्यूहं नामोद्यानं महाप्रभस्य नगरस्य पूर्वेण ग.व्यू.३६४ख/७८, ७९.
- kun nas rnam par bsgrub pa
- पा. समन्ततलविठपनम्, प्रज्ञापारमितामुखभेदः — गकारं परिकीर्तयतः समन्ततलविठपनं नाम प्रज्ञापारमितामुखमवक्रान्तम् ग.व्यू.२७४ख/३५३.
- kun nas rnam par snang ba'i cod pan
- ना. समन्तवैरोचनमुकुटः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५क/२.
- kun nas rnam par 'phel bar rnam par bsgrub pa
- पा. समन्तविरूढविठपनम्, प्रज्ञापारमितामुखभेदः — वकारं परिकीर्तयतः समन्तविरूढविठपनं नाम प्रज्ञापारमितामुखमवक्रान्तम् ग.व्यू.२७४क/३५३.
- kun nas snang ba
- = {kun tu snang ba/}
- kun nas snang ba bkod pa'i dpal
- ना. समन्तावभासव्यूहश्रीः, तथागतविशेषः शि.स.९५क/९४.
- kun nas snang ba'i dpal
- ना. समन्तावभासकेतुः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७६क/३.
- kun nas snang ba'i 'od kyi snying po
- पा. समन्तावभासप्रभागर्भम्, दशसु बोधिसत्त्वजन्मसु एकम् — समन्तावभासप्रभागर्भं नाम पञ्चमं बोधिसत्त्वजन्म ग.व्यू.२०२ख/२८५.
- kun nas dpa' ba
- = {kun tu dpa' ba/}
- kun nas dpal gyi gzi brjid
- ना. समन्तश्रीतेजाः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५क/२.३.
- kun nas spyan
- = {kun tu spyan/}
- kun nas spyan drang
- क्रि. आह्वयति — {de nas 'jug bya lha rnams yin/} {mkhas pas kun nas spyan drang zhing} ततः प्रविश्य तान् देवान् आह्वयति विचक्षणः स.दु.२११/२१०; तुल. {spyan drang 'gyur} आह्वानयति, आह्वयते म.मू.२५२ख/२८८.
- kun nas phyung
- क्रि. समुद्धर — {sdug bsngal las}…{kun nas phyung} दुःखात्…समुद्धर ब.मा.१७१ख; तुल. {phyung /}
- kun nas 'phags pa
- = {kun tu 'phags pa/}
- kun nas bris pa
- उल्लिखितम् श.को.२७; आलिखितम्, तुल. {bris pa/}
- kun nas brel ba
- = {kun brel ba/}
- kun nas blangs pa
- भू.का.कृ. समात्तः; श.को. २७; तुल. {blangs pa/}
- kun nas 'bab
- = {char pa/}
- kun nas 'bar ba
- = {kun tu 'bar ba/}
- kun nas 'byung ba
- = {kun 'byung /}
- kun nas 'byung ba'i kun 'byung ba
- पा. समुत्थानसमुदयः, त्रिविधेषु समुदयेष्वेकः म.भा.११ख/३.८.
- kun nas sbags pa
- पलिगोधः : {kun nas sbags pa'am ma byon pa'am ma bkrus pa'am chags pa'am 'brel ba} म.व्यु.६५२४; द्र.— {sbags pa/} {sbags pa'i gtam} पलिगोधमन्त्रः शि.स.६४ख/६३; {sbags pa mang pos sbags pa} बहुपलिगोधपलिगुद्धः शि.स.६३क/६२; {sbags pa la phyag mi bya'o} न पलिगुधं वन्देत वि.सू. ९३ख/११२.
- kun nas sbyor ba
- = {kun tu sbyor ba/}
- kun nas ma 'byung ba
- असम्भवः; असम्भवता — {sngon gyi mtha' kun nas ma 'byung ba} पूर्वान्तासम्भवता द.भू.१९५ख/१९.
- kun nas mi zhum
- = {kun tu mi zhum/}
- kun nas mig
- समन्तनेत्रः, धर्मपर्यायः — समन्तनेत्रं नाम धर्मपर्यायं सर्वतथागतविषयं बोधिसत्त्वचर्याप्रभावनं…प्रकाशयति ग.व्यू.३३१क/५३; द्र. {kun tu spyan/}
- kun nas me tog
- ना. समन्तकुसुमः, देवपुत्रः ल.वि.१७७क/२६९.
- kun nas brtsegs pa
- वि. अवकूटितम्, {piled up}; {erected} श.को.२७.
- kun nas tshogs pa
- = {kun tu tshogs pa/}
- kun nas mtshungs pa
- समः लो.को.३५; द्र.— {mtshungs pa/}
- kun nas mdzes pa
- • सं. १. सुषमा, परमा शोभा अ.को.१.३.१७ २. समन्तप्रासादिकः, बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्…समन्तप्रासादिक इत्युच्यते ल.वि.२०३ख/३०७; • पा. अनुव्यञ्जनभेदः ल. वि.५८क/७५; म.व्यु.३०७; • ना. बोधिसत्त्वः म.व्यु.६८०.
- kun nas zhal
- सर्वतोमुखः, ओ खम्, तुल. {kun nas gzhal} लो.को.३५.
- kun nas zhum pa
- = {kun tu zhum pa/}
- kun nas gzigs pa
- = {kun tu gzigs pa/}
- kun nas bzang
- = {kun tu bzang po/}
- kun nas 'o ma
- = {kun tu 'o ma/}
- kun nas 'o ma ldan pa
- = {kun tu 'o ma} समन्तदुग्धा, स्नुहीवृक्षः अ.को.२.४.१०६.
- kun nas 'ongs pa
- समागमः — नापि तमचिन्त्यं बोधिसत्त्वविषयं बोधिसत्त्वसमागमं…अद्राक्षुः ग.व्यू.२९०ख/१२.
- kun nas 'od
- समन्तप्रभः, बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्…समन्तप्रभ इत्युच्यते ल.वि.२०३ख/३०७.
- kun nas 'od dpal gzi brjid
- ना. समन्तप्रभश्रीतेजाः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५क/२.
- kun nas yul du 'gyur ba
- पा. समन्तविषयम्, चक्षुविशेषः — समन्तविषयं च नाम चक्षुः प्रतिलेभे, येनानन्तमध्यबुद्धविकुर्वितसत्त्वविनयाधिष्ठानं व्यवलोकयति ग.व्यू.२५८ख/३४१.
- kun nas rin po che
- ना. समन्तरत्ना, लोकधातुविशेषः — समन्तरत्नायां लोकधातौ विचित्रव्यूहप्रभा नाम मध्यमा चातुर्द्वीपिकाभूत् ग.व्यू.२१५क/२९५.
- kun nas legs pa'i blo gros
- ना. सुसमन्तमतिः, बोधिसत्त्वः स.दु.१२१/१२०.
- kun nas srung ba
- = {kun tu srung ba/}
- kun nas srung bar byed pa
- = {kun tu srung bar byed pa/}
- kun nas slong ba
- = {kun slong} ।। • क्रि. समुत्थापयति बो.भू.१३०ख/१६८; समुत्थाप्यते; उत्थापयति, द्र.— {kun nas slong bar byed pa/} ।।। • सं. समुत्थानम् सू.अ.१९५क/९६; अभि.को.४.८; उत्थानम् वि.सू.२९क/३६; उत्थापनम् — नानेको रूपादिरेकशब्दोत्थापने समर्थ इति चेत् वा.टी.७७क/३२; समुत्थापनम्; • वि. समुत्थापकः — यो दुश्चरितसमुत्थापकः सोऽकुशलः अ.स.भा. २०ख/२७; समुत्थापिका म.टी.२९८क/१६४.
- kun nas slong ba dang bcas pa
- ससमुत्थापकम् — योगप्रवर्तितं कर्म ससमुत्थापकं त्रिधा अभि.को.४.१२६.
- kun nas slong ba pod
- वि. समुत्थापकः — न हि सुविक्रान्तविक्रामिन् रूपस्य कश्चिदुत्थापको वा समुत्थापको वा सु.प.४०ख/१९; म.व्यु.४६८३; मि.को.१०२क ।
- kun nas slong ba'i dge ba
- समुत्थानेन कुशलः अभि.सू.२.
- kun nas slong ba'i sems pa
- समुत्थानचेतना अभि.सू.२.
- kun nas slong bar byed pa
- • क्रि. समुत्थापयति अभि.भा.७२क/११५१; समुत्थाप्यते अभि.भा.१९६-१/५९६; उत्थापयति वा.टी.७७क/३२; • वि. समुत्थापकः — {kun nas slong bar byed pa'i rnam par rtog pa} समुत्थापकस्य विकल्पस्य त.प.३०४क/१०६७; समुत्थापिका — वाक्समुत्थापिकावस्था चित्तस्य वितर्कः अभि.स्फु.२९६क/११४८.
- kun nas slong bar byed pa ma yin pa
- वि. असमुत्थापकः अभि.सू.२.
- kun nas bsags pa
- = {kun bsags pa} ।। • भू.का.कृ. आचितम् — कर्मणा कृतेन संचितेन आचितेन उपचितेन अ.सा.१५९क/८९; सञ्चितम् — {kun bsags pa'i dge ba'i rtsa ba dag gis} संचितैः कुशलमूलैः ल.अ.९५ख/४२; • पा. १. आचितः (शाकटभारे पु. वा.को.६३९; रा.को.१.१६८), शाकटभारः — शाकटो भार आचितः अ.को.२.९.८७; तुल. {tu lA nyi shu la b+hA ra zhes bya ste khur tshad do/} /{de bcu la /} {aA tsi taH kun ba'asags zer/} {der ma zad sha ka Ta'i khur srang nyi khri'i tshad can la'ang de skad brjod do} मि.को.२२क । २. आचितम् (दशभारमाने नपु. वा.को.६३९; रा.को.१.१६८), दशभारपरिमाणम् — आचितं दशभाराः स्युः अ.को.२.९.८७.
- kun nas bsubs pa
- भू.का.कृ. संमृदितम् — {gos kun nas bsubs pa la'o//} संमृदितचीवरस्य च वि.सू.७०क/८६.
- kun nas bsrung ba
- = {kun tu bsrung ba/}
- kun nas bsrungs pa
- = {kun tu bsrungs pa/}
- kun nas bslangs pa
- • सं. समुत्थानम् — {bag chags yongs su smin pa'i rgyu las mi slu ba gang zhig kun nas bslangs pa de la de skad ces bya'o//} वासनापरिपाकहेतुतः समुत्थानं यस्याविसंवादस्य स तथोक्तः त.प.१८ख/४८४; • भू.का.कृ. समुत्थितः — यस्माच्चान्तग्राहदृष्टिः सत्कायदृष्टिसमुत्थिता अभि.स्फु.१०५ख/७८८; समुत्थापितः — सम्यक्सङ्कल्पेन समुत्थापितवाचा म.टी.२७९क/१३८; • वि. समुत्थः — तस्माद् दृष्टिसमुत्थे …संज्ञाचित्ते विपर्यासौ अभि.स्फु.१००ख/७८०.
- kun nus pa
- सर्वसामर्थ्यम्, सर्वस्मिन् कार्ये सामर्थ्यम् — नैकस्य सर्वसामर्थ्यं प्रत्ययस्यास्ति कुत्रचित् बो.अ.९.१२.
- kun gnas pa
- = {kun tu gnas pa/}
- kun snang
- = {kun tu snang ba/}
- kun spangs
- • भू.का.कृ. = {kun nas spangs pa} संत्यक्तः, द्र.— {kun spangs te} संत्यज्य ज्ञा.सि.१३.२; • सं. १. अवधूतः — अवधूतशिष्याणां पुनः पूजानियमो नास्ति, तेभ्यो देशनां प्रति गुरोरपि नियमो नास्ति वि.प्र.९४ख/३.५; तुल. यो विलङ्घ्याश्रमान् वर्णान् आत्मन्येव स्थितः पुमान् । अतिवर्णाश्रमी योगी अवधूतः स उच्यते वा.को.४२८ । २. नाडीभेदः; {snying rtsa lnga'i gtso bo} बो.को.२१; • पा. निर्वाणम् लो.को.३६; {mya ngan las 'das pa} बो.को.२१.
- kun spyod
- = {kun tu spyod pa/}
- kun spyod byed
- = {kun tu spyod par byed/}
- kun spyod blo gros
- = {kun tu spyod pa'i blo gros/}
- kun spyod gtsang ba
- = {kun tu spyod pa gtsang ba/}
- kun phan
- = {kun tu phan pa/}
- kun phan myong byed
- = {dur byid dkar po} सर्वानुभूतिः, श्वेतत्रिवृता; तत्पर्यायाः : {kun 'gro} सरणा, सरला, {gsum sbyar} त्रिपुटा, {gsum bcings} त्रिवृता, {gsum smod} त्रिभण्डी, {'byed byed} रेचनी, {dga' byed} रोचनी मि.को.५९ख ।
- kun 'phags
- = {kun tu 'phags pa/}
- kun 'phags dpal
- = {kun tu 'phags pa'i dpal/}
- kun 'phel
- = {kun tu 'phel ba/}
- kun 'phyan
- क्रि. भ्रमति — प्रदीप्तकेशाश्च भ्रमन्ति प्रेताः स.पु.३५क/५९.
- kun 'phrul
- = {kun tu 'phrul ba/}
- kun byang
- = {kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang ba/}
- kun byed
- ना. = {tshangs pa} सर्वकर्ता, ब्रह्मा छो.को.१०/रा.को.५.३०२.
- kun byed ldan
- पा. आकृतिः, छन्दोविशेषः : {tshanadaH sdeb sbyor/} {de yang yi ge drug pa'i ming la/} {gA ya t+r+'i/} {dbyangs sgrogs}… {nyer gnyis pa/} {A kr}-{i ti/} {kun byed ldan} मि.को.९३ख; द्र.— {a metre} ({consisting of four lines with twenty}-{two syllables each}) मो.को.१२७.
- kun brel ba
- सर्वौघः (चतुरङ्गसैन्यसन्नाहः रा.को.५.३०९), {dpung tshogs bzhi go cha gyon zhing chas pa'i ming} मि.को.४९ख; द्र.— लो.को.३५; तत्पर्यायः : {thams cad go cha bdog pa} सर्वसन्नहनम् मि.को.४९ख ।
- kun bros
- = {kun tu bros pa/}
- kun 'bigs
- आविधः (: काष्ठादिवेधनसाधने वा.को.८३०) मि.को.२६क ।
- kun 'byar
- = {kun tu 'byar ba/}
- kun 'byung
- = {kun nas sam kun tu 'byung ba} ।। • क्रि. समुदेति अभि.भा.२ख/८७४; समुदयसत्यं यतो दुःखं समुदेति अभि.स.भा.३९ख/५५; सम्भवति द.भू.१८१क/११; समुदाचरति — पुरुषस्य तु कस्याञ्चित् स्त्रियां रागः समुदाचरति अभि.भा. २४०क/८०७; • सं. १. = {kun 'byung ba} समुदयः — {kun 'byung ba dang nub pa} समुदयोऽस्तङ्गमश्च अभि.स्फु.११६क/९०५; सम्भवः सू.अ.१५५क/४०; समुद्भवः सू.अ.१५५क/४०; समुत्पादः ज्ञा.सि.३.१७; समुदाचारः — वीतरागाणां कामधात्वालम्बनानां दृष्टीनां समुदाचारः अभि.स्फु.९३ख/७७०; समुत्थानम् — {kun nas 'byung ba'i kun 'byung ba} समुत्थानसमुदयः म.भा.११ख/३.८; • पा. १. समुदयः [1] आर्यसत्यभेदः — सत्यान्युक्तानि चत्वारि दुःखं समुदयस्तथा । निरोधो मार्ग इति अभि.को.६.२; हे.त.३क/४ [2] सास्रवाणां धर्माणामन्वर्थपर्यायः — ये सास्रवा उपादानस्कन्धास्ते सरणा अपि । दुःखं समुदयो लोको दृष्टिस्थानं भवश्च ते अभि.को.१.८; {'di las sdug bsngal kun 'byung bas kun 'byung ba'o} समुदेत्यस्माद् दुःखमिति समुदयः अभि.भा.१२८-४/२९ २. {kun nas 'byung ba} समुत्थानम्, त्रिविधेषु समुदयेष्वेकः — वासनाऽथ समुत्थानमविसंयोग एव च म.भा.११ख/३.८
- kun 'byung gi bden pa
- पा. समुदयसत्यम्, आर्यसत्यभेदः अभि.भा.२क/६.२; सत्यान्युक्तानि चत्वारि दुःखं समुदयस्तथा । निरोधो मार्ग इति अभि.को.६.२.
- kun 'byung gi rnam pa
- समुदयाकारः — असौ समुदयाकारः स्या दुःखाकारः अभि.भा.४क/८७९.
- kun 'byung chos bzod
- = {kun 'byung la chos shes pa'i bzod pa/}
- kun 'byung chos shes
- = {kun 'byung la chos shes pa/}
- kun 'byung rjes bzod
- = {kun 'byung la rjes su rtogs pa'i shes pa'i bzod pa/}
- kun 'byung rjes shes
- = {kun 'byung la rjes su rtogs pa'i shes pa/}
- kun 'byung mthong bas spang bar bya ba
- वि. समुदयदर्शनहेयः अभि.भा.२२८ख/७६६; समुदयदर्शनप्रहातव्यः अभि.भा.२३०ख/७७५.
- kun 'byung mthong bas spang bar bya ba la dmigs pa
- वि. समुदयदर्शनप्रहातव्यालम्बना — यश्चापि समुदयनिरोधदर्शनप्रहातव्यालम्बनया मिथ्यादृष्ट्या शुद्धिं प्रत्येति अभि.भा.२३०ख/७७५.
- kun 'byung gdags pa
- समुदयप्रज्ञप्तिः, द्र. दुःखप्रज्ञप्तिर्यावन्मार्गप्रज्ञप्तिः अभि.भा.२३७ख/७९९.
- kun 'byung bden pa
- = {kun 'byung gi bden pa/}
- kun 'byung ba
- = {kun 'byung /}
- kun 'byung ba shes pa
- = {kun 'byung shes pa/}
- kun 'byung ba'i chos can
- वि. समुदयधर्मि — न हि सुविक्रान्तविक्रामिन् रूपं समुदयधर्मि न निरोधधर्मि सु.प.३९क/१८.
- kun 'byung ba'i chos nyid ma yin pa
- असमुदयधर्मता — या च रूपवेदनासंस्कारविज्ञानानामसमुदयधर्मता अनिरोधधर्मता, इयं प्रज्ञापारमिता सु.प.३९ख/१८.
- kun 'byung ba'i bden pa
- = {kun 'byung gi bden pa/}
- kun 'byung bar gyur cig
- क्रि. = {kun tu 'byung gyur cig} सम्भवतु — स्तुतिसंगीतिमेघाश्च संभवन्त्वेष्वनन्यथा बो.अ.२.२३.
- kun 'byung bar 'gyur
- क्रि. = {kun tu 'byung bar 'gyur} समुदागच्छति — सुविक्रान्तविक्रामिन् नात्र कश्चिदुदयति न समुदागच्छति सु.प.२६क/६; समुद्भवो भविष्यति लो.को.२३.
- kun 'byung la chos shes pa
- पा. समुदये धर्मज्ञानम्, षोडशसु चित्तक्षणेष्वेकः म.व्यु.१२२२; अभि.भा.१६ख/९२४.
- kun 'byung la chos shes pa'i bzod pa
- पा. समुदये धर्मज्ञानक्षान्तिः, षोडशसु चित्तक्षणेष्वेकः म.व्यु.१२२१; अभि.भा.१६ख/९२४.
- kun 'byung la rjes su rtogs pa'i shes pa
- पा. समुदयेऽन्वयज्ञानम्, षोडशसु चित्तक्षणेष्वेकः म.व्यु.१२२४; अभि.भा.१६ख/९२४.
- kun 'byung la rjes su rtogs pa'i shes pa'i bzod pa
- पा. समुदयेऽन्वयज्ञानक्षान्तिः, षोडशसु चित्तक्षणेष्वेकः म.व्यु.१२२३; अभि.भा.१६ख/९२४.
- kun 'byung la rjes su shes pa
- = {kun 'byung la rjes su rtogs pa'i shes pa/}
- kun 'byung la rjes su shes pa'i bzod pa
- = {kun 'byung la rjes su rtogs pa'i shes pa'i bzod pa/}
- kun 'byung shes pa
- पा. समुदयज्ञानम्, दशसु ज्ञानेष्वेकम् — इत्येतानि दश ज्ञानानि भवन्त्ति यदुत धर्मज्ञानम् अन्वयज्ञानं संवृतिज्ञानं दुःखज्ञानं समुदयज्ञानं निरोधज्ञानं मार्गज्ञानं परचित्तज्ञानं क्षयज्ञानम् अनुत्पादज्ञानं च अभि.भा.४४ख/१०४०; म.व्यु.१२३९.
- kun 'byed
- क्रि. आवृणोति — बलचक्रवर्त्यपि च द्वीपपतिः जगदावृणोति दशभिः कुशलैः शि.स. १७२ख/१७०.
- kun 'byed gzhon nu
- = {kun 'gyed gzhon nu/}
- kun 'bral
- = {kun tu 'bral ba/}
- kun 'brel
- = {kun tu 'brel ba/}
- kun sbyangs
- = {kun tu sbyangs pa/}
- kun sbyar
- = {kun tu sbyar ba/}
- kun sbyin
- सर्वदः • वि. = {kun stsol} सर्वस्वदाता — अथ वज्री महाराजा हेवज्रः सर्वदः प्रभुः हे.त.२३ख/७६; • ना. नृपतिः रा.प.२३७ख/१३३; द्र.— सर्वदराजः मो.को.११८५.
- kun sbyin 'os gyur
- = {kun tu sbyin pa'i 'os su gyur pa/}
- kun sbyin 'os gyur chen po
- = {kun tu sbyin pa'i 'os su gyur pa chen po/}
- kun sbyor
- = {kun tu sbyor ba/}
- kun sbyor can
- = {'dod lha/}
- kun mi shes
- वि. अनाज्ञा (अनज्ञा इति पाठः) — नैषा अज्ञा नाप्यनज्ञा, नाप्यज्ञानज्ञा, ततस्तेनोच्यते प्रज्ञेति सु.प.२३ख/३.
- kun ming
- पा. (व्या.) सर्वनाम (व्याकरणोक्ते कार्यविशेषार्थं कृतसंज्ञायुते सर्वादिशब्दभेदे वा.को.१३१६). {kun mos} आमोदः १. सुगन्धः — {dri zhim pa'i ming} ङ.को.३६५; तुल. गन्धः रा.को.१.१८३; अतिदूरगे गन्धे वा.को.७६७ । २. = {dga' ba} हर्षः — हर्षेऽप्यामोदवन्मदः अ.को.३.९१; प्रहर्षे वा.को.७६७.
- kun dmar
- = {kun tu dmar ba/}
- kun rmongs
- = {kun tu rmongs pa/}
- kun smod
- = {sun 'byin pa} आक्षेपः, अपवादः मि.को.१२८ख ।
- kun smra
- = {kun tu smra ba/}
- kun btsir
- = {kun tu btsir ba/}
- kun rtsom
- = {kun tu rtsom pa/}
- kun stsol
- वि. = {kun sbyin} सर्वदः — {sems can kun la kun stsol ba'i/} {'gro ba'i mgon la phyag 'tshal te} प्रणिपत्य जगन्नाथं…सर्वदं सर्वसत्त्वेभ्यः ज्ञा.सि. १.२.
- kun tshe
- = {kun gyi tshe} सर्वदा, सर्वस्मिन् काले प्र.अ.१८३क/१९७; सदैव प्र.अ.२४६-५/५३७.
- kun tshogs
- = {kun tu tshogs pa/}
- kun tshol
- = {kun tu tshol ba/}
- kun 'tshal
- भू.का.कृ. = {kun shes} आज्ञातः — आज्ञातस्ते कौण्डिन्य धर्मः ? आज्ञातो मे भगवन् अभि.स्फु.२१०ख/९८४.
- kun 'tshe
- = {kun tu 'tshe ba/}
- kun 'tsho
- = {kun tu 'tsho ba/}
- kun mdzes
- = {kun nas mdzes pa/}
- kun mdzes ma
- • सं. सुन्दरी लो.को.३८; उत्तमस्त्री वा.को.५३१४; • ना. सुन्दरी १. योगिनी मो.को.१२२७ २. त्रिपुरसुन्दरी रा.को.५.३७२;
- kun 'dzin
- = {kun tu 'dzin pa} ।। • सं. १. आग्रहः प्र.अ.१२६क/१३४; न्या.टी.८९ख/२४८; परिग्रहः म.भा.४क/१.१२; सम्परिग्रहः — छादनाद्रोपणाच्चैव नयनात् सम्परिग्रहात् म.वि.१.११; सम्परिग्रहणम् — सम्परिग्रहणान्नामरूपेणात्मभावस्य म.भा.३ख/१.११; ग्रहः — {kun 'dzin sems} ग्रहचित्तः रा.प.२३७क/१३२; • पा. परिग्रहः १. सप्तविधेषु हेतुष्वेकः म.भा.४क/१.१२ २. षष्टिवत्सरमध्ये वत्सरभेदः; {sa pho byi lo la'ang} छो.को.१०; {sa byi lo} बो.को.२३; • वि. प्रग्राहकः — {bdag nyid kun tu 'dzin pa} आत्मप्रग्राहकः श्रा.भू.२.१.१८८; आगृहीतम् — {kun tu 'dzin sems kyis} आगृहीतेन चेतसा अ.श.८९ख/८१; आनिगृहीतम् — {kun 'dzin pa'i sems dang ldan pa} आनिगृहीतचित्तः रा.प.२३६ख/१३२.
- kun 'dzin pa
- = {kun 'dzin/}
- kun 'dzin pa'i rgyu
- पा. परिग्रहहेतुः, सप्तविधेषु हेतुष्वेकः म.भा.४क/१.१२.
- kun 'dzin pa'i sems
- = {kun tu 'dzin pa'i sems} * अनिगृहीतचित्तम् — {kun 'dzin pa'i sems dang ldan pa} अनिगृहीतचित्तः रा.प.२३६ख/१३२; ग्रहचित्तम् रा.प.२३७क/१३२.
- kun 'dzin pa'i sems dang ldan pa
- वि. *अनिगृहीतचित्तः — अनिगृहीतचित्तस्य ज्ञानविरहितस्य प्रमादसेवनता राष्ट्रपाल बोधिसत्त्वस्य बन्धनम् रा.प.२३६ख/१३२; ग्रहचित्तः रा.प.२३७क/१३२.
- kun 'dzin par 'gyur
- क्रि. = {kun tu 'dzin par 'gyur} 1. ( वर्त.) आहरति — पूर्वाभ्यासेन तेनाहरति पुनरपि ज्ञानयोगं विशालम् वि.प्र.२७२ख/२.९७ २. (भवि.) आधारयिष्यति — एवम् अनागतेऽध्वनि अप्रमेयाणामसंख्येयानां बुद्धानां भगवतां सद्धर्ममाधारयिष्यति स.पु.७६क/१२९.
- kun 'dzin ma
- • सं. = {sa gzhi} विश्वम्भरा, पृथिवी बो.को.२३/रा.को.४.४३९; • ना. आधारणी, देवी म.व्यु.४२८८; मि.को.७क ।
- kun 'dzin sems
- = {kun 'dzin pa'i sems/}
- kun rdzogs
- = {kun tu rdzogs pa/}
- kun rdzob
- • पा. संवृतिः, द्विविधयोः सत्ययोरेकम् (तदन्यत्तु : {don dam} परमार्थः) म.भा.१२क/३.१०; सू.अ.१६४ख/५६; बुद्धिः — {blo ni kun rdzob yin par brjod} बुद्धिः संवृतिरुच्यते बो.अ.९.२; कल्पना — परचित्तविकल्पोऽसौ स्वसंवृत्या तु नास्ति स बो.अ.९.१०८; सा संवृतिः त्रिविधा : प्रज्ञप्तिसंवृतिः, प्रतिपत्तिसंवृतिः, उद्भावनासंवृतिश्च म.भा. १२क/३.१०; • वि. सांवृतम् — {rnam par rtog pa can gyi blo de kun rdzob yin la/} {des rnam par gzhag pa'i ngo bo gang yin pa de ni kun rdzob ces bya'o//} सा कल्पिका बुद्धिः संवृतिः, तया यद्व्यवस्थापितं रूपं तत् सांवृतमुच्यते त.प.१९४क/८५३; {kun rdzob gzugs su gnas nas} रूपमाश्रित्य सांवृतम् हे.त.२९ख/९८; द्र. {kun rdzob tu yod pa/}
- kun rdzob rnam gnyis
- द्विविधा संवृतिः : १. {kun rdzob gzhan la brten pa} संवृत्यन्तरव्यपाश्रक्रया, २. {rdzas gzhan la brten pa} द्रव्यान्तरव्यपाश्रक्रया अभि.स्फु.१६०ख/८९०.
- kun rdzob kyi rgyu
- संवृतिज्ञानम् — निरुक्तिप्रतिसंविदा संवृतिज्ञानसंदर्शनासंभेदतया निर्दिशति द.भू.२५५क/५१.
- kun rdzob kyi bden pa
- पा. संवृतिसत्यम्, द्विविधयोः सत्ययोरेकम् (अन्यत्तु : {don dam pa'i bden pa} परमार्थसत्यम्) सू.अ.१६४ख/५६.
- kun rdzob kyi bden pa la mkhas pa
- वि. संवृतिसत्यकुशलः — स संवृतिसत्यकुशलश्च भवति द.भू.२१२क/२७.
- kun rdzob sku
- पा. संवृतिकायः — स्वार्थः परार्थः परमार्थकायस्तदाश्रिता संवृतिकायता च र.वि.३.१.
- kun rdzob mngon sum
- पा. संवृतिप्रत्यक्षम्, उपपत्तिसाधनन्यायस्यावान्तरभेदः : {'thad sgrub la mngon sum rjes dpag gnyis kyi ming tshad ma'i skabs dang 'dra/} {de la/} परमार्थप्रत्यक्षम् {don dam pa mngon sum/} संवृतिप्रत्यक्षम् {kun rdzob mngon sum} मि.को.११८ख ।
- kun rdzob rjes dpag
- = {kun rdzob pa rjes su dpag pa/}
- kun rdzob tu yod pa
- • पा. संवृतिसत् — {don gyi bya ba byed pa gang yin pa de nyid don dam pa yin la gzhan ni kun rdzob tu yod pa yin no//} यदर्थक्रियाकारि तदेव परमार्थः । तदन्यत्तु संवृतिसत् त.प.२०८क/८८६; संवृतिसत्त्वम्— {rnam par rtog pa can gyi blo de kun rdzob yin la/} {de rnam par gzhag pa'i ngo bo gang yin pa de ni kun rdzob ces bya'o/} /{de nyid kyang kun rdzob tu yod pa yin te} सा कल्पिका बुद्धिः संवृतिः, तया यद्व्यवस्थापितं रूपं तत् सांवृतमुच्यते संवृतिसत्त्वम् त.प.१९४क/८५३; • वि. सांवृतः — {don dam par khra bo la sogs pa'i gsal ba las ma gtogs pa'i rigs la sogs pa yod pa ma yin te/'di} {dag ni kun rdzob tu yod pa yin no//} न शाबलेयादिव्यक्तिव्यतिरिक्ता जात्यादयः परमार्थिकाः सन्ति सांवृतास्ते त.प.५क/४५५.
- kun rdzob tha snyad
- संवृत्याचारः — {kun rdzob tha snyad tshul las ni/} {de yi rigs su'ang de 'gyur ro//} तासामपि कुलास्ते स्युः संवृत्याचाररूपतः हे.त.२९ख/९८.
- kun rdzob don dam
- = {kun rdzob dang don dam} संवृतिपरमार्थः ।
- kun rdzob don dam gzugs can
- वि. वैवृतिसंवृतिरूपकम् — {kun rdzob don dam gzugs can gyi/} {byang chub sems ni rab tu bskyed} बोधिचित्तमुत्पादयेद् वैवृतिसंवृतिरूपकम् हे.त.२०ख/६६.
- kun rdzob bden pa
- = {kun rdzob kyi bden pa/}
- kun rdzob pa
- = {kun rdzob/}
- kun rdzob pa rjes su dpag pa
- पा. संवृत्यनुमानम्, उपपत्तिसाधनन्यायस्यावान्तरभेदः — {'thad sgrub la mngon sum rjes dpag gnyis kyi ming tshad ma'i skabs dang 'dra/} {de la/} परमार्थप्रत्यक्षम् {don dam pa mngon sum/} संवृतिप्रत्यक्षम् {kun rdzob mngon sum/} {rjes dpag la'ang /} संवृत्यनुमानम् {kun rdzob pa rjes su dpag pa/} परमा(र्था)नुमानम् {don dam pa rjes su dpag pa ste gnyis/} मि.को.११८ख ।
- kun rdzob byang chub kyi sems
- पा. संवृतिबोधिचित्तम् — {longs spyod rdzogs sku bde ba'i ngo bo nyid/} {kun rdzob byang chub sems zhes de la brjod} सांभोगिकं कायसुखस्वभावं तद् भण्यते संवृतिबोधिचित्तम् गु.सि. ३.१३.
- kun rdzob byang chub kyi sems bsgom pa
- संवृतिबोधिचित्तभावना क.त.३९११, ४५१९.
- kun rdzob byang chub sems
- = {kun rdzob byang chub kyi sems/}
- kun rdzob blo
- संवृतिधीः — महाकृपा संवृतिधीः सम्भाराकारगोचरः अभि.को.७.३३.
- kun rdzob gzugs
- संवृतिरूपम् — {ye shes rdo rje gsum 'byung ba/} {kun rdzob gzugs su rnam par gnas} स्थिता संवृतिरूपेण त्रिवज्रज्ञानसंभवा गु.सि.२.४३.
- kun rdzob gzugs can ma
- वि.स्त्री. संवृतिरूपिणी वि.प्र.१११क/१०.
- kun rdzob shes pa
- पा. संवृतिज्ञानम् १. दशविधेषु ज्ञानेष्वेकम् अभि.भा.४४ख/१०४० २. सप्तविधासु सर्वाकारप्रज्ञास्वेका — (सर्वाकारा प्रज्ञा) सप्तविधा पुनः धर्मज्ञानमन्वयज्ञानं संवृतिज्ञानमभिज्ञाज्ञानं लक्षणज्ञानं दशबलपूर्वङ्गमं ज्ञानं चतसृषु च युक्तिषु युक्तिज्ञानम् बो.भू.११४क/१४७.
- kun rdzob shes pa mngon par rtogs pa'i mtha' las byung ba
- आभिसमयान्तिकं संवृतिज्ञानम् अभि.सू.२.
- kun rdzob shes pa'i bdag nyid
- वि. संवृतिज्ञानात्मिका — संवृतिज्ञानात्मिका महाकरुणा अभि.भा.५७क/१०९४.
- kun rdzob sems bskyed
- संवृतिचित्तोत्पादः, {smon pa'i sems bskyed dang /} {'jug pa'i sems bskyed gnyis kyi spyi'i ming} बो.को.२४.
- kun zhugs
- = {kun tu zhugs pa/}
- kun zhum
- = {kun tu zhum pa/}
- kun zhen
- = {kun tu zhen pa/}
- kun gzhi
- • सं. = {rten} आलयः, स्थानम् — आलयः स्थानमिति पर्यायौ त्रि.भा.१४९ख/३६; आधारः वा.को.८२२; • पा. (यो.वि.) = {kun gzhi rnam shes} आलयम्, आलयविज्ञानम् — तत्रालयाख्यं विज्ञानं विपाकः सर्वबीजकम् त्रि.२.
- kun gzhi rnam par shes pa
- पा. (यो.वि.) = {kun gzhi rnam shes} आलयविज्ञानम् ल.अ.७१क/१९; तत्रालयाख्यं विज्ञानं विपाकः सर्वबीजकम् त्रि.२; आलयविज्ञानसंज्ञकं यद्विज्ञानं स विपाकपरिणामः ।…सर्वधर्मबीजाश्रयत्वात् सर्वबीजकम् त्रि.भा.१४९ख/३६.
- kun gzhi rnam par shes pa'i rgyu las byung ba
- वि. आलयविज्ञानहेतुकः — {kun gzhi rnam par shes pa'i rgyu las 'byung bar mi 'gyur} अनालयविज्ञानहेतुकः लो.को.३९.
- kun gzhi rnam par shes pa'i rigs kyi mtshan nyid
- आलयविज्ञानजातिलक्षणम् लो.को.३९.
- kun gzhi rnam shes
- = {kun gzhi rnam par shes pa/}
- kun gzhi med pa
- वि. अनालयः — सर्वोपधिनिःसर्गोऽवेदितोऽनिवेदितः सर्ववेदितनिरोधः परमार्थोऽनालयः ल.वि.१८७ख/२८६.
- kun gzhi'i rnam shes
- = {kun gzhi rnam par shes pa/}
- kun za
- • वि. सर्वान्नीनः, सर्वान्नभोजी अ.को.३.१.२०; • सं. = {me} विश्वप्सा, अग्निः छो.को.११/रा.को.४.४३९ {kun zad} संक्षयः — हेलालङ्घ्यः कथं पुंसामप्राप्य क्लेशसंक्षयम् अ.क.४६.३८.
- kun zlum
- = {kun tu zlum po/}
- kun gzigs
- = {kun tu gzigs pa/}
- kun bzang
- = {kun tu bzang po/}
- kun bzung
- = {kun tu bzung ba/}
- kun bzod
- • वि. सर्वसहः, सकलसहिष्णुः; • सं. = {sa gzhi} सर्वसहा, पृथिवी अ.को.२.१.३; छो. को.११; मि.को.१४६क ।
- kun ra
- = {kun dga' ra ba/}
- kun rig
- = {kun tu rig pa} ।। • वि. सर्ववित्, सर्वज्ञः प्र.अ.१७-४/३७; *आवेदितः — सर्वोपधिनिःसर्गोऽवेदितोऽनिवेदितः सर्ववेदितनिरोधः परमार्थोऽनालयः ल.वि.१८७ख/२८६; • सं. १. सर्ववित् [1] बुद्धः अ.क.४१.९१ [2] परमेश्वरः, द्र. रा.को.५.३०८ २. आजानना (अजानना इति पाठः), प्रज्ञा सु.प.२३ख/३; {shes rab kyi ming} ङ.को.३६७ ३. = {mkhas pa} विद्वान् ङ.को.२५२; छो.को.११ ४. = {kun rig rnam par snang mdzad/}
- kun rig mchog
- वि. सर्ववित्परः वि.प्र.६५ख/४.११४.
- kun rig rnam par snang mdzad
- ना. सर्वविद् वैरोचनः, तथागतः लो.को.४०; बो.को.२५.
- kun rig pa
- = {kun rig/}
- kun brlag
- = {gsod par byed pa} आलम्भः, मारणम् मि.को.५०ख ।
- kun la bkra shis
- = {kun la bkra shis ma/}
- kun la bkra shis ma
- = {lha mo u mA} सर्वमङ्गला, उमा छो.को.११/रा.को.५.३०७; ङ.को.३४; द्र. {kun tu shis ma/}
- kun la grags pa
- भू.का.कृ. प्रतीतः, प्रसिद्धः म.व्यु.२६२४.
- kun la shis
- = {kun tu shis ma/}
- kun la shis ma
- = {kun tu shis ma/}
- kun las rgyal ba
- ना. १. = {kun tu rgyal pa} सञ्जयः, नृपतिः — संजयो नाम शिबीनां राजा जा.मा.९१/५५ २. तथागतः बो.को.२५; द्र.— सञ्जयी लो.को.४१.
- kun las btus pa
- = {kun btus/}
- kun las 'das pa
- भू.का.कृ. समतिक्रान्तः — सर्वगन्धावभाससर्वजगत्समतिक्रान्तवर्णा ग.व्यू.१८७क/२७०.
- kun las 'dus pa
- = {kun nas 'dus pa/}
- kun las bsdus pa
- = {kun tu bsdus pa/}
- kun shes
- • क्रि. १. आज्ञायते सु.प.४८क/२५; सम्प्रतीयते — {a khya ta yang gzhan las ni/} /{log par kun tu shes pa med//} आख्यातेषु च नान्यस्य निवृत्तिः सम्प्रतीयते । त.स.३६ख/३८२ । २. संज्ञायते स्म — सर्वत्र च श्रावक इति संज्ञायते स्म स.पु.७६क/१२८; • सं. १. = {grags pa} समज्ञा, कीर्तिः — अत्रैषा संज्ञा समज्ञा प्रज्ञप्तिर्व्यवहारः पञ्चसूपादानस्कन्धेषु यदुत बोधिसत्त्व इति अ.सा.१४ख/९; समाज्ञा मि.को.१२५ख २. परिज्ञा — तत्र परिज्ञासूत्रे परिज्ञेया धर्माः संक्लेशः परिज्ञा व्यवदानम् सू.अ.२३९क/१५२; आज्ञा (‘अज्ञा’ इति पाठः) — {gang chos thams cad kun tu shes pa} या च अज्ञा सर्वधर्माणाम् सु.प.२३ख/३ ३. सर्वज्ञानम्, सर्वपदार्थज्ञानम् — {kun shes ngo bo rig byed las//} सर्वज्ञानमयाद् वेदात् त.स.११७क/१०१२; • वि. सर्वज्ञः — {rtag gcig kun shes pa'i/} /{blo rtag pa yi rten} नित्यैकसर्वज्ञनित्यबुद्धिसमाश्रयः त.स.४ख/६३; • भू.का.कृ. ज्ञातः — स ज्ञातो महापुण्यो लाभी अ.श.२६२ख/२४०; आज्ञातः वि.सू.१९ख/२३; सर्वसंवेद्यः — {kun kyang kun gyis shes par 'gyur//} सर्वः स्यात् सर्वसंवेद्यः त.स.७४ख/६९७; सम्मतः — {'phags pas kun shes pa'i rnam pa} आर्यसंमताकारम् शि.स.१०७ख/१०६.
- kun shes kauN+Di n+ya
- ना. आज्ञातकौण्डिन्यः, महाश्रावकः स.पु.२क/१; अ.श.२५५क/२३४; भिक्षुः अ.क.९३.५७; कौण्डिन्यः — {tshe dang ldan pa kun shes kauN+Di n+ya} आयुष्मान् कौण्डिन्यः अभि.स्फु.२१०ख/९८४; {'khor lnga sde bzang po'i nang tshan gcig} बो.को. २५.
- kun shes kauN Di n+ya
- = {kun shes kauN+Di n+ya/}
- kun shes ngo bo
- • वि. सर्वज्ञानमयः — {kun shes ngo bo rig byed las} सर्वज्ञानमयाद् वेदात् त.स.११७क/१०१२; • सं. सर्वज्ञानमयत्वम् — {rig byed kun shes ngo bo ru/} /{rigs min} असङ्गतम् । सर्वज्ञानमयत्वं च वेदस्य त.स.१२९क/११०६.
- kun shes nyid
- सर्वज्ञत्वम् — {byed pa po nyid bkag pa'i phyir/} /{kun shes nyid kyang bsal bar ni/} /{rtogs bya} कर्तृत्वप्रतिषेधाच्च सर्वज्ञत्वं निराकृतम् । बोद्धव्यम् त. स.५क/७२; सर्वज्ञता अभि.अ.३.७.
- kun shes thob par byed
- आज्ञामारागयति मि.को.९७क; म.व्यु.७६०२.
- kun shes ldan dbang po
- = {kun shes pa dang ldan pa'i dbang po/}
- kun shes pa
- = {kun shes/}
- kun shes pa dang ldan pa'i dbang po
- पा. आज्ञातावीन्द्रियम्, द्वाविंशत्यिन्द्रियान्तर्गतेन्द्रियविशेषः अभि.भा.१३९-२/१३२; अभि.को.२.४.
- kun shes pa'i dbang po
- पा. आज्ञेन्द्रियम्, द्वाविंशत्यिन्द्रियान्तर्गतेन्द्रियविशेषः अभि.भा.१३९-२/१३२.
- kun shes pa'i sems
- आज्ञाचित्तम् — नाज्ञाचित्तमुपस्थापयन्ति अभि.स्फु.२७०ख/१०९२.
- kun shes par gyis shig
- क्रि. आज्ञापयेत् म.व्यु.७४६४.
- kun shes par gyur
- आज्ञातवान् — आज्ञातवान् आयुष्मानर्हन् बभूव सुविमुक्तः अ.श.११३ख/१०३.
- kun shes par 'dod pa nyid
- आज्ञातुकामता — (कल्याणमित्रसेवायाः) त्रिविधं निमित्तम् । आज्ञातुकामता कालज्ञता निर्मानता च सू.अ.२१२ख/११७.
- kun shes par bya ba
- आज्ञेया, वाग्भेदः — तथागतस्य षष्ट्याकारोपेता वाग् निश्चरति…। आज्ञेया संपन्नश्रुतमयज्ञानाश्रयत्वात् सू.अ.१८३क/७८.
- kun shes par bya ba'i sems dang ldan pa
- वि. आज्ञाचित्तः — आज्ञाचित्त एकाग्रचित्तः अवहितश्रोत्रः समावर्जितमानसः सर्वचेतसा समन्वाहृत्य धर्मं शृणोति बो.भू.६२ख/७४.
- kun shes par byed pa
- पा. आज्ञापनीया, वाग्भेदः — तथागतस्य षष्ट्याकारोपेता वाग् निश्चरति…। आज्ञापनीया अचिन्त्यधर्मसम्यग्दर्शिकत्वात् सू.अ.१८३क/७८; म.व्यु.४७१; आज्ञापनी ल.वि.१४१क/२०८.
- kun shes par byed pa'i dbang po
- = {kun shes byed pa'i dbang po} पा. आज्ञास्यामीन्द्रियम्, इन्द्रियभेदः अभि.को.२.१९; {zag med kyi dbang po gsum gyi ya gyal} बो.को.२६.
- kun shes par byos shig
- संज्ञपय लो.को.४२.
- kun shes byed
- = {kun shes par byed pa/}
- kun shes byed pa'i dbang po
- = {kun shes par byed pa'i dbang po/}
- kun shes shing gshegs pa
- संज्ञागतिः लो.को.४२.
- kun bshad
- • सं. समाख्या, संज्ञा — {kun bshad dang ldan rig pa ni/} /{zhes bya ba ni ming dang 'brel pa'i shes pa'o//} समाख्यायोगसंविद इति संज्ञासम्बन्धज्ञानानि त.प. ५२ख/५५६; • पा. (व्या.) आख्यातम् — {kun bshad dag ste ti ngan nye 'tshed do/} /{'gro'o zhes bya ba la sogs pa bya ba gtso bo'i sgra dag la} आख्यातेषु तिङन्तेषु पचति गच्छतीत्येवमादिषु क्रियाप्रधानेषु शब्देषु त.प. ३३४क/३८२; व्याकरणोक्तधातूत्तरविहिततिङ्प्रत्ययादि रा.को.१.१६५; मि.को.६३क ।
- kun bshad dang ldan rig pa
- समाख्यायोगसंवित् — {kun bshad dang ldan rig pa ni/} /{zhes bya ba ni ming dang 'brel pa'i shes pa'o//} समाख्यायोगसंविद इति संज्ञासम्बन्धज्ञानानि त.प.५२ख/५५६.
- kun song
- वि. = {kun tu song ba} सर्वगतम् — यथा सर्वगतं सौक्ष्म्यादाकाशं नोपलिप्यते र.वि.९७क/४२.
- kun slong
- = {kun nas slong ba/}
- kun slong bcas
- वि. = {kun tu slong ba dang bcas pa} ससमुत्थापकम् — योगप्रवर्तितं कर्म ससमुत्थापकं त्रिधा अभि.को.४.१२६.
- kun gsal
- १. = {nam mkha'} आकाशम्, गगनम् अ.को.१.३.२ । २. = {me long} आदर्शः, दर्पणम् ङ.को.२४६; रा.को.१.१७३ ३. = {nyi ma} सूर्यः बो.को.२६.
- kun gsod
- = {srin po} आशरः, राक्षसः छो.को.११/रा.को.१.१९४.
- kun bsags pa
- = {kun nas bsags pa/}
- kuN Da
- = {kuN+Di/}
- kuN+Di
- कुण्डम् — {kuN+Di sogs gnas dpal 'bras bzhin} कुण्डादौ श्रीफलादिवत् त.स.३१ख/३२८.
- kum bi ra
- = {kum b+hI ra/}
- kum b+ha
- कुम्भः १. = {bum pa} घटः — {kumab+ha bum pa glang po'i mgo} ङ.को.४१२; श.को.३० २. = {glang po'i mgo} गजकुम्भः ङ.को.४१२; रा.को.२.१४७.
- kum b+ha sam b+ha ba
- = {bum pa skyes} ना. = {ri byi} कुम्भसम्भवः, अगस्त्यमुनिः ङ.को.५७; रा.को.२.१४८.
- kum b+hI ra
- कुम्भीरः, जलजन्तुविशेषः — {kum b+hI ra'i pags pa} कुम्भीरचर्म वि.प्र.१६२क/३.१२६; तत्पर्यायः : नक्रः अ.को.१.१०.२१; द्र.— {rgya mtsho kham zas can nakra/} {chu yi srin po kumab+hI raH/} {ral gri'i so can nya mid che/} {kun 'joms chu srin chen po'o//} ङ.को. १०१.
- kum b+hI ra mo
- कुम्भीरा, कुम्भीरस्त्री वि.प्र.१६७क/३.१४९.
- kurku ra
- = {khri} कुर्करः, कुक्कुरः ङ.को.३११; रा.को.२.१५१.
- kurma pA dI
- ना. कूर्मपादी — {phag mo kurma pA dI} कूर्मपादी वाराही लो.को.४२.
- kusha maN Da ka
- कुष्माण्डकः — {ka ra kusha maN Da ka cho ga bzhin du btsos} यो.श.४क/५०; कुष्माण्डः रा.को.२. १६६.
- kuSha mAN Da ka
- = {kusha maN Da ka/}
- ke ka
- = {ke kA/}
- ke kA
- = {rma bya'i sgra} केका, मयूरवाणी — केका वाणी मयूरस्य अ.को.२.५.३१.
- ke kA'i sgra can
- = {rma bya} केकी (केका ध्वनिभेदः अस्यास्तीति रा.को.२.१८६), मयूरः; द्र.— {ke ka'i sgra can} केकिन् लो.को.४३; {ke ke'i sgra can/} {rma bya'i ming} छो.को.११; द्र. {ke kI/}
- ke kI
- = {rma bya} केकी, मयूरः अ.को.२.५.३०; द्र. {ke kA'i sgra can/}
- ke ke ru
- कर्केतनः, ओ नम्, रत्नविशेषः स.पु.२१ख/३४; द्र. {ke ke ru/} {nor bu ljang khu zer yang zur chag} छो.को.११; {sman du 'gro ba'i rdo'i nor bu kha dog ljang ser zhig} बो.को.२६.
- ke ke'i sgra can
- = {ke kA'i sgra can/}
- ke ta ka
- १. केतकः, केतकीवृक्षः छो.को.११/रा.को.२.१८६; केतकी — विभाति केतकीगर्भपलाशविशदं यशः अ.क.२३.७ २. केतकम्, केतक्या पुष्पम् वा.को.२२३०.
- ke ta ki
- केतकी १. वृक्षविशेषः, द्र. {ke ta ka/} 2. ना. काचित् स्त्री — भवो नामाभवत्सार्थपतिर्मतिमतां वरः ।। भविलो भवभद्रश्च भवनन्दी च विश्रुताः । केतक्यां तस्य जायायां बभूवुस्तनयाः त्रयः अ.क.३६.३.
- ke tu
- केतुः १. = {mjug ring} ग्रहविशेषः श्री.को.१८६क; स तु राहोः शरीरम् रा.को.२.१८६ २. = {rgyal mtshan} पताका श्री.को.१८६क; छो.को.११ ३. = {'od} रश्मिः श्री.को.१८६क ।
- ke ne ya ka
- ना. कैनेयकः, मुनिः अ.क.७७.१४; तुल. {ke ne'i bu} श.को.३१.
- ke ne'i bu
- ना. कैनेयकः, मुनिः श.को.३१; तुल. {ke ne ya ka} कैनेयकः अ.क.७७.१४.
- ke yu ra ka
- ना. केयूरकः, गन्धर्वः श.को.३१; मो.को.३०९.
- ke ra la
- ना. केरलः, देशभेदः; स च दक्षिणस्थः वा.को.२२४१; केरलकामिनीकुचभराकारः परं संहतः अ.क.१०८.५.
- ke ri
- ना. काञ्चिः; काञ्ची, नगरभेदः; काञ्चीपुरी च दक्षिणस्याम् वा.को.१८५७; {ke ri'i mdzes ma'i 'gram pa shin tu mnyen} काञ्चीकान्तकपोलकोमलतरः अ.क.१०८.५.
- ke la sha
- ना. कैलासः, पर्वतविशेषः; स च कूर्म्मविभागे उत्तरस्याम् वा.को.२२५५; स च शिवकुवेरयोः स्थानम् रा.को.२.१९९; {shel gyi kai la sha yi ri/} /{skabs gsum mdzes ma'i gdong gi me long bstan bya'i steng du'ang song ste cung zad gnas par bya//} गत्वा चोर्ध्वं…कैलासस्य त्रिदशवनितादर्पणस्यातिथिः स्याः मे.दू.३४६ख/१.६२; अस्ति कैलासहासिन्यामुत्तरस्यामनुत्तरा । दिशि भद्रशिला नाम भुवनाभरणं पुरी अ.क.५.२.
- ke la sa
- = {ke la sha/}
- ke sha
- = {skra} केशः, कचः छो.को.१२/रा.को.२. १९५; श.को.३१.
- ke sha ba
- = {khyab 'jug} केशवः, हरिः त.स.१२९क/११०५.
- ke sha ra
- = {ke sa ra/}
- ke sa ra
- १. = {ge sar} केसरः, ओरम्, किञ्जल्कः म.व्यु.६१७९; पद्मादिपुष्पमध्यस्थः केशाकारपदार्थभेदः वा.को.२२४६ २. केसरः [1] नागकेसरवृक्षः, द्र. रा.को.२.१९७ [2] = {ke sa ra'i shing chen} वकुलवृक्षः — {mya ngan med shing dmar dang ke sa ra yi shing chen yal 'dab g}.{yo ba mdzes pa yod} रक्ताशोकश्चलकिसलयः केसरश्चात्र कान्तः मे.दू.३४८क/२.१७; रा.को.२.१९७ [3] पुन्नागवृक्षः वा.को.२२४६ [4] तुरङ्गस्कन्धकेशः श.को.३२; रा.को.२.१९७.
- ke sa ra'i shing chen
- केसरः, वकुलवृक्षः — रक्ताशोकश्चलकिसलयः केसरश्चात्र कान्तः मे.दू.३४८क/२.१७.
- keng rus
- कङ्कालः, अस्थिपञ्जरः — {mi'i keng rus} नरकङ्कालः अ.क.६६.७०; अस्थिशङ्कलम्, ओला (‘अस्थिशकला’ इति पाठः; द्र.— {rus pa'i keng rus} अस्थिशङ्कला अभि.स्फु.१६२क/८९६, वि.सू.४३ख/५४) — स गृध्रकूटपर्वतसामन्तके प्रेतीं ददर्श…अस्थिशकलापरिवृताम् अ.श.१३२क/१२१; अस्थिसङ्कलिकम् त्रि.भा.१७०ख/९७; अस्थियन्त्रम् — अस्थियन्त्रवदुच्छ्रितैः वि.व.१५२ख/१.४०; कलेवरम् — हतपुरुषकलेवराकुलं रुधिरसमुक्षितरौद्रभूतलम् जा.मा.३७५/२१९; द्र. {rus pa'i keng rus/}
- keng rus sgreng ba lta bu
- वि. अस्थियन्त्रवदुच्छ्रितः — अथ भगवान्नदीं गङ्गामुत्तीर्णः पञ्चमात्रैः प्रेतशतैः परिवृतो दग्धस्थूणाकृतिभिरस्थियन्त्रवदुच्छ्रितैः वि.व.१५२ख/४१.
- keng rus can
- ना. अष्टसु महाश्मशानेष्वेकम् बो.को.२७.
- keng rus ma
- ना. कङ्काली, योगिनी वि.प्र.१३२क/३.६४; पत्रदेवी — प्रथमपत्रादौ कङ्काली, कालरात्री, प्रकुपितवदना, कालजिह्वा, कराली, काली, घोरा, विरूपा वि.प्र.४१क/४.३०.
- keng shu ka
- = {king shu ka/}
- ke'u
- गृञ्जनः, ओ नम् — गृञ्जनं लशुनं चैव योगी नित्यं विवर्जयेत् शि.स.७५ख/७४; गृञ्जनकः, ओ कम् — मदनोद्भवमूलं च लशुनं गृञ्जनकं तथा म.मू.२७७क/४३५; म.व्यु.५७३३; द्र.— रक्तलशुनः रा.को.२.३४८; {sgog pa'i bye brag} छो.को.१२; {ri sgog} बो.को.२७.
- ke'u tshang
- = {brag phug/}
- ke'u sha
- वि. कौशेयम्, कृमिकोशोत्थवस्त्रादि — नीलकौशेयप्रावारकृतोत्तरासङ्ग इव जा.मा.२७८/१६२.
- ker mo
- = {gcig pu/}
- ker langs
- समुत्थितः श.को.३२; {ker langs pa/} {myur du langs pa'i don} छो.को.१२.
- kai la sha
- = {ke la sha/}
- kai lA sha
- = {ke la sha/}
- kai lA sa
- = {ke la sha/}
- kai shi ka
- • सं. कैशिकम्, केशसमूहः अ.को.२.६. ९६; वा.को.२२६०; • पा. कैशिकः, स्वरभेदः — षड्जर्षभगान्धारधैवतनिषादमध्यमकैशिकगीत-स्वरग्राममूर्छनादियुक्तेनानुसार्य सलीलं वीणामनुप्रविश्य गाथाभिर्गीतैरनुगायति स्म ल.अ.२६-५/१.
- ko
- • अव्य. = {ni} अवधारणाद्यर्थे : {gal te kun na chu yod na/} {khron pa'i chus ko ci zhig bya} किं कुर्यादुदपानेन आपश्चेत् सर्वतो यदि वि.व.१३३ख/२२; तु — {skyes bus ma byas pa la ko klan ka ci yod} अपौरुषेये तु कस्योपालम्भः प्र.अ.५-३/८; अपि — {gson pa des ko ci zhig bya} किं तेन जीवितेनापि बो.अ.६.६१; • = {ko ba/}
- ko ka
- कोकः १. = {ngur pa} चक्रवाकः अ.क.२२.७२; ङ.को.१९६ २. = {sbal pa} मण्डूकः श्री.को.१६४क ३. = {khyab 'jug} विष्णुः श्री.को.१६४क; रा.को.२.२०० ४. = {khardzu ra} खर्जूरीवृक्षः श्री.को.१६४क; वा.को.२२६१.
- ko ka na da
- = {pad ma dmar po} कोकनदम्, रक्तपद्मम् छो.को.१२/रा.को.२.२००.
- ko ka li ka
- ना. कोकलिकः, भिक्षुः श.को.३४; कश्चित् पुरुषः मो.को.३१२.
- ko ki la
- = {khu byug} कोकिलः, पिकःकोकिलानां रुतानि नृत्यानि च बर्हिणानाम् जा.मा.३२६/१९०; छो.को.१२.
- ko ki la pho
- पुंस्कोकिलः — वाचालपुंस्कोकिलबर्हिणानि जा.मा.२२१/१२९.
- ko ki lak+Sha
- कोकिलाक्षः, वृक्षविशेषः श.को.३४; तत्पर्यायाः : इक्षुगन्धा, काण्डेक्षुः, इक्षुरः, क्षुरः अ.को.२.४.१०५; तुल. {bur shing dri ldan khu byug mig/} {ko ki lak+Sha bur shing srung} ङ.को.१६५.
- ko ko
- = {ko sko/}
- ko rkyal
- = {ko ba'i rkyal snod/}
- ko sko
- =(= {ko ko/} {kos/} {kos ko/} {kos sko}) चिबुकम्, अधराधोभागः वि.प्र.१६८क/१७४; स.उ.९.१०; जोडः — {ko sko rta'i lta bu} अश्वजोडः म.व्यु.८८५०; {glang chen kos 'dra} हस्तिजोडाः वि.सू.५क/५; {rta kos 'dra} अश्वजोडाः वि.सू.५क/५.
- ko sko glang po che'i lta bu
- वि. = {glang chen kos 'dra} हस्तिजोडः म.व्यु.८८४९.
- ko sko rta'i lta bu
- वि. = {rta kos 'dra} अश्वजोडः म.व्यु.८८५०.
- ko sko spre'u'i lta bu
- वि. = {spre'u kos 'dra} मर्कटजोडः म.व्यु.८८५२.
- ko sko phag gi lta bu
- वि. = {phag kos 'dra} सूकरजोडः म.व्यु.८८५४; शूकरजोडः श.को.३४.
- ko sko ba lang gi lta bu
- वि. = {ba lang kos 'dra} गोजोडः म.व्यु.८८५१.
- ko sko bong bu'i lta bu
- वि. = {bong bu kos 'dra} खरजोडः म.व्यु.८८५३.
- ko mkhan
- = {ko lpags mkhan/}
- ko gru
- = {ko bas bzos pa'i gru/}
- ko ta ma
- = {go+o ta ma/}
- ko ta ma'i ras
- = {ko tam ba'i ras/}
- ko tam ba'i ras
- = {ko ta ma'i ras} कोट्टम्बकम् — पट्टपटप्रावारांशुकधुकूलकोट्टम्बकस्पर्शानाम् वि.सू. ४५क/५७; प्रत्यास्तृताः कोटिसहस्रमूल्यैर्वरश्च कोट्टम्बकैर्बकहंसलक्षणैः स.पु.३६क/६१; {ko ta ma'i ras/} {koT+Tam+ba kaM zhes pa'i zur chag ste koT+Tam+ba zhes pa'i yul las byung ba'i ras sam kam ba la'am la ba} छो.को.१२.
- ko ta'i yul
- कोड्याः (क्रोड्याः इति पाठः; द्र.— कोड्याः मो.को.३१३) — इति हि भिक्षवोऽभिनिष्क्रान्तो बोधिसत्त्वोऽतिक्रम्य शाक्यानतिक्रम्य क्रोड्यानतिक्रम्य मल्लान् ल.वि.१०९ख/१६३.
- ko tra pa
- = {ko dra ba/}
- ko Ta
- = {ko dra ba/}
- ko Ta ba
- = {ko dra ba/}
- ko thag
- वर्ध्री, चर्मरज्जुः; तत्पर्यायाः : नध्री, वरत्रा अ.को.२.१०.३१, वध्री रा.को.४.२९१.
- ko Tha
- कोठः, कुष्ठभेदः श.को.३४; चक्राकारकुष्ठरोगः रा.को.२.२०२.
- ko dra ba
- कोद्रवः, धान्यविशेषः — {ko dra ba'i sa bon las ko dra ba 'grub pa} कोद्रवबीजात् कोद्रवनिष्पत्तिः वि.प्र.२६९ख/२.८८.
- ko pags
- = {ko lpags/}
- ko lpags
- = {ko ba dang lpags pa} 1. चर्म वि.व.३७६क/२.१७३; छो.को.१३ २. चर्मण्यभावः — {ko lpags la 'dug par bya'o} निषीदेच्चर्मण्यभावे वि.सू. ७४ख/९१.
- ko lpags kyi gzhi
- पा. (विन.) चर्मवस्तु वि.सू. ७५क/९२; वि.व.३५२क/२.१५४; सप्तदशवस्तुषु एकम् म.व्यु.९१०६; {'dul ba'i gos kyi gzhi gsum gyi ya gyal} बो.को.२९.
- ko lpags mkhan
- = {lham mkhan} चर्मकारः अ.को.२. १०.७; चर्मारः हे.त.१८ख/५८; मोचिकः म.व्यु.३७९६.
- ko lpags mkhan ma
- ना. चर्मकारी, योगिनी — वायव्ये चर्मकारी वि.प्र.१६२क/३.१२६.
- ko lpags byed ma
- = {ko lpags mkhan ma/}
- ko phub
- चर्मम्, {ko bas bzos pa'i mtshon cha 'gog byed} बो.को.२९; चर्मनिर्मितः फलकः वा.को.२९०३; अ.को.२.८.९०; तत्पर्यायाः : फलकः, फरम्, फलम् रा.को.२.१३६.
- ko ba
- चर्म — {ba'i ko ba} गोचर्म वि.व.३६८ख/२. १६७; भूमिं छादयितुं सर्वां कुतश्चर्म भविष्यति बो.अ.५.१३; वर्ध्रम् वि.सू.७४ख/९१.
- ko ba mkhan
- = {ko lpags mkhan/}
- ko ba can
- आनद्धम् लो.को.४५; द्र.— चर्म्मबद्धमुखवाद्यमात्रम् । तत्तु मुरजादि रा.को.१७६.
- ko ba 'bigs byed
- = {snyung bu} चर्मावेदनी, चर्मप्रभेदिका : {ko ba 'bigs byed snyung bu'i ming ste/} {'big gam 'bug kyang zer} मि.को.२६क ।
- ko ba'i khol mo
- = {sbud pa} चर्मप्रसेविका, भस्त्रा मि.को.२७ख ।
- ko ba'i dum bu
- चर्मखण्डिकः — कवाटदानम् । आयामकटकचर्मखण्डिकयोः वि.सू.९४क/११३.
- ko ba'i ras ma
- चर्मखण्डम् वि.व.२९४क/१.११८.
- ko bi da ra
- = {ko bi dA ra/}
- ko bi dA ra
- कोविदारः, देवतरुभेदः — {dpag bsam yongs 'du rgya mtsho skyes/} {yid mos ko bi dA ra dang /} {ha ri tsan dan man dA ra/} {legs khyab lha yi ljon pa'o} ङ.को.१९; श.को.३५; रा.को.२.२०४.
- ko 'bigs
- = {ko ba 'bigs byed/}
- ko 'bugs
- = {ko ba 'bigs byed/}
- ko ra ba
- = {kau ra ba/}
- ko la
- १. कोलम्, बदरीफलम् रा.को.२.२०३; द्र.— {ko la'i 'dab} कोलदलम् ङ.को.१७१ २. = {phag} कोलः, शूकरः रा.को.२.२०३; तुल. {ko la'i lcug ma} कोलवल्ली मि.को.५६क ।
- ko lam ba ka
- कोलम्बकः, वीणायाः कायः — {rtsa ba'i shing 'khyog ka ku b+ha/} {khog pa ko la m+ba ka'o//} ङ.को.३६३; स तु तन्त्रीदण्डादिसमुदायः शरीरम् । अलावुदण्डककुभसमुदायस्तन्त्रीहीन इत्यन्ये रा.को.२. २०४.
- ko la'i lcug ma
- = {glang po'i pi pi ling} कोलवल्ली, गजपिप्पली मि.को.५६क ।
- ko la'i 'dab
- १ = {na kha} कोलदलम्, नखीनामगन्धद्रव्यम्; तत्पर्यायाः : {nya phyis} शुक्तिः, {dung} शङ्खः, {rmig pa} खुरः, {sen} नखम् ङ.को.१७१/रा.को.२.८१६; बो.को.३०; लो.को.४५ २. = {glang po'i pi pi ling} कोलवल्ली, गजपिप्पली ङ.को.१७२; श.को.३५.
- ko li
- = {rag chung shing} कोलिः; कोली, बदरीवृक्षः ङ.को.१५७; रा.को.२.२०४.
- ko sha ta ki
- कोशातकी ( कोषातकी), फलशाकविशेषः रा.को.२.२०५; वासककोशातकीपटोलनिम्बसप्तपत्रपत्राणि वि.सू.७५ख/९३.
- ko sha la
- = {ko sa la/}
- ko sham ba
- कोषाम्बः (कोषाम्रः ?), वृक्षविशेषः — कषायः । तद्यथा आम्रनिम्बकोषाम्बशिरीषजम्बूनाम् वि.सू.७६क/९३.
- ko sham bi
- = {kau sham bi/}
- ko shi ka
- = {kau shi ka/}
- ko Sha
- = {mdzod/}
- ko Sha Thi la
- = {kauSha Thi la/}
- ko sa la
- ना. = {ko sha la} कोशलः ( कोसलः) १. जनपदः वि.व.३७४क/२.१७१; {ko sa la'i rgyal po gsal rgyal} राजा प्रसेनजित्कौशल्यः अ.श.२४ख/२०; श.को.३६; द्र.— कोसलदेशश्च द्विविधः पूर्व्वोत्तरभेदात् वा.को.२२७४; जनपदकथने पूर्वदिक्स्थदेशभेदेषु प्राच्यकोशलेषु वा.को.२२७२ २. अयोध्यानगरी, द्र. रा.को.२.२०५; सरयूतटस्थायामयोध्यायां पुर्याम् वा.को.२२७२ । २. उपक्षेत्रभेदः — त्रिशकुन्युपक्षेत्रं स्यात् कोशलश्चोपक्षेत्रकम् स.उ.९.१६ ३. पीलवभेदः — पीलवं ग्रामान्तस्थं पीलवं नगरस्य च । चरित्रं कोशलं चैव विन्ध्याकौमारपौरिका हे.त.८क/२४.
- ko sa la'i
- कौशल्यः — {ko sa la'i rgyal po gsal rgyal} राजा प्रसेनजित्कौशल्यः अ.श.२४ख/२०.
- kog tse
- = {rgya'am rnyi} जालम् — {kog tse dang zla ba tshes pa dang lan kan gyis ni brgyan} जालार्धचन्द्रवेदिकाप्रतिमण्डितः अ.श.४६क/४०; छो.को.१३.
- kong
- १. गर्त्तः, तुल. {kong gsum} त्रिगर्त्तः श.को.३६; द्र. {kong kong} 2. परिक्षामः — {'gram pa dag dang mig ni kong} परिक्षामकपोलनयनम् जा.मा.२०२/११६.
- kong ka na
- = {kong ka Na/}
- kong ka Na
- ना. कोङ्कणः १. देशः श.को. ३६; देशोऽयं कूर्म्मविभागे दक्षिणस्यां दिशि वर्त्तते रा.को.२.२०० । २. उपछन्दोहभेदः — कलिङ्गमुपछन्दोहं द्वीपं चामीकरान्वितम् । कोङ्कणं चोपछन्दोहं समासेनाभिधीयते हे.त.८क/२४.
- kong kun
- = {kong ka Na/}
- kong kong
- बिलम् लो.को.४५; द्र.— {kong kong /} {sa cha kong kong lta bu} छो.को.१४; = {kyong kyong} बो.को.३१; = {kong} श.को.३६.
- kong bu
- स्थालकम्, पात्रविशेषः — {mar me'i kong bu bsal bar bya'o} दीपस्थालकोद्दरणम् वि.सू.८७ख/१०५; {dpangs mtho zhing gting ring ba'i snod chung ngu zhig ste/} {mar me 'bul snod} बो.को.३२.
- kong yul
- ना. गर्त्तदेशः लो.को.४६; द्र.— {kong gsum} त्रिगर्त्तः ।
- kong gsum
- ना. त्रिगर्त्तः, देशविशेषः श.को. ३६; स च देशः कूर्म्मविभागे उत्तरस्याम् वा.को. ३३६४; लाहोराख्यदेशैकभागः ( जालन्धरः) रा.को.२.६५६.
- koT+Tam+ba ka
- = {ko tam ba'i ras/}
- koN+Di n+ya
- = {kauN Din+ya/}
- ko'u
- = {kau} (: {ko'u ra ba} = {kau ra ba/} {ko'u shi ka} = {kau shi ka}).
- kol+la gi ri
- = {kol+la'i ri/}
- kol+la'i ri
- ना. कोल्लगिरिः १. पर्वतविशेषः ( कोल्लः, कोलगिरिः), द्र.— मो.को.३१३; दक्षिणदिक्स्थे पर्वतभेदे वा.को.२२६७, २२६८ २. पीठविशेषः हे.त.१९ख/६२; यो.र.१४५.
- kos ko
- = {ko sko/}
- kos sko
- = {ko sko/}
- kos snyung
- = {kos smyung /}
- kos thag
- = {nyam thag/}
- kos med
- वि. अजोडकः — खरसूकरजोडाश्च एकजोडा अजोडकाः वि.सू.५क/५; {ma le chung ba'am med pa lta bu} छो.को.१४.
- kos smyung
- वि. = {kos snyung} एकजोडः — खरसूकरजोडाश्च एकजोडा अजोडकाः वि.सू.५क/५; म.व्यु.८८५६; {kos snyung /} {ma le phra bo smyung smyung kos smyung zhes snang} छो.को.१४.
- kau mu di
- = {zla 'od} कौमुदी, ज्योत्स्ना रा.को.२. २०८; द्र.— {ku mu dI/} {zla ba'i 'od zer} छो.को.६; {kaumu di zhes bya ba'i dka' 'grel} कौमुदीनाम पञ्जिका क.त.११८५.
- kau ra ba
- कौरवः, कुरुराजसन्ततिः श.को.३५; मयि निर्वृते वर्षशते व्यासो वै भारतस्तथा । पाण्डवाः कौरवा रामः पश्चान्मौरी भविष्यति ल.अ.१८७ख/१५८; ता अपि च कुमारिकाः पाण्डवैः कौरवैर्विध्वंसिताः का.व्यू.२१५क/२७५.
- kau sham bi
- ना. = {mdzod ldan} कौशाम्बी १. देशविशेषः रा.को.२.२१०; {sngar rgya gar dbus phyogs su yod pa'i rgyal khab mdzod ldan} बो.को.३०; छो.को.१३ २. नगरभेदः ( वत्सपत्तनम्) श.को.३६; बोधिसत्त्वस्य जन्मकालसमये चतुर्महानगरेषु चत्वारो महाराजा अभूवन् । तद्यथा राजगृहे महापद्मस्य पुत्रः, श्रावस्त्यां ब्रह्मदत्तस्य पुत्रः, उज्जयिन्यां राज्ञोऽनन्तनेमेः पुत्रः, कौशाम्ब्यां राज्ञः शतानीकस्य पुत्रः वि.व.४ख/२.७५; कौशाम्ब्यां वत्सनृपतिर्बभूवोदयनाभिधः अ.क.३५.३; कुशाम्बस्तु महातेजाः कौशाम्बीमकरोत् पुरीम् । सा च पुरी गौडदेशान्तर्गतवत्सभूमिगता वा.को.२२७९; इदानीं सैव पुरी पाटलीपुत्रनगरी पाटना इति भाषायां प्रसिद्धा जाता रा.को.२.२१०.
- kau sham bi'i gzhi
- पा. (विन.) कौशाम्बीवस्तु, {'dul ba gzhi bcu bdun gyi nang gses} बो.को.३०.
- kau shAm bi
- = {kausham bi/}
- kau shi ka
- कौशिकः १. ना. = {brgya byin} इन्द्रः — तत्र खलु भगवान् शक्रं देवानामिन्द्रमामन्त्रयते स्म ।। अयं कौशिक प्रज्ञापारमितायाः अर्थः…कौ.प्र.२४२क/९५; अ.श.४७ख/४१ २. = {spos rdzas gu gul} गुग्गुलुः अ.को.२.४.३४ ३. = {'ug pa} उलूकः ङ.को.२०२; रा.को.२.२१० ४. ना. = {kun gyi bshes gnyen} विश्वामित्रः श.को.३६; कुशिकस्य पुत्रो गाधिस्तत्पुत्रो विश्वामित्रोऽपि कुशिकवंशजातत्वात् कौशिकः रा.को.२.२१० ५. = । {kai shi ka/}
- kau Sha Thi la
- = {kauSha Thi la/}
- kau Sha Thi la chen po
- = {kauSha Thi la chen po/}
- kauk+ku Ti ka
- कौक्कुटिकः १. = {tshul 'chos pa} दाम्भिकः ङ.को.३८९/वा.को.२२७४ २. = {ring po min par blta ba} अदूरदर्शनशीलः ङ.को.३८९/रा.को.२.२०७.
- kaun ti dza la
- कौन्तीजलम् यो.श.५ख/७९.
- kauN Di n+ya
- = {kauN+Di n+ya/}
- kauN+Di n+ya
- ना. कौण्डिन्यः, ब्राह्मणः — {slob dpon lung ston pa bram ze kauN+Di n+ya} आचार्यव्याकरणप्राप्तः कौण्डिन्यो नाम ब्राह्मणः सु.प्र.४ख/६; द्र.— {'phags pa kauN+Di n+ya} आर्यकौण्डिन्यः अ.भा.३०ख/९८३; कुण्डिनमुनिपुत्रः ( विष्णुगुप्तः) रा.को.२.२०८; व्याकरणाचार्यः श.को.३५; मो.को.३१५; जयदेवः श.को.३५; मो.को.३१५.
- kauN+Di n+ya rigs
- कौण्डिन्यगोत्रः — {kauN+Di n+ya rigs nga'i nyan thos 'di} कौण्डिन्यगोत्रो मम श्रावकोऽयम् स.पु.७८ख/१३२. {kauSha Thi la} ना. = {gsus po che} कौष्ठिलः, भिक्षुः — शरीरिणं धर्ममिवाधिरुह्य विगाहते खं वृषवाहनो यः । प्रेष्ठः प्रतिष्ठापरिनिष्ठितानां गरिष्ठधीः कौष्ठिल एष भिक्षुः अ.क.९३.७०; तुल. {kauSha Thi la chen po/}
- kauSha Thi la chen po
- ना. = {gsus po che chen po} महाकौष्ठिलः, श्रावकः श.को.३६; द्र.— {kauSha Thi la} कौष्ठिलः अ.क.९३.७०.
- kaustu b+ha
- ना. कौस्तुभः, विष्णुवक्षःस्थो मणिः ङ.को.२६; रा.को.२.२११.
- kwa
- = {kwa ye/}
- kwa na
- = {kwa Na/}
- kwa Na
- क्वणः, वीणादेः शब्दः — {kwa Na pi wang sogs kyi sgra} ङ.को.३६३; तत्पर्यायाः : निक्वाणः, निक्वणः, क्वाणः, क्वणनम् रा.को.२.२२३.
- kwa yi
- = {kwa ye/}
- kwa ye
- अव्य. भोः — {kwa'i mi khyod su yin} भोः पुरुष, कस्त्वम् अ.श.१०१ख/९१; ननु — {kwa ye zhes bya ba ni 'bod pa nyid de} नन्वित्यामन्त्रणे त.प.२०५क/८७८; ननु भोः — प्र.प.४०-३/१०८; अरे म.व्यु.६७४३; {rang mnyam dang rang las dma' bar 'bod pa'i sgra zhig} बो.को.३३; {kye ma kwa ye} अहो बत अ.क.४.३.
- kwa'i
- = {kwa ye/}
- kya ka
- = {skya ka/}
- kyag kyog
- वि. = {'khyog po} कुटिलम्, वक्रम् अ.को.३.१.६९; मि.को.१८क; वक्रम् श.को.३८; {'khyog po'am khang pa la'ang} छो.को.१४.
- kyag ge kyog ge
- = {kyag kyog/}
- kyang
- अव्य. १. समुच्चयाद्यर्थेषु निपातशब्दः (: {ming mtha' ga da ba sa dang /da} {drag gi rjes su sbyor ba'i rgyan sdud kyi sgra zhig}) च, समुच्चयार्थे वि.प्र.१४९क/११०; चापि — {don gyis go bas kyang thams cad mkhyen pa 'grub pa ma yin no//} न चाप्यर्थापत्त्या सर्वज्ञः सिद्ध्यति त.प.२७३क/१०१४; वा प्र.अ.१४-३/३०; उत — {'jigs sde dang srid sgrub kyang} उत भीम उतार्जुनः मि.को.६५ख; अपि, समुच्चयार्थे वा.टी.५१ख/३; {de rnams kyis kyang rjes su yi rangs} तैरप्यनुसंवर्णितम् वि.व.१४६क/१.३४; {lus mdzes kyang /} {skyon gcig gis ni skal ngan 'gyur} वपुः सुन्दरमपि श्वित्रेणैकेन दुर्भगम् का.आ.१.७; {kyang gi sgra ni gang gi phyir gyi don to} अपिशब्दो यस्मादर्थे वा.टी.५७ख/१३; अपि च वि.प्र.६७क/४.११९; तथापि — {sman gyis bkur sti byas kyang /de} {slar thu bar gyur} भैषज्यैरुपस्थीयते । तथाप्यसौ हीयत एव वि.व.१५६ख/१.४५; तु — {kyang ni tshig phrad kyi don to} तु निपातनार्थम् वि.प्र.२३८क/२.४३ २. ओ चित् — {sus kyang} केनचित् ल.अ.१६१ख/१११, {gang nas kyang} कुतश्चित् अ.सा.४५०क/२५४, {'ga' zhig las kyang} कुतश्चित् अ.क.१०७.१२.
- kyang kyong
- = {kong kong /}
- kyang yig
- चकारः — चकारात् सर्वतन्त्रान्तरमपि देहे वदति वि.प्र.२२२ख/२.१.
- kyal
- = {kyal ka/} {kyal pa/}
- kyal ka
- = {ku re'am rtsed mo} क्रीडा, {mdza' bo sogs kyi rtsed mo bya ba la} मि.को.४२ख; लीला अ.क.४.६९; नर्म अ.को.१.७.३२; केलिः — {kyal ka'i tshig} केलिवचः अ.क.५५.४२; स्यन्दितम् — {gsung gi kyal ka kho na yis} आज्ञास्यन्दितेनैव अ.क.६.६०; । {ku re'i tshig gam rgod gtam} छो.को.१५.
- kyal ka byed pa
- वि. विहेठकः — मा हैव मारो स भवेद् विहेठको अभिनिर्मिणित्वा भुवि बुद्धवेषम् स.पु.२६क/४६.
- kyal ka'i gtam
- केलिकथा — ते कदाचित् सुखक्षीबा मिथः केलिकथास्थिताः अ.क.४४.५१.
- kyal ka'i tshig
- केलिवचः — न शस्त्रैः शक्यं यद् विदलयति तत्केलिवचसा अ.क.५५.४२; केलिवचनम् श.को.३८.
- kyal gtam
- = {kyal ka'i gtam/}
- kyal pa
- = {tshig kyal pa} सम्भिन्नालापः, अकुशलकर्मपथः अभि.को.४.८२; भिन्नप्रलापः — {kyal pa nyid} भिन्नप्रलापिता अभि.को.४.७६; सम्भिन्नप्रलापः बो.भू.४१क/४८; {don med dam 'brel med kyi ngag} बो.को. ३४; द्र. {ngag 'khyal/} {ngag kyal pa/} {tshig kyal pa/}
- kyal pa nyid
- भिन्नप्रलापिता — सर्वं क्लिष्टं भिन्नप्रलापिता अभि.को.४.७६.
- kyal pa smra ba
- भिन्नवादः — पैशुन्यासत्यपारुष्यभिन्नवादोज्झितं वचः । सदैव वदने येषां तेषां सर्वाशिषा दिशः अ.क.६.१७४.
- kyi
- प्र. १. सम्बन्धकारकप्रत्ययः ( {ming mtha' da ba sa dang da drag gi rjes su sbyar bya'i 'brel sgra'i rkyen zhig}) : ({khyod kyi} तव) — {khyod kyi ming ci yin} किं तव नाम वि.व.१९०ख/१.६४; {sgra rnams kyi zhes bya ba ni rig byed kyi zhes bya ba ni lhag ma'o//} शब्दानामिति वैदिकानामिति शेषः त. प.२२९ख/९२९ २. क्रियापदान्ते : ( {brjod kyi} वर्णयति) — {rnam par shes par smra ba de ni de rmi lam la sogs pa bzhin du shes pa'i khyad par mtshung ba de ma thag pa'i rkyen gyis byas par brjod kyi phyi rol gyis byas pa ni ma yin no//} स हि विज्ञानवादी स्वप्नादाविव समनन्तरप्रत्ययकृतमेव विज्ञानस्य विशेषं वर्णयति, न बाह्यकृतम् त.प.१८२क/८२५, ( {dmigs kyi} उपलभते) — {dper na long ba dang cig shos dag gi drung na gnas pa'i gzugs mig ma tshang ba med pa kho nas dmigs kyi cig shos kyis ni ma yin te} यथा ह्यन्धेतरयोः समीपस्थं रूपमविकलचक्षुष एवोपलभन्ते, नेतरे त.प.१५५क/७६३; ( {gsal bar byed kyi} प्रकाश्यते) — {ji ltar gnas pa'i don nyid skyes bu dag gis gsal bar byed kyi/} {snga na med pa byed pa ni ma yin no//} यथावस्थित एवार्थः पुरुषैः प्रकाश्यते, नापूर्वः क्रियते त.प.१६७ख/७९०.
- kyi hud
- अव्य. = {kye hud} (: {smre ngag 'don pa'i 'bod pa'i sgra} छो.को.१५; {sdug bsngal lam/} {mya ngan byed pa'i tshig} बो.को.३५) हा — {kyi hud shing rta sna tshogs tshal/} {kyi hud mtshe'u dang dal gyis dbab/} {kyi hud sdug pa rnam shes lha/} {smre sngags 'don bzhin sa la lhung} हा चैत्ररथ हा वापि हा मन्दाकिनि हा प्रिये । इत्यार्त्ता विलपन्तोऽपि गां पतन्ति दिवौकसः अभि.स्फु.१५२ख/८७६; हा कष्टम् — ते रोदितुं प्रवृत्ताः । हा कष्टमनाथीभूतं राजगृहनगरम् अ.श.४७क/४०; हाहा — {kye hud bdag bsregs bdag bsregs} हाहा दग्धोऽस्मि दग्धोऽस्मि अ.क.४५.५३; हाहा कष्टम् म.व्यु.६३९३; कष्टम् जा.मा.२८१/१६३; धिक् जा.मा.१३७/८०; बत मि.को.६४क; अहो म.व्यु.५४४२; अहो बत, निपातसमुदायः खेदे बो.अ.९.१६४; द्र. {kye ma kyi hud/}
- kyi hud 'don pa
- = {kyi hud zer ba/}
- kyi hud zer ba
- = {kyi hud 'don pa} हहवः, अष्टसु शीतनरकेष्वेकः म.व्यु.४९३२; म.मू.३१८क/४९७; अ.श.३ख/२.
- kyi hud sems zhes smre sngags 'don pa
- वि. हाचित्तपरिदेवकः अभि.सू.४.
- kyis
- प्र. १. करणकारकप्रत्ययः ( {byed sgra'i rkyen}) : {de'i stobs kyis} तद्बलेन त.स.७४ख/६९७; {so so'i skye bo rnams kyis} पृथग्जनैः त.प.२९३क/१०४८ २. : {skyabs su mchi lags kyis} शरणं गच्छामः वि.व.१५२क/१.४०, {nongs kyis} कालगतः वि.व.१५६ख/१.४५, {skyems kyis} तृषितः — {bcom ldan 'das skyems kyis chu phul cig} भगवांस्तृषितः पानीयमनुप्रयच्छ वि.व.१३१ख/१.२०.
- kyu
- १. वक्राकृतिबोधकपदांशः ( {ming 'ga'i mthar sbyar na bzo dbyibs gug gug ston pa'i sgra} बो.को.३६) : {lcags kyu} अङ्कुशः रा.प.२४१क/१३८; {nya kyu} बडिशम् द.को.२६१/रा.को.३.३९० २. अङ्कुशः श.को.३९; द्र.— {kyu thung /} {lcags kyu ring thung lta bu} छो.को.१५.
- kyu ru ra
- = {skyu ru ra/}
- kyung bu
- = {tho ba/}
- kye
- अव्य. अरे — {kye zhes pa ni 'bod pa'i tshig go//} अरे इत्यामन्त्रणपदम् त.प.१७५क/८०८; भोः — {kye grogs po rnams ltos shig} पश्यन्तु भो मार्षाः ल.अ.९१ख/३८; हे — {bcom ldan zhi ba chen po kye} हे भगवन् महाशान्त हे. त.१७क/५४; म.व्यु.६७४१; रे म.व्यु.६७४२; अङ्ग — {kye byis pa dag} अङ्ग तावत्कुमाराः अ.श.२४८ख/२२८; हं भोः — । {kye tshong pa dag} हं भो वणिजः अ.श.२८५क/२६२; अयि लो.को.४९.
- kye kye
- प्र. भोः भोः — {kye kye su su 'dir} भो भोः कः कोऽत्र अ.क.२४.१३५, {kye kye rdo rje mkha' 'gro ma} भो भो वज्रडाकिन्यः हे.त.१८क/५८; हे — {kye kye rgyal ba thams cad gzigs} दृश्यन्तां हे जिनाः सर्वे गु.सि.२.१६.
- kye rdo rje
- • ना. = {dgyes pa rdo rje} हेवज्रः, अनुत्तरयोगतन्त्रे मण्डलनायको देवः क.त.१२१९; श.को.४०; द्र. {kye rdor/} {dpal ldan khrag 'thung he badz+ra} छो.को.१५; तत्पर्यायाः : {dgyes pa rdo rje/} {rdo rje gri gug/} {dpal ldan khrag 'thung /} {rol pa'i rdo rje/} {he badz+ra/} {he ru ka} बो.को.३६; • सं. = {kye rdo rje'i rgyud} हेवज्रम्, हेवज्रतन्त्रम् — {rnal 'byor ma rgyud kye rdo rje} हेवज्रे योगिनीतन्त्रे हे.त.८ख/२४.
- kye rdo rje mngon par 'byung ba
- हेवज्राभ्युदयः — {kye rdo rje mngon par 'byung ba zhes bya ba'i le'u ste lnga pa'o} हेवज्राभ्युदयः पञ्चमः पटलः हे.त.२६क/८६.
- kye rdo rje ston pa
- वि. हेवज्रदेशकः — {rigs su skye dang dam tshig can/} {smyo med kye'i rdo rje ston} कुलजन्मा अनुन्मादी समयी हेवज्रदेशकः हे.त.२७क/९०.
- kye rdo rje phyag bcu drug pa
- ना. हेवज्रषोडशभुजः — {kye'i rdo rje phyag bcu drug pa'i sgrub pa'i thabs} हेवज्रषोडशभुजसाधनम् क.त.१२९७.
- kye rdo rje phyag gnyis pa
- ना. हेवज्रद्विभुजः — {kye rdo rje phyag gnyis pa'i sgrub thabs} हेवज्रद्विभुजसाधनम् क.त.१२३५.
- kye rdo rje sbyor ldan pa
- वि. हेवज्रयोगयुक्तः — {kye'i rdo rje sbyor ldan pas/} {btsun mo thams cad dgug par bya} हेवज्रयोगयुक्तेन कृष्यन्ते सर्वयोषितः हे.त.२५क/८२.
- kye rdo rje'i dkyil 'khor
- हेवज्रमण्डलम् — {kye rdo rje'i dkyil 'khor gyi las kyi rim pa'i cho ga} हेवज्रमण्डलकर्मविधिः क.त.१२१९.
- kye rdo rje'i rgyud
- हेवज्रतन्त्रम्, अनुत्तरयोगतन्त्रभेदः — {kye'i rdo rje'i rgyud kyi dka' 'grel pad ma can zhes bya ba} हेवज्रतन्त्रपञ्जिका पद्मिनीनाम क.त.११८१.
- kye rdo rje'i sgrub thabs
- हेवज्रसाधनम् — {kye rdo rje'i sgrub pa'i thabs kyi dka' 'grel} हेवज्रसाधनपञ्जिका क.त.१२३३; द्र. {kye rdor gyi sgrub thabs kyi yan lag drug} बो.को.३६.
- kye rdo rje'i sgrub pa'i thabs
- = {kye rdo rje'i sgrub thabs/}
- kye rdor
- = {kye rdo rje/}
- kye ma
- अव्य. = {kye ma'o} (: {smad pa dang smon pa zhum pa ngo mtshar ba mya ngan nges pa sogs kyi don la 'jug pa'i 'bod tshig cig} बो.को.३६) अहो — {kye ma'o lha la 'di lta bu'i spobs pa yang mnga' ba lta} अहो देवस्य ईदृशोऽपि प्रतिभानः वि.व.२०१ख/१.७६, का.आ.२.२६३; अहो बत — {kye ma bdag dbang por gyur kyang ci ma rung} अहो बताहम् इन्द्रः स्याम् अभि.स्फु.१६१ख/८९४; बत, अनुकम्पायाम् वा.टी.७१क/२६; अ.श.५ख/४; मारो बतायं पापीयांश्चतुरङ्गबलकायमभिनिर्माय येन भगवांस्तेनोपसंक्रामति स्म अ.सा.७०ख/३९; हा — तवाप्रियेणापि मयेप्सितं यदात्मप्रियं हा तदिदं कथं मे जा.मा.२२५/१३१, म.व्यु.५४४३; हन्त — {nus pa ma mthong ba rgyu nyid du rtogs na kye ma a ru ra dang phrad nas lhas 'khru bar byas so zhes ci'i phyir rtog par mi byed} अदृष्टसामर्थ्यस्य च हेतुत्वकल्पने हन्त ‘हरीतकीं प्राप्य देवता विरेचयन्ति’ इति किं न कल्प्येत त.प.१९९क/८६४; कष्टम् — {kye ma chu yi gter 'di ni/} {dus kyis yongs su bskam par 'gyur} अयमम्भोनिधिः कष्टङ्कालेन परिशोष्यते का.आ.२. २०९.
- kye ma kwa ye
- अव्य. अहो बत — अहो बत महोत्कर्षशृङ्गारोहो महोदयः । विभवोद्भवमत्तानां सहसैव पतत्यधः अ.क.४.१११.
- kye ma kyi hud
- अव्य. = {kye ma kye hud} अहो बत — अहो बत निरालम्बे घोरे नरकसंकटे । उन्नतारोहिणां सद्यः पातकं खलसंगतम् अ.क.४०.१०६.
- kye ma kye hud
- = {kye ma kyi hud/}
- kye ma nyam ngar
- अव्य. अहो कष्टम् — कुठारिकैः कैश्चिदहो दयार्द्रः सर्वार्थिसेव्यः सरलः सुवृत्तः । दुरात्मभिः स्वार्थलवाभियुक्तैश्छायातरुः कष्टमयं निकृत्तः अ.क.३.१७२.
- kye ma ma la
- अव्य. अहो बत — अहो बत तवायमिहैव तावदात्मभावोऽनभिनिर्वृत्तो भविष्यति, कुतः पुनस्त्वमन्यमात्मभावं परिग्रहीतव्यं मन्यसे अ.सा. २९०ख/१६४.
- kye ma re
- अव्य. अहो बत — {kye ma re skyid} अहो बत सौख्यम् अ.श.२४५ख/२२५.
- kye ma hud
- = {kyi hud/}
- kye ma ho
- = {kye ho/}
- kye ma'o
- = {kye ma/}
- kye ma'o mtshar byas
- अव्य. कष्टं बत — {kye ma'o mtshar byas nyon mongs rang bzhin gyur} कष्टं बत क्लेशमयं प्रपन्नः जा.मा.२९३/१७०.
- kye lags
- अव्य. भोः — भोः कालमेघ विकृतिं परिमुञ्च अ.क.५६.२०.
- kye hud
- = {kyi hud/}
- kye ho
- अव्य. = {kye ma ho} हे, आमन्त्रणपदम् ( {'bod tshig}) : {ngo mtshar ba'i don la} मि.को.६७ख; {ngo mtshar ba'am ha las pa'i don la 'jug pa'i 'bod tshig} बो.को.३७.
- kye'i
- = {kye/}
- kye'i rdo rje
- = {kye rdo rje/}
- kyai rdo rje
- = {kye rdo rje/}
- kyai rdor
- = {kye rdo rje/}
- kyo
- = {kyo ba/}
- kyo ba
- प्रा. = {lcags kyu} अङ्कुशः — {zhags pa rdo rje kyo ba 'dzin/} /{sangs rgyas dgug pa dam pa 'o//} पाशवज्राङ्कुशधरैर्बुद्धाकर्षणमुत्तमम् ।। गु.स.१२२ख/७०; श.को.४०; छो.को.१६.
- kyo ra
- = {kyong} आलवालम्, तरुमूलसेचनार्थस्वल्पजलाधारः — {yal ga can gyi kyo ra 'gengs shing} विटपिनां पूरयन्नालवालान् ना.ना.२७८ख/११६.
- kyog
- = {kyog po/}
- kyog kyog
- = {kyog po/}
- kyog pa
- = {kyog po/}
- kyog po
- = {kyog/} {kyog pa/} {kyog kyog} वि. = {'khyog po} वृजिनम् मि.को.१८क; वक्रम् श.को.४०; मि.को.१८क; भङ्गिः — {sna tshogs kyog brgyas 'jig rten 'gugs/} {gzung dka' smad 'tshong ma yin no//} नानाभङ्गिशताकृष्टलोका वैश्या न दुर्धराः का.आ.३.११७; अनृजुः अ.को.३.१.४४; तत्पर्यायाः : {yon po kyog po gcu bo dang /} {mi drang ba dang 'chus dang sgur/} {kyog pa kyog kyog sge sgu can/} {'khyog dang 'khyog po yon po'o//} ङ.को.३३०.
- kyog bshad
- वक्रोक्तिः; वक्रभणितम्, कुटिलवाक्यम्; तुल. {khyog bshad/} {log bshad lta bu} छो.को.१६; {drang por ma bshad pa} बो.को.३७.
- kyong
- = {kyo ra} 1. आलवालम्, तरुमूलसेचनार्थस्वल्पजलाधारः — {ljon pa shing gsar pa'i kyong 'gengs par byed pa} पूर्यमाणबालवृक्षकालवालस्य ना.ना.२६५ख/१९ २. = {kyong kyong /}
- kyong kyong
- बिलम् लो.को.५४, श.को.४०; गर्त्तः; श्वभ्रम्, तुल. {kyong kyong /} {gshong gshong /} {sa cha kyong kyong nang du chu 'khyil 'dug} बो.को.३७; द्र. {gshong /}
- kra ma shIr+Sha
- क्रमशीर्षकम् (?) — {do shal gyi sa phyed ni ba ku lI dang kra ma shIr+Sha'o//} हारभूमेरर्द्धो वकुलीक्रमशीर्षकम् वि.प्र.१२०क/३.३९.
- kri
- १. ‘क्रि’ इत्यस्य लिप्यन्तरम् — {kri ya} क्रिया २. = {kr}- इ ‘कृ’ इत्यस्याशुद्धलिप्यन्तरम् : {kri ka lA sha} (= {kr}-{i ka lA sha}) कृकलाशः श.को.४१; {kri ki} (= {kr}-{i ki}) कृकिः अ.क.१९.१३३.
- kri ka lA sha
- = {kr}-{i ka lA sha/}
- kri ki
- = {kr}-{i ki/}
- kri kri
- = {kr}-{i ki/}
- kri ya
- = {kri yA/}
- kri yA
- = {bya ba} क्रिया; {kri ya bya ba'i rgyud} श.को.४१, {rtsom dang nges byed slob pa dang /} {mchod pa dang ni sgrub byed dang /} {thabs dang las dang spyod lam dag/} {gso dpyad dgu la kri ya'o//} ङ.को.४१६.
- kri ya tanatra
- = {bya ba'i rgyud} क्रियातन्त्रम्, वज्रयानस्य प्रस्थानभेदः; {rgyud sde bzhi'i nang gses} बो.को.३८.
- kri yo ga
- = {kri ya dang yo ga} (: {bya rgyud dang rnal 'byor rgyud gnyis kyi bsdus ming} बो.को.३९) क्रियायोगतन्त्रम् ।
- kriSha Na sA ra
- = {kr}-{iSh+Na sA ra/}
- kri ka lA sha
- कृकलाशः ( कृकलासः) श.को.४१; सरटः रा.को.२.१७४; वा.को. २१७३.
- kri ki
- ना. कृकी, नृपतिः — कृकिस्तस्याभवन्नृपः । चित्तप्रसादमकरोद् भगवान् यस्य काश्यपः अ.क.२६.१३; अ.क.१९.१३३; वि.व.२९२ख/१.११६; भूतपूर्वं भिक्षवोऽतीतेऽध्वनि अस्मिन्नेव भद्रकल्पे विंशतिवर्षसहस्रायुषि प्रजायां काश्यपो नाम सम्यक्संबुद्धो लोक उदपादि…। स वाराणसीं नगरीमुपनिश्रित्य विहरति ऋषिपतने मृगदावे । यावदपरेण समयेन कृकी राजा भगवन्तं दर्शनायोपसंक्रामति अ.श.१६३क/१५१.
- kri kI
- = {kr}-{i ki/}
- kri tAny+dza li
- कृताञ्जलिः • वि. बद्धाञ्जलिः रा.को.२.१७५; • सं. औषधिभेदः — {bu mo ni kr}-{i tAny+dza li} पुत्रीति कृताञ्जलिः वि.प्र.१४९क/३.९६; रा.को.२.१७५; द्र.— लज्जालुवृक्षे वा.को.२१८०.
- kri pi ta
- = {kr}-{i pi Ta/}
- kri pi Ta
- = {cang te'u} कृपीटम्, डमरुः — {cang te'u kr}-{i pi ta ru brjod} कृपीटं डमरुकं मतम् हे.त.१९क/६०.
- kri pI ta
- = {kr}-{i pi Ta/}
- kri mi
- १. = {srin bu} कृमिः, कीटः श.को. ४१, रा.को.२.१७८ २. = {bya gag} पक्षिविशेषः; {the grey duck} श.को.४१; तत्पर्यायाः : {bya gag sa gnas sA la ka/} {kr}-{i mi dang ni ku ku sgrog} ङ.को.२००.
- kriSh+Na
- वि. = {nag po} कृष्णः, असितः रा.को.२.१८०.
- kriSh+Na pa
- ना. कृष्णपादः, आचार्यः लो.को.५४.
- kriSh+Na la
- = {nag 'dzin} कृष्णलः, ओ ला, परिमाणभेदः : {zangs sogs kyi kr}-{iSh+Na la lnga ni mA sa yin} मि.को.२२क; कृष्णलकः — पञ्चकृष्णलको माषः रा.को.२.१८४; तत्पर्यायः : {ma ru} गुञ्जा मि.को.२१ख ।
- kriSh+Na sa ra
- = {kr}-{iSh+Na sA ra/}
- kriSh+Na sA ra
- कृष्णसारः, हरिणभेदः श.को.४२; ङ.को.१८९; बो.को.३९.
- kri kri
- = {kr}-{i ki/}
- krung krung
- १. = {khrung khrung} क्रौञ्चः, पक्षिविशेषः अ.को.२.५.२२; म.व्यु.४८८४ २. शब्दभेदः — {glang po che dam pas krung krung zhes bya ba'i skad phyung bas} हस्तिनागेन क्रौञ्चयता शब्दः कृतः वि.व.१५६क/१.४४.
- krung krung sgra
- = {krung krung sgra can/}
- krung krung sgra can
- ना. क्रौंचानम्, प्रदेशः — अस्मिन्नानन्द क्रौंचाने उपोषधस्य राज्ञो हस्तिनागेन क्रौंचयता शब्दः कृतः क्रौंचानं क्रौंचानमिति संज्ञा संवृत्ता वि.व.१५६क/१.४४.
- krung krung can
- = {krung krung sgra can/}
- krum
- = {krums/}
- krums
- = {sha} पललम्, मांसम् अ.को.२.६.६३; {sha'i ming du gsungs/} {deng sang dkrum zhes kyang bris snang} छो.को.१६; {sha'i zhe sa} बो.को.३९; {krums ni sha'i zas yin ste} ङ.को.२९०.
- kro d+ha na
- = {kro d+ha nA/}
- kro d+ha nA
- = {bud med gtum po} क्रोधना, कोपवती स्त्री ङ.को.२१०/रा.को.२.२२०; श.को.४२.
- krog krog
- शब्दभेदः, {a kind of sound produced by the grinding of hard or brittle objects together} श.को.४२; {sgra'i khyad par/} {sgo la krog krog gtong ba} बो.को.४०; {lham sgra lta bu} छो.को.१६; द्र.— {krog krog zer ba} खिणिखिणायन्ती वि.सू. ७४ख/९१.
- krog krog zer ba
- वि. खिणिखिणायन्ती — न खिणिखिणायन्तीम् वि.सू.७४ख/९१.
- krong krong
- अवोत्थितः लो.को.५४; {yar langs pa lta bu rna ba krong krong zer} छो.को.१७; {srong por langs tshul} बो.को.४०.
- krauny+tsa
- = {khrung khrung} ।। • सं. क्रौञ्चः, पक्षिविशेषः रा.को.२.२२१; • ना. क्रौञ्चः, पर्वतः — {krauny+tsa'i ri yi lam la rab grags b+h+ri gu'i bdag po'i mda' phug ngang pa'i sgo can yod//} हंसद्वारं भृगुपतियशोवर्त्म यत्क्रौञ्चरन्ध्रम् मे.दू.३४६ख/१.६१; रा.को.२.२२१.
- kla klo
- • सं. म्लेच्छः, नृजातिभेदः त.प.२००क/८६७; वि.प्र.१७५क/२०३; म.व्यु.३८७४; किरातः — {kla klo'i tik+ta} किराततिक्तः ङ.को.१७४/रा.को.२.५३३; किरातशबरपुलिन्दा म्लेच्छजातयः अ.को.२.१०.२०; किरातशबरपुलिन्दा म्लेच्छजातयो निषादभेदा भवन्ति अ.वि.२.१०.२०; पुक्कसः — क्षत्रिये ब्राह्मणे वैश्ये शूद्रे चण्डालपुक्कसे वि.व.१९७ख/१.७१; • वि. शिष्टाचारहीनः : {yul mtha' 'khob tu skyes pa'am/} {yul lugs bzang po'i blang dor mi shes pa'i mi blun rmongs} बो.को.४०; अनार्यः श.को.४३; द्र. गोमांसखादको यस्तु विरुद्धं बहु भाषते । सर्वाचारविहीनश्च म्लेच्छ इत्यभिधीयते (: बौधायनः) वा.को.४७६७.
- kla klo kha
- = {zangs} म्लेच्छमुखम्, ताम्रम् अ.को.२.९. ९७; श.को.४३; {zangs dmar la'ang} छो.को.१७.
- kla klo ma
- ना. म्लेच्छा, अष्टसु प्रचण्डास्वेका — पूर्वे म्लेच्छा वि.प्र.१६२ख/३.१२६; म्लेच्छी — श्वानास्या म्लेच्छी वि.प्र.१६४क/३.१३४.
- kla klo'i skad
- म्लेच्छभाषा बो.को.४०/मो.को.८३७.
- kla klo'i kha
- = {kla klo kha/}
- kla klo'i chos
- म्लेच्छधर्मः — म्लेच्छधर्मं न कुर्यादित्युपपापकानि पञ्च वि.प्र.१४८क/३.९४.
- kla klo'i chos dga'
- वि. म्लेच्छधर्मरतः वि.प्र.९२क/३.३.
- kla klo'i tika ta
- = {kla klo'i tik+ta/}
- kla klo'i tik+ta
- = {sa'i nim ba} किराततिक्तः, भूनिम्बः ङ.को.१७४/रा.को.२.१२८; श.को.४३.
- kla klo'i spos
- = {sgog pa} म्लेच्छकन्दः, लशुनम् ङ.को.१८०/रा.को.३.७९२; छो.को.१७.
- kla klo'i dbang po
- म्लेच्छेन्द्रः — तथा यो बाह्ये म्लेच्छेन्द्रदुष्टोऽसौ पापचित्तं शरीरे वि.प्र.२४०ख/२.४८.
- kla klo'i yul
- = {yul mtha' 'khob} म्लेच्छदेशः, प्रत्यन्तः — प्रत्यन्तो म्लेच्छदेशः अ.को.२.१.७; भारतवर्षान्तस्थितदेशनाम अ.पा.२.१.७.
- klag
- प्रा. = {la ba} कम्बलः : {snam bu la ba'i ming du snang} छो.को.१७; {bal gyis btags pa'i snam bu'i l+wa ba} बो.को.४०; द.को.१३.
- klag cor
- = {ku co} निर्घोषः — रात्रावल्पशब्दवन्यनिर्घोषम् श्रा.भू.१३८क/३५९; कोलाहलः श.को. ४३; {skad chen po'am/} {ku co} बो.को.४०.
- klag cor che
- = {klag cor che ba/}
- klag cor che ba
- निर्घोषः — महाजनकायस्य निर्घोषः श्रा.भू.६१क/१४५; {ca co che don med sgra} छो.को.१७.
- klags
- = {klags pa/}
- klags pa
- प्रा. = {bsnan pa} अधिकः — {rang gis bsnan pa ni rang gis klags pa} स्वेनाधिकानि स्वाधिकानि अभि.स्फु.१२३क/८२२; {gzhan las lhag pa'am/} {phul du byung ba} बो.को.४०.
- klad
- १. = {gong ngam steng ngam thog mar} उपरि; आदि लो.को.५५; {gong ngam steng ngam thog ma} बो.को.४०; {gong ngam dbu la'ang} छो.को.१७; {klad ces pa gong ngam steng du zhes pa'i don} श.को.४३ २. = {klad pa/}
- klad skyon
- = {slad nad/}
- klad khyim
- = {mgo thod/}
- klad rgya
- १. = {slad shun} मस्तिष्कत्वक् बो.को.४१; {membrane covering the brain} श.को.४३; {the skin covering the brain} या.को.८ २. = {klad rgyas} मस्तकलुङ्गः, ओ ङ्गम्, आध्यात्मिकोब्धातुः — तद्यथा अश्रु…पूयः शोणितं मस्तकं मस्तकलुंगं प्रस्रावोऽयमुच्यते आध्यात्मिकोब्धातुः श्रा.भू. २१३; द्र.— {the membrane of the brain} मो.को.७९३.
- klad rgyas
- = {klad pa} गोर्दम्, मस्तिष्कम् अ.को.२.६.६५; {klad pa klad rgyas masti kaM} ङ.को.२२८; = {brain} या.को.८; तत्पर्यायाः : मस्तिष्कम्, मस्तकस्नेहः, मस्तुलुङ्गकः रा.को.३.६५१; मस्तुलुङ्गः मो.को.७९३; मस्तकलुङ्गः ( मस्तुलुङ्गः ?) म.व्यु.३९३६; {the membrane of the brain} मो.को.७९३.
- klad nad
- शिरोऽर्तिः — तस्या दारिकायाः शिरोऽर्तिः प्रादुर्भूता वि.व.१९०ख/१.६५; शिरःशूलम् — शिरःशूलानि सत्त्वानां नाशयामीति चिन्तयन् बो.अ.१.२१; मस्तकपीडा बो.प.१४.
- klad nad kyis thebs par gyur pa
- भू.का.कृ. शिरोऽर्तिः प्रादुर्भूता — तस्या दारिकायाः शिरोऽर्तिः प्रादुर्भूता वि.व.१९०ख/१.६५.
- klad pa
- १. मस्तिष्कः, ओ कम् — सा तस्य मूर्ध्नि विवरं कृत्वा मस्तिष्कशोणितम् । आस्वादयन्ती अ.क.१९.७२; द्र. गोदन्तु मस्तकस्नेहो मस्तिष्को मस्तुलुङ्गकः (: हेमचन्द्रः) रा.को.३.६५१; {klad pa klad rgyas masti kaM} ङ.को.२२८; {mgo'i klad pa} छो.को.१७; बो.को.४१ २. मस्तकः, ओ कम् म.व्यु.३९३५; {klad nad} मस्तकपीडा बो.प.१४; शिरः — {klad nad} शिरोर्तिः वि.व.१९०ख/१.६५; {klad nad} शिरःशूलम् बो.अ.१.२१; कुम्भः — {glang po che'i klad pa} इभकुम्भः वि.प्र.१११ख/११.
- klad pa'i nad
- = {klad nad/}
- klad spri
- मस्तकम् (?), आध्यात्मिकोब्धातुः — तद्यथा अश्रु स्वेदः…पूयः शोणितं मस्तकं मस्तकलुङ्गं प्रस्रावोऽयमुच्यते आध्यात्मिकोऽब्धातुः श्रा.भू.२१३; तुल. {klad pa'i skyi dkar} बो.को.४१.
- klad ma
- = {klad/}
- klad shun
- = {klad rgya} मस्तिष्कत्वक्, {the membrane surrounding the brain} मो.को. ७९३; {klad pa'i skyi dkar} बो.को.४२.
- klan ka
- उपालम्भः, हेतोर्दोषवचनम् प्र.अ.७क/८; चोदना — तदत्र सुधियः प्राहुस्तुल्या सत्त्वेऽपि चोदना त.स.२ख/२८; चोद्यम् प्र.वृ.१७३-२/२३; अवतारः — {rtag tu klan ka tshol ba} सदावतारगवेषणता लो.को.५६; = {snyad ka'am rtsod gzhi} बो.को.४२; {rtsod pa'i gzhi 'tshol ba'am snyad 'tshol ba'am glags 'tshol ba} छो.को.१७.
- klan ka dogs par byed pa yin
- क्रि. चोद्यमाशङ्कते — व्यापृतमित्यादिना…कुमारिलश्चोद्यमाशङ्कते त.प.११७ख/६८५.
- klan ka byed
- क्रि. चोदयति — ‘कृतकत्वादनित्यः शब्दः’ इत्युक्ते जातिवादी चोदयति…त.प.१७१ख/६१; द्र. {klan ka tshol bar byed pa/}
- klan ka ma yin pa
- = {klan ka mi rung ba} अचोद्यम् — प्रथमं तावदचोद्यम् । द्वितीयमप्यचोद्यमेव त.प.६क/४५७.
- klan ka mi tshol ba
- वि. अनुपालम्भप्रेक्षी म.व्यु.२५२७.
- klan ka mi rung ba
- = {klan ka ma yin pa} अचोद्यम् — अत एतदचोद्यम् अभि.भा.३५ख/१००४.
- klan ka btsal ba
- भू.का.कृ. उपालब्धः प्र.वृ. १६७-३/९.
- klan ka tshol ba
- • सं. विवरगवेषणम्, ओ णता — चित्तं हि ओजोहारयक्षसदृशं सदा विवरगवेषणतया शि.स.१३१क/१२६; उपालम्भः — {klan ka tshol ba'i rang bzhin can} उपालम्भजातीयः स.पु. १०६क/१६९; • वि. उपालम्भप्रेक्षी — {klan ka mi tshol ba} अनुपालम्भप्रेक्षी म.व्यु.२५२७.
- klan ka tshol ba'i rang bzhin can
- वि. उपालम्भजातीयः — परेषां च देशयमानो नाधिमात्रमुपालम्भजातीयो भवति स.पु.१०६क/१६९.
- klan ka tshol ba'i bsam pa
- उपालम्भाभिप्रायः म.व्यु.५३५६; मा खलु मां कश्चित्पर्यनुयुञ्जीत उपालम्भाभिप्राय इति अ.सा.७५ख/४२.
- klan ka tshol bar byed pa
- • क्रि. परिचोद्यते — स एव परिचोद्यते । कथं बुद्धिविशेष इति अ.भा.९३क/१२२३; • वि. उपालम्भकरः — स उपालम्भानपि प्रज्ञापारमिताविहारी न समनुपश्यति, प्रज्ञापारमिताविहारी न समनुपश्यति अ.सा.७५ख/४२.
- klan ka 'tshol ba
- = {klan ka tshol ba/}
- klan kar 'gyur
- क्रि. १. चोद्यमापद्यते — तस्यैवेदं स्फुटं चोद्यमापद्यते । कस्मान्न नित्यं तादृशमेवोत्पद्यते न च क्रमनियमेन अ.भा.९२ख/१२२२ २. उपालप्स्येत् अ.सा.२८ख/१६.
- klan kar mi rung ba
- वि. अचोद्यम् अभि.सू.४.
- klab
- = {klab pa/}
- klab pa
- प्रा. = {l+wa ba} कम्बलः, रल्लकः : {snam bu 'thug po'am l+wa ba'i ming ste/} {deng sang kam pa li zer/} {legs sbyar skad la kam+ba la zer} छो.को.१७; {l+wa ba'am snam bu mthug po} बो.को.४२; = {klam/}
- klam
- प्रा. = {l+wa ba} स्थूलकम्बलः वि.सू.६७क/८४; म.व्यु.५८६०; = {klab pa} छो.को.१८; {l+wa ba 'am snam bu mthug po} बो.को.४२.
- klam pa
- = {klam/}
- klas
- = {klas pa/}
- klas pa
- परमः — {nam mkha'i dbyings kyis klas pa'i ye shes} आकाशधातुपरमज्ञानम् ग.व्यू.२७६ख/३; म.व्यु.६४२९; {mtha' med pa'am rgya che ba} बो.को.४२; द्र. {mtha' klas pa/}
- klu
- = {ri gnas} ।। • सं. नागः १. = {ka dru'i bu} काद्रवेयः; अनन्तादयः वि.प्र.१५६क/१३२; {sde brgyad kyi nang tshan chu la gnas pa'i dud 'gro'i rigs shig} बो.को.४२; देवो वा देवी वा नागो वा नागी वा यक्षो वा यक्षी वा ल.अ.१५८क/१०६; द्र. मनुष्याकारः फणालाङ्गूलयुक्तः कर्कोटादिर्नागः देवयोनिभेदः वा.को. ४००९ २. = {sbrul} सर्पः श.को.४४; तत्पर्यायाः : पन्नगः म.व्यु.४८४३; अ.क.१०८.१२०; अहिः वि.प्र.१०९ख/६; उरगः म.व्यु.४८४२; भुजगः जा.मा.१२/६; व्याडः म.व्यु.४८४१; फणी लो.को. ५७; • पा. नागः १. देहस्थो वायुभेदः वि.प्र.२३०क/२. २४; {klu yang sgregs pa byed pa nyid} नागोऽप्युद्गारं करोति एव वि.प्र.२३८ख/२.४४; {klu ni bden bral gyi 'dab mar rtsa rgyal la'o} नागो नैऋत्यदले पूषानाड्याम् वि.प्र.२३८क/२.४२ २. (ज्यो.) करणभेदः बो.को.४२/वा.को.४००९ ५. = {brgyad} ‘८’ इति संख्याबोधकः वि.प्र.१५५क/३.१०४; छो.को.१८; • ना. नागः, नृपतिः — वानरसंघमुपद्रुत दृष्ट्वा नागनृपेण विवर्जितदेशम् । राजभयात्तु विमोक्षित ते मे वानरराज अहं यद आसीत्नागः रा.प.२३९ख/१३६.
- klu kun tu dga' ba
- नागानन्दम् — {klu kun tu dga' ba zhes bya ba'i zlos gar} नागानन्दनाम नाटकम् क.त.४१५४.
- klu bkod pa
- पा. नागव्यूहः, समाधिविशेषः का.व्यू. २२२क/२८४.
- klu skyong
- ना. नागपालः, नृपतिः लो.को.५७; राजकुमारः मो.को.५३३.
- klu khang
- = {klu gnas/}
- klu dga'
- नागनन्दी लो.को.५७.
- klu rgyal
- = {klu'i rgyal po/}
- klu sgrub
- ना. नागार्जुनः, माध्यमिकाचार्यः म.व्यु.३४७४; {'phags pa klu sgrub} आर्यनागार्जुनः बो.अ.५.१०६; आर्यनागार्जुनपादैर्निबद्धं द्वितीयं शिक्षासमुच्चयं सूत्रसमुच्चयं च पश्येत् बो.प.८०; द्र. {klu zhes bod pa/}
- klu sgrub zhabs
- ना. नागार्जुनपादः, आचार्यः यो.श.८क/१२५.
- klu brgyad
- = {klu chen brgyad/}
- klu lce
- १. = {ldong ros} नागजिह्विका, मनःशिला मि.को.५७ख २. = {thal tres} नागजिह्वा, शारिवा ङ.को.१७९/रा.को.२.८४८.
- klu chen
- = {klu'i rgyal po} महाहिः, नागराजः ना.ना.२८४ख/१६०; {klu rgyal dang don gcig} बो.को.४४; = {klu chen po} महानागः अभि.सू.४; {a great serpent} मो.को.७९६.
- klu chen brgyad
- अष्टौ महानागाः : १. {mtha' yas} अनन्तः, २. {'jog po} तक्षकः, ३. {nor rgyas} वासुकिः, ४. {dung skyong} शङ्खपालः, ५. {pad ma} पद्मः, ६. {pad ma chen po} महापद्मः, ७. {stobs rgyu} कर्कोटः, ८. {rigs ldan} कुलिकः (द्र.— श.को.४५; बो.को. ४४; वा.को.४००९).
- klu chen po
- • ना. अजगरः, विद्याराजः म.मू.९७क/८; • सं. = {klu chen/}
- klu chen po brgyad
- = {klu chen brgyad/}
- klu 'jog
- = {klu 'jog po/}
- klu 'jog po
- ना. = {'jog po} तक्षकः, नागराजः — {klu 'jog po'i spyi bo na rims nad sel ba'i rin po che'i rgyan gyi man ngag} ज्वरहरतक्षकचूडारत्नालंकारोपदेशः न्या.टी.३७ख/१४.
- klu 'joms
- ना. = {stobs bzang} कालिन्दीभेदनः, बलदेवः अ.को.१.१.२५; {stobs bzang la'ang} छो.को.१८.
- klu gtor
- नागबलिः क.त.२८९२; ब.मा.१७२ख; {klu la bsngo ba'i gtor ma} बो.को.४४.
- klu mthar byed
- = {mkha' lding} नागान्तकः, गरुडः प्र.अ.४ख/११.
- klu gdon
- पा. नागग्रहः, रोगभेदः मि.को.५३क; द्र.— {klu gdon nad/} {lha srin sde brgyad kyi nang tshan gdug pa can klus gtong bar grags pa'i mdze nad sogs} बो.को.४४.
- klu gdon nad
- = {klu gdon/}
- klu bdag
- = {klu'i bdag po/}
- klu bdud
- नागमारः, केशराजः रा.को.२.८५०; द्र.— {mdze nad dang gza' nad chu ser sprangs pa sogs la phan pa'i sngo sman zhig} बो.को.४४.
- klu mdud
- = {klu sbrel} नागग्रन्थिः, नागपाशः — नागग्रन्थिसन्धयो बुद्धाः । नागपाशो नागग्रन्थिः । शङ्कलासन्धयः प्रत्येकबुद्धाः । शङ्कुसन्धयश्चक्रवर्तिनः अभि.स्फु.२६९क/१०८९.
- klu 'dab
- = {klu'i 'dab/}
- klu 'dul bar byed pa
- नागदमनी (: नागो दम्यतेऽनयेति), क्षुपभेदः वा.को.४०११; तत्पर्यायाः जम्बूः, जाम्बवती, वृक्का, रक्तपुष्पा, जाम्बवी, मलघ्नी, दुर्द्धर्षा, दुःसहा रा.को.२.८४८; तुल. {klu 'dul bar byed pa'i khu ba} नागदमनकरसः हे.त.३ख/६.
- klu 'dul bar byed pa'i khu ba
- नागदमनकरसः — {klu 'dul bar byed pa'i khu bas ni byug} नागदमनकरसेन लेपयेत् हे.त.३ख/६; द्र.— {klu 'dul bar byed pa/}
- klu sdings
- नागसानुः, {the peaks or flanks of a mountain where snakes reside} श.को.४५; लो.को.६०.
- klu sde
- ना. = {klu'i sde} नागसेनः, श्रावकाचार्यः — {gnas brtan klu sde} स्थविरनागसेनः अभि.भा.८८ख/१२०९; मि.को.११०ख ।
- klu nad
- पा. = {mdze nad} नागरोगः श.को.४५; कुष्ठरोगः तत्रैव; नागव्याधिः, द्र. नागव्याधिनिर्णयः मो.को.५३३; {mdze nad dang shu ba sogs la'ang} छो.को.१८.
- klu gnas
- नागवासः, {'abode of snakes}, {' N}. {of a lake supposed to have been formed by the valley of Nepal} मो.को.५३३; द्र.— नागवृत (?), {the abode of the klu} श.को.४६.
- klu gnas pa
- वि. नागाधिष्ठितः अभि.सू.४.
- klu bod
- = {klu zhes bod pa/}
- klu byang
- = {klu'i byang chub/}
- klu dbang
- = {klu'i dbang po/}
- klu dbang gi rgyal po
- ना. नागेश्वरराजः, तथागतः — पूर्वदक्षिणायां दिशि अनभिलाप्यबुद्धक्षेत्रपरमाणुरजःसमानां लोकधातुसमुद्राणां परेण गन्धमेघव्यूहध्वजाया लोकधातोर्नागेश्वरराजस्य तथागतस्य बुद्धक्षेत्रात् ग.व्यू.२८५क/९; द्र.— {klu'i dbang phyug rgyal po} नागेश्वरराजः क.त.३६४५.
- klu dbang dgra
- = {mkha' lding} भोगीन्द्रशत्रुः, गरुडः अ.क.१०८.१३९.
- klu dbang rgyal po
- = {klu dbang gi rgyal po/}
- klu dbang po
- = {klu'i dbang po/}
- klu dbyangs
- नागरुतः लो.को.६१.
- klu sbyin
- = {klus byin/}
- klu sbrel
- = {klu mdud} नागपाशः, नागग्रन्थिः — नागग्रन्थिसन्धयो बुद्धाः । नागपाशो नागग्रन्थिः । शङ्कलासन्धयः प्रत्येकबुद्धाः । शङ्कुसन्धयश्चक्रवर्तिनः अभि.स्फु.२६९क/१०८९.
- klu mang
- =(?) वि. तुविमघः — शिववरुणकुबेरा वायुरग्निर्महेन्द्रो भुवि च तुविमघो यो विश्वदेवो महर्षिः अ.श.२१७ख/२०१.
- klu mo
- • सं. नागी, नागपत्नी रा.को.२.८५१; देवो वा देवी वा नागो वा नागी वा यक्षो वा यक्षी वा ल.अ.१५८क/१०६; • ना. नागिनी, दूती — इदानीं दूतीनां धर्मधात्वादिकुलमुच्यते । दिव्येत्यादिना । इह दिव्या धर्मधातुः…नागिनी स्पर्शवज्रेति वि.प्र.१६६क/३.१४५.
- klu zhes bod pa
- = {klu bod/}
- klus bod
- ना. = {klu sgrub} नागाह्वयः, नागार्जुनः — दक्षिणापथवेदल्यां भिक्षुः श्रीमान् महायशाः । नागाह्वयः स नाम्ना तु सदसत्पक्षदारकः ल.अ.१६५ख/११८; म.व्यु.३४७५.
- klu zhes bos pa
- = {klu zhes bod pa/}
- klu gzhon nu
- नागकुमारः लो.को.६२.
- klu za
- = {mkha' lding} नागाशनः, गरुडः छो.को.१८/रा.को.२.८५१.
- klu 'od
- नागप्रभासः लो.को.६२.
- klu lag
- = {klu'i lag pa} नागभुजः लो.को.६३.
- klu shing
- नागः १. नागकेसरः — पुष्पाणि वासकनिम्बधातकीनागानां वि.सू.७५ख/९३; नागवृक्षः म.व्यु.४२२४ २. बृहत्पुष्पवृक्षविशेषः; तत्पर्यायः : पुन्नागः लो.को.६३; द्र.— {shing bum pa dang ge sar dmar ba la sogs pa} छो.को.१८; श.को.४७ ३. वरुणः; तत्पर्यायाः : वरणः, सेतुः, तिक्तशाकः, कुमारकः अ.को.२.४.२५.
- klu shing gi me tog
- = {klu+u'i me tog} नागपुष्पम्, पुन्नागपुष्पम् — नागीमाकर्षितुकामस्य नागपुष्पाणामेष एव विधिः म.मू.२०९ख/२२९; नागपुष्पकम् स.दु.१६७/१६६.
- klu shing me tog
- = {klu shing gi me tog/}
- klung
- = {chu klung} नदी सू.अ.१६२क/५१; {gang gA'i klung} गङ्गानदी स.पु.१११क/१७९; सरित् जा.मा.३६१/२११; तटिनी अ.क.६८.४७.
- klung chen po
- = {chu klung chen po} महानदी लो.को.६३.
- klubs
- = {klubs pa/}
- klubs pa
- = {bklubs pa} भू.का.कृ. = {gyon pa} विभूषितम् — {lha rdzas kyi bkod pas klubs pa} दिव्यव्यूहविभूषितम् ग.व्यू.२९२ख/१४; प्रतिमण्डितम् — मणिचक्रविचित्रप्रतिमण्डितव्यूहा नाम लोकधातुः ग.व्यू.१२९ख/२१६; {gyon pa'i ming} छो.को.१९.
- klu'i skad
- नागभाषा, भाषाविशेषः; प्राकृतम् या.को.८; श.को.४६.
- klu'i skye gnas
- नागयोनिः — अप्येव नाम नागयोनेर्मोक्षः स्यादिति अ.श.१६३ख/१५२.
- klu'i skyon
- = {klu'i nyes pa/}
- klu'i 'khri shing
- = {klu'i 'dab} नागवल्ली, ताम्बूली ङ.को.१४४/रा.को.२.८५०.
- klu'i grong khyer
- ना. नागनगरी; भोगवती, {the mythological city of the Naga in the nether world ruled by King Sesa} श.को. ४६; द्र. मो.को.७६७.
- klu'i dgra
- = {mkha' lding} नागारिः, गरुडः छो.को.१८/मो.को.५३३.
- klu'i rgyan can
- वि. नागाभरणः, यमान्तकस्य ब.मा.१७१क ।
- klu'i rgyal po
- = {klu rgyal} नागराजः — {klu'i rgyal po brgya stong du ma tshogs pa rnams} अनेकानि च नागराजशतसहस्राणि सन्निपतितानि का.व्यू.२००ख/२५८; ल.अ.१२६ख/७३; अ.क.४१.१३.
- klu'i rgyal po dga' bo dang nye dga' bo'i mchod phyir thogs pa
- वि. नन्दोपनन्दनागराजकृतयज्ञोपवीतः, अवलोकितेश्वरस्य का.व्यू.२०५ख/२६३. {klu'i rgyal po chen po} महानागराजः; नागमहाराजा — अथ विरूपाक्षो नागमहाराजा स.दु.१९५/१९४; महाभुजगेन्द्रः — तद्यथापि नाम भो जिनपुत्रा महासमुद्र एकस्यापि महाभुजगेन्द्रस्य महामेघान् सहते…द्वयोरपि त्रयाणामपि द.भू.२६७ख/६०.
- klu'i rgyal po ri bo dang yid 'ong gnyis phrad pa
- ना. गिरिवल्गुसमागमः, पर्वविशेषः — तेन खलु समयेन राजगृहे नगरे गिरिवल्गुसमागमो नाम पर्व प्रत्युपस्थितम् अ.श.२००क/१८५.
- klu'i rgyal po'i stabs
- नागराजगतिः, महापुरुषाणां गतिभेदः — यासौ महापुरुषाणां गतिः अनुच्चलितगतिरिन्द्रियेष्टिगतिः सुसंस्थितगतिः मेरुराजगतिः…नागराजगतिः ल.वि.१३४क/१९९.
- klu'i rgyal mtshan
- नागराजध्वजः, चतुर्विधेषु ध्वजेष्वेकः — ध्वजानां दानम् । चातुर्विध्यमस्य । सिंहध्वजो मकरध्वजो नागराजध्वजो वृषभध्वज इति वि.सू.९९ख/१२०.
- klu'i lce
- = {klu lce/}
- klu'i 'jig rten
- = {sa 'og} नागलोकः, नागानां लोकः वि.प्र.२७४ख/२.१०१; तत्पर्यायाः : {sa 'og} अधोभुवनम्, {rkang 'og} पातालम्, {stobs ldan gnas} बलिसद्म, {bcud 'og} रसातलम् अ.को.१.८.१.
- klu'i 'jigs skyobs
- ना. नागभयत्राणः लो.को.६४.
- klu'i nyes pa
- नागदोषः — {klu'i nyes pa rnams mi 'byung bar bgyi'o} नागदोषाणि च न प्रयच्छामि स.दु.२०१/२००.
- klu'i gtor ma
- = {klu gtor/}
- klu'i bdag
- = {klu'i bdag po/}
- klu'i bdag po
- • सं. = {klu'i rgyal po} भुजगाधिपतिः, नागराजः — अष्टाभिर्भुजगाधिपते धर्मैः समन्वागता बोधिसत्त्वाः सततसमितं बुद्धसमवधानं प्रतिलभन्ते शि.स.१६६ख/१६४; {klu'i rgyal po'am chu lha la'ang} छो.को.१८; {klu rgyal dang don gcig} बो.को.४४; • ना. = {klu bdag} नागाधिपतिः, कुम्भाण्डाधिपतिः म.व्यु.३४३८; विरूढकः मो.को.५३३.
- klu'i 'dab
- = {tAm bu la'i 'khri shing} नागवल्ली, ताम्बूली अ.को.२.४.१२०; द्र. {klu'i 'khri shing /}
- klu'i sde
- = {klu sde/}
- klu'i nor bu'i go cha
- नागमणिवर्म, महारत्नम् — तद्यथा कुलपुत्र अस्ति नागमणिवर्ममहारत्नम् । तेन सहगते कैवर्तादयो जलजीविनः सर्वनागभवनानि प्रविशन्तोऽधृष्या भवन्ति सर्वनागोरगैः ग.व्यू.३१३ख/३९९.
- klu'i gnod pa
- = {klu'i nyes pa/}
- klu'i phru gu
- = {klu'i bu} नागपोतः; नागपोतकः — ततो नागपोतको जीविताद्व्यपरोप्यमाणो महाश्रावकाणामन्तिके चित्तमभिप्रसाद्य कालगतः अ.श. २५१ख/२३१.
- klu'i bu
- = {klu'i phru gu} नागपोतः — तत्र हृदे जन्मचित्रो नाम नागपोतः प्रतिवसति वि.व.२०३क/१.७७.
- klu'i bu mo
- नागकन्या — {klu'i bu mo brgya phrag du ma dag kyang tshogs pa} अनेकानि च नागकन्याशतसहस्राणि सन्निपतितानि का.व्यू.२०१ख/२५९; नागकन्यका ना.ना.२६६ख/२८.
- klu'i byang chub
- ना. = {klu byang} नागबोधिः, आचार्यः; नागार्जुनशिष्यः श.को.४६; = {klu'i blo} बो.को.४७.
- klu'i blo
- ना. नागबुद्धिः, आचार्यः लो.को.६५; = {klu'i byang chub} बो.को.४७.
- klu'i dbang
- = {klu'i dbang po/}
- klu'i dbang po
- = {klu dbang} नागेन्द्रः, नागराजः अ.क.४७.४१; सू.अ.१८३क/७८; भोगीन्द्रः — {klu dbang dgra} भोगीन्द्रशत्रुः अ.क.१०८.१३९; नागेश्वरः — {klu dbang gi rgyal po} नागेश्वरराजः ग.व्यू.२८५क/९.
- klu'i dbang po'i sgra
- नागेन्द्ररुता, वाग्भेदः — तथागतस्य षष्ट्याकारोपेता वाग् निश्चरति स्निग्धा…। नागेन्द्ररुता आदेयत्वात् सू.अ.१८३क/७८; म.व्यु.४७९.
- klu'i dbang po'i gtsug phud
- ना. नागेन्द्रचूडः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५ख/२.
- klu'i dbang pos phyag byas pa
- नागेन्द्रनमस्कृतः, बुद्धस्य पर्यायः ल.वि.२१२क/३१३.
- klu'i dbang phyug
- = {klu dbang gi rgyal po/} {klu'i dbang phyug rgyal po/}
- klu'i dbang phyug rgyal po
- ना. नागेश्वरराजः — {klu'i dbang phyug rgyal po'i sgrub thabs} नागेश्वरराजसाधनम् क.त.३६४५; द्र.— {klu dbang gi rgyal po} नागेश्वरराजः ग.व्यू.२८५क/९.
- klu'i me tog
- = {klu shing gi me tog} नागपुष्पम्, पुन्नागपुष्पम् म.मू.१२४ख/३३.
- klu'i tshogs
- नागगणः — {mig mi bzang klu'i tshogs kyis bskor ba lta bu} विरूपाक्ष इव नागगणपरिवृतः अ.श.५७ख/४९.
- klu'i gzugs dang cha byad 'dzin pa
- वि. नागवेशरूपधारी — तच्छिष्येण नागवेशरूपधारिणा स्वर्गे इन्द्रसभायाम् ल.अ.१२४क/७१.
- klu'i yi ge
- नागरी, लिपिविशेषः; {nAgara'i yi ge ste/} {sngar rgya gar gyi yi ge zhig} बो.को.४७; देवनागरी मो.को.५३३; {the Nagari character of Ssk}. {letters} या.को.८.
- klu'i lag pa
- = {klu lag/}
- klu'i bshes gnyen
- ना. नागमित्रः, आचार्यः श.को.४७; बो.को.४७.
- klu'i srid pa
- = {klu'i 'jig rten} अहिभुवनम्, नागलोकः — अहिभुवनं स्फुटं सप्तपातालम् वि.प्र.१२७क/३.५४; {sa 'og ming} छो.को.१८.
- klu'i lha
- ना. नागदेवः, नृपतिः लो.को.६५.
- klus
- = {klu yis/}
- klus bod
- = {klu zhes bod pa/}
- klus byin pa
- ना. नागदत्तः लो.को.६५; द्र. {of a man related to Gautama Buddha} मो.को.५३३; {klus byin pa'i gzungs klu'i snying po zhes bya ba} नागदत्तधारणी नागहृदयनाम क.त.६८५.
- klog
- = {klog pa/}
- klog mkhan
- = {klog pa po} पाठकः, वाचकः श.को.४८.
- klog gi slob dpon
- = {klog pa'i slob dpon/}
- klog grwa
- पाठशाला, द्र.— {dgon pa'am chos klog pa'i rwa ba} छो.को.१९; {a school for reading} श.को.४८.
- klog tu bcug pa
- क्रि. अध्यापयामास म.व्यु.६३७७.
- klog tu 'jug pa
- • क्रि. अध्यापयति म.व्यु.७२२५; • सं. अध्यापनम् वि.व.१३ख/२.८१; • वि. पाठकः वि.सू.९८क/११८.
- klog 'don
- क्रि. पठति लो.को.६६; अधीते तत्रैव; {chos klog bzhin pa'am klog par byed pa po} छो.को.१९.
- klog ldan
- पाठः, पञ्चसु महायज्ञेष्वेकः मि.को.२९क; तत्पर्यायः : {tshangs pa'i mchod sbyin} ब्रह्मयज्ञः तत्रैव ।
- klog pa
- • क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bklag pa/} भूत. {bklags pa/} विधौ {klogs}) पठति लो.को.६५; पठ्यते वि.प्र.१६०क/१४७; वाचयति — इमानि बोधिसत्त्वनामानि ये धारयन्ति वाचयन्ति सु.प्र.३२ख/६३; • सं. = {'don pa} पठनम् बो.प.७८; पाठः बो.अ.१०.४२; अध्ययनम् अ.क.४.३२; आघोषणम् — {po ti klog pa} पुस्तकाघोषणम् प्र.सि.५. ३२; • पा. वाचनम्, ओ ना, दशसु धर्मचर्यासु एका — लेखना पूजना दानं श्रवणं वाचनोद्ग्रहः । प्रकाशनाऽथ स्वाध्यायश्चिन्तना भावना च तत् म.भा.२१क/५.९; म.व्यु.९०७; मि.को.१०५क ३. वि. = {klog pa po} पाठकः वि.सू.२क/१; वाचकः प्र.वृ.१८५-३/५१.
- klog pa po
- पाठकः प्र.वृ.१८५-३/५१; वाचकः प्र.वृ.१८५-३/५१.
- klog pa'i slob dpon
- = {klog gi slob dpon} पाठाचार्यः वि.सू.१०क/१०; म.व्यु.८७३२; {sde snod gsum 'khrid pa po} छो.को.१९.
- klog par byed pa
- • क्रि. पठति वि.प्र.१४२क/९१; पठ्यते ना.ना.२६५ख/१९; वाचयति का.व्यू. २३५ख/२९८ ; • सं. अध्ययनम् वि.प्र.१४१क/८९; • वि. पाठकः लो.को.६६.
- klog par byed par 'gyur
- क्रि. वाचयिष्यति ल.अ.१५८क/१०६.
- klog byang
- गुणनिका, शास्त्रादीनां पुनः पुनरनुशीलनम् श.को.४८; लो.को.६६.
- klog byed
- = {klog par byed pa/}
- klog ma
- पठिका लो.को.६६.
- klog ra
- = {klog grwa/}
- klogs
- क्रि. = {klogs shig} ({klog pa} इत्यस्य विधौ) पठतु ।
- klogs shig
- = {klogs/}
- klong
- १. = {klong 'khor ram kun 'khor} आवर्तः, जलभ्रमः — क्षुद्रमृगभयादपि सत्त्वान् रक्षति आवर्तग्राहभयादपि बो.भू.७९क/१०१; वि.व.१४७क/१.३५ २. = {klong} ऊर्मिः वि.प्र.१०९क/५; कल्लोलः, महातरङ्गः अ.को.१.१०.६ ३. = {rgya che ba} विपुलः लो.को.६६; श.को.४८ ४. = {dbus sam dkyil/}
- klong 'khor
- = {chu 'khor} आवर्तः, जलभ्रमः छो.को.१९/रा.को.१९२; {'khor bzhin nub 'gro ba'i chu ralabs gting zab po zhig} बो.को.४८; द्र.— {klong 'khyil} आवर्तः अ.क.१०.२५.
- klong 'khor can
- ऊर्मिका ( उत्कण्ठा, भङ्गनादः, वस्त्रभङ्गः, अङ्गुलीयकम्, वीचिः रा.को.१.२८२) लो.को.६६.
- klong 'khyil
- = {kun 'khor} आवर्तः — वामावर्ते विषयजलधौ पूर्णलावण्यसारे दर्पोत्सर्पद्विषममकराङ्कोद्भवक्षोभ्यमाणे अ.क.१०.२५.
- klong gyur
- = {klong du gyur pa/}
- klong dang bcas pa
- वि. सावर्तम् म.व्यु.७०३७.
- klong du gyur pa
- अवबोधः श.को.४९; लो.को. ६७; {khong du chud pa} छो.को.१९.
- klong du nub pa
- आवर्तग्राहः — आवर्तग्राह इति यथापीहैकः शिक्षां प्रत्याख्याय हानायावर्तते वि.व.१४७क/१.३५.
- klong brag 'khyil
- शिलावर्तः — शिलावर्तस्तथा कूपो विलङ्घ्यस्ते षष्टिहस्तकः । हरिपिङ्गलकेशाक्षो दारुणो यक्षराक्षसः वि.व.२१३क/१.८८.
- k+Sha
- क्ष, क्षकारः — क्षकारे परिकीर्त्यमाने क्षणपर्यन्ताभिलाप्यसर्वधर्मशब्दो निश्चरति स्म ल.वि.६८क/८९; द्र.— अयन्तु ककारषकारयोगेन जातः । अतोऽस्य पृथग् वर्णत्वशङ्का नास्त्येव । तन्त्रमते तु व्यञ्जनचतुस्त्रिंशवर्णः । अष्टमवर्गीयपञ्चमवर्णः । एकपञ्चाशन्मातृकावर्णानां चरमवर्णश्च रा.को.२.२२३.
- k+Sha Na
- = {skad cig} क्षणः : {k+Sha Na las med gnas pa dang /} {dus kyi khyad par dga' ston la} ङ.को.३९५; रा.को.२. २२४ (१. त्रिंशत्कलापरिमितकालः, २. = {las med gnas pa} निर्व्यापारस्थितिः, ३. = {dga' ston} उत्सवः)
- k+Sha ya
- • सं. क्षयः १. = {bri ba} अपचयः रा.को.२.२२९ २. = {nyams pa} नाशः — {k+Sha ya gnas dang nyams pa la} ङ.को.४१४ ३. = {'jig pa} प्रलयः वा.को.२३६३ ४. = {gnas} निलयः — {k+Sha ya gnas dang nyams pa la} ङ.को.४१४; • पा. क्षयः, काशरोगविशेषः रा.को.२.२२९; यक्ष्मरोगः(वा.को.२३६३; {mkhris nad kyi bye brag cig}( बो.को.४९;श.को.४९.
- k+Sha ya'i nad
- पा. क्षयरोगः, यक्ष्मरोगः — {k+Sha ya'i nad sel ba'i sngags} क.त.८०२; वा.को.२३६५.
- k+Sha yig
- क्षकारः, क्षवर्णः — अत्र सर्वव्यञ्जनसमूह क्षकारः । तेन ज्ञापकेन यस्य यत् प्रथमं नाम तस्य व्यञ्जनम्, तेन तत्सर्वं कर्त्तव्यम् वि.प्र.४६ख/४.४९; द्र.— अयन्तु ककारषकारयोगेन जातः । अतोऽस्य पृथग् वर्णत्वशङ्का नास्त्येव । तन्त्रमते तु व्यञ्जनचतुस्त्रिंशवर्णः । अष्टमवर्गीयपञ्चमवर्णः । एकपञ्चाशन्मातृकावर्णानां चरमवर्णश्च रा.को.२.२२३.
- k+Sha ra
- = {k+ShA ra/}
- k+ShA ra
- क्षारः यो.श.२४, ८४, ११७; यवाग्रजः, यवक्षारः यो.श.६३.
- k+Shi ra
- = {'o ma} क्षीरम्, दुग्धम् यो.श.११६.
- k+Shu k+Shu se ri kun+da
- ना. क्षुक्षुसेरिकुण्डली — {k+Shu k+Shu se ri kun+da'i sgrub thabs} क्षुक्षुसेरिकुण्डलिसाधनम् क.त.२०८०.
- k+Shu tra
- = {k+Shu drA/}
- k+Shu drA
- क्षुद्रा, कण्टकारी — क्षुद्रामृतानागरपुष्कराह्वयैः कृतः कषायः यो.श.७.
- k+Shu ra
- क्षुरकः, कोकिलाक्षः — गोक्षुरकः क्षुरकः शतमूली वानरी नागबला अतिबला च । चूर्णमिदं पयसा निशि पेयं यस्य गृहे प्रमदाशतमस्ति यो.श.९६.३
- k+She tra
- क्षेत्रम् — {k+She tra chung ma lus dang zhing} ङ.को. ४२०; रा.को.२.२५०; (१. = {zhing} केदारः, २. = {lus} शरीरम्, ३. = {chung ma} पत्नी).
- k+She tra dz+nya
- क्षेत्रज्ञः — {k+She tra dz+nya ni skyes bu dang /} {bdag dang mkhas pa rnams so//} ङ.को.३९५; रा.को.२.२५९ (१. = {skyes bu} पुरुषः, २. = {bdag} आत्मा, ३. = {mkhas pa} विदग्धः).
- k+She tra pa la
- = {k+She tra pA la/}
- k+She tra pA la
- = {zhing skyong} क्षेत्रपालः लो.को.६७; बो.को.४९.
- dkan
- १. = {rkan} तालु, जिह्वेन्द्रियाधिष्ठानम् म.व्यु.३९५६; श.को.४९; {kha'i ya rkyan gyi ming du snang} छो.को.१९; तत्पर्यायः : काकुदम् अ.को.२.६.९१ २. = {gyen} ऊर्ध्वम् श.को.४९; बो.को.५० ३. = {dkan gzar po} प्राग्भारः, पर्वताग्रभागः; द्र.— {yar ri dkan gzar po lta bu} छो.को.१९; {ri ngos gzar po'i ming} द.को.१५.
- dkan gyi yi ge
- = {rkan las byung ba'i yi ge} तालव्यवर्णः श.को.४९; द्र.— {i tsu ya sha rkan las byung} इचुयशाश्च तालव्याः वि.सू.८०ख/४.१६८.
- dkan gtog
- जिह्वास्फोटकः श.को.४९; द्र.— {rkan mi gtog} न जिह्वास्फोटनिश्चारम् वि.सू.४९ख/६३.
- dkan gzar po
- प्राग्भारः, पर्वताग्रभागः — नानास्तीर्णे पृथिवीप्रदेशे पात्रं स्थापयेत् । नोत्थितो निर्मादयेत् । नास्यैतदुभयं तटे कुर्यात् । न प्रपाते न प्राग्भारे न चतुष्पथे वि.सू.४९ख/६३; {gad ka ma yin pa dang g}.{yang sa ma yin pa dang dkan gzar po ma yin pa la lhung bzed gzhag par bya} न तटे न प्रपाते न प्राग्भारे पात्रं स्थापयिष्यामः म.व्यु.८५९९.
- dka'
- = {dka' ba/}
- dka' 'grel
- पञ्जिका, टीकाविशेषः — {de kho na nyid bsdus pa'i dka' 'grel} तत्त्वसंग्रहपञ्जिका त.प. १३३क/१; द्र.— टीका निरन्तरव्याख्या पञ्जिका पदभञ्जिका ( हेमचन्द्रः) रा.को.३.१७.
- dka' thub
- • सं. १. तपः — जपास्तपांसि सर्वाणि दीर्घकालकृतान्यपि । अन्यचित्तेन मन्देन वृथैवेत्याह सर्ववित् बो.अ.५.१६; तपांसि च इन्द्रियदमनलक्षणाः कायिकाः (व्यापाराः) बो.प.५४; तपस्या श.को.५०; व्रतम् — मौनव्रतम् जा.मा.२७१/१५७; कृच्छ्रम् मि.को.१२क; तापः — कर्मणां तापसंक्लेशान्नैकरूपात् ततः क्षयः प्र.वा.१.२७७ २. = {mchu zla} तपाः, माघमासः अ.को.१.४.१५ ३. = {dbo zla} तपस्यः, फाल्गुनमासः अ.को.१.४.१५ ४. = {dka' thub pa/} ।। • ना. तपा, बोधिवृक्षदेवता — तस्मिन् समये अष्टौ बोधिवृक्षदेवताः । तद्यथा श्रीः वृद्धिः तपा श्रेयसी विदुः ओजोबला सत्यवादिनी समङ्गिनी च ल.वि.१६२क/२४२.
- dka' thub kyi nags
- = {dka' thub nags tshal/}
- dka' thub kyi nags tshal
- = {dka' thub nags tshal/}
- dka' thub kyi gnas
- = {dka' thub gnas/}
- dka' thub kyi sbyor ba
- योगः — अप्राप्तविषयाः प्राणा न प्रयान्ति यदि क्षयम् । तदसंगतयो योगाः क्लेशयन्ति क्षयक्षमाः अ.क.४५.३०.
- dka' thub kyis rgan pa
- वि. तपोवृद्धः वि.सू.१५५ख/१३०.
- dka' thub lnga ldan
- वि. पञ्चतपाः शि.स.१७८क/१७६.
- dka' thub can
- १. तपस्वी बो.अ.७.५८; म.व्यु.१६१७; तापसः जा.मा.६१/३६; तपोधनः जा.मा.३३१/१९३; यतिः जा.मा.२२३/१३०; तापसी, तपोयुक्ता स्त्री अ.क.६५.७५ २. = {spang spos} तपस्विनी, जटामांसी मि.को.५९क; ङ.को.१७८ ३. = {mchu zla} तपाः, माघमासः छो.को.२०; बो.को. ५० ४. = {dbo zla} तपस्यः, फाल्गुनमासः छो.को.२०; बो.को.५० ५. = {bum khyim} कुम्भराशिः छो.को.२०; बो.को.५० ६. = {lha chen dbang phyug} तपोमूर्त्तिः, परमेश्वरः बो.को.५०/वा.को.३२३४.
- dka' thub can ma
- तपस्विनी १. = {spang spos} जटामांसी अ.को.२.४.१३४ २. तपोयुक्ता स्त्री रा.को.२.५८८.
- dka' thub che
- = {dka' thub chen po/}
- dka' thub chen po
- १. वि. महातपाः — {rdo rje slob dpon dka' thub chen po} वज्राचार्यमहातपाः स.दु.२२७/२२६; महाव्रतधरो मौञ्जी ब्रह्मचारी व्रतोत्तमः । महातपास्तपोनिष्ठः स्नातको गौतमोऽग्रणीः वि.प्र.१५६क/३.१०५ २. ना. बुद्धः {sangs rgyas shig gi mtshan} बो.को.५१.
- dka' thub mthar phyin pa
- वि. तपोनिष्ठः ना.स.९४.
- dka' thub drag po
- कष्टतपः — {dka' thub drag po'i lung} कष्टतपोदेशना अभि.सू.४; {dka' thub drag po spyod pa} कष्टतपाः अ.श.१०४ख/९४.
- dka' thub drag po spyod pa
- वि. कष्टतपाः — ऋषिः प्रतिवसति कष्टतपाः फलमूलाम्बुभक्षोऽजिन-वल्कलवासी अ.श.१०४ख/९४.
- dka' thub nags
- = {dka' thub nags tshal/}
- dka' thub nags tshal
- = {dka' thub nags} तपोवनम् जा.मा.६०/३६; आश्रमपदम् जा.मा.१०७/६३.
- dka' thub nor can
- = {dka' thub can} तपोधनः, तपस्वी रा.को.२.५८८.
- dka' thub gnas
- तपोवासः, तपःस्थलम् मो.को.४३७; {shing nags khrod kyi dben gnas} बो.को.५१; तपोवनम् श.को.५०.
- dka' thub pa
- = {dka' thub can} तपस्वी वि.प्र.२७३ख/२.९९; तापसः का.आ.२.३४१; अ.क.९७.२.
- dka' thub pa'i gzhon nu
- तापसकुमारः — {dka' thub pa'i gzhon nu ma} तापसकुमारिका ना.ना.२६५ख/१९.
- dka' thub pa'i gzhon nu ma
- तापसकुमारिका ना.ना.२६५ख/१९.
- dka' thub spyad pa
- वि. चीर्णतपाः — {bskal pa brgyar ni dka' thub spyad} कल्पशतचीर्णतपाः रा.प.२५२क/१५३.
- dka' thub spyod pa
- १. तपः, तपश्चर्या — {dka' thub spyod pas lus nyams chung} तपःक्षामशरीरेण जा.मा.२६७/१५४; तपश्चरणम् लो.को.६९; तपश्चर्या २. = {dka' thub pa} तापसः; तपस्वी; = {drang srong} छो.को.२०; बो.को.५१; ङ.को.२५१.
- dka' thub phung po
- = {dka' thub pa} तपोराशिः, तपस्वी का.आ.१.८६.
- dka' thub tshal
- = {dka' thub nags tshal/}
- dka' thub zla ba
- १. = {mchu zla} तपाः, माघमासः छो.को.२०; बो.को.५० २. = {dbo zla} तपस्यः, फाल्गुनमासः छो.को.२०.
- dka' thub lus
- तपस्तनुः — तनुं मुनेरस्य तपस्तनुं च जा.मा.३३५/१९५.
- dka' thub legs
- = {dbo zla} तपस्यः, फाल्गुनमासः छो.को.२०/रा.को.२.५८८.
- dka' gnas
- = {dka' bar gnas pa/}
- dka' spyad
- = {dka' ba spyad pa/}
- dka' spyod
- = {dka' ba spyod pa/}
- dka' ba
- • वि. दुष्करः — {dka' ba'i shes rab} दुष्करा प्रज्ञा बो.भू.११३क/१४६; दुःखः — {mngon par shes pa bul ba dka' ba} दुःखा धन्धाभिज्ञा श्रा.भू.१९०; कर्कशः — {dpyad pa dka' ba} विचारः कर्कशः का.आ.३.१२५; सङ्कटः वा.न्या.१५०-५-३/४६; दुर्लभः — {mthong dka' ba} दुर्लभदर्शनम् सू.अ.१९४ख/९४; दुरभिसंभवः — दुरभिसंभवाः खल्वेवंविधा धनार्जनोपायाः जा.मा.१३९/८१; • सं. गौरवम्, दुष्करता — तत्र यावन्तः पदार्था विवक्षितैककार्यसाधनयोग्यास्तावन्त एव शब्दाः प्रयोक्तव्या इति गौरवदोषः त.प.२६३क/२४२; कष्टम् — {brtag pa nyid du dka' ba} कष्टकल्पनम् प्र.अ.२०-१/४३; कृच्छ्रम् — {dka' bas rnyed} कृच्छ्रोपलब्धम् जा.मा.६४/३७; दुःखम् — {dka' bar rnyed pa} दुःखलब्धः स.पु.३५ख/६०; अत्ययः — {a t+ya ya ni 'das pa dang /} {dka' ba nyes pa chad pa la} ङ.को.४१४; • अव्य. दुस् — {bya dka' ba} दुष्करः सू.अ.१९८क/९९; {dka' bar gnas pa} दुःस्थितम् बो.अ.९.४५; दुर् — {rnyed par dka' ba} दुर्लभः अ.श.२७६क/२५३; {rgyal bar dka' ba} दुर्जयः वि.प्र.१७१क/१८८; निस् — {bzlog dka' ba} निष्प्रतिकारः जा.मा.११२/६५.
- dka' ba nyid
- कृच्छ्रत्वम् श.को.५०.
- dka' ba spyad pa
- = {dka' spyad} ।। • वि. दुष्करम् — {dka' spyad las} दुष्करं कर्म श.बु.२०; सू.अ.१५२ख/३७; • सं. १. दुष्करकारित्वम् — {mjug tu'ang khyod kyis shin tu ni/} {dka' spyad yal bar ma dor ro} अतिदुष्करकारित्वमन्तेऽपि न विमुक्तवान् श.बु.१४४; • पा. दुष्करचर्या, द्वादशसु बुद्धकृत्येष्वेकम् — तुषितभवनवासमादिं कृत्वा च्यवनचङ्क्रमणगर्भस्थितिजन्मकुमारक्रीडान्तःपुरवासाभिनिष्क्रमणदुष्करचर्याबोधिमण्डोपसंक्रमणमारधर्षणाभिसंबोध्यध्येषणमहाधर्मचक्रप्रवर्तनमहापरिनिर्वाणोपसंक्रमणाय शि.स.१६०क/१५३; दुष्करक्रिया — {bcom ldan 'das kyis lo drug ni dka' ba spyad par gyur pa ci} वर्षाणि षड् भगवतः किमभूद्दुष्करक्रिया अ.क.५०.२८.
- dka' ba spyod pa
- = {dka' spyod} 1. दुष्करचर्या, द्वादशसु बुद्धकृत्येष्वेकम् सू.अ.२१६क/१२२; म. व्यु.६६७९; तत्पर्यायाः दुष्करचरणम् — अत्र च तुषितभवनावस्थानं योनिप्रवेशो जातिः कामभोगोऽभिनिर्याणं दुष्करचरणं धर्मचक्रप्रवर्तनं महापरिनिर्वाणादयश्च प्रदर्श्यन्ते म.टी.३१७क/१९०; दुष्करव्यायामः सू.अ.१८५क/८०; दुःखचारिका र.वि.२.५५ २. = {dka' thub pa} तापसः, तपस्वी अ.को.२.७.४२.
- dka' ba byed pa
- • वि. दुष्करः अ.सा.२५ख/१४; दुष्करकारकः म.व्यु.६६७८; दुष्करकारी अ.श.२०९क/१९२; दुष्करकारिका — त्वया प्रदुष्टचित्तेन माता दुष्करकारिका । पादेनाभ्याहता मूर्ध्नि अ.श.१०२क/९२; • सं. दुष्करचर्या — {dka' ba byed pa la brtson pa} दुष्करचर्याभियुक्तः स.पु. १५०क/२३६.
- dka' ba byed pa la brtson pa
- वि. दुष्करचर्याभियुक्तः स.पु.१५०क/२३६.
- dka' ba med pa
- अकृच्छ्रम् — {dka' ba med par thob pa} अकृच्छ्रलाभी मि.को.१२५क ।
- dka' ba med par thob pa
- वि. अकृच्छ्रलाभी म.व्यु.२४३२; मि.को.१२५क ।
- dka' ba mdzad pa
- = {dka' ba byed pa/}
- dka' ba'i skyon
- गौरवदोषः — तत्र यावन्तः पदार्था विवक्षितैककार्यसाधनयोग्यास्तावन्त एव शब्दाः प्रयोक्तव्या इति गौरवदोषः त.प.२६३क/२४२.
- dka' ba'i snyan par smra ba
- पा. दुष्करप्रियवादिता, संग्रहवस्तुनोऽवान्तरभेदः बो.को.५१.
- dka' ba'i don mthun pa
- पा. दुष्करसमानार्थता, संग्रहवस्तुनोऽवान्तरभेदः बो.को.५२.
- dka' ba'i don spyod pa
- पा. दुष्करार्थचर्या, संग्रहवस्तुनोऽवान्तरभेदः बो.को.५२.
- dka' ba'i sbyin pa
- पा. दुष्करदानम् १. दानपारमिताभेदः — नवाकारं दानं बोधिसत्त्वस्य दानपारमितेत्युच्यते । स्वभावदानं सर्वदानं दुष्करदानं सर्वतोमुखं दानं सत्पुरुषदानं सर्वाकारदानं विघातार्थिकदानमिहामुत्रसुखं दानं विशुद्धदानं च बो.भू. ६८क/८० । २. संग्रहवस्तुनोऽवान्तरभेदः बो.को.५२.
- dka' ba'i brtson 'grus
- पा. दुष्करवीर्यम्, वीर्यपारमिताभेदः बो.भू.१०८क/१३९.
- dka' ba'i tshul khrims
- पा. दुष्करशीलम्, शीलपारमिताभेदः बो.भू.९९क/१२६.
- dka' ba'i tshul 'chos
- दूडभः (दुर्दुःखेन दभ्यते इति रा.को.२.७३५) मि.को.८५ख ।
- dka' ba'i bzod pa
- पा. दुष्करक्षान्तिः, क्षान्तिपारमिताभेदः बो.भू.१०५क/१३४.
- dka' ba'i shes rab
- पा. दुष्करप्रज्ञा, प्रज्ञापारमिताभेदः बो.भू.११३ख/१४६.
- dka' ba'i bsam gtan
- पा. दुष्करध्यानम्, ध्यानपारमिताभेदः बो.भू.१११ख/१४४.
- dka' bar rnyed pa
- वि. दुःखलब्धः — ये दुःखलब्धा मम ते तपस्विनः पुत्राः प्रियाः स.पु. ३५ख/६०.
- dka' bar gnas pa
- दुःस्थितम् — सावलम्बनचित्तानां निर्वाणमपि दुःस्थितम् बो.अ.९.४५.
- dka' bas bsgrubs pa
- प्रयस्तम्, सुसंस्कृतम् अ.को.२.९.४५; घृतचतुर्ज्जातादिना द्रव्येण प्रयत्नसुसंस्कृतव्यञ्जनादि रा.को.३.२८७.
- dka' bas byung ba
- दुर्भवः (विप. {sla bas byung ba} सुभवः) मि.को.१९क ।
- dka' bas 'tsho ba
- कृच्छ्रवृत्तिः — वयं नीचे कर्मणि वर्तामहे कृच्छ्रवृत्तयश्च अ.श.५१क/४४.
- dka' byed
- = {dka' ba byed pa/}
- dka' sbyin
- • वि. दूडासः ( दूडाशः, दुःखेन दाश्यते यः) मि.को.८५ख; • = {dka' ba'i sbyin pa/}
- dka' med
- = {dka' ba med pa/}
- dka' tshegs
- कृच्छ्रम् श्री.को.१७७क; {ngal dub bam khag po} बो.को.५२.
- dka' tshegs chen po
- महाकृच्छ्रम्, द्र.— {dka' tshegs} कृच्छ्रम् श्री.को.१७७क ।
- dka' tshegs chen pos
- कथञ्चित्, महाकृच्छ्रेण — {de yi bdag por gyur pa bdag la dka' tshegs chen pos thob par 'gyur ba'i rmi lam ni//} प्रणयिनि मयि स्वप्नलब्धे कथञ्चित् मे.दू.३४९ख/२.३६.
- dka' mdzad
- = {dka' ba mdzad pa/}
- dka' zlog
- = {dka' zlog ma/}
- dka' zlog gi bdag po
- ना. = {lha chen} उमापतिः, शिवः — बहिर्मण्डले उमापतिर्वृषवाहनस्त्रिशूलपाणिः म.मू.१२१क/३१.
- dka' zlog dad
- दुर्गापुत्रकः, दुर्गाभक्तः बो.अ. ६.१३; दुर्गापुत्रकाः चण्डीसुताः बो.प.८४.
- dka' zlog bla ma
- ना. = {gangs ri} उमागुरुः (उमाया गुरुः पिता), हिमालयपर्वतः छो.को.२०/रा.को.२७१; ङ.को.१२०.
- dka' zlog ma
- ना. = {lha mo u mA} उमा, दुर्गा — बहिर्मण्डले उमापतिर्वृषवाहनस्त्रिशूलपाणिः । उमा च देवी कनकवर्णा सर्वालंकारभूषिता म.मू.१२१ख/३१; म.मू.२९०क/४४९; दुर्गा — {dka' zlog dad} दुर्गापुत्रकः बो.अ.६.१३.
- dka' bzlog
- = {dka' zlog/}
- dka' las
- कृच्छ्रम्, कष्टम् — कष्टे तु कृच्छ्रगहने अ.को.३.३.३९; कष्टम् — {kaSh+Ta dka' las nags thibs po} ङ.को.३९४.
- dka' las dag gis
- कृच्छ्रेण — {khye ma dka' las dag gis 'thungs} अहो कृच्छ्रेण पीयते अ.क.७.३५.
- dka' las che
- = {dka' las chen po/}
- dka' las chen po
- महाकृच्छ्रम्, द्र.— {dka' las} कृच्छ्रम् अ.को.३.३.३९; कृच्छ्रम् — {dka' las chen pos bu tsha btsas} कृच्छ्रेणासूत पोतकान् अ.क.५१.३५.
- dkar
- = {dkar po/} {dkar ba/} {dkar mo/}
- dkar skya
- पाण्डुः, शुक्लपीतमिश्रितवर्णः; तत्पर्यायौ हरिणः, पाण्डुरः अ.को.१.५.१३.
- dkar khung
- = {skar khung /}
- dkar chag
- सूचिः; सूची, विषयसूची, विषयानुक्रमणिका मो.को.१२४१; {ming gi tho yig} छो.को.२०.
- dkar chen ma
- ना. महाश्वेता, देवी ब.मा.१६९क; भगवती प्रज्ञापारमिता ब.मा.१७०क ।
- dkar chos
- = {dkar po'i chos/}
- dkar thob
- = {ga gon} कर्कटिः; कर्कटी, एर्व्वारुः {karka Ti/} {dkar thob ste de'i ming sor bzhag/} {ming gzhan/} {erbabA ru} मि.को.६०क ।
- dkar mdangs
- = {dkar po} अर्जुनः, शुक्लवर्णः मि.को.१४क ।
- dkar mdog can
- = {dngul} श्वेतम्, रूप्यम् छो.को.२१/रा.को.५.१८१.
- dkar ldan
- ना. १. = {zla ba} गौरः, चन्द्रः छो.को.२१/रा.को.२.३७१ २. = {khyab 'jug} विष्णुः छो.को.२१; बो.को.५५.
- dkar nag
- कृष्णशुक्लम्, शुभाशुभम् — कृष्णशुक्लादिभेदेन पुनः कर्म चतुर्विधम् अभि.को. ४.५९; म.व्यु.७५३२.
- dkar nag 'dres pa
- वि. अभिनीलम् — संपूर्णश्रीवक्त्रा नाम भार्या अभूत्…अभिनीलकेशी अभिनीलनेत्रा ग.व्यू.११९ख/२०८.
- dkar gnag
- = {dkar nag/}
- dkar snum
- = {dkar po} श्येतः, शुक्लवर्णः मि.को.१३ख, रा.को.५.१५३.
- dkar po
- • वि. १. अवदातः अभि.स्फु.३०८ख/११८०; तत्पर्यायाः शुक्लः हे.त.९ख/२८; सितः अ.क.४६.४७; श्वेतः त.स.७८ख/७३०; शुभ्रः अ.क.४१.१३; धवलः अ.क.३.२२; गौरः जा.मा.३६५/२१४; पाण्डुरः अ.क.५८.१९; पाण्डरः म.व्यु.३५३८; शुक्रः हे.त.१४क/४४; शुचिः ङ.को.३९१; रामः ङ.को.४१३; सुशुक्लः त.स.११क/१३३ २. = {dge ba'am bzang po} शुक्लम्, शुभम् — कृष्णशुक्लादिभेदेन पुनः कर्म चतुर्विधम् अभि.को.४.५९; {chos dkar po} शुक्लं धर्मम् अ.सा.७०क/३९; {skye ba dkar po} शुक्लजन्म सू.अ.२१६ख/१२२; • सं. । १. अवदातम्, वर्णरूपभेदः म.व्यु.१८६८ २. शुक्लः = {dkar phyogs} शुक्लपक्षः — {dkar po'i lnga pa} शुक्लपञ्चमी वि.प्र.१०७ख/३.२९ ३. = {dkar po nyid/} ।। • पा. शुक्लः, योगभेदः वि.प्र.१७९ख/२२१; • ना. १. = {gza' pa sangs} शुक्रः, ग्रहः वि.प्र.१८७ख/२९६ २. श्वेतः [1] नृपतिः म.मू.३०५ख/४७६ [2] नागः रा.को.५.१८१; श्वेतकः, नागः म.व्यु.३३२६.६ = {dkar po nyid/}?
- dkar po sngo ba
- सितश्यामः — {dang po spos kyi glang po yang /} {dkar po sngo ba'i sku mdog can} प्रथमो गन्धहस्ती च सितश्यामश्च वर्णकः स.दु.१६९/१६८.
- dkar po can
- शौक्लम् — वैशेषिकनये शुक्लगुणयोगाच्छुक्लेन पटः, स एव गुणोऽस्य शौक्लमित्युच्यते अभि.स्फु.२८४क/११२६.
- dkar po che
- वि. महागौरः — {rnal 'byor pa gang dkar po che/} {de yi lha ni rnam snang mdzad} यो हि योगी महागौरो वैरोचनः कुलदेवता हे.त.२९क/९८.
- dkar po nyid
- शौक्ल्यम्, शुक्लस्य भावः — सर्ववर्णत्वं शौक्ल्ये वि.सू.२३ख/२८; शुक्लता अभि.सू.४.
- dkar po lta bur ston pa
- वि. अवदातनिदर्शनम् — {rdzing de dag kun nas pad+ma skyes pa 'di lta ste}…{dkar po kha dog dkar po 'od dkar po 'byung ba dkar po lta bur ston pa} तासु च पुष्करिणीषु सन्त्ति पद्मानि जातानि…अवदातानि अवदातवर्णानि अवदातनिर्भासानि अवदातनिदर्शनानि सु.व्यू.१९६ख/२५५.
- dkar po rnam par mthong ba'i sa
- पा. शुक्लविदर्शनाभूमिः, श्रावकभूमिभेदः म.व्यु.११४१.
- dkar po pho ba ris
- श्वेतमरिचम्, शिग्रुजम् अ.को.२.९.११०. {da}
- kar po 'bar ba
- = {ye shes dkar po'i 'od zer} श्वेतदीप्तिः, श्वेतज्ञानरश्मिः वि.प्र.१५७ख/१३७.
- dkar po 'bar ma
- ना. श्वेतदीप्ता, देवी वि.प्र.५०क/४.५४; = {dkar mo 'bar ma/}
- dkar po'i bskal pa
- श्वेतकल्पः, कल्पभेदः वि.प्र.१६८क/१७४; द्र. {a partic}. {Kalpa or world}-{period} मो.को.११०६.
- dkar po'i gos gon
- वि. श्वेताम्बरधरः — {dkar po'i gos ni gon nas} श्वेताम्बरधरो भूत्वा स.दु.२२३/२२२.
- dkar po'i gos la mos pa
- वि. श्वेताम्बरप्रियः — रक्ताम्बरं यदा दृष्ट्वा द्वेषं गच्छन्ति पापिनः । म्लेच्छधर्मरता बौद्धास्तदा श्वेताम्बरप्रियाः वि.प्र.९२ख/३.३.
- dkar po'i gling
- ना. श्वेतद्वीपः, ओ पम् — इहाहं गौतम श्वेतद्वीपादागतः । स एव ब्राह्मण परो लोकः ल.अ.१२६ख/७३; द्र. N. {of a mythical abode of the blessed} मो.को. ११०६; चन्द्रद्वीपः । स च वैकुण्ठाख्यविष्णुधाम रा.को.५.१८२.
- dkar po'i chos
- = {dkar chos} शुक्लधर्मः — भवान् विजितसंग्रामः पुण्यैः पूर्णमनोरथः । संपूर्णः शुक्लधर्मैश्च जगत्त्वं तर्पयिष्यसि ल.वि.१७१ख/२५९.
- dkar po'i chos kyi rgya mtsho chen po
- महाशुक्लधर्मसमुद्रः, बोधिसत्त्वस्य पर्यायः — आभिः षड्भिः पारमिताभिरनुत्तरायै सम्यक् संबोधये समुदागच्छन्तो बोधिसत्त्वा महाशुक्लधर्मार्णवा महाशुक्लधर्मसमुद्रा इत्युच्यन्ते बो.भू.११५क/१४८.
- dkar po'i chos kyi chu chen po
- महाशुक्लधर्मार्णवः, बोधिसत्त्वस्य पर्यायः — आभिः षड्भिः पारमिताभिरनुत्तरायै सम्यक् संबोधये समुदागच्छन्तो बोधिसत्त्वा महाशुक्लधर्मार्णवा महाशुक्लधर्मसमुद्रा इत्युच्यन्ते बो.भू.११५क/१४८.
- dkar po'i chos yongs su rdzogs pa
- = {chos dkar po yongs su rdzogs pa} परिपूर्णशुक्लधर्मः, श्रावकगुणः म.व्यु.१११७.
- dkar po'i dpal
- ना. सितश्रीः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२६८ख/३४७.
- dkar po'i phyogs
- = {dkar phyogs/}
- dkar po'i blo
- सिताकारमतिः, शुक्लाकारबुद्धिः — निष्पादितक्रिये काबौ सिताकारमतेरिव त.स. १०९क/९५२.
- dkar po'i tshigs
- श्वेतपर्व — {nag pa'i mthar ni dkar po'i tshigs la} चैत्रान्ते श्वेतपर्वे वि.प्र.९४क/३.५.
- dkar po'i tshul
- शौक्ल्यम् — यथा शौक्ल्ययोगाच्छुक्लः पट इति अभि.स्फु.२०७ख/९७९.
- dkar po'i las
- = {dkar las} शुक्लं कर्म; कुशलं कर्म अभि.सू.४; {dge ba'i ming} छो.को.२२.
- dkar po'i lus can
- वि. शुक्लदेहिका — प्रथमे भावयेत् कृष्णां…षष्टमे शुक्लदेहिकाम् हे.त.९ख/२८.
- dkar po'i sa bon
- = {lhang tsher} गौरीबीजम्, अभ्रकधातुः; तत्पर्यायाः {sprin gzugs} अभ्रकम्, {ri skyes} गिरिजम्, {lhang tsher ram dri med} अमलम्, {rwa'i rgyal mtshan} गवलध्वजम् मि.को.६०ख ।
- dkar por bya ba
- श्वेतनम् — सुधादानम् । श्वेतनम् । दीपप्रतिग्रहणम् वि.सू.९९ख/१२०.
- dkar pos khyab pa
- अवदातकृत्स्नः, समाधिविशेषः ग.व्यू.२९५क/१६.
- dkar phyogs
- = {yar ngo} शुक्लपक्षः {shukla pak+ShaH dkar phyogs te yar ngo /} /{kr}-{iSh+Na pak+ShaH nag phyogs te mar ngo} मि.को.१३३क; का.आ.२.१०६; सू.अ.१६३क/५३.
- dkar phyogs pa
- वि. = {dkar po'i phyogs pa} शुक्लपाक्षिकः — एवं ते सर्वे मारपुत्राः…शुक्लपाक्षिकाश्च कृष्णपाक्षिकाश्च ल.वि.१५४क/२३०.
- dkar ba
- १. = {dkar po} अवदातः, शुक्लवर्णः तद्युक्तश्च अ.क.२५.३७; तत्पर्यायाः शुक्लः अ.श.११०ख/१०१; सितः अ.क.३६.१; शुभ्रः अ.क.२२.२८; पाण्डुरः अ.क.२४.९; धवलः अ.क.६. १६६; गौरः ना.ना.२६६क/२४ २. = {dkar ba nyid/}
- dkar ba nyid
- शौक्ल्यम्, शुक्लता का.आ.२.१९२; शुभ्रता अ.क.२३.१७.
- dkar ba'i gos
- क्षोमम्, दुकूलम् — {dkar ba'i gos can mngon 'gro ma/} {zla ba'i 'od la mtshon ma yin} क्षोमवत्यो न लक्ष्यन्ते ज्योत्स्नायामभिसारिकाः का.आ.२.२१२.
- dkar ba'i las
- = {dkar po'i las/}
- dkar min
- १. असितः [1] = {nag po} कृष्णवर्णः मि.को.१४क; {dkar dang dkar min} सितासितम् अ.क.४६.४७ [2] = {nag phyogs} कृष्णपक्षः — {dkar min bgrod pa} असितमयनम् वि.प्र.२७४ख/२.१०१ २. = {sdig pa} छो.को.२१.
- dkar me
- = {mchod me/}
- dkar mo
- • वि.स्त्री. शुक्ला, श्वेतवर्णा — उत्तरे रौद्री शुक्ला एकवक्त्रा । ईशाने लक्ष्मीः शुक्ला वि.प्र.४०ख/४.२७; • ना. १. शुक्ला [1] = {dbyangs can ma} सरस्वती छो.को.२२/रा.को.५.११७ [2] शाक्यदारिका — यस्मादियं शुक्लवस्त्रपरिवृता जाता, तस्माद्भवतु दारिकायाः शुक्लेति नाम अ.श.१९६क/१८१; अ.क.२६.२५ २. गौरी [1] = {lha mo u mA} उमा अ.को.१.१.३१ [2] देवी — वज्रा गौरी च वारी च वज्रडाकी नैरात्मिका । भूचरी खेचरीयोगात् स्तम्भनादि करेद् व्रती हे.त. ४ख/१०; हे.त.९क/२६ ३. सिता, विद्याराज्ञी म.मू.९६क/७.
- dkar mo 'bar ma
- ना. श्वेतदीप्ता, शक्तिः — एवं शक्तिबीजानि…। अ आ अं अः । यथाक्रमं कृष्णदीप्ता पीतदीप्ता श्वेतदीप्ता रक्तदीप्ता वि.प्र.५३क/४.८१; दिव्या — तत्र दिव्याः । धूमा, मरीचिः, खद्योता, प्रदीपा, पीतदीप्ता, श्वेतदीप्ता, रक्तदीप्ता, कृष्णदीप्ता वि.प्र.५५क/४.९५.
- dkar dmar
- वि. पाटलः अ.क.१४.१२५; रक्तगौरः — {rnal 'byor pa gang dkar dmar nyid} रक्तगौरो हि यो योगी हे.त.२९ख/९८. {dkar rtsi} सुधा, लेपनद्रव्यम् वि.सू.९९ख/१२०. {dkar zhi} सितशिवम्, सैन्धवलवणम्; तत्पर्यायाः {sinad+hu'i tshwa} सैन्धवम्, {bsil zhi} शीतशिवम्, {nor bu bsrub skyes} माणिमन्थम् मि.को.५७क ।
- dkar 'od
- १. रुचकम्, सौवर्चललवणम् मि.को.५७क २. = {srin bu me khyer} ज्योतिरिङ्गणः, खद्योतः छो.को.२२; बो.को.५८.
- dkar las
- = {dkar po'i las/}
- dkar sham
- वि. गौरः — गौरोऽहम् त.प.१९९ख/११६; अभि.स्फु.३२९ख/१२२७.
- dkar gsham
- = {dkar sham/}
- dkar ser
- = {mdog ser skya} पिशङ्गः, अ.को.१.५.१६; श्वेतगौरः — {rnal 'byor pa gang dkar dang ser} श्वेतगौरो हि यो योगी हे.त.२९ख/९८; सितपीतः — {dkar ser 'dres pa'i mdog} सितपीतमिश्रवर्णः स.दु.१६७/१६६; {dkar ser bsres pa'i sku mdog 'od} सितपीतमिश्रवर्णाभः स.दु.१६९/१६८.
- dkar gsal
- • वि. सं. = {dkar po} श्वेतः, शुक्लवर्णः अ.को.१.५.१२; शुचिः मि.को.१४क; • ना. पाण्डुरकः, नागराजः म.व्यु.३२५०.
- dku
- १. = {gsus pa'am lto ba} उदरम्, पिचण्डः अ.को.२.४.७७ २. = {mngal} कुक्षिः, गर्भाशयः — पत्न्याः कुक्षिमाविशत् अ.क.६२.४०; गर्भः — {dku na bzhugs pa} गर्भस्थितिः द.भू.२६९ख/६१ ३. = {sta zur} कटिः — ग्. {yon pa'i phyag ni dkur bzhag pa} वामहस्तकटिन्यस्तः स.दु.१६७/१६६; जघनम् — {dku shing rta'i yan lag ltar dbyibs shin tu mdzes pa} रथाङ्गसंस्थितसुजातजघनाम् वि.व.२०९क/१.८३ ४. = {dku ba/}
- dku skabs phyin pa
- मृष्टकुक्षिः, अनुव्यञ्जनभेदः ल.वि.५८क/७५; म.व्यु.३०२.
- dku skyob
- = {ral gri} कौक्षेयकः, खड्गः मि.को.४६ख ।
- dku mnye
- प्रा. = {stan} आसनम् श.को.५३; बो.को.६०.
- dku lto
- = {gsus pa'am gsus po/}
- dku lto che ba
- = {gsus po che/}
- dku do
- त्रिकम्, देहावयवविशेषः — अयं कायः पादपादाङ्गुलिजङ्घोरुत्रिकोदरनाभिपृष्ठवंश…ललाटशिरःकपालमात्रसमूहः शि.स.१२८क/१२४.
- dku ba
- = {dri nga ba} पूतिः, दुर्गन्धः; {dri nga ba la dri ma dku ba} छो.को.२३; रा.को.३.२१५.
- dku sbom
- = {dku sbom po/}
- dku sbom po
- = {dku sbo} बृहत्कुक्षिः लो.को.७५; {lus sbom che'am gsus po che} छो.को.२२.
- dku ma rnyongs pa
- पा. अभुग्नकुक्षिः, अशीत्यनुव्यञ्जनेष्वेकम् म.व्यु.३०३.
- dku mtshungs
- सोदरः; सोदर्यः, सहोदरः; द्र.लो.को.७५.
- dku zlum pa
- वृत्तकुक्षिः, अनुव्यञ्जनभेदः ल.वि.५८क/७५; म.व्यु.३०१.
- dku zlum pa'i dpe byad
- = {dku zlum pa/}
- dkur ma brten
- = {dkur mi brten pa/} {dkur mi brten pa} न स्तम्भाकृताः वि.सू.४९क/६२; न स्कम्भाकृताः म.व्यु.८५४९; द्र.— {dku brten pa/} {lag pa dpyi mgor bteg pa} छो.को.२२.
- dkur mi bsten
- = {dkur mi brten pa/}
- dkur bzhag pa
- कटिन्यस्तः — ग्. {yon pa'i phyag ni dkur bzhag pa} वामहस्तकटिन्यस्तः स.दु.१६७/१६६.
- dkus te bor ba
- पूतिमुक्तः म.व्यु.९४३५.
- dkon
- = {dkon pa/}
- dkon cog
- = {dkon mchog/}
- dkon mchog
- रत्नम्, स्वजातिश्रेष्ठः — {sangs rgyas la sogs pa dkon mchog gsum} बुद्धादिरत्नत्रयम् बो.प.२२; {sangs rgyas dkon mchog} बुद्धरत्नम् र.वि.७७ख/७.
- dkon mchog gi za ma tog
- ना. रत्नकरण्डकः, ग्रन्थः म.व्यु.१४०८; {dkon mchog gi za ma tog ces bya ba theg pa chen po'i mdo} रत्नकरण्डकनाम महायानसूत्रम् क.त.११७.
- dkon mchog ta la la
- ना. रत्नोल्का, ग्रन्थः म.व्यु.१३७५; {dkon mchog ta la la'i gzungs zhes bya ba theg pa chen po'i mdo} रत्नोल्कानामधारणीमहायानसूत्रम् क.त.१४५.
- dkon mchog sprin
- ना. रत्नमेघः, ग्रन्थः म.व्यु.१३३७; {dkon mchog sprin zhes bya ba theg pa chen po'i mdo} रत्नमेघनाम महायानसूत्रम् क.त.२३१.
- dkon mchog blo gros
- ना. रत्नमतिः, राजकुमारः — चन्द्रसूर्यप्रदीपस्य तथागतस्यार्हतः सम्यक्संबुद्धस्य पूर्वं कुमारभूतस्यानभिनिष्क्रान्तगृहावासस्य अष्टौ पुत्रा अभूवन् । तद्यथा…रत्नमतिश्च नाम स.पु.८ख/१२.
- dkon mchog 'byung gnas
- • पा. रत्नाकरः, बोधिसत्त्वसमाधिविशेषः म.व्यु.७४१; • ना. रत्नाकरः १. बोधिसत्त्वः म.व्यु.६६० २. षोडशसु सत्पुरुषेषु एकः स.पु.२क/२.
- dkon mchog brtsegs pa
- ना. रत्नकूटः, ग्रन्थः म.व्यु.१३६४; श.को.५४.
- dkon mchog za ma tog
- = {dkon mchog gi za ma tog/}
- dkon mchog gsum
- त्रिरत्नम्, बुद्धादिरत्नत्रयम् (१. {sangs rgyas dkon mchog} बुद्धरत्नम्, २. {chos dkon mchog} धर्मरत्नम्, ३. {dge 'dun dkon mchog} सङ्घरत्नम्) द.भू.२०४ख/२४.
- dkon mchog gsum gyi 'bangs
- ना. त्रिरत्नदासः, कश्चित् पुरुषः श.को.५५.
- dkon mchog gsum la dad pa mi phyed pa rab tu thob pa'i mthar thug pa
- पा. त्रिरत्नाभेद्यप्रसादनिष्ठागमनता, दशसु ज्ञानपरिपाचकधर्मेषु एकः द.भू.२०४ख/२४.
- dkon pa
- = {rnyed par dka' ba} दुर्लभः, दुष्प्रापः — सुलभा याचका लोके दुर्लभास्त्वपकारिणः बो.अ. ६.१०६; म.व्यु.२६५५; अतिदुर्लभः बो.अ.४.१५; सुदुर्लभः लो.को.७८.
- dkon po
- = {dkon pa/}
- dkon mo
- = {dkon pa/}
- dkor
- १. ( {nor spyi'i ming yin yang phul ba'i rdzas la phal cher dkor zer} छो.को.२३) धनम् अ.सा. ४४१क/२४८; वित्तम् अ.को.२.९.९०; अर्थः वि.व.१५५क/१.४३; स्वम् बो.अ.८.१२३; द्रव्यम्; वसु लो.को.७८ २. कोषः — {dkor gyi bla} कोषाध्यक्षः जा.मा.१७/९; गञ्जः — {dkor gyi bla} गञ्जपतिः म.व्यु.३७०१; कोशसंपत् — न पाति यः शुल्कपथोपकारिणं विरोधमायाति स कोशसंपदा जा.मा.२७६/१६०;
- dkor khang
- अर्थाधिकरणम् — ततो राजा निर्गत्य अर्थाधिकरणे निषण्णः । ब्राह्मणो वेलामो जयेनायुषा च वर्धयित्वा निषण्णः कथयति । किमर्थं देवः शोकागारे प्रविश्यावस्थित इति वि.व.१५५क/१.४३; अथ चक्ररत्नमुत्तरां दिशमभिनिर्जित्योत्तरमहासमुद्रं प्रत्युत्तीर्य तामेव राजधानीमागत्योपर्यर्थाधिकरणस्योच्छ्रापितमिवास्थात् वि.व.१३८क/१.२७; चित्रगृहम् — {rgyal po'i dkor khang} भूभृतां चित्रगृहे ब.मा.१६२क ।
- dkor gyi bla
- = {dkor bla/}
- dkor bla
- = {dkor gyi bla} कोषाध्यक्षः जा.मा.१७/८; गञ्जपतिः म.व्यु.३७०१.
- dkos thag pa
- = {nyam thag pa} आर्तः — {sdug bsngal gyis dkos thag pa} दुःखार्तम् अ.श.१०१ख/९१; पीडितः — {nad kyis dkos thag pa} रोगैः पीडितः अ.श.४१क/३६; परिपीडितः — {ngal bas dkos thag pa} श्रमपरिपीडिताः अ.श.३८क/३३.
- dkyil
- १. = {dbus} मध्यः वि.सू.६क/६; प्र.अ.२३६-५/५१४; तलम् — {nam mkha'i dkyil} नभस्तलम् त.स.९५ख/८४४; र.वि.४.६३ २. = {dkyil 'khor} मण्डलम् — {dkyil ni snying po zhes brjod de} मण्डलं सारमित्युक्तम् हे.त.१७ख/५६.
- dkyil krung
- = {skyil krung /}
- dkyil dkrung
- = {skyil krung /}
- dkyil dkrungs
- = {skyil krung /}
- dkyil 'khor
- • सं. १. मण्डलम् [1] चक्राकारेण वेष्टनम् {sa'i dkyil 'khor} भुवनमण्डलम् अ.क.३९.५५; {rlung gi dkyil 'khor} वायुमण्डलम् अभि.को. ३.४५; {chu'i dkyil 'khor} उदकमण्डलम् वि.प्र.२५२ख/२.६५; {bzhin gyi dkyil 'khor} मुखमण्डलम् म.व्यु.३९४०; {nu ma'i dkyil 'khor} स्तनमण्डलम् अ.क.१४.१२७; मण्डलकम् — वायुमण्डलकम् श्रा.भू.१८७क/४६२; बिम्बः, ओ बम् — {bzhin gyi dkyil 'khor} वदनबिम्बः अ.क.६८.२१; वलयः वि.प्र.११२क/१३ [2] सूर्यचन्द्रयोः परिवेशः {nyi ma'i dkyil 'khor} सूर्यमण्डलम् र.वि.१.१५३; {zla ba'i dkyil 'khor} चन्द्रमण्डलम् अ.सा.६८क/३७; तत्पर्यायाः परिवेशः (°षः), परिधिः, उपसूर्यकम् अ.को. १.३.३२ [3] = {tshogs pa} समूहः {sangs rgyas kyi 'khor gyi dkyil 'khor gyi nang du} बुद्धपर्षन्मण्डलमध्ये सू.अ.१४७ख/२८; {chom rkun dkyil 'khor} चौरमण्डलम् अ.क.१४.१३२; {lha min dkyil 'khor mtha' dag ni/} {de yi pha rol gnon pas nyams} तत्पराक्रमविध्वस्तसमस्तासुरमण्डलः अ.क.४.९८ [4] = {yul 'khor} देशः {kha che'i dkyil 'khor} काश्मीरमण्डलम् अ.क.७०.२; • पा. (तं.) मण्डलम् १. दशसु मन्त्रतत्त्वेष्वेकम् — {dkyil 'khor dbang po dkyil 'khor la} मण्डले मण्डलेशः वि.प्र.३२क/४.६; {sngags kyi de nyid bcu'i gras shig} बो.को.६३ २. मण्डलः, चतुर्विधेषु बलविन्यासेष्वेकः मि.को.४७ख ३. चक्रम् — {dkyil 'khor de bzhin nyid rgyas btab/} {de bzhin mkha' mnyam stong pa nyid} तथतामुद्रितं चक्रं खमिव शून्यता तथा स.उ.३.८.
- dkyil 'khor khang pa
- = {dkyil 'khor gyi khang pa/}
- dkyil 'khor gyi khang pa
- मण्डलगृहम् वि.प्र.७२ख/४.१३५; मण्डलागारम् — मण्डलागारमध्ये च वर्तयेन्मण्डलं वरम् हे.त.११ख/३४.
- dkyil 'khor gyi cho ga
- मण्डलविधिः क.त.१८८२, १९८३.
- dkyil 'khor gyi snying po
- मण्डलगर्भः — दिव्या धूपादयः । आदिशब्देन धर्मशङ्खादयोऽष्टकुम्भाः । एते मण्डलगर्भे सहजकायः वि.प्र.५६क/४.९७.
- dkyil 'khor gyi thig
- मण्डलसूत्रम् वि.प्र.९९क/३.१९.
- dkyil 'khor gyi thig gdab pa
- मण्डलसूत्रम् क.त.२५०५; द्र. {thig gdab pa/}
- dkyil 'khor gyi gnas
- मण्डलस्थानम् — इति मण्डलस्थाननियमः वि.प्र.९३ख/३.५.
- dkyil 'khor gyi rnam pa
- मण्डलाकारः — इत्येवं सप्तादिभिर्मासैर्जातकस्य बाह्ये वज्रिणश्च त्रिभुवनसकलं स्कन्धधात्वायतनादिकं मण्डलाकारमुक्तं बालजनानां चित्तस्थिरीकरणार्थम् वि.प्र.४५ख/४.४७.
- dkyil 'khor gyi dbang po
- = {dkyil 'khor gyi gtso bo} मण्डलेशः, मण्डलनायको देवः वि.प्र.४६क/४. ४८; {dkyil 'khor dbang po dkyil 'khor la} मण्डले मण्डलेशः वि.प्र.३२क/४.६; = {dkyil 'khor bdag po/}
- dkyil 'khor gyi gtso bo
- = {dkyil 'khor gyi dbang po} मण्डलाधिपः स.दु.२३३/२३२; मण्डलेशः वि.प्र.२४४ख/२.५७; = {dkyil 'khor bdag po/}
- dkyil 'khor gyi slob dpon
- मण्डलाचार्यः म.मू. ११६क/२५.
- dkyil 'khor gyi lha
- मण्डलदेवः — {dkyil 'khor gyi lha la bstod pa rin po che sgyu 'phrul sbyin pa zhes bya ba} मण्डलदेवस्तोत्ररत्नमायादाननाम क.त.१४४१; माण्डलेयः (= {dkyil 'khor pa}) वि.प्र.२४४ख/२.५७.
- dkyil 'khor dgod pa
- मण्डलविन्यासः स.दु.२३३/२३२.
- dkyil 'khor rgyal mchog
- मण्डलराजाग्री, समाधिविशेषः स.दु.१७१/१७०; इह मण्डलराजाग्रीं कर्मराजाग्रीं बिन्दुयोगं सूक्ष्मयोगं भावयित्वा वि.प्र.६८क/४.१२३.
- dkyil 'khor rgyal mchog gi ting nge 'dzin
- = {dkyil 'khor rgyal mchog/}
- dkyil 'khor lnga 'bab byed pa
- वि. पञ्चमण्डलवाहकः — पञ्चरश्मिमयः प्राणः पञ्चमण्डलवाहकः वि.प्र.६२ख/४.११०.
- dkyil 'khor can
- १. मण्डली — {me tog gi dkyil 'khor can} कुसुमकेतुमण्डली म.व्यु.३४१६ २. माण्डलेयः हे.त.१३क/४०; मण्डलमध्यवर्तिनो माण्डलेयाः यो.र.१३५; = {dkyil 'khor pa/} {dkyil 'khor gyi lha/} 3. मण्डलकम्, कुष्ठरोगभेदः अ.को.२.६.५४ ४. = {zla ba/}
- dkyil 'khor chen po
- महामण्डलम् — महामण्डलं द्वारसीम्न इति । गर्भमण्डलसूत्रेभ्यो द्विगुणसूत्रैर्वाङ्मण्डलं भवति द्वारसीम्नः वि.प्र.११८ख/३.३६.
- dkyil 'khor chen po can
- ना. महामण्डलिकः, नागः म.व्यु.३३५५.
- dkyil 'khor chen po'i slob dpon
- महामण्डलाचार्यः — अधिपतिकरणाय दशमुद्रा देयाः । महामण्डलाचार्यपदाभिलाषिणेति तथागतनियमः वि.प्र.१५८ख/३.११९.
- dkyil 'khor thig
- = {dkyil 'khor gyi thig/}
- dkyil 'khor du dbang bskur ba
- मण्डलाभिषेकः — {dkyil 'khor du dbang bskur ba'i cho ga} मण्डलाभिषेकविधिः क.त.१७०९.
- dkyil 'khor drug cu'i rtsa'i bdag nyid
- वि. षष्टिमण्डलनाड्यात्मकम् — नाभौ नाडीचक्रं नवहतभुजगं द्वासप्ततिनाडिकात्मकं, द्वादशराशिनाड्यात्मकं षष्टिमण्डलनाड्यात्मकम् वि.प्र.६३क/४.११०.
- dkyil 'khor bdag po
- मण्डलेशः, मण्डलनायकः हे.त.९क/२६; मण्डलाधिपः हे.त.२१क/६८; मण्डलाधिपतिः — इति मण्डलाधिपतिनियमः वि.प्र.२३७ख/२.४०.
- dkyil 'khor pa
- माण्डलेयः वि.प्र.११८क/३.३६; माण्डलेयकः — त्रैधातुकमयं कूटं प्राणिनो माण्डलेयकाः । तन्मध्ये झटिताकारं योगी स्याद् मण्डलाधिपः स.त.३.४; = {dkyil 'khor gyi lha/} {dkyil 'khor can/}
- dkyil 'khor dbang po
- = {dkyil 'khor gyi dbang po/}
- dkyil 'khor 'bri ba'i las la mkhas pa
- वि. मण्डलालेख्यकर्मवित् — दशतत्त्वपरिज्ञाता मण्डलालेख्यकर्मवित् । मन्त्रव्याख्याकृदाचार्यः प्रसन्नात्मा जितेन्द्रियः वि.प्र.९१क/३.३.
- dkyil 'khor bzhengs pa
- मण्डलवर्तनम् वि.प्र.९२ख/३.५.
- dkyil 'khor bzhengs par bya
- मण्डलं वर्तयेत् हे.त.३ख/८.
- dkyil 'khor yongs su mi zad pa
- अपर्यादत्तमण्डलः, बोधिसत्त्वविमोक्षः — अहं कुलपुत्र, अपर्यादत्तमण्डलस्य बोधिसत्त्वविमोक्षस्य लाभी ग.व्यू.३८७क/९४.
- dkyil 'khor rig pa
- मण्डलविद्या स.दु.२३३/२३२.
- dkyil 'khor gshegs su gsol ba
- मण्डलविसर्जनम् — इति मण्डलविसर्जननियमः वि.प्र.१८२क/३.२०२.
- dkyil mo krung
- = {skyil krung /}
- dkyil mo dkrung
- = {skyil krung /}
- dkyu
- = {dkyu ba/}
- dkyu ba
- क्रि. (वर्त., भवि.; सक.; भूत. {dkyus pa/} विधौ {dkyus/}) = {rgyu ba to run a race} श.को. ५७; {rgyug tu 'jug pa} बो.को.६४.
- dkyu sa
- अश्वधावनभूमिः {rta dkyu sa} छो.को.२४; {rta rgyug sa'i lam} बो.को.६४; {a race}-{course} श. को.५७; द्र.— {dkyus sa bstan pa'i rta thags thogs med par rgyug pa bzhin} दृष्टभूमिनिःसङ्गाश्वधावनवत् अभि.सू.४.
- dkyus
- • क्रि. [1] = {dkyu ba} इत्यस्य भूत. [2] {dkyu ba} इत्यस्य विधौ; • सं. १. दीर्घम्, आयतम् — {dkyus su 'khor lo'i nyis 'gyur} चक्रद्विगुणितो दीर्घम् स.उ.१७.२०; आयतम् श.को.५७ २. = {dkyus ma/} {dkyus pa} क्रि. {dkyu ba} इत्यस्य भूत.; {mgyogs por dkyus zin pa} छो.को.२४.
- dkyus ma
- १. प्रकृतः, प्रकरणप्राप्तः — ततश्च प्रतिज्ञातार्थाकरणात् वादिनो निग्रहाधिकरणमिति प्रकृतेन सम्बन्धः ( {dkyus ma dang sbrel}) वा.टी.५३क/५ २. = {phal pa} प्राकृतः श.को.५७; अवरः लो.को.८१; {phal pa'am spyir btang} बो.को.६५.
- dkyus ring
- = {dkyus ring ba/}
- dkyus ring po
- = {dkyus ring ba/}
- dkyus ring ba
- वि. दीर्घम् — {mig dkyus ring ba} दीर्घेक्षणा वि.व.२१५क/१.९१; आयतम् श.को.५७; विसृतायतम् — {mig dkyus ring ba la pad+ma gzhon nu 'dra ba} विसृतायतनवकमलसदृशनयनाम् वि.व.२०९क/१. ८३; विशालम् — {mig ni dkyus ring ba} विशालाक्षी गु.स.१२५ख/७६.
- dkyus ring ma
- वि.स्त्री. विशाला — {mig ni dkyus ring ma} विशालाक्षी गु.सि.८.२४.
- dkyel
- गाम्भीर्यम् — {dgongs pa'i dkyel} बुद्धिगाम्भीर्यम् श.बु.३५.
- dkyor 'byin
- = ग्. {yo sgyu/}
- dkri
- = {dkri ba/}
- dkri ba
- • क्रि. (वर्त., भवि.; सक.; भूत. {dkris pa/} विधौ {dkris/}) 1. आवेष्ट्यते — आवेष्ट्यन्ते लोहपट्टैः जा.मा.३५०/२०५ २. वेष्टयेत् — {skud pas ni dkri} सूत्रेण वेष्टयेत् हे.त. ३ख/६; • सं. वेष्टनम् — {mgo dkri ba} शिरोवेष्टनम् वि.सू.६३क/७९.
- dkri ba po
- वि. वेष्टकः, वेष्टनकारकः छो.को.२४/रा.को.४.५०६.
- dkri bar bya
- क्रि. वेष्टयेत् वि.सू.९६क/११५.
- dkri byed
- गुल्मः, अप्रकाण्डवृक्षः {sdong po che ba med pa'i yal ga mang po spungs skyes la} मि.को.१४८ख; तत्पर्यायः {ljon phung} स्तम्बः तत्रैव ।
- dkrig
- = {dkrig pa/}
- dkrig pa
- क्रि. (वर्त., भवि.; सक.; भूत. {dkrigs pa/} विधौ {dkrigs/}) {sprin dang du ba sogs kyis bkang ba'i don} द.को.१९; द्र. {dkrigs pa/}
- dkrigs
- • क्रि. {dkrig pa} इत्यस्य विधौ; • = {dkrigs pa/}
- dkrigs gyur
- = {dkrigs par gyur pa/}
- dkrigs chen
- = {dkrigs pa chen po} महाबिम्बरः, संख्याविशेषः म.व्यु.८००७; मि.को.२०ख ।
- dkrigs chen po
- = {dkrigs chen/}
- dkrigs pa
- • क्रि. {dkrig pa} इत्यस्य भूत.; • सं. १. सङ्घट्टः — संघट्टभिन्नाभ्रसखैः अ.क.२२.१४ २. बिम्बरः, ओ रम् ( विंवरः, ओ रम्), संख्याविशेषः — {gtams pa phrag brgya na dkrigs pa zhes bya'o} शतं कङ्कराणां विंवरं नामोच्यते ल.वि.७६क/१०३; म.व्यु.७९५८, ८००६; शि.स.१७१ख/१६९; • वि. आकुलः — {'bar ba'i tshogs kyis dkrigs pa'i me} ज्वलज्ज्वालाकुलोऽनलः अ.क.८.३४; गहनः लो.को.८२.
- dkrigs pa chen po
- = {dkrigs chen/}
- dkrigs par gyur pa
- भू.का.कृ. = {dkrigs gyur} वलयितम् — शीतला अपि तस्यैता ज्वालावलयिता दिशः अ.क.४७.४७; आसक्तः — {chags sdang dug gis dkrigs gyur} रागद्वेषविषासक्ते अ.क.४४.१९.
- dkris
- • क्रि. [1] {dkri ba} इत्यस्य विधौ [2] {dkri ba} इत्यस्य भूत.; • = {dkris pa/}
- dkris gyur
- भू.का.कृ. आवृतः, वेष्टितः — कृष्णसर्पावृता यत्र शङ्खनाभिर्महौषधिः अ.क.६.७२; वृतः अ.क.३.७.
- dkris pa
- • सं. परिवेष्टनम् — {srad bus dkris pa} सूत्रपरिवेष्टनम् बो.भू.१२५क/१६१; वेष्टनम् लो.को.८३; वलयः — {sbrul gyi 'phreng bas dkris shing dkrugs gyur pa} व्यालावलीवलयाकुलात् अ.क.७.६८; • भू.का.कृ. वेष्टितम् गु.स.१२७क/७९; आवेष्टितम् बो.अ.५.८८; परिवेष्टितम् ल.वि.१४९ख/२२१; वलयितम् अ.को.३.१.८८; पर्यवस्थितम् — तीव्रपर्यवस्थानपर्यवस्थितोऽयम् शि.स. ३८क/३६; अवगुण्ठितम् — विविधवल्लीप्रतानावगुण्ठितबहुतरुविटपे जा.मा.२९८/१७४; संदितम् अ.को.३.१.९३; पिहितम् — उत्तरीयादिना पिहितशीर्षे बो.प.७२; उपनिबद्धम् — {lhan pa rnams kyis dkris pa} पट्टकोपनिबद्धैः वि.व.१५४ख/१.४२; परीतः — {chos log pas dkris} मिथ्याधर्मपरीतः म.व्यु.२४४३; आकुलः — {brgyal bas dkris par gyur} मूर्च्छाकुलाभवत् अ.क.३.७२.
- dkris par gyur pa
- = {dkris gyur/}
- dkrug
- = {dkrug pa/} {dkrug pa} ।। • क्रि. (वर्त., भवि.; सक.; भूत. {dkrugs/} {dkrugs pa/} विधौ {dkrugs/}); ।। • सं. क्षोभः — {grong khyer dkrug pa'i sngags} पुरक्षोभमन्त्रः हे.त.३क/६; मन्थः श.को.५८.
- dkrugs
- • क्रि. {dkrug pa} इत्यस्य विधौ; • व्= {dkrugs pa/}
- dkrugs gyur
- = {dkrugs par gyur pa/}
- dkrugs pa
- • सं. क्षोभः, द्र.— {grong khyer dkrug pa'i sngags} पुरक्षोभमन्त्रः हे.त.३क/६; {dkrugs pa} क्षोभितः अभि.भा.७०ख/११४७; खेदः — {thugs dkrugs pa las} चित्तखेदात् वि.प्र.१५३ख/३.१०२; मोटनम् — शाखाभञ्जनमोटनप्रसरणक्लेशावलीम् अ.क.८०.४९; • वि. क्षोभितः — वितर्कविचारक्षोभिता सन्ततिरप्रसन्ना वर्तते अभि.भा. ७०ख/११४७; आकुलः — {nad kyis dkrugs pa} व्याध्याकुलः बो.अ.५.२४; {bsam pa'i zug rngus dkrugs pa'i yid} चिन्ताशल्याकुलं मनः अ.क.१४.१२०; पर्याकुलः — लोभेर्ष्याद्वेषपर्याकुलमनसः जा.मा.९४/५६; विह्वलः — स भयविह्वलवदनः शि.स.४६ख/४४; विक्लवः — भयविक्लववदनस्य शि.स.४५ख/४३; अभिकीर्णः — तन्निवेशनं सुभैरवं दुःखशताभिकीर्णम् स.पु.३६क/६२; लुलितः — {bag chags kyis ni dkrugs pa'i sems} वासनैर्लुलितं चित्तम् ल.अ.१६५क/११७; विलुण्ठितः अ.क.९३. ९४; उन्मूलितः — {glang pos chu skyes dkrugs pa yi} मातङ्गोन्मूलिताम्भोजः अ.क.३१.२१; घट्टितः अ.क.१०२.१०; विरोलितः म.व्यु.५३३९; लोडितः म.व्यु.६८१९; सङ्कुलः — {'khor ba'i sdug bsngal gyis dkrugs pa'i/} {sems can dbugs ni dbyung bar gyis} आश्वासयिष्यामि सत्त्वान् संसारदुःखसङ्कुलान् स.उ.१८.१९.
- dkrugs par gyur pa
- वि. आकुलितः — व्यालोल्बणक्षितिभृदाकुलितोऽपि सिन्धुर्नैवोत्ससर्ज हृदयादमृतस्वभावम् अ.क.२८.१.
- dkrugs ma
- कलिः — मारकलिविकिरणविनर्दितमवतरामि ग.व्यू.६७क/१५७; विवादः — कलहविग्रहविवादमापन्नानां भिक्षूणां च ग.व्यू.१५२क/२३६; *भ्रमरा — इच्छन्तिका महाभूता भ्रमरा एकबुद्धता । ज्ञानं ज्ञेयो गमं प्राप्तिः सत्त्वानां च भवाभवम् ल.अ.६६ख/१४.
- dkrugs ma byed pa
- डामरिकः — तत्र बहूनि प्राणिशतसहस्राणि चोराणां…डामरिकानां मनुष्यघातकानां परदारसेविनाम् ग.व्यू.२४क/१२१.
- dkrum
- = {dkrum pa/}
- dkrum pa
- • क्रि. (वर्त., भवि.; सक.; भूत. {dkrums/} {dkrums pa/} विधौ {dkrums/}) {bcag nas khrol bur byas pa'i don} द.को.१९; भिनत्ति — तं नारकेयं सिकनतामुष्टिवद्भिन्दन्ति शि.स.४६क/४४; • सं. उद्दलनम् ( {the act of splitting} मो.को.१८८) वि.सू.३०ख/३९.
- dkrums
- क्रि. १. {dkrum pa} इत्यस्य विधौ २. {dkrum pa} इत्यस्य भूत.; = {dkrums pa/}
- dkrums pa
- क्रि. {dkrum pa} इत्यस्य भूत.; {dum bu dum bur byas zin pa} छो.को.२५.
- dkre
- प्रा. = {pho mtshan gyi tog} मणिः, द्र. {glans penis} मो.को.७७४; लिङ्गाग्रम् रा.को.३.५७४; लिङ्गकेतुः, {the glans}-{penis} श.को.५९.
- dkrog
- = {dkrog pa/}
- dkrog pa
- क्रि. (वर्त., भवि.; सक.; भूत. {dkrogs/} {dkrogs pa/} विधौ {dkrogs/}).
- dkrogs
- क्रि. १. {dkrog pa} इत्यस्य विधौ २. {dkrog pa} इत्यस्य भूत. ३. = {dkrogs pa/}
- dkrogs pa
- भू.का.कृ. संक्षोभितः — सर्वाणि च मारभवनानि संक्षोभितानि जिह्मीभूतानि चाभूवन् अ.सा.४५१क/२५५; लुडितः लो.को.८४; मथितः, विलोडितः; द्र.— {'o ma dkrogs zin pa'am bsrubs pa} छो.को.२५.
- dkrogs ma
- मन्थानः, मन्थदण्डकः — {dkrogs ma zho yi skya ba'o} ङ.को.२९६.
- dkrong bskyed
- क्षणोत्पादः {of instantaneous birth}; {instantaneous perception}. {Acc}. {to Le}। x. {in meditation on a certain deity}, {the act of perceiving him to be a reality instantaneously is called dkrong bskyed} श.को. ५९; {skad cig gis bdag ltar bskyed pa'am skad cig dkrong bskyed zer} छो.को.२५; {skad cig dran rdzogs te rang nyid glo bur du lha'i rnam par gsal 'debs pa} बो.को.६७.
- dkrol
- = {dkrol ba/} {dkrol nas} वादयित्वा — {dril bu dkrol nas} घण्टां वादयित्वा वि.प्र.१३८ख/३. ७५; उन्मुच्य — उन्मुच्याभरणं सर्वं प्राहिणोन्निजमन्दिरम् अ.क.७.१८.
- dkrol ba
- • क्रि. १. {'khrol ba} इत्यस्य भवि. २. {'khrol ba} इत्यस्य भूत.; • सं. वादनम् श.को.५९; वादः लो.को.८४; • भू.का.कृ. पराहतः — {sil snyan rnams dkrol} दुन्दुभयः पराहताः सु.प्र.५१ख/१०३; वादितः, द्र.— {dril bu dkrol nas} घण्टां वादयित्वा वि.प्र.१३८ख/३.७५
- bkag
- = {bkag pa/} {bkag ste} आवृत्य जा.मा.३००/१७५; रुद्ध्वा वि.प्र.११२क/१२.
- bkag nas
- = {bkag ste/}
- bkag bzhin
- कृ. वार्यमाणः अ.श.६८क/५९.
- bkag gyur
- भू.का.कृ. रुद्धः — रुद्धा नवाभिलाषेण वैलक्ष्येण निवर्तिता अ.क.४८.१७; निरुद्धः — निरुद्धाशेषदिक्तटम् अ.क.६.१२५.
- bkag nyid
- प्रतिषिद्धत्वम् — {bkag nyid phyir} प्रतिषिद्धत्वात् त.स.९४क/८५७.
- bkag pa
- क्रि. निषिध्यते ल.अ.६५ख/१३; प्रतिषिध्यते त.प.२४०ख/१९५; प्रतिक्षिप्यते त.प. २७९क/१०२६; वारयति अ.श.२०८ख/१९२; वार्यते अ.श.६८क/५९; निवार्यते ल.अ.१५२ख/१०० ; • सं. निषेधः — अतद्भावनिषेधश्च तत्त्वमेवाभिधीयते त.स.१४क/१६१; प्रतिषेधः अ.क.३१.३९; प्रतिक्षेपः अभि.भा.८८क/१२०८; निरासः प्र.प.; उपरोधः, बाधा — अन्यथास्योपरोधः को बाधितेऽन्यत्र धर्मिणि प्र.वा.४.१३७; प्रतिषेधनम् — तन्नेति प्रतिषेधनम् त.स.१४क/१६१; वारणम् ज्ञा.सि. १२.२; बाधनम् प्र.अ.२३१-४/५०२; पिधानम् प्र.अ.८६ख/९४; संन्यासः — {dam bca' ba bkag pa} प्रतिज्ञासंन्यासः वा.टी.१०७क/७३; अर्गला — एते कुशलवर्गस्य मार्गाः स्वर्गे निरर्गलाः अ.क.६.१७६; • भू.का.कृ. निषिद्धः बो.अ.५.८४; अ.क.५९.४७; प्रतिषिद्धः अभि.स्फु.१९१ख/९५३; निराकृतः त.स.९८क/८७२; निरस्तः त.प.१३३क/७१७; वारितः अ.क.७९.४१; विनिवारितः त.स. ८९क/८११; प्रतिषेधितः वि.प्र.१४२क/२१; अपहस्तितः त.स.२४ख/२६१; रुद्धः अ.क.१४.५५; निरुद्धः अ.क.२५.४६; संरुद्धः — सा स्फारतरु-संरुद्धा अ.क.२४.५८; बद्धः — बद्धमार्गस्य बो.अ.७.६; आबद्धः अ.क.४६.१८; आक्षिप्तः का.आ.२.१२१; प्रतिक्षिप्तः लो.को.८४; अपाकीर्णः — सङ्करेतुः पुरुषोऽपाकीर्णो भवता त.प.१९८ख/८६३; प्रतिहतः श.को.५९; अस्तः — {bkag pa zhes bya ba ni spangs pa'o} अस्त इति क्षिप्ते त.प.१७४क/८०६; स्तम्भितः — {dpung gi tshogs 'di su zhig gis bkag} केनैतद्भटबलाग्रं स्तम्भितम् वि.व.१७५ख/१.६०.
- bkag pa nyid
- = {bkag nyid/}
- bkag pa byas pa
- = {bkag byas/}
- bkag pa med pa
- वि. अनिषिद्धः प्र.वा.४.७३; निरर्गलः — एते कुशलवर्गस्य मार्गाः स्वर्गे निरर्गलाः अ.क.६.१७६.
- bkag pa yin
- • क्रि. निषेधति त.प. १७८क/८१६; निषिध्यते त.स.६८ख/६३७; वार्यते त.स.१७ख/१९५ ; • भू.का.कृ. निषिद्धम् — {'jug pa dang dbang bskur ba la sogs pa ni bkag pa yin no} प्रवेशाभिषेकादिकं निषिद्धम् ज्ञा.सि.२१३/१३७.
- bkag par 'gyur
- क्रि. निषिध्यते त.स.१२७क/१०९२; निषेधो भवेत् त.स.११९ख/१०३७.
- bkag par byas pa
- = {bkag byas/}
- bkag byas
- भू.का.कृ. = {bkag par byas pa} प्रतिषिद्धः — शतशः प्रतिषिद्धायां जातौ जातिमदश्च किम् त.स.१३०ख/१११२; त.स.१०६ख/९३२; विनिवारितः — कायस्य हेतुत्वं प्रागेव विनिवारितम् त.स.६९ख/६५३; निरुद्धः — {skyes bu dregs ldan 'gas/} ग्. {yul du gzhan ni bkag byas nas/} {gtong ba} मुक्तः परो युद्धे निरुद्धो दर्पशालिना । पुंसा केनापि का.आ.२.२९१; = {bkag zin/}
- bkag byas nyid
- प्रतिषिद्धत्वम् त.स.१०२क/८९९.
- bkag byas min
- नैव निवार्यते त.स.९९ख/८८१.
- bkag byas zin
- = {bkag zin/}
- bkag med
- = {bkag pa med pa/}
- bkag zin
- भू.का.कृ. प्रतिषिद्धः — साङ्ख्यपक्षः पूर्वं प्रतिषिद्धः अभि.स्फु.११४ख/८०७; निषिद्धः — निषिद्धा पौरुषेयत्वे व्याप्तिः त.स.१०१ख/८९५; विनिवारितः त.स.११०ख/९६१; निरस्तः — पूर्वं हि श्रुतिपरीक्षायां विस्तरेण व्यक्तिर्नित्यस्य निरस्ता त.प.२१८ख/९०७; = {bkag byas/}
- bkag yin
- = {bkag pa yin/}
- bkang
- = {bkang ba/} {bkang ste} पूरयित्वा अ.श. २०८ख/१९२; आपूर्य बो.प.२६; आकृष्य — {gzhu bkang ste} चापमाकृष्य अ.क.३६.४५; {gzhu bkang ste gsad mdzod la} कार्मुकं मण्डलं कृत्वा हन्तव्यः वि.व.२१३क/१.८८.
- bkang nas
- = {bkang ste/}
- bkang ba
- • क्रि. {'gengs pa} इत्यस्य भूत.; • भू.का.कृ. पूर्णः — स्वादनीयभोजनीयस्य शकटं पूर्णमानीतम् वि.व.१२८क/१.१८; परिपूर्णः जा.मा.१७/९; सम्पूर्णः स.दु.२२५/२२४; पूरितः — मुखं पूरितं कृत्वा बो.प.७३; आपूरितः वि.प्र.११२क/१२; परिपूरितः अ.श.१९३ख/१७९; • वि. पूरः — {kha bkang ba ni za mi bya} मुखपूरं न भुञ्जीत बो.अ.५.९२.
- bkad sa
- भक्तशाला — भक्तशालायां भक्तकरणम् वि.सू.७२क/८९; सत्रागारम् — {bkad sa rtsig tu rung ba'i sa phyogs} सत्रागारनिवेशनयोग्यो भूमिप्रदेशः जा.मा.१२४/७२; मण्डपः म.व्यु.५५६२; मि.को.१४०ख ।
- bkan
- = {bkan pa/}
- bkan pa
- • वि. उत्तानम् — {lag pa bkan pas} उत्तानपाणिना वि.सू.३७ख/४७; द्र.— {bkan pa nyid} उत्तानता वि.सू.३३क/४१; {rab bkan} उत्तानकः म.मू. २४७ख/२८०; {steng du bkan pa} उत्तानकः म.मू.२४९क/२८२; • सं. उपनिक्षेपः — {lus bkan pa la'o} पञ्जरोपनिक्षेपे वि.सू.५०क/६३.
- bkan pa nyid
- उत्तानता वि.सू.३३क/४१.
- bkab
- = {bkab pa/}
- bkab ste
- आच्छाद्य अ.श.११९क/१०८; प्रतिच्छाद्य वि.सू.८३क/१००; प्रच्छाद्य वि.व.१९०क/१.६४; पिहित्वा वि.प्र.१११ख/३.३५.
- bkab pa
- • क्रि. ( {'gebs pa} इत्यस्य भूत.) छादयति स्म ल.वि.१८१ख/२७६; • सं. अवगुण्ठनम् — {gdong bkab pa} वदनावगुण्ठनम् ल.वि.८१ख/११०; छायः (: {granting shade} मो.को.४०६) — {myos pas kun tu dmar ba yis/} {bkab pa bzhin gyi zla ba 'di} अयमालोहितच्छायो मदेन मुखचन्द्रमाः का.आ.२.८८; • भू.का.कृ. = ग्. {yogs pa} छन्नः — अथारुणकरच्छन्ने सोच्छ्वासवदने दिने अ.क.१९.७३; प्रतिच्छन्नः — षड्दिग्भागप्रतिच्छन्नः बो.भू.१३५ख/१७४; सञ्छादितः रा.प.२४६क/१४४; अवच्छादितः अभि.सू.५.
- bka'
- १. = {gsung} वचनम् — {sangs rgyas kyi bka'} बुद्धवचनम् अ.सा.२८९ख/१६३; वि.सू.९४क/११२; वाक्यम् बो.अ.२.५७; वाक् — {bde bar gshegs pa'i bka'} सुगतवाक् क.त.३७०९; वचः बो.अ. २.६१; उक्तिः — {bla ma'i bka' las 'das pa yis} गुरूक्तिलङ्घनात् स.सि.३.५; भाषितम् — {dbang phyug bka'} ईश्वरभाषितम् त.स.७२ख/६७६ २. = {bka' lung} आज्ञा — {rgyal po'i bka'} नृपाज्ञा जा.मा.९९/५८; {bla ma'i bka'} गुर्वाज्ञा वि.प्र.१२१ख/३९; शासनम् — {bla ma'i bka'} शासनं गुरोः अ.क.६७. १०; {yab kyi bka' thob nas} पितुः प्राप्य शासनम् अ.क.३१.११; सन्देशः — {rgyal po'i bka'} नृपतेः संदेशः जा.मा.२४६/१४२ ३. = {lung} आगमः, बुद्धवचनम्; द्र.— {sangs rgyas kyi bka' thams cad bod du bsgyur ba de la bka' 'gyur} छो.को.२६; {bka' dang bstan bcos gnyis su phye ba'i bka'} बो.को.६८.
- bka' bakhyon pa
- = {bsdigs pa/} {gshe ba/}
- bka' khra
- = {khra ma} प्रकोषा : {pra ko ShA khra ma'am bka' khra/} {thob thang las byung ba'i rdzas te 'os bab ldan pa'i ming} मि.को.४३ख; द्र.— {khrims thag bcad pa'i dpyad mtshams khra ma} बो.को.६८.
- bka' khrims
- = {khrims} नयः जा.मा.७७/४५; समयः — {phan gdags nan thur bgyi ba'i bka' khrims kyis} समयानुग्रहविग्रहप्रवृत्त्या जा.मा.२४९/१४३; शासनम् जा.मा.७३/४३; क्रियाकारः शि.स.४१ख/३९; व्यवस्था — {chos kyi bka' khrims} धर्मव्यवस्था जा.मा.८२/४८; मर्यादा जा.मा.१२४/७२; दण्डनीतिः — धर्मानुगा तस्य हि दण्डनीतिः जा.मा.१४४/८४; आज्ञाशास्त्रम् मि.को.४३ख ।
- bka' khrims bcas pa
- मर्यादां व्यवस्थापयन्ति मि.को.१४२ख; म.व्यु.५३१६.
- bka' gros
- = {gros} मन्त्रणा, कर्तव्यावधारणार्थमन्त्रणम् बो.को.६९/रा.को.३.६२०; आलोचनम् श.को.६१.
- bka' gros byed
- आलोचनां करोति श.को.६१.
- bka' 'gyur
- आगमानुवादः : {sangs rgyas kyi bka' thams cad bod du bsgyur ba de la bka' 'gyur} छो.को.२६.
- bka' bgro ba
- सङ्गतिः (: {questioning for further information} मो.को.११२८), {debating}; {considering} श.को.६१; {bka' bgro/} {bka' mol bgro bar bya} छो.को.२६.
- bka' bsgo
- = {bka' bsgo ba/}
- bka' bsgo ba
- आज्ञा स.दु.१७३/१७२; द्र.— {bka' bsgo 'bod dang mchod sbyin rnams A hA ba'o} आज्ञाऽऽह्वानाऽध्वराहवाः अ.को.३.३.२०७; {A hA wa ni bka' bsgo dang /} {bod pa dang ni mchod sbyin la'o} ङ.को. ४२६; आज्ञासंकथा लो.को.८७.
- bka' bsgo bar bya
- क्रि. आज्ञापयेत् — ततः क्रोधानाज्ञापयेत् स्वस्वमन्त्रपदः वि.प्र.११०ख/३.३५.
- bka' bsgos pa
- भू.का.कृ. आज्ञापितः ना.ना.२६७ख/३६.
- bka' bcag pa
- आज्ञाभङ्गः अ.क.६३.३७; शासनातिक्रमः, द्र.— {bka' bcag pa} शासनमतिक्रान्तम् अ.श.१४७ख/१३७.
- bka' chad
- = {chad pa} दण्डः, {nyes can la chad pa gcod pa'i ming} मि.को.४४क ।
- bka' mchid
- कथा — {ye shes rgya mtsho'i bka' mchid rnam nges pa} ज्ञानसागरकथाविनिश्चयः रा.प. २३१क/१२४; व्याकृता भदन्त राज्ञः प्रसेनजितो धर्माधिकारिकी कथा वि.व.२८१क/१.९८; संकथा जा.मा.२५२/१४६; उदन्तः (तत्पर्यायाः : वार्ता, प्रवृत्तिः, वृत्तान्तः) अ.को.१.६.७; मि.को.६२ख; संलापः — मुहूर्तं च तयोः संलापोऽभूत् ल.वि.७४क/१००; प्रवादः — {skye bo'i bka' mchid} जनप्रवादः जा.मा.२१३/१२४.
- bka' mchid ngan pa
- कीर्त्युपरोधः — कीर्त्युपरोधावकाशमपि चात्र देवस्य न पश्यामि जा.मा.१५२/८८.
- bka' mchid dam pa bdud rtsi
- परमामृतकथा — प्रज्ञप्तमासनं भगवन्निषीद…परमामृतकथां विसृज सु.प्र.५३ख/१०६.
- bka' mchid du gda' ba
- क्रि. अनुश्रूयते — यादृशगुणरूपौ देव तौ हंसवर्यावनुश्रूयेते तादृशावेव जा.मा.२३९/१३९.
- bka' mchid rnam par gtan la dbab pa
- कथाविमर्शः लो.को.८७.
- bka' mchid gsung bzhin
- वि. संभाषमाणः — संभाषमाणे तु नराधिपे जा.मा.२५२/१४६.
- bka' nyan
- = {bran g}.{yog} आज्ञाकरः, भृत्यः मि.को.८क; किंकरः स.दु.२११/२१०.
- bka' nyan pa
- = {bka' nyan/}
- bka' drin
- प्रसादः — भवत्प्रसादप्रणयात् प्राप्तुमिच्छामि तामहम् अ.क.१७.२४; {bla ma'i zhabs kyi bka' drin gyis} गुरुपादप्रसादतः गु.सि.९.१०; परिग्रहः — जातिस्मरत्वं प्रव्रज्यामहं च प्राप्नुयां सदा ।। यावत्प्रमुदिताभूमिं मञ्जुघोषपरिग्रहात् बो.अ.१०.५१.
- bka' drin ldan pa
- वि. प्रसादी — स कोऽपि पुण्यशीलानामनुभावः प्रसादिनाम् । भवन्ति यत्प्रसादेन निर्विघ्नाश्चित्तवृत्तयः अ.क.२१.४०.
- bka' drin mi gzo ba
- वि. अकृतज्ञः — कृतज्ञैरस्माभिर्भगवन् भगवतो भवितव्यं नाकृतज्ञैः अ.सा.३०क/१७.
- bka' drin stsol
- क्रि. प्रसीद — {mgon pos bka' drin stsol} नाथ प्रसीद मे प्र.सि.३.१६; द्र. {bka' drin gsol/}
- bka' drin mdzad du gsol
- प्रसादं कुरु — {da ltar bka' drin mdzad du gsol} प्रसादं कुरु साम्प्रतम् प्र.सि.३.१४; प्रसादं कर्तव्यम् — {bdag la bka' drin mdzad du gsol} प्रसादं मम कर्तव्यम् ज्ञा.सि.१९. ४; द्र. {bka' drin gsol/}
- bka' drin mdzod
- क्रि. प्रसीद लो.को.८८; द्र. {bka' drin mdzad du gsol/} {bka' drin gsol/} {bka' drin stsol/}
- bka' drin gzo ba
- वि. कृतज्ञः — कृतज्ञैरस्माभिर्भगवन् भगवतो भवितव्यं नाकृतज्ञैः अ.सा. ३०क/१७.
- bka' drin gsol
- क्रि. प्रसीद — {mgon pos de bzhin bka' drin gsol} तथा नाथ प्रसीद मे गु.सि. ५.२४; प्रसादं कुरु ज्ञा.सि.१७.७; द्र. {bka' drin mdzad du gsol/} {bka' drin mdzod/}
- bka' nan
- निग्रहणम् — यदि देवो विजिताविनो राजकुमारस्य निग्रहणं न करिष्यति, देवस्य न चिरेण जीवितेन (‘नचिरेण जीवितं न’ इति पाठः) भविष्यति ग.व्यू.१९२ख/२७४.
- bka' gnang ba
- आज्ञापनम्, तुल. {bka' gnang bar zhu} आज्ञापयतु स.दु.१९५/१९४; आज्ञादानम् ।
- bka' gnang bar zhu
- क्रि. आज्ञापयतु — {bcom ldan 'das kyis bka' gnang bar zhu} आज्ञापयतु भगवान् स.दु.१९५/१९४.
- bka' phrin
- वचनम् — {bcom ldan 'das kyi bka' phrin} भगवद्वचनम् अ.श.५५क/४७.
- bka' 'phrin
- = {bka' phrin/}
- bka' blo
- वचः — {bka' blo mi bde ba} दुर्वचाः बो.भू. ९५ख/१२१; वचनम् — {bka' blo bde ba} सुवचनम् शि.स.१०७क/१०५.
- bka' blo bde ba
- • वि. सुवचाः म.व्यु.२३६६; • सं. सुवचनम् — {bka' blo bde ba'i rnam pa} सुवचनाकारम् शि.स.१०७क/१०५.
- bka' blo mi bde ba
- • वि. दुर्वचाः — स आघातचित्तः स्याद् दुर्वचो विपरीतग्राही विगतप्रेमगौरवः खटुङ्कजातीयः बो.भू.९५ख/१२१; सुदुर्वचाः — सुदुर्वचो भोति गुरुभिः चोदितः शि.स.६५क/६४; • सं. दुर्वचनम्, द्र.— {bka' blo bde ba'i rnam pa} सुवचनाकारम् शि.स.१०७क/१०५; दौर्वचस्यम् — {bka' blo mi bde ba'i dge 'dun lhag ma} दौर्वचस्यसंघावशेषः वि.सू.२२क/२६.
- bka' blo mi bde ba'i dge 'dun lhag ma
- पा. (विन.) दौर्वचस्यसंघावशेषः, संघावशेषविशेषः वि.सू.२२क/२६.
- bka' blo mi bde ba'i lhag ma
- = {bka' blo mi bde ba'i dge 'dun lhag ma/}
- bka' blon
- अमात्यः लो.को.८९; द्र.— {rgyal po'i bka' la yo 'gal 'chos pa'i blon po} बो.को.७६; {blon chen} छो.को.२७.
- bka' dbang
- मन्त्री लो.को.८९; {bka' dbang gros pa gros kyi snod/} {blo ldan khrims kyi kha lo pa/} {mdun na 'don dang sna chen po/} {gzhung lugs 'dzin sogs blon po'o} ङ.को. २५७.
- bka' btsan
- = {bka' btsan pa/}
- bka' btsan pa
- आदेयवाक्यम् — नहि शास्तुरेव सन्निधौ शक्यो भेत्तुम्, तथागतानां दुष्प्रसहत्वाद्, आदेयवाक्यत्वाच्च अभि.भा.२१७-२/७२७; {gtan la phab pa'i bka'} छो.को.२८.
- bka' stsal
- = {bka' stsal pa/} {bka' stsal nas} उक्त्वा अ.क.२२.४६; आदिश्य अ.क.९.८.
- bka' stsal to
- = {bka' stsal pa/}
- bka' stsal du gsol
- क्रि. आज्ञाप्यताम् — राजोवाच, स्वागतम् । आज्ञाप्यतां केनार्थ इति जा.मा.२३/१२.
- bka' stsal pa
- • क्रि. १. अवदत् अ.क.२५. ७५; अगदत् लो.को.८९; अभाषत ल.अ.७३क/२१; समभाषत अ.क.१७.२५; अवोचत् ल.अ.६१क/६; कथयामास हे.त.१६ख/५२; आमन्त्रयामास — {byang chub sems dpa' de dag la bka' stsal pa} तान् बोधिसत्त्वानामन्त्रयामास स.पु.८१ख/१३८; भाषते स्म अ.श.२७ख/२४; आमन्त्रयते स्म अ.श.२०९क/१९३; अ.सा.२ख/२; उवाच लो.को.९०; प्रोवाच — {bcom ldan rgyal bas bka' stsal pa} प्रोवाच भगवान् जिनः अ.क.१५.२३; आह — {bcom ldan 'das kyis bka' stsal pa} भगवानाह अ.श.२ख/१; प्राह अ.क.२७.४९; उदाहृतवान् स.पु.४३ख/७५ २. भाषते अ.श.९०क/८१; आमन्त्रयते वि.व.१२२क/१.१०; आज्ञापयति ना.ना.२६८क/३९; • सं. आज्ञा जा.मा.३३१/१९३; आज्ञप्तिः — आज्ञप्तिं लोकनाथस्य स्मरन्ता स.पु.१०३ख/१६५; आदेशः वि.प्र.१५८ख/३.११९; वचनम् — गुरुजनवचनानुवर्तिनः जा.मा.१२५/७३; • भू.का.कृ. उक्तः — उक्तो भगवता अ.क.३७.१३; भाषितः — भगवता भाषितम् अभि.भा.५क/८८२; आज्ञप्तः म.मू.३०४ख/४७४; आख्यातः अभि.सू.५; आज्ञा दत्ता वि.व.१३५ख/१.२४.
- bka' stsal ba
- = {bka' stsal pa/}
- bka' stsal ba yin
- क्रि. आज्ञापयति अभि.भा. ५ख/८८२.
- bka' stsal bar gsol
- क्रि. आज्ञापयतु अ.सा. १७५ख/९८; ज्ञा.सि.२१९/१४०; = {bka' stsol cig/}
- bka' stsol
- = {bka' stsol cig/}
- bka' stsol cig
- क्रि. आज्ञापयतु जा.मा.२९४/१७१; = {bka' stsal bar gsol/}
- bka' bzhin bgyid pa
- वि. = {bka' bzhin byed pa} आज्ञाकरः ल.अ.५७ख/३; अनुयात्रिकः वि.व.१३७ख/१.२७; = {bka' bzhin mdzad pa/}
- bka' bzhin byed pa
- वि. = {bka' bzhin bgyid pa} आज्ञाकरः म.व्यु.२३५८; मि.को.१२३ख; {rtag tu bla ma'i bka' bzhin byed} गुरोराज्ञां सदा करः ज्ञा.सि.१४.८; आदेशकारिणी गु.सि.८.२७; अनुयात्रिकः वि.व.१३७ख/१.२७; = {bka' bzhin mdzad pa/}
- bka' bzhin 'tshal
- एवम् — {btsun pa bka' bzhin 'tshal} एवं भदन्त वि.व.१३१ख/१.२०.
- bka' bzhin mdzad pa
- वि. = {bka' bzhin byed pa} आज्ञाकरः प्र.सि.३.१३; = {bka' bzhin bgyid pa/}
- bka' yang dag pa'i tshad ma
- आज्ञासम्यक्प्रमाणम् — {bka' yang dag pa'i tshad ma zhes bya ba mkha' 'gro ma'i man ngag} आज्ञासम्यक्प्रमाणनामडाकिन्युपदेशः क.त.२३३१.
- bka' yis grub
- = {bka' yis grub pa/}
- bka' yis grub nyid
- आज्ञासिद्धत्वम् — आज्ञासिद्धत्वमन्यत्र वाङ्मात्रात् किन्नु वा भवेत् त.स.१३०ख/१११४.
- bka' yis grub pa
- आज्ञासिद्धम् — पुराणं मानवो धर्मः साङ्गो वेदश्चिकित्सितम् । आज्ञासिद्धानि चत्वारि न हन्तव्यानि हेतुभिः त.स.१३०ख/१११४.
- bka' la nyan pa
- = {bka' nyan/}
- bka' la gtogs pa
- मन्त्री म.व्यु.३६८०.
- bka' lung
- आज्ञा — {ston pa'i bka' lung} शास्तुराज्ञा वि.व.१८२क/२.१०७; {rgyal po'i bka' lung} नृपस्याज्ञा जा.मा.१२६/७३; शासनम् अ.को.२.८.२५; शिष्टिः मि.को.४३क; वचनम् — {sangs rgyas kyi bka' lung} बुद्धवचनम् बो.भू.१३९क/१७९.
- bka'i 'khor los sgyur ba
- वि. आज्ञाचक्रवर्ती — अथ देवनागानां मणय आज्ञाचक्रवर्तिनो महारत्नाभिषेके पञ्चवर्णा भवन्ति वि.प्र.१४९ख/३.९६.
- bka'i dbang bskur ba
- आज्ञाभिषेकः — {de nas dam tshig dang bka'i dbang bskur ba sbyin no} ततः समयं दद्यादाज्ञाभिषेकं च स.दु.२१७/२१६.
- bkar
- १. = {bkar ba/} 2. = {bka' la/}
- bkar te
- निष्कृष्य अभि.स्फु.१३७ख/८५१.
- bkar ba
- • सं. उच्चाटनम् लो.को.९१; निष्कर्षणम्, द्र.— {bkar te} निष्कृष्य अभि.स्फु.१३७ख/८५१; अपसारणम्, द्र.— {ma bkar ba} अनपसारितः वि.सू.८७क/१०५; बहिष्करणम्, द्र.— {bkar ba} बहिष्कृतः अभि.भा.२०३-५/६४५; • भू.का.कृ. अपसारितः — । {ma bkar ba} अनपसारितः वि.सू.८७क/१०५; बहिष्कृतः अभि.भा. २०३-५/६४५.
- bkal
- = {bkal ba/} {bkal te} = {bkal nas/} {bkal nas} लर्दयित्वा — {khal bkal nas} स्थोरां लर्दयित्वा वि.व.३५६ख/२.१५७; आरोप्य — {zong bkal nas} पण्यमारोप्य वि.व.३५६क/२.१५६.
- bkal ba
- =I. १. कर्तितम् — {bkal ba'i skud pa} कर्तितसूत्रम् म.मू.१६८क/८७ २. अभिनिर्हारः — {skud par bkal ba} सूत्राभिनिर्हारः श्रा.भू.६७ख/१६१; कर्तनम् {II}. आक्रान्तः — {khal bkal ba} भाराक्रान्तः त.प.२९१ख/२९५; द्र.— {khal bkal nas} स्थोरां लर्दयित्वा वि.व.३५६ख/२.१५७; {zong bkal nas} पण्यमारोप्य वि.व.३५६क/२.१५६.
- bkas
- १. = {bkas pa/} 2. = {bka' yis/}
- bkas gnang
- आदेशः — {bkas gnang khyad par} आदेशविशेषः त.सि.२५५/१६९.
- bkas pa
- • सं. पाटनम् म.व्यु.६९४४; कर्तनम्; • भू.का.कृ. कृत्तम्, छिन्नम् अ.को.३.१.१०१; प्रच्छिन्नम् लो.को.९१.
- bkug
- = {bkug pa/} {bkug ste} आकृष्य वि.प्र.४६ख/४.४९; आहूय वि.व.२१०क/८५; आनयित्वा ल.वि.१८१क/२७५; आनाय्य — {bkug ste 'di dag ci zhes dris} किमेतदिति प्रपच्छ तानानाय्य अ.क.७.५२; आदाय — {mthus bkug ste} बलादादाय वि.सू.४क/३.
- bkug nas
- = {bkug ste/}
- bkug pa
- • क्रि. ( {'gugs pa} इत्यस्य भूत.) आवाहयति स्म — सरस्वतीमावाहयति स्म सु.प्र.२९ख/५७; • सं. आकर्षणम् — निगडबद्धपुरुषाकर्षणे निगडाकर्षणवत् त.प.२३६क/१८७; • भू.का.कृ. आकृष्टः वि.प्र.६९क/४.१२४; {lcags kyus brtan bkug} अङ्कुशदृढाकृष्टाम् गु.सि.९.३७; कृष्टः अ.क.२०.२१; आकुञ्चितः म.मू.२४८ख/२८१; आवर्त्तितः — {thur du bkug pa dag la} भुग्नावर्त्तितेषु त.प.२८५ख/२८२; आहूतः अ.क.२१.६५; वशीकृतः म.मू.१८९क/१२३.
- bkum
- = {bkum pa/} {bkum ste} हत्वा जा.मा.३०८/१७९.
- bkum pa
- • भू.का.कृ. = {bkums pa} हतः — अलमलं महाराज हतं हत्वा जा.मा.३०८/१७९; {bkum ste} हत्वा जा.मा.३०८/१७९; प्रघातितः — {rta rgod ma zhig bkum mo} वडवा प्रघातिता वि.व.२००ख/१.७४; • सं. वधः — {dgra bcom pa dag bkum pa} अर्हद्वधः लो.को.९२; • भू.का.कृ. बद्धम् — {ci'i slad du sgo rnams bkum} कस्यार्थे द्वाराणि बद्धानि वि.व.१८९क/१.६३; जृम्भीकृतम् — {chab sgo thams cad kyang bkum mo} सर्वद्वाराणि जृम्भीकृतानि का.व्यू.२१४क/२७३.
- bkum par gyur
- भू.का.कृ. हतः जा.मा.३०८/१७९; प्रघातितः लो.को.९२.
- bkums pa
- मारितः लो.को.९२; {bsad pa'i ming ste khums su bcug pa} छो.को.२८; द्र. {bkum pa/}
- bkur
- = {bkur ba/}
- bkur gyur pa
- भू.का.कृ. मतः — {skye bo mang pos bkur gyur pa} जनस्य महतो मतः अ.क.२६.१०.
- bkur 'gyur
- = {bkur bar 'gyur} 1. क्रि. पूज्यते लो.को.९३ २. वि. पूजितः — {bdag ni bkur 'gyur 'di la min} पूजितोऽहमयं न तु बो.अ. ८.१४९.
- bkur sti
- सत्कारः, {bkur sti ni gus pas stan gding ba dang zhabs la phyag 'tshal ba la sogs pa'i mchod pa} सत्कारो गौरवेण आसनदानपादवन्दनादिपूजा बो.प.५६; {mgron du bya ba'i bkur sti} अतिथिसत्कारः जा.मा.३१०/१००; सत्कृतिः अ.क.१४.६३; सत्कृतम् अ.क.४६.११; शुश्रूषा अ.क.९३.१०; परिचर्या जा.मा.२९/१६; पर्युपासनम् जा.मा.२५७/१४९; मानः — पूजयत्यर्थमानैर्यान् बो.अ.६.४; सम्मानः वि.व.१२७क/१.१६; सम्मानना बो.भू.१७१क/२२६; सन्नतिः जा.मा.६१/३६; कारः — न शक्नोमि दारिद्र्यदोषाद्भगवतः कारान् कर्तुम् अ.श.८०ख/७१; गौरवम् — शीलं कृतज्ञता क्षान्तिः प्रामोद्यं महती कृपा । गौरवं गुरुशुश्रूषा वीर्यं दानादिकेऽष्टमम् अभि.अ.१.५२; सेवा श.को.६७.
- bkur sti bgyi
- = {bkur stir bgyi/}
- bkur sti bgyis pa
- वन्दितः — सर्वदेवपूजितनमस्कृताय वन्दिताय का.व्यू.२०५क/२६३.
- bkur sti chung ba
- असत्कारः — नैव खल्वहं महाराज असत्कारप्रकृतत्वादक्षमया वा प्रणुद्यमानो गच्छामि जा.मा.२६१/१५१.
- bkur sti rnyed pa
- वि. सत्कारलाभी अभि.सू.५.
- bkur sti bya
- • क्रि. सत्करिष्यामि — {ston pa la bkur sti bya'o} शास्तारं सत्करिष्यामः अ.श.५क/४; • = {bkur stir bya ba/}
- bkur sti bya ba
- = {bkur stir bya ba/}
- bkur sti byas pa
- • क्रि. उपस्थीयते — {sman gyis bkur sti byas} भैषज्यैरुपस्थीयते वि.व.१५६ख/१. ४५; • भू.का.कृ. सत्कृतः वि.व.१३४क/१. २३; सत्कारः कृतः अ.श.२६ख/२२; कारः कृतः अ.श.१६९क/१५७.
- bkur sti byed pa
- • क्रि. सत्करोति ल.अ.१३२ख/७८; सत्कारं करोति अ.श.१८२क/१६८; गुरुकरोति द.भू.१८२ख/१२; • सं. सत्कारः, मानना म.व्यु.१७५०.
- bkur sti byed par 'gyur
- क्रि. सत्कारं करिष्यति — अयं मम श्रावकः काश्यपो भिक्षु-स्त्रिंशतो बुद्धकोटीसहस्राणामन्तिके सत्कारं करिष्यति, गुरुकारं माननां पूजनामर्चनामपचायनां करिष्यति स.पु.५४ख/९७.
- bkur sti ma yin pa
- असत्कारः वि.व.१२४ख/१.१३.
- bkur sti ma yin pas skrag pa
- वि. असत्कारभीरुः वि.व.३१७क/१.१३०.
- bkur stir bgyi
- कृ. सत्कर्तव्यः सु.प्र.३४क/६५.
- bkur stir bya ba
- • सं. सत्कारः, मानना म.व्यु.१७६०; • कृ. सत्करणीयः — अनयैव हि कौशिक प्रज्ञापारमितया पृथिवीप्रदेशः सत्त्वानां चैत्यभूतः कृतो वन्दनीयो माननीयः पूजनीयोऽर्चनीयोऽपचायनीयः सत्करणीयो गुरुकरणीयः अ.सा.५०क/२८; सम्माननीयः जा.मा.६०/३६.
- bkur stir byas pa
- = {bkur sti byas pa/}
- bkur stir byed pa
- = {bkur sti byed pa/}
- bkur ba
- • सं. १. नयनम् वि.सू.७०ख/८७; उपनयनम् — {rang gi gnas su bkur bar mi 'grub na} असंभवे स्वस्थानोपनयनस्य वि.सू.९७क/११६; आनयनम् — {'ga' yang bkur ba la sbyar bar mi bya'o} नानयने यस्य कस्यचिन्नियुञ्जीत वि.सू.७०ख/८७; हिण्डनम् — {khyogs kyis bkur ro} शिविकायां हिण्डनम् वि.सू.१००क/१२१; वहनम् वि.सू.९९ख/१२०; प्रेषणम्, द्र.— {bkur ba'i spang ba} प्रेषितनैःसर्गिकः वि.सू.२५क/३१ । २. सत्कृतिः बो.प.२०; मानः — {mkhas pa bkur ba 'dod pa rnams} मानकामा मनीषिणः अ.क.४८.२८; सम्मानः अ.श.८२ख/७३; स्तोभः अभि.अ.२.२०; • भू.का.कृ. सम्मतः — {skye bo dag gis bkur ba} जनसम्मतः अ.क.६०.२८; वि.व.१३४क/१.२३; महितः श.बु.१३१; स्तोभितः म.व्यु.२६१४; अर्चितः जा.मा.१२६/७३; • वि. गुरुकः — {rgyal rigs bkur ba'i tshe} क्षत्रियगुरुके अभि.स्फु.२७३क/१०९६; • पा. (विन.) प्रेषितः, नैःसर्गिकभेदः — {bkur ba'i spang ba} प्रेषित-नैःसर्गिकः वि.सू.२५क/३१.
- bkur ba dang bcas pa nyid
- सप्रतीशता अभि.सू.५.
- bkur ba ldan ma
- वि.स्त्री. मानिनी, मानवती अ.क.९३.३३.
- bkur ba med pa nyid
- अप्रतीशता अभि.सू.५.
- bkur ba yin
- क्रि. महीयते वि.व.१९७ख/१.७१.
- bkur ba'i spang ba
- पा. (विन.) प्रेषितनैःसर्गिकः, नैःसर्गिकभेदः वि.सू.२५क/३१.
- bkur bar 'gyur
- = {bkur 'gyur/}
- bkur bar bya
- • क्रि. १. सत्करिष्यामि — {bkur sti chen pos kyang bkur bar bya} महता सत्कारेण सत्करिष्यामि अ.श.१६३ख/१५२ । २. नयेत् — {de'i phyir stan bkur bar bya'o} अस्मायासनं नयेत् वि.सू. ३२क/४०; वहेत् वि.सू.३४क/४३; • = {bkur bar bya ba/}
- bkur bar bya ba
- माननीयः वि.प्र.१४२ख/९३; द्र. {bkur bya/} {bkur bar bya/}
- bkur bar byas pa
- = {bkur byas/}
- bkur bya
- १. सम्मतम् — {sbyin pa su la bkur bya min} दानं कस्य न सम्मतम् अ.क.२३.१४ २. = {bkur bar bya} 3. = {bkur bar bya ba/}
- bkur byas
- • क्रि. सत्क्रियते — एष सत्क्रियते नाहम् बो.अ.८.१४१; • भू.का.कृ. मानितः — ततः प्रसादिताः पौरर्मानिताश्च अ.क.९८.९.
- bkur tshig
- = {bstod tshig} स्तोत्रम्, स्तवः मि.को.१२५क ।
- bkur zhing bstod par bya
- क्रि. सत्करिष्यामि — महता च सत्कारेण सत्करिष्यामि अ.श.९५ख/८६.
- bkur 'os
- वि. माननीयः; सत्कर्तव्यः; प्रतीक्ष्यः; = {mchod bya'i gnas} छो.को.२९.
- bkus te bor ba
- पूतिमुक्तः म.व्यु.९४३५; {sman bkus te bor ba} पूतिमुक्तभैषज्यम् म.व्यु.८६७३.
- bkod
- = {bkod pa/} {bkod de/} {nas} विन्यस्य वि.प्र.४८क/४.५०; उपक्षिप्य न्या.टी.६९क/१७७; स्थापयित्वा वि.प्र.१५५क/३. १०४.
- bkod gyur
- = {bkod par gyur pa/}
- bkod ldan
- = {gzhu'i khyim} तौक्षिकः, धनूराशिः छो.को.२९/रा.को.६५१.
- bkod pa
- • क्रि. १. ( {'god pa} इत्यस्य भूत.) न्यवेशयत् — तां धर्ममार्गे न्यवेशयत् अ.क.३६. ७६; अ.क.४०.२९; न्ययुङ्क्त अ.क.३८.३ २. स्थाप्यते सु.प्र.३९ख/७५; संस्थापयति स.पु.४३क/७५; • सं. १. न्यासः [1] अर्पणम् — {rkang pa bkod pa} चरणन्यासः अ.क.६६.४१; अ.क.३२. ४२ [2] = {bcol ba} उपनिधिः ङ.को.२९७/रा.को.२.९३५ २. उपन्यासः — {lugs bkod pa'i sgo nas} मतोपन्यासेन त.प.२४७क/२०९; उपक्षेपः — {bkod pa dang lan} उपक्षेपपरिहरः प्र.वा.४.२७; उपक्रमः — {rtsod pa bkod pa} चोद्योपक्रमः त.प.७२ख/५९७ ३. विन्यासः — {yi ge bkod pa} वर्णविन्यासः का.आ.१. ४७; {ri mo bkod pa} रेखाविन्यासः अ.क.४.१२ ४. व्यूहः [1] रचना — {mchod pa'i bkod pa} पूजाव्यूहः अ.सा.४४३क/२५०; {bde ba can gyi bkod pa} सुखावतीव्यूहः क.त.११५ [2] बलविन्यासः — {yan lag bzhi pa'i dpung gi tshogs kyi bkod pa} चतुरङ्गस्य बलकायस्य व्यूहः अ.सा.७०ख/३९ ५. संनिवेशः अ.क.१०८. ११३; प्र.वा.२.२३०; संस्थानम् त.प.९०ख/६३४ ६. सन्दर्भः, रचना — {gzhung shin tu rgyas par bkod pas} अतिग्रन्थविस्तरसन्दर्भेण त.प.२२५ख/१६६ । ७. अध्यासः — {cig car nyid du chos du ma/} {bkod pa dag kyang 'dod de} युगपन्नैकधर्माणामध्यासश्च मतः का. आ.१.९७; • भू.का.कृ. न्यस्तः — {rang gi sku gzugs ras la bkod} न्यस्तां स्वप्रतिमां पटे अ. क.७.६२; {de gdong chu skyes la mig bkod sa yi bdag po yi} तद्वदनाम्भोजन्यस्तनेत्रस्य भूपतेः अ.क.६६.८८; उपन्यस्तः त.प.२५ख/४९८; संन्यस्तः वि.प्र.१५४ख/३.१०३; निवेशितः प्र.अ.१८९ख/२०४; उपात्तः, उपन्यस्तः त.स.१८क/१९७; रोपितः — {byang chub gsum la bkod} बोधित्रये रोपिता सू.अ.२०३ख/१०५; आरोपितः — {bdag po phrag bkod pa} स्कन्धारोपितभर्तृका अ.क.३२.४३; प्रतिष्ठापितः — {mya ngan las 'das pa la bkod pa} निर्वाणे प्रतिष्ठापितानि अ.श. २१९क/२०२; स्थापितः — {srung ma dag bkod do} आरक्षकाः…स्थापिताः वि.व.२१४ख/१.९०; व्यवस्थापितः वि.व.१६२ख/१.५१; धृतः — {rgyal tshab dag gi gnas la bkod} यौवराज्ये पदे धृतः अ.क.४५. ५१; समर्पितः त.स.९६क/८४६; रचितः — {'dod pas bkod pa'i don} इच्छया रचितोऽर्थः त.प.२१०क/८९०; उपरचितः त.प.४३ख/५३६; आरचितः त.स.८६ख/७९३; विरचितः — तस्या धर्म इच्छाविरचितार्थत्वम् त.प.२११ख/८९३; खचितः — मौक्तिकरचनाखचिताः बो.प.२५.
- bkod pa kun la dga' ba'i rang bzhin gyi tshul ston pa
- ना. सर्वव्यूहरतिस्वभावनयसंदर्शनः, गन्धर्वः म.व्यु.३३९०.
- bkod pa rgyal po'i dbang
- ना. व्यूहराजेन्द्रा, किन्नरकन्या का.व्यू.२०३क/२६०.
- bkod pa can
- सन्निवेशी — सन्निवेशग्रहायोगादग्रहे सन्निवेशिनाम् प्र.वा.२.२३०; संस्थानी — न च संस्थानं नामान्यत् संस्थानिभ्यः त.प.९०ख/६३४.
- bkod pa gcig pa
- एकव्यूहः, समाधिविशेषः म.व्यु.५९२.
- bkod pa chen po
- महाव्यूहः १. बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्तथागत इत्युच्यते ।…महाव्यूह इत्युच्यते ल.वि.२०५ख/३०९ । २. समाधिविशेषः म.व्यु.६१३ ३. कल्पभेदः — अवभासप्राप्तायां लोकधातौ महाव्यूहे कल्पे रश्मिप्रभासो नाम तथागतोऽर्हन् सम्यक्संबुद्धो लोके भविष्यति स.पु.५५क/९७ ४. ना. देवपुत्रः — षोडश च बोधिमण्डपरिपालका देवपुत्राः । तद्यथा उत्खली च नाम देवपुत्रः सूत्खली च नाम प्रजापतिश्च शूरबलश्च केयूरबलश्च सुप्रतिस्थितश्च महिंधरश्च अवभासकरश्च विमलश्च धर्मेश्वरश्च धर्मकेतुश्च सिद्धपात्रश्च अप्रतिहतनेत्रश्च महाव्यूहश्च शीलविशुद्धनेत्रश्च पद्मप्रभश्च ल.वि.१३७क/२०२.
- bkod pa mtha' yas
- अनन्तव्यूहः, समाधिविशेषः का.व्यू.२४४क/३०५.
- bkod pa dri ma med pa
- ना. विमलव्यूहः, उद्यानम् ल.वि.६४ख/८५.
- bkod pa byas pa
- भू.का.कृ. व्यूहितः — चतुरङ्गसैन्यव्यूहितः ल.वि.९५ख/१३६.
- bkod pa mdzes pa
- लडितव्यूहः लो.को.९५.
- bkod pa yin
- क्रि. उपादीयते — {gtan tshigs su bkod pa yin} हेतुत्वेनोपादीयते प्र.अ.३५ख/४१.
- bkod pa la brten pa
- व्यूहनिश्रितः लो.को.९५.
- bkod pa'i rgyal po
- व्यूहराजः १. समाधिविशेषः का.व्यू.२२१ख/२८४ २. ना. बोधिसत्त्वः — अथ खलूत्तरस्यां दिशि सूर्यावर्ताया लोकधातोश्चन्द्रसूर्यजिह्मीकरप्रभस्य तथागतस्य बुद्धक्षेत्राद् व्यूहराजो नाम बोधिसत्त्वः ल.वि.१४४क/२१२.
- bkod pa'i blo gros
- ना. व्यूहमतिः, देवपुत्रः ल.वि.१०१क/१४७.
- bkod par gyur pa
- १. क्रि. न्यवेशयत् — अन्तःपुरपदे तामादाय न्यवेशयत् अ.क.२४.११९; अ.क.१९.११६ २. भू.का.कृ. अर्पितम् त.स. ९६क/८४५; न्यस्तम् वि.प्र.१०८ख/३.
- bkod ma
- गन्धर्वः — धारणाप्रतिभानसहगतो गन्धर्वोपमः उदकधारणाक्षयोद्भेदसाधर्म्येण श्रुताश्रुतधर्मार्थधारणाक्षयोद्भेदतः सू.अ.१४१ख/१८; द्र.— {chu mig gi ming gzhan} द.को.२५; {gyen du 'phyur ba'i chu mig} बो.को.८२; द्र. {bkod ma'i chu/}
- bkod ma'i chu
- प्रस्रवणोदकम् — भूहेमचन्द्रज्वलनैर्निधिरत्नाकरार्णवैः । वज्राचलौषधीमित्रैश्चिन्तामण्यर्कगीतिभिः ।। नृपगञ्जमहामार्गयानप्रस्रवणोदकैः । आनन्दोक्तिनदीमेघैर्द्वाविंशतिविधः स च अभि.अ.१.२०, २१; द्र.— {chu mig gyen du rgyun ma chad par gtor ba zhig} छो.को.२९.
- bkon
- = {bkon pa/}
- bkon pa
- १. क्रि. कुप्यते — स्वापराधागते दुःखे कस्मादन्यत्र कुप्यते बो.अ.६.४५ २. सं. कोपः, द्र.— {khong khros pa'i ming dang bskyon pa la'ang} छो.को.२९; {'khon du 'dzin pa} बो.को.८२.
- bkol
- = {bkol ba/} {bkol te} हित्वा — मुख्यं दण्डादिकं हित्वा प्रेरके यदि कुप्यते बो.अ.६.४१.
- bkol ba
- १. कृतः — {bkol ba pha mas gnang ngam} कृतानुज्ञातोऽपि मातापितृभ्याम् वि.सू.४क/४; {bkol ba chad pa yan chad do} कृतप्राक्प्रणिहितात् वि.सू.४क/४; कृत् — {bkol ba rgyal pos bkrabs pa'o} कृद्राजभटः वि.सू.४ख/४; द्र. {bkol bar gyis} वाहय बो.अ.८. १६३; {bkol bar bya ba nyid} कर्मोपकरणत्वम् बो.अ.५. ६६; द्र.— {bed spyod byas pa'i don} द.को.२५; ग्. {yog po bkol zin pa'am zur du bkar te bkol ba la'ang} छो.को.२९ २. वर्जनम् — तीर्थ्यान्तरवर्जनम् वि.सू. ३ख/३; परिवर्जनम् — सर्वावन्तं संभवावर्तपरिवर्जनम् ग.व्यू.५०क/१४४; द्र. {bkol te} हित्वा बो.अ.६.४१.
- bkol bar gyis
- क्रि. वाहय — निकृष्टदासवच्चैनं सत्त्वकार्येषु वाहय बो.अ.८.१६३.
- bkol bar bya ba nyid
- कर्मोपकरणत्वम् बो.अ. ५.६६.
- bkyal ba
- प्रलापः; सम्भिन्नालापः; द्र.— {ngag 'khyal byas pa} छो.को.२९; {don med dam 'brel med kyi ngag} बो.को.८२.
- bkyig pa
- क्रि. {'khyig pa} इत्यस्य भवि. ।
- bkyigs
- १. क्रि. {'khyig pa} इत्यस्य भूत. २. = {bkyigs pa/}
- bkyigs pa
- १. भू.का.कृ. बद्धः, द्र.— {thag pas bcings zin pa} छो.को.२९ । २. वि. बन्धितः लो.को.९६.
- bkye
- = {bkye ba/}
- bkye ba
- =I. क्रि. ( {'gyed pa} इत्यस्य भूत.) १. विसर्जयति स्म — ब्राह्मणान्…आच्छादनानि च दत्त्वा विसर्जयति स्म ल.वि.३३क/४५; प्रेषयति स्म — {pho nya bkye} दूतान् प्रेषयति स्म ल.वि.११३क/१६५ {II}. भू.का.कृ. १. मुक्तः — {'od zer kun tu bkye ba bstan pa} रश्मिसमन्तमुक्तनिर्देशः क.त. ५५; प्रमुक्तः — प्रभा प्रमुक्ता ग.व्यू.७३ख/१६४; उत्सृष्टः — मरीचय उत्सृष्टाः अ.श.१०ख/९; विकीर्णः — नानावर्णविकीर्णरश्मिविसरैः र.वि.४.६५ २. प्रेषितः — {spring yig bkye ba} लेखः प्रेषितः वि.व.८ख/२.७७ ३. विसर्जितः, द्र.— {mdun sa pa bkye} विसृज्य सभ्यान् अ.क.५३.२९; {bkye ba} विसर्जयति स्म ल.वि.३३क/४५; *परिमोक्षितः — {btson ra de dag nas bkye ba} ततो बन्धनात् परिमोक्षिताः ग.व्यू.१९६क/२७७.
- bkyed
- = {bkyed pa/}
- bkyed pa
- भू.का.कृ. निःसृतः — ततो गर्भोष्ठमानाद् द्विगुणा तिर्यग्विभागेन निःसृता वेदिका वि.प्र.१३६क/३.७२; अपसारितः, द्र.— {ka ba zung dag la sor mo phyed pa phyed pa tsam bkyed nas} स्तम्भयुग्ममप-सारयित्वाऽर्द्धाङ्गुलार्द्धमात्रम् वि.प्र.१२१ख/३.३९; {bar thag je ring du btang ba'i don} द.को.२६.
- bkyon pa
- निग्रहः लो.को.९६; {gshe ba'i zhe sa} बो.को. ८२; = {bsdigs pa} छो.को.३०.
- bkra
- = {bkra ba/}
- bkra chen
- महाचित्रम् — {skya nar bkra chen} महाचित्रपाटलम् म.व्यु.६२०१.
- bkra ba
- =I. वि. = {khra bo} चित्रम् — {bkra ba'i gos} चित्रचीवरम् अ.क.३७.३; {gang gi spyod pa bkra ba} चित्रं यच्चरितम् अ.क.३०.१; विचित्रम् ल.अ.१८८क/१५९; शवलम् — {rin cen gser 'od bkra ba} हेमरत्नांशुशवलान् अ.क.६०.२८; {bkra ba'i spyod pa} शवलचरितम् अ.क.५०.३४; कल्माषः ल.अ.१५५ख/१०२; कर्बुरः मि.को.१४ख; पृषत् मि.को.८४क {II}. सं. १. = {rtsangs pa} कृकलासः, जन्तुविशेषः ङ. को.१९१; बो.को.८३ २. = {bkra ba nyid} वैचित्र्यम् — {las kyi rgyud ni bkra ba} कर्मतन्त्रवैचित्र्यम् अ.क.५०.२३.। {khra bo bkra ba} चित्रोपचित्रम् वि.सू.७४क/९१.
- bkra ba nyid
- विचित्रता — यथा पांशुविशेषेण वस्त्रे रङ्गविचित्रता सू.अ.१५६ख/४२; वैचित्र्यम् ।
- bkra ba lta bur ston pa
- वि. चित्रनिदर्शनम् — {rdzing de dag kun nas pad+ma skyes pa 'di lta ste}…{bkra ba kha dog bkra ba 'od bkra ba 'byung ba bkra ba lta bur ston pa} तासु च पुष्करिणीषु सन्ति पद्मानि जातानि…चित्राणि चित्रवर्णानि चित्रनिर्भासानि चित्रनिदर्शनानि सु.व्यू.१९६ख/२५५.
- bkra ba'i 'dab ldan
- = {btsod shing} चित्रलता, मञ्जिष्ठा ङ.को.१४८.
- bkra ba'i 'og pag can
- = {rma bya} चित्रमेखलः, मयूरः ङ.को.१९४/रा.को.२.४५०.
- bkra ba'i ri mo
- ना. चित्रलेखा, पत्रदेवी — वज्राभा, वज्रगात्रा, कनकवती, उर्वशी, चित्रलेखा, रम्भा, अहल्या, सुतारा कमलवसुदले वि.प्र.४१ख/४.३१; अप्सरसः रा.को.२.४५०.
- bkra bar byas pa
- चित्रितम् अभि.सू.५.
- bkra bar byed po
- = {ri mo mkhan} चित्रकरः; चित्रकारः छो.को.३०/रा.को.२.४४८.
- bkra bar 'dzin pa
- चित्रीकारः, निमित्तीकारः — तस्यैव वेदितस्य पुनः पुनश्चित्रीकारः अभि.स.भा.७ख/८; {mtshan mar 'dzin pa dang 'dom na bkra bar 'dzin pa} म.व्यु.७५६३.
- bkra bar 'dzin pa med pa
- अचित्रीकारः — अचित्रीकारविषयालम्बनतोऽव्युत्पन्नसंज्ञानां मनोविज्ञानस्यालम्बनम् अभि.स.भा.२९क/४०.
- bkra byed
- = {bkra bar byed po/}
- bkra mi bkra
- चित्राऽविचित्रता — यथा पांशुवशाद्वस्त्रे रङ्गचित्राऽविचित्रता सू.अ.१५६ख/४२.
- bkra mi shis pa
- वि. अमङ्गलः अ.क.५९.११५; अमङ्गल्यः — मङ्गल्यामङ्गल्यवस्त्वादानत्यागसन्नियोजनतया बो.भू.१७७ख/२३४.
- bkra yar
- विभक्तम्, संख्याविशेषः म.व्यु.७८४९; विभक्तिः म.व्यु.७७२३; श.को.६८; *विखतम् — {btang yas btang yas na bkra yar ro} विभक्तं विभक्तानां विखतम् ग.व्यू.३क/१०३.
- bkra yas
- = {bkra yar/}
- bkra shis
- =I. सं. १. = {dge ba} मङ्गलम् वि.सू. ८९ख/१०७; कल्याणम् श्री.को.१८३क; शस्तम् लो.को.९७; प्रशस्तम् त.प.३०६क/३२५; स्वस्तिः प्र.अ.२१९-३/४७४; लक्ष्मीः — {nor dang 'bru rnams 'phel ba dang /} {dpal dang bkra shis mnyam par 'jug} धनधान्यसमृद्धिश्च श्रीलक्ष्मीसमागमः स.उ.१०.१४; अथो अ.को.३.३.२४७; अथ ङ.को.४३३ २. मङ्गलः [1] = {gza' mig dmar} मङ्गलग्रहः वि.प्र.१५२ख/१२० [2] = {gza' mig dmar} मङ्गलवारः वि.प्र.२३५ख/२.३७ [3] ना. नागराजः म.व्यु.३३०८ ३. स्वस्तिकः [1] चिह्नविशेषः — {de yi brla rtsa na/} {ri mo'i rang bzhin bkra shis mdzes pa yod} तदूरुमूले लेखामयं स्वस्तिकमस्ति कान्तम् अ.क.१४.१२८ [2] ना. ब्राह्मणः — श्रावस्त्यां स्वस्तिको नाम ब्राह्मणः अ.क.६१.२ ४. पुण्याहः, ओ हम् — {bkra shis 'ong ba la sdod cing 'dug go} पुण्याहमागमयंस्तिष्ठति वि.व.१४२क/१.३१; अहं भोः पुरुष पुण्याहमागमयंस्तिष्ठामि । आनन्दो भिक्षुः पुण्यमहेशाख्यः । स एव पुण्याहो भवतु वि.व.१४२क/१.३१ {II}. वि. मङ्गलम् अ.क.१०८.३; मङ्गल्यम् — मङ्गल्यं मनोज्ञं च तत्तीर्थं तपोवनम् जा.मा.३२५/१८९.
- bkra shis kyi glu
- मङ्गलगाथा — {bkra shis kyi glu blang zhing dbang bskur ro} मङ्गलगाथां पाठयेदभिषिञ्चेत् स.दु.१७७/१७६; मङ्गलगीतिः प्र.सि.३.२१.
- bkra shis glu
- = {bkra shis kyi glu/}
- bkra shis kyi chab sgo
- मङ्गलद्वारम् — मङ्गलद्वारेण बोधिसत्त्वोऽभिनिष्क्रमिष्यति ल.वि.११३क/१६५.
- bkra shis kyi tshigs su bcad pa
- मङ्गलगाथा क.त.८२६; = {bkra shis kyi glu} मङ्गलगाथा स.दु.१७७/१७६; मङ्गलगीतिः प्र.सि.३.२१.
- bkra shis kyi gso sbyong
- मङ्गलपोषधम् म.व्यु.८६७७.
- bkra shis skye ba'i sgrol ma
- ना. मङ्गलोत्पादनतारा, देवी लो.को.९७.
- bkra shis grangs
- मङ्गलसंख्या — सप्तोत्तर-शतमेतत्तेन कृतं बोधिसत्त्वचरितानाम् । मङ्गल-संख्यापूरणमेकं कार्यं प्रयत्नेन अ.क.१०८.३.
- bkra shis brgyad pa
- मङ्गलाष्टकम् — {bkra shis brgyad pa zhes bya ba theg pa chen po'i mdo} मङ्गलाष्टकनाम महायानसूत्रम् क.त.३७८९.
- bkra shis rnga
- ढक्का, वाद्यविशेषः — {bkra shis rnga /} {rnga rings la sogs sna tshogs pa'i/} {rol mo yid 'ong bsgrag par bya} ढक्काहुडुक्कादिभिर्घोषैर्नानावाद्यमनोहरैः स.उ. ८.३५; तत्पर्यायौ : यशःपटहः, विजयमर्द्दलः रा.को.२.५७५.
- bkra shis can
- १. मङ्गल्यः, ओ कः, मसूरः ङ.को. २८६/रा.को.३.५६६ २. मङ्गल्यम्; मङ्गल्या; मङ्गलागुरु, अगुरुभेदः; द्र. रा.को.३.५६६; श.को.६९ ३. स्वस्तिकः, आढ्यानां गृहविशेषः मि.को.१३९ख ।
- bkra shis brjod pa
- मङ्गलाचरणम् लो.को.९८; मङ्गलोक्तिः श.को.६९.
- bkra shis rtags brgyad
- अष्टौ मङ्गलचिह्नानि : १. {gdugs} छत्रम्, २. {gser nya} सुवर्णमत्स्यः, ३. {bum pa} कुम्भः, ४. {pad ma} पद्मः, ५. {dung} शङ्खः, ६. {dpal be'u} श्रीवत्सः, ७. {rgyal mtshan} ध्वजः, ८. {'khor lo} चक्रम् (मि.को.८ख; श.को.६९; बो.को. ८४).
- bkra shis dang ldan pa
- = {bkra shis ldan/}
- bkra shis ldan
- १. वि. मङ्गल्यः — मङ्गल्यां देवपर्षदमामन्त्रयते स्म ल.वि.२४क/२८; जा.मा.१५९/९२; मङ्गलमयः श.को.७० २. ना. मङ्गलः, तथागतः ल.वि.४क/४ ३. स्वस्तिकम्, हस्तमुद्राविशेषः — उभौ करौ तथा युक्तौ कुर्यादुत्तानकौ सदा । तदेव संपुटं कृत्वा अङ्गुलिभिः समन्ततः । विन्यस्तं शोभनाकारं स्वस्तिकाकारसंभवम् ।। मध्यमाङ्गुलिमध्ये तु कन्यसी तु समा भवेत् । अङ्गुष्ठयुगलविन्यस्तं मुद्रा स्वस्तिकमुच्यते म.मू. २४७ख/२८० ४. स्वस्तिकः [1] ना. नागः ( {klu phal pa'i ming}) म.व्यु.३३४८ [2] आढ्यानां गृहविशेषः, द्र.— {bkra shis can} स्वस्तिकः मि.को.१३९ख ५. मङ्गली लो.को.९८.
- bkra shis snang ba'i sgrol ma
- ना. मङ्गलालोकतारा, देवी लो.को.९८.
- bkra shis pa
- =I. वि. मङ्गलम् जा.मा.२/१; मङ्गल्यम् जा.मा.३२५/१८९; माङ्गल्यम् — {bshad pa dam pa bkra shis pa} माङ्गल्यदेशनोत्तमम् सु.प्र. २क/२ {II}. सं. । १. स्वस्तिकारः — {zos nas bkra shis pa byas so} भुक्त्वा च स्वस्तिकारमनुकुरुते का.व्यू.२१९क/२८०; स्वस्त्ययनम् स.दु.२०१/२०० २. स्वस्तिकः [1] मङ्गल्यचिह्नविशेषः — तस्मिन् खल्वपि क्षीरे श्रीवत्सस्वस्तिकनन्द्यावर्तपद्मवर्धमानादीनि मङ्गल्यानि संदृश्यन्ते स्म ल.वि.१३२क/१९५ [2] ना. यावसिकः ल.वि.१४०ख/२०७.
- bkra shis pa'i rdzas
- = {bkra shis rdzas/}
- bkra shis pa'i yi ge
- मङ्गल्यलिपिः, लिपिविशेषः ल.वि.६६ख/८८.
- bkra shis par gyur cig
- क्रि. मङ्गलं भवतु श.को.७०.
- bkra shis blo gros
- ना. प्रशस्तमतिः, आचार्यः त.प.३०६क/३२५.
- bkra shis ma
- १. स्वस्तिकः, देवालयविशेषः अ.को.२.१.१० २. ना. मङ्गला, विद्याराज्ञी म.मू.९६ख/७.
- bkra shis min pa
- अमङ्गलम्, अशुभसूचकम् — राजन्नमङ्गलनिधिर्मुण्डोऽयं विशिरः पथि अ.क.४०. १४८.
- bkra shis ma yin pa
- = {bkra shis min pa/}
- bkra shis tshigs su bcad pa
- = {bkra shis kyi tshigs su bcad pa/}
- bkra shis rdzas
- मङ्गलद्रव्यम् श.को.७०; द्र.— {ru tsa kaM ni}…{bkra shis rdzas} श्री.को.१६९क; {swasti ka ni bkra shis rdzas} श्री.को.१६९ख ।
- bkra shis rdzas brgyad
- अष्टौ मङ्गलद्रव्याणि : १. {me long} आदर्शः, २. {zho} दधि, ३. {li khri} सिन्दूरम्, ४. {dung} शङ्खः, ५. {don grub} ({yungs dkar}) सिद्धार्थः (श्वेतसर्षपः), ६. {dur ba} दूर्वा, ७. {dpal 'bras} ({bil ba}) श्रीफलम् (विल्वः), ८. {gi wang} गोरोचना (मि.को.८ख; श.को.७०; बो.को.८४).
- bkra shis shog
- क्रि. मङ्गलं भवतु म.व्यु.९५६६.
- bkra shis su gyur cig
- पुण्याहो भवतु — {de nyid nga'i bkra shis su gyur cig} स एव पुण्याहो भवतु वि.व.१४२क/१.३१.
- bkrag
- = {bkrag pa/}
- bkrag mdangs
- = {bkrag pa/}
- bkrag pa
- १. सं. = {mdangs} रोकः, दीप्तिः अ.को.३.१.९८; ओजः लो.को.९९ २. वि. स्निग्धः — स्निग्धाभिनीलविमलविपुलनयनः जा.मा.२९९/१७४.
- bkrag med
- वि. = {mdangs med} अरोकः, निष्प्रभः अ.को.३.१.९८; श.को.७०.
- bkrab
- = {bkrab pa/}
- bkrab pa
- भट्टः लो.को.९९; द्र. {bkrabs pa/}
- bkrabs pa
- = {shor ba} भटः — {rgyal pos bkrabs pa} राजभटः वि.सू.४ख/४; म.व्यु.३७४३; भट्टः म.व्यु.३७४३.
- bkram
- = {bkram pa/}
- bkram pa
- =I. सं. १. प्रस्फरणम् — {gtum mo thig le bkram pa} चण्डालिकाबिन्दुप्रस्फरणम् क.त. २४०९ २. प्रस्तारः — {ku sha bkram pa de'i} तस्य कुशप्रस्तारस्य वि.प्र.१३६क/३.७२; प्रस्तारकः — {rtswa bkram pa lta bur 'gyel ba la'o} निपतितस्य तृणप्रस्तारकेण वि.सू.८५ख/१०२; {rtswa bkram pa lta bur 'os pa} तृणप्रस्तारकः म.व्यु.८६३६ {II}. भू.का.कृ. कीर्णः — {ral pa'i tshogs bkram pa} कीर्णजटाकलापः अ.क.१०१.२१; अवकीर्णः — {me tog bkram pa} अवकीर्णकुसुमम् अ.सा.३९९ख/२२६; आकीर्णः वि.व.१४३ख/१.३२; प्रकीर्णः म.व्यु.६५३०; अभिकीर्णः अ.सा.४२९ख/२४२; अभ्यवकीर्णः म.व्यु.६०६९; प्रसारितः — प्रसारितविविधरुचिरपण्यम् जा.मा.१४७/८५; संस्तीर्णः वि.सू.२५ख/३१.
- bkram pa nyid
- संस्तीर्णता वि.सू.२५ख/३१.
- bkrams pa
- प्रसारितम् — क्रये प्रसारितं क्रय्यम् अ.को.२.९.८१; आस्तीर्णः लो.को.१००.
- bkral
- क्रि. {'grel ba} इत्यस्य भूत. ।
- bkri
- = {bkri ba/}
- bkri don
- = {drang don/}
- bkri ba
- १. क्रि. ( {'khrid pa} इत्यस्य भवि. बो.को.८६; {lam du 'khrid pa'i las tshig ma 'ongs pa la} ‘ {bkri}’ {'bri srol yang yod} द.को.८६) *नीयते — इयं न गच्छति श्वशुरगृहान्न नीयते वि.सू.२१क/२४ २. वि. नेयः — {gzhan gyis mi bkri ba} अनन्यनेयः बो.भू.१२१ख/१५६; प्र.अ.८०ख/८८; {bkri bar mi btub pa} अनेयः सू.अ.२५४क/१७२ ३. सं. नयनम् अभि.सू.५ ५. = {dkri ba/}
- bkri bar bya
- १. नयामि सू.अ.२१८क/१२४ २. समुदानेतव्यः — {spre'u zhig kyang bkri bar bya} वानरः समुदानेतव्यः वि.व.२१६क/१.९२.
- bkri bar mi btub pa
- १. अनेयः, भूमिप्रविष्टस्य बोधिसत्त्वस्य दशविधेषु लिङ्गेष्वेकम् — अधिमुक्तिर्हि सर्वत्र सालोका लिङ्गमिष्यते । अलीनत्वमदीनत्वमपरप्रत्ययात्मता ।। प्रतिवेधश्च सर्वत्र सर्वत्र समचित्तता । अनेयानुनयोपायज्ञानं मण्डलजन्म च सू.अ.२५४क/१७२ २. अनेयता — परैरनेयता अभि.अ.४.४४.
- bkri bya
- = {bkri bar bya/}
- bkris
- १. क्रि. [1] {'khrid pa} इत्यस्य विधौ बो.को.८६ [2] {'khrid pa} इत्यस्य भूत. द.को.८६; श.को.७१; छो.को.३१; {lam du 'khrid pa'i las tshig ma 'ongs pa la} ‘ {bkri}’ {dang}, {'das pa dang skul tshig la} ‘ {bkris}’ {'bri srol 'ang yod} द.को.८६ २. = {bkra shis} मङ्गलम् जा.मा.७७/४५; श.को.७१; स्वस्तिकः ना.ना.२९१ख/२०६ ३. = {bkris pa/}
- bkris pa
- भू.का.कृ. १. नीतम्; द्र.— {khrid zin pa'am khrid byas pa} छो.को.३१ २. = {dkris pa} उपगूढः — {u pa g+'u D+hUM/} {bskor ba'am bskris pa/} {bkris pa} म.व्यु.६६०२; आकुलः — {le lo yid ni rnam mi dag/} {skyon ni rab 'jug bkris dang} आलस्यतन्द्राहृदयाविशुद्धिदोषप्रवृत्त्याकुल° यो.श.११४ *३. रचितम् — {ra tsi taM/} {spras pa'am bkris pa'am bkod pa/} {spras pa 'am srings pa'am bkod pa} म.व्यु.६०५७.
- bkru
- = {bkru ba/}
- bkru 'jam
- = {bkru sman/}
- bkru ba
- =I. क्रि. ( {'khrud pa} इत्यस्य भवि.) १. निर्मादयिष्यति म.व्यु.८५९८ २. धावेत् वि.सू. ९६क/११५; प्रक्षालयेत् शि.स.१८७ख/१८६; द्र. {bkru bar bya II}. सं. १. धावनम् — {gos de dag bkru ba} चीवराणां धावनस्य वि.सू.१०क/११; निर्मादनम् — {lhung bzed bkru ba} पात्रनिर्मादनम् वि.सू.१७ख/२०; निर्मार्जनम् — {lhung bzed bkru ba} पात्रनिर्मार्जनम् श्रा.भू.३८; प्रक्षालनम् — {rkang pa bkru ba} पादप्रक्षालनम् वि.सू.९ख/१०; शोचनम् — {rkang pa dag bkru'o} पादशोचनम् वि.सू.८७ख/१०५; शोचः वि.सू.७१क/८८; स्नानम् — {mar khus bkru ba} घृतस्नानम् बो.भू.१२५ख/१६१; स्नपनम् श्रा.भू.१७७ख/४४२; स्नापनम् वि.सू.६ख/७; म.व्यु.६७८०; सेचनम् म.व्यु.९३१५; सेकः वि.प्र.१५५क/३.१०४ २. पा. (आ.वि.) विरेचनम्, मलादेर्निःसारणम् — तेषां च सर्व-व्याधीनां प्रशमं प्रजानामि । यदुत स्नेहनं प्रजानामि, वमनं विरेचनमास्थापनं रक्तावसेचनं नासाकर्म ग.व्यू.२०क/११७; तत्पर्यायाः : रेचनम्, रेकः, रेचना, विरेकः रा.को.४.४२०.
- bkru ba'i sa
- धावनिका — {rkang pa bkru ba'i sa} पादधावनिका म.व्यु.९३४८.
- bkru bar bya
- १. क्रि. क्षालयेत् स.दु.१७७/१७६; प्रक्षालयेत् वि.सू.४७ख/६६; निर्मादयेत् वि.सू.८०ख/९८; स्नापयेत् — बालं यथा स्नापयन्ति मातरः, तथा परमजिनपतिं स्नापयेद्दवतीभिर्योगिनीभिः वि.प्र.५७क/४.१०० २. = {bkru bar bya ba/}
- bkru bar bya ba
- प्रक्षाल्यम् — {bkru bar bya ba nyid} प्रक्षाल्यत्वम् वि.सू.३६ख/४६.
- bkru bar bya ba nyid
- प्रक्षाल्यत्वम् — तस्यैव प्रदेशपरिगोधे प्रक्षाल्यत्वम् वि.सू.३६ख/४६.
- bkru bar gsol
- क्रि. स्नापयतु — स्नापयन्तु च मां बुद्धाः कारुण्यविमलोदकैः सु.प्र.८ख/१५.
- bkru bya
- १. = {bkru bar bya} 2. = {bkru bar bya ba/}
- bkru sman
- पा. (आ.वि.) विरेचनः, ओ नम् (‘विरेचके, त्रि’ रा.को.४.४२१) विरेचनकारकौषधम् सु.प्र.४८क/९६; कफप्रकोपे वमनं सनस्यं विरेचनं पित्तभवे विकारे यो.श.१२०; विरेकः यो.श.११६; न विरेकं दत्त्वान्यत्र गच्छेत् वि.सू.९८ख/११९; विरेचकः; = {bshal sman} छो.को.३१.
- bkru bshal
- धावनम् — न धावनरङ्गनपात्रकर्मकाष्ठपाटनादिकर्म कुर्वताम् वि.सू.७३ख/९०; निर्मादनम् — {bkru bshal ni gnas pa'i las yin no} निःश्रितव्यापारो निर्मादनम् वि.सू.८०क/९७.
- bkru bshal gyi snod
- कुण्डलकम् म.व्यु.९४४३; सेचनपात्रम् श.को.७१.
- bkru bshal gyi las
- धावनकर्म वि.सू.७३ख/९०.
- bkru bshal ba
- धावकः — धावकेन चीवरधावने वि.सू.५३ख/६९.
- bkru bshal byed du 'jug pa
- उत्कुटिकाकारणम् — कारणे भिक्षुण्या स्वाङ्गोद्वर्तनस्य शिक्षमाणया श्रामणेरिकया गृहिण्या तीर्थ्यया । उत्कुटिकाकारणे वि.सू.५३क/६८.
- bkru bshal byed pa
- क्रि. शोधयति — यावच्च तं पशुं कुष्णाति शोधयति विक्रीणीते अभि.भा.२०९-२/६७८.
- bkrus
- = {bkrus pa/} {bkrus te} प्रक्षाल्य वि.सू.९९ख/१२०; वि.व.१८९क/१.६३; निर्माद्य वि.सू.८०ख/९८; धावित्वा — {rkang pa gnyis bkrus nas} पादौ धावित्वा वि.व.२८३क/१.१००; शौचं कृत्वा वि.सू.१३क/१४. {bkrus nas}= {bkrus te/}
- bkrus pa
- १. क्रि. ( {'khrud pa} इत्यस्य भूत.) प्रक्षालयति स्म — पांशुकूलं प्रक्षालयति स्म ल.वि.१३१क/१९४; स्नापयति स्म — गन्धोदकेन स्नापयन्ति स्म ल.वि.१७७क/२६९ २. भू.का.कृ. धौतम् — धौतहस्तः अ.क.१७.१६; क्षालितम् — नापैति क्षालितोऽपि अ.क.१०.३६; प्रक्षालितम् वि.सू.३६क/४६; निर्मादितम् — किं न पश्यथ तट्टुकं निर्मादितं पीतं पानकमिति शि.स. ३८क/३६; निर्णिक्तम् अ.को.३.१.५४; स्नातम् — प्रशमसलिलस्नातमनसाम् अ.क.९.७८; सिक्तम् लो.को.१०१.
- bkrus byas
- भू.का.कृ. धौतम् प्र.अ.२४२-२/५२७; द्र. {bkrus pa/}
- bkren
- = {bkren pa/}
- bkren chen
- वि. महादरिद्रः — अपुण्यवानस्मि महादरिद्रः बो.अ.२.७; अकृतपुण्योऽस्मि, अत एव महादरिद्रः बो.प.२४.
- bkren pa
- =I. वि. १. = {dbul po} दरिद्रः वि.व.१६७ख/१.५६; क्षुल्लकः लो.को.१०२; दीनः — त्रातुमर्हसि मां देव दुःखदीनान्धबान्धवः अ.क.५८.२५ २. = {ser sna can} कृपणः, मत्सरी — कृपणा मत्सरिणः सू.अ.२१९ख/१२६ {II}. सं. १. दैन्यम् — सेवा हि पुंसां संसारदुःखदैन्यभयं-करः अ.क.३५.१४; दारिद्र्यम् २. कार्पण्यम् — दारिद्र्यं हि नाम सास्रवसुखभोगबुभुक्षया चित्तकार्पण्यम्, उपकरणवैकल्यं वा बो.प.५२.
- bkren pa nyid
- दरिद्रता लो.को.१०२.
- bkren po
- = {bkren pa/}
- bkren med
- निर्दैन्यम् — सर्वं भवानुपमपुण्यनिधे वदान्य निर्दैन्यदानविभवस्य विजृम्भितं ते अ.क.३९.२९.
- bkren yod
- वि. दरिद्रः, निर्धनः बो.अ.५.९.
- bkres
- = {bkres pa/}
- bkres skom
- = {bkres pa dang skom pa/}
- bkres nga ba
- = {bkres rngab/}
- bkres ngab
- = {bkres rngab/}
- bkres rngab
- अटक्करः, व्याधिविशेषः — काये बहवः कायिका आबाधाः । तद्यथा गण्डः पिटकः …अटक्करं पाण्डुरोगः श्रा.भू.३२ख/७७; म.व्यु.९५१५; मि.को.५२ख ।
- bkres rngab
- = {bkres rngab/}
- bkres pa
- =I . सं. १. = {ltogs pa} क्षुधा, भोजनेच्छा — धर्मप्रीतिरसप्रदो न भवति क्लेशक्षुधार्ते जने र.वि.१.१०७; क्षुत् — क्षुत्क्लमश्रमैः बो.अ.९.१६०; जिघत्सा — जिघत्सया वा कालं करिष्यति सु.प्र.८४ख/१०८; बुभुक्षा वि.व.२१६क/१.९२ २. पा. जिघत्सा, एकादशसु स्प्रष्टव्येषु एकम् — स्प्रष्टव्यमेकादशद्रव्यस्वभावम् । चत्वारि महाभूतानि, श्लक्ष्णत्वम्, कर्कशत्वम्, गुरुत्वम्, लघुत्वम्, शीतम्, जिघत्सा, पिपासा चेति अभि.भा.१२९-२/३५ {II}. वि. क्षुधितः अ.क.३५.३५; बुभुक्षितः अ.क.५.६२; जिघत्सितः — जिघत्सितानां च सत्त्वानामग्रं वरभोजनं ददाति शि.स.१५१क/१४६.
- bkres pa skyes pa
- वि. क्षुधितः, क्षुधान्वितः मि.को.८३ख ।
- bkres pa'i dgon pa
- बुभुक्षाकान्तारः — बुभुक्षाकान्तारमध्यगतेन बोधिसत्त्वेन महासत्त्वेन नोत्त्रसितव्यं न संत्रसितव्यं न संत्रासमापत्तव्यम् शि.स.१८८ख/१८७.
- bkres pa'i me
- क्षुधाग्निः लो.को.१०२.
- bkres pas nyen pa
- वि. क्षुधाभिभूतः, क्षुधार्त्तः स.पु.३४क/५७; बुभुक्षाहतः अभि.सू.५; = {bkres phongs pa/}
- bkres pas phongs pa
- = {bkres phongs pa/}
- bkres phongs pa
- वि. क्षुधार्त्तः, क्षुत्पीडितः रा.प.२३९ख/१३६; = {bkres pas nyen pa/}
- bkrongs
- = {bkrongs pa/}
- bkrongs pa
- =(आद.) = {bsad pa} 1. क्रि. {'grong ba} इत्यस्य भूत. द.को.२८; बो.को.८७ २. भू.का.कृ. मारितः लो.को.१०२.
- bkrol
- = {bkrol ba/} {bkrol te} मोचयित्वा — संसारवागुराया मोचयित्वा यावदत्यन्तनिष्ठे निर्वाणे प्रतिष्ठापितः अ.श.११४क/१०३; अवमुच्य — कण्ठादलंकारमवमुच्य प्रयच्छति अ.श.१८९ख/१७५; सु.प्र.५७क/११४; मोक्षयित्वा जा.मा.८४/५०.
- bkrol nas
- = {bkrol te/}
- bkrol ba
- =I. क्रि. ( {'grol ba} इत्यस्य भूत. द.को.२८; बो.को.८७; द्र. {in W}. {is the only form in use} श.को.७१) । १. [1] मुमोच — {bcings pa dag las bkrol} मुमोच बन्धनात् अ.क.१०५. २४ [2] मुच्यते — निर्वाणचित्तं पुनः संसारातीतं सर्वदेहे स्थितं न बध्यते न मुच्यते केनचित् वि.प्र.२७०ख/२.९१ [3] मोचयेत् — तृबन्धान् मोचयेत् सत्त्वां (त्रिबन्धान्मोचयेत्सत्त्वानां) त्रिदोषां चापि शोषयेत् म.मू.३०२ख/४७१ २. संवर्णयति — मार्गक्रमणगुणव्यूहान्…संदर्शयति भाषते उदीरयति प्रभावयति संवर्णयति ग.व्यू.३१५ख/३७ {II}. सं. । १. मोक्षः — {phur ba la bkrol ba} कीलान् मोक्षः वि.सू.१४क/१६; मोक्षणम् — {rtsa bkrol ba} सिरामोक्षणम् जा.मा.८१/४८ २. संघट्टनम् — {rgyan bkrol ba'i sgras} आभरणसंघट्टनशब्देन ग.व्यू.८८क/१७८; द्र.— ‘ {dkrol}’ {gyi 'das pa'i 'bri stangs gzhan} द.को.२८ {III}. भू.का.कृ. १. मुक्तः — {mdud pa bkrol ba} मुक्तो ग्रन्थिः ल.वि.१६९क/२५३; निर्मुक्तः — निर्मुक्तकुणपः अ.क.७२.६२; मोचितः, द्र.— {bkrol nas} मोचयित्वा अ.श.११४क/१०३; मोक्षितः लो.को.१०३; {bkrol nas} मोक्षयित्वा जा.मा.८४/५०; निर्मोचितः, द्र.— {bkrol zin} निर्मोचितः अभि.भा.८८ख/१२०९ २. विवृतम् — अनुगम्य यथावद्देशितं प्रज्ञप्तं विवृतमुत्तानीकृतम् ल.अ.१४६ख/९३; बो.भू.१९८क/२६६ ३. घट्टितः म.व्यु.६६२९; द्र.— " {dkrol}" {gyi 'das pa'i 'bri stangs gzhan} द.को.२८.
- bkrol bar 'gyur
- क्रि. मोक्षयति — मुष्टिबन्धेन सर्वमन्त्रां स्तम्भयति, मनसा मोक्षयति म.मू. २०५क/२२४.
- bkrol zin
- भू.का.कृ. निर्मोचितः — एष च ग्रन्थः पूर्वकैरेव निर्मोचितः अभि.भा.८८ख/१२०९.
- bklag
- = {bklag pa/}
- bklag tu gsol
- क्रि. भाषध्वम् — विहारस्वामिनो विहारदेवतानां चार्थाय गाथां भाषध्वम् वि.सू.६०क/७६. {bklag pa} 1. क्रि. {klog pa} इत्यस्य भवि. २. सं. पाठः वि.प्र.१६०ख/१४८; वाचनम् — {glegs bam bklag pa} पुस्तकवाचनम् गु.स.१४५क/११४; अध्ययनम् ल.वि.१२३क/१८३; {bklag par} अध्येतुम् वि.व.१४४ख/२.८९.
- bklag par bgyi
- वाचयेयम् — इमं धर्मपर्यायं…संप्रकाशयेम वाचयेम लेखयेम पूजयेम स.पु.१११क/१७९.
- bklag par bya
- १. क्रि. वाचयेत् — सूत्राणि वाचयेत् बो.अ.५.१०४ २. = {bklag par bya ba/}
- bklag par bya ba
- अध्ययनीयः वि.प्र.१४१ख/९०; वाचयितव्यः — वाचयितव्या मार्ष प्रज्ञापारमिता अ.सा.६५क/३६.
- bklags
- = {bklags pa/}
- bklags pa
- १. क्रि. ( {klog pa} इत्यस्य भूत.) अवाचयत् — {springs yig bklags} लेखमवाचयत् अ.क.७.५९ २. सं. पाठः — {lung bklags pa las} आगमपाठात् वि.प्र.१३१ख/६३; बो.अ.५.१०९; वाचनम् — एतच्चान्यच्च बुद्धोक्तं ज्ञेयं सूत्रान्तवाचनात् बो.अ.५.१०३ ३. भू.का.कृ. पठितः — {rgyud chen bklags pas 'grub pa} पठितसिद्धं महातन्त्रम् हे.त.२७ख/९२; वाचितः — यैश्च देवपुत्रैरियं प्रज्ञापारमिता नोद्गृहिता न धारिता न वाचिता न पर्यवाप्ता न प्रवर्तिता अ.सा.४४क/२५; वि.प्र.१२७ख/५४; अधीतः लो.को.१०३.
- bklags par 'gyur
- क्रि. पठितं भविष्यति — तेन लङ्कावतारसूत्रं पठितं भविष्यति ल.अ.१५८ख/१०६.
- bklags pas 'grub pa
- पाठसिद्धः — इत्यादि प्रत्यङ्गमन्त्रः कदाचित् पाठसिद्धः वि.प्र.८०क/४. १६७; पठितसिद्धम् — {rgyud chen bklags pas 'grub pa} पठितसिद्धं महातन्त्रम् हे.त.२७ख/९२; सिद्धपठितम् — {bklags pas grub pa bcom ldan 'das ma 'phags ma sor mo can zhes bya ba rig pa'i rgyal mo} सिद्धपठितभगवत्यार्याङ्गुलिनाम विद्याराजः (°राज्ञी ?) क.त.५७२.
- bklub pa
- क्रि. {klub pa} इत्यस्य भवि. ।
- bklubs
- = {bklubs pa/}
- bklubs pa
- १. क्रि. {klub pa} इत्यस्य भूत. २. भू.का.कृ. भूषितः — {lha'i rgyan gyis bklubs pa} दिव्यालङ्कारभूषिता अ.श.१८९ख/१७५; {rgyan gyis bklubs pa} विभूषितम् वि.व.२०७क/१.८१.
- rka
- = {yur ba} प्रणाली, द्र.— {yur ba} प्रणाली सु.प्र.४३ख/८६; {yur po che} कुल्यः वि.सू.१४ख/१६; {mis bzos pa'i chu 'dren sa'i ming} द.को.२९; {chu 'dren sa} बो.को.८७; काणः (?) लो.को.१०३.
- rkang
- १. मज्जा [1] = {rkang mar} अस्थिमध्यस्थ-धातुविशेषः — लोहितेन च अस्थिमज्जया च अ.सा.४३५ख/२४५; बोधिसत्त्वस्य सत्त्वेषु प्रेम मज्जगतं महत् सू.अ.१८९क/८६ २. नलकम् — प्रनष्टः कायोऽयं कृमिकुलचितच्छिद्रनलकः अ.क.८९.५१ ३. कोटरम् — {rkang dang bcas pa'i shing} वृक्षं सकोटरम् ल.वि.१५२ख/२२५ ४. ना. नलः, नृपतिः — नलो नाम राजा बभूव ।…तस्य च राज्ञी दमयन्ती त.प.२६५ख/१००१ ५. = {rkang pa/}
- rkang kor
- = {rkang gdub} ङ.को.२४३.
- rkang bkod
- = {rkang pa bkod pa/}
- rkang bkra
- ना. = {rkang khra} कल्माषपादः, राजकुमारः — सिंहसंवासान्वयात्कल्माषपादप्रभृतयो नृपपुत्राः पूर्वजन्ममांसाददोषवासनतया मनुष्येन्द्रभूता अपि सन्तो मांसादा अभूवन् ल.अ.१५५ख/१०२.
- rkang skyes
- = {dmangs rigs} पादजः, शूद्रः ङ.को. ३००/रा.को.३.११०.
- rkang skyob
- = {lham} रूद्घ पादरक्षिका, पादुका छो.को.३२/मो.को.६१७.
- rkang khra
- ना. = {rkang bkra} कल्माषपादः, राजकुमारः — एष स देव पुरुषादः कल्माषपादः जा.मा.३७२/२१८.
- rkang khri
- = {rkang stegs} ङ.को.३०४.
- rkang khrus kyi gzhi
- = {rkang khrus snod} पादधावनिका वि.सू.६ख/७.
- rkang khrus snod
- = {rkang khrus kyi gzhi} पादधावनिका वि.सू.३९ख/४९.
- rkang gling
- बर्कुः (?), वाद्यभेदः लो.को.१०४; {rkang rus kyi gling bu} छो.को.३२; द्र.— {rkang dung} कोहलः लो.को.१०५.
- rkang mgyogs
- जङ्घाकरः १. सिद्धिविशेषः मि.को.१२ख; द्र. {rkang mgyogs kyi dngos grub/} {thun mong ba'i dngos grub brgyad kyi nang gses/} {bsgrubs pa'i rdzas rkang pa la byug pas 'dzam gling yud kyis bskor nus pa} बो.को. ८८ २. धावकः; जङ्घाकरिकः, जङ्घाकारिकः मो.को.४०९; जङ्घाकरिके धावके वा.को.३०१२.
- rkang 'go
- = {rkang rtse} पादाग्रम् ङ.को.२२३/मो.को. ६१७.
- rkang 'gro
- = {rkang pas 'gro I}. वि. पादचारी, पद्भ्यां गमनकर्त्ता — ददर्श तत्र निष्पक्षान् विहगान् पादचारिणः अ.क.४.२६ {II}. सं. १. = {dud 'gro} पादचारी, पशुः — पादचारी वनमहिषवृषः जा.मा.४११/२४१; {dud 'gro la'ang} छो.को.३२ २. पत्तिः, पदातिः; तत्पर्यायाः : {rkang thang} पादातिः, {rkang pas rgyu} पदगः, {dpung bu chung} पादातिकः, {rkang 'gros pa} पद्गः {rkang srung} पादाविकः, {rkang dmag} पदाजिः, {rkang rgyu} पदिकः मि.को.४५क ।
- rkang 'gro'i lha
- पदगामिनीदेवताः — तत्रैव च सर्वाः पृथ्वीदेवताः संनिपतिताः । आकाशदेवताः …पदगामिनीदेवता बोधिमण्डदेवताः ग.व्यू.२३७क/३१३.
- rkang 'gros
- = {rkang dmag} पदगः, पदातिः अ.को. २.८.६६.
- rkang rgyan
- पादाभरणम् — आभरणप्रतियुक्ति-रुत्सृज्य पादाभरणं कर्णपूरं च वि.सू.१००क/१२१; म.व्यु.६०४०; पादकटकः अ.को.२.६.११०.
- rkang rgyu
- = {rkang rgyu ba/}
- rkang rgyu ba
- = {rkang pas rgyu ba} 1. वि. चरणचारी अ.क.४.३५; पादचारी, द्र.— {rkang 'gro} पादचारी अ.क.४.२६ २. सं. = {rkang dmag} पादातिकः, पदातिः अ.को.२.८.६६; पदगः मि.को.४५क ।
- rkang brgya pa
- शतपदी, बहुपदयुक्तकीटविशेषः; कर्णजलौकाः अ.को.२.५.१३; शतापदी ( शतपदी मो.को.१०५१) स.पु.३४क/५७.
- rkang brgyad
- = {rkang brgyad pa/}
- rkang brgyad pa
- १. अष्टापदः, मृगविशेषः; तत्पर्यायौ : शरभः — {rkang brgyad pa/} /{khyod kyi steng du mchong bar bya'o//} शरभा लङ्घयेयुर्भवन्तम् मे.दू.३४६क/१.५८; अष्टाङ्घ्रिः — {rkang brgyad pa'i shing rta la gnas pa} अष्टाङ्घ्रिस्यन्दन-स्थः वि.प्र.४९ख/४.५२ २. अष्टापदः, ओ दम् [1] = {gser} स्वर्णम् अ.को.२.९.९५; {gser mchog} छो.को.३२ [2] = {sho gdan} शारिफलम् अ.को. २.१०.४६; मि.को.४२ख ।
- rkang brgyad pa'i shing rta la gnas pa
- वि. अष्टाङ्घ्रिस्यन्दनस्थः — अष्टाङ्घ्रिस्यन्दनस्थमिति शब्दस्पर्शरसरूपगन्धसत्त्वरजस्तमोगुणस्थम् वि.प्र.४९ख/४.५२.
- rkang gcig pa
- = {rkang pa gcig pa I}. वि. एकपादः म.व्यु.८९२२; एकपादकः अभि.सू.५ {II}. सं. १. = {lam} एकपदी, मार्गः अ.को. २.१.१५ २. = {dbang phyug chen po} एकपात्, शिवः छो.को.३२/रा.को.२९२.
- rkang rjes
- पदम्, पादचिह्नम् ना.ना.२६८क/३७; अ.को.३.३.९३; पादलेखः हे.त.६ख/१८; पादुकः — मौलिर्न कम्पते यस्य समेव मणिपादुकैः । द्वारद्रुमाद्रिवापीषु निधिषट्कं स पश्यति अ.क.१७. ४३; तुल. पादुका, {impression of the feet of a god or a holy person} मो.को.६१८.
- rkang rjes kyi phreng ba
- पदपंक्तिः ना.ना.२६८क/३७.
- rkang gnyis
- = {rkang gnyis pa/}
- rkang gnyis mchog
- = {rkang gnyis dam pa} द्विपदोत्तमः, बुद्धस्य पर्यायः स.पु.३६ख/६३; द्विपदामग्र्यः म.मू.२७३क/४२८; द्विपादानामग्र्यः — {rkang gnyis rnams kyi mchog sangs rgyas la skyabs su mchi'o} बुद्धं शरणं गच्छामि द्विपादानामग्र्यम् म.व्यु.८६८९; = {rkang gnyis gtso bo/} {rkang gnyis dbang po/}
- rkang gnyis dam pa
- = {rkang gnyis mchog} द्विपदोत्तमः, बुद्धस्य पर्यायः शि.स.३१क/२९; = {rkang gnyis gtso bo/} {rkang gnyis dbang po/}
- rkang gnyis bdag po'i mchog
- द्विपदाग्राधिपतिः, बुद्धस्य पर्यायः — धर्मरत्नात्मभावत्वाद् द्विपदाग्राधिपत्यतः र.वि.११६ख/८२; = {rkang gnyis gtso bo/} {rkang gnyis mchog/} {rkang gnyis dam pa/} {rkang gnyis dbang po/}
- rkang gnyis rnams kyi mchog
- = {rkang gnyis mchog/}
- rkang gnyis pa
- = {mi} द्विपदः, मनुष्यः र.वि.८३ख/१८; म.मू.१९३क/१३०; द्विपादः — {rkang gnyis rnams kyi mchog sangs rgyas la skyabs su mchi'o} बुद्धं शरणं गच्छामि द्विपादानामग्र्यम् म.व्यु.८६८९.
- rkang gnyis dbang po
- द्विपदेन्द्रः, बुद्धस्य पर्यायः स.पु.७३क/१२२; = {rkang gnyis gtso bo/} {rkang gnyis mchog/} {rkang gnyis dam pa/}
- rkang gnyis gtso
- = {rkang gnyis gtso bo/}
- rkang gnyis gtso bo
- = {rkang gnyis mchog} द्विपदोत्तमः, बुद्धस्य पर्यायः स.पु.६क/७; = {rkang gnyis dam pa/} {rkang gnyis dbang po/}
- rkang rten
- = {rkang stegs} पादाधिष्ठानम् म.व्यु.९०५४; पादपीठम् वि.सू.९४ख/११३; जा.मा.२४८/१४३; प्रतिपादकम् वि.सू.४७ख/६०; म.व्यु.९०४४; *पादुका — {'thor 'thung gi rkang rten} आचमनिकापादुका वि.सू.८१ख/९८.
- rkang stangs
- = {rkang pa'i stangs/}
- rkang stegs
- = {rkang rten} पादपीठम् — {rkang stegs ldan pa'i gser gyi khri} हेमासनं सङ्गतपादपीठम् अ.क.२२.२०.
- rkang steng
- ना. उत्तानपादः, ध्रुवपिता — {rkang steng bu} औत्तानपादिः अ.को.१.३.२०; राजविशेषः । स तु स्वायम्भुवमनुपुत्रः रा.को.१.२२६.
- rkang steng bu
- ना. = {brtan gnas} औत्तानपादिः, ध्रुवतारा अ.को.१.३.२०; मि.को.३३क; स तु उत्तानपादराजपुत्रः । स्वायम्भुवमनुपौत्रः रा.को.१.३०५; = {brtan pa} छो.को.३२.
- rkang thag
- दामनी, पशुबन्धनरज्जुः अ.को.२.९.७३; मि.को.३६ख ।
- rkang thang
- = {rkang dmag} पदातिः — हस्त्यश्वरथपदातिः ल.अ.९१क/३८; पादातिकः — दनुबलं हस्त्यश्वपादातिकम् वि.प्र.२४०ख/२.४९; पत्तिः का.आ.२.३२४.
- rkang thang tshogs
- पत्तिकायः, पदातिसमूहः मि.को.४४ख; पदातिकायः — हस्त्यश्वरथपदातिकायः जा.मा.२९१/१६९; पादातम् अ.को.२.८.६७; मि.को.४५क ।
- rkang mthil
- = {rkang pa'i mthil} पादतलम् म.व्यु.४०१७; स.त.५.६०.
- rkang mthil las skyes pa
- = {rkang skyes/}
- rkang 'thung
- = {ljon shing} पादपः, वृक्षः का.आ. २.४७; छो.को.३३.
- rkang 'theng
- वि. = {rkang pa 'theng po} खञ्जः, विकलगतिः; {rkang pa skyon can} छो.को.३३; पादेन खञ्जः श.को.७४; *मीनाम्रीणः — {mI nA mI Na rkang 'theng dang /} {sbrul gyi shun pa dag la'o} श्री.को.१८५क ।
- rkang dung
- कोहलः, वाद्यभेदः लो.को.१०५; रा.को.२.२०७; {rkang rus kyi gling bu} छो.को.३३; {mi'i rkang rus las bzos pa'i gling bu} बो.को.९०; द्र.— {rkang gling /}
- rkang dong
- = {rkang dmag} पत्तिकः, पदातिकः जा.मा.११२/६६.
- rkang drug
- = {bung ba} षट्पदः, भ्रमरः अ.क.५०.४.
- rkang drug tshes
- = {a mra'i shing} षट्पदातिथिः (: षट्पदः अतिथिरिव यत्र रा.को.५.१८७), आम्र-वृक्षः बो.को.९०/वा.को.५१६५.
- rkang gdub
- नूपुरः, ओ रम् १. पादभूषणम् का.आ. २.१७८; {rkang pa gnyis la rkang gdub bya} नूपुरश्चरणद्वयोः स.उ.२१.१८; तत्पर्यायाः : पादाङ्गदम् मि.को.१०क; {zhabs gdub} तुलाकोटिः, {many+dzI ra} मञ्जीरः, {ngang pa can} हंसकः, {rkang rgyan} पादकटकः अ.को.२.६.१०९, ११० २. भगवतश्चिह्नमुद्रा — {rkang gdub kyi phyag rgya} नूपुर-मुद्रा वि.प्र.१७६ख/३.१८३.
- rkang gdub kyi phyag rgya
- पा. (तं.) नूपुरमुद्रा, भगवतश्चिह्नमुद्रा — उभयहस्तयोरङ्गुष्ठे द्वे मध्यमे द्वे श्लिष्टे ताभ्यां वलय इव कृतौ नूपुरे शेषाङ्गुलीभिर्मुष्टिबन्ध नूपुरमुद्रा वि.प्र.१७६ख/३.१८३.
- rkang gdub can
- ना. नूपुरः, इक्ष्वाकुवंशीयः नृपतिः ब.अ.१.८, १३, १६.
- rkang gdub can zhabs
- ना. नूपुरपादः, इक्ष्वाकुवंशीयः नृपतिः; स तु नूपुरपुत्रः ब.अ.१.१३.
- rkang rdum
- वि. पादच्छिन्नः वि.सू.४ख/४; वि.व.१८१ख/२.१०६; लङ्गः — {rkang rdum du mi 'gyur} न लङ्गो भवति म.व्यु.७३६४; {rkang pa long bu man chad du chad pa lta bu} छोको.३३.
- rkang rdum pa
- = {rkang rdum/}
- rkang nad
- पादरोगः — ‘ननु चायुर्घृतम्, नड्वलोदकं पादरोगः’ इत्यन्यस्य सद्भावेऽन्यद् उच्यमानं दृष्टमेव त.प.१६१क/४३.
- rkang pa
- १. पादः [1] शरीरावयवविशेषः — {rkang pa la phyag 'tshal nas} पादाभिवन्दनं कृत्वा अ.श. २६५ख/२६२; तत्पर्यायाः : चरणः — {rkang pa bkod pa} चरणन्यासः अ.क.६६.४१; पदम् म.व्यु.६७६८; अङ्घ्रिः वि.प्र.७१क/४.१३१; जा.मा.२१/११; पत् लो.को.१०६ [2] आसनादेरङ्गम् — विविधरत्नप्रभोद्भासुरसुरुचिरपादं…काञ्चनमासनम् जा.मा.२४८/१४३; तत्पर्यायौ : पादकः — आसनं प्रज्ञपयन्ति सुवर्णपादकं वा रूप्यपादकं वा अ.सा. ४२८क/२४१; पादिका — {rkang pa dma' ba dang ldan pa yi khri la} विकटपादिकायां खट्वायाम् वि.सू.४७ख/६० [3] = {tshigs bcad kyi rkang pa} श्लोकचतुर्थांशः का.आ.३.१; तत्पर्यायः : पदम् वि.प्र.२९ख/४.१ [4] = {bzhi cha} चतुर्थभागः — पादस्तुरीयो भागः अको.२.९.८९; मि.को.२३क [5] पा. पञ्चसु कर्मेन्द्रियेष्वेकम् — पञ्च कर्मेन्द्रियाणि वाक्पाणि-पादपायूपस्थाः त.प.१४७क/२१ २. पा. चरणम् — {sbyangs pa'i lhag ma ni rkang par 'gyur ro} शोधितावशेषं चरणं भवति वि.प्र.२००ख/३१४ *३. पदम् — {zla ba'i rkang pa} चन्द्रपदम् वि.प्र.१७७क/२१२; {rgyu ba'i rkang pa} चारपदम् वि.प्र.२००ख/३१४.। {rkang pa la phyag 'tshal te/}° {nas} पादयोर्निपत्य अ.श.२८५क/२६२; पादाभिवन्दनं कृत्वा अ.श. २६५ख/२६२.
- rkang pa bkod pa
- पादन्यासः — पादन्यासैः कमलकलिकां भूमिम् अ.क.६८.५४; चरणन्यासः अ.क.६६.४१.
- rkang pa bkru ba
- पादप्रक्षालनम् वि.प्र.९२क/३.३.
- rkang pa bkru ba'i sa
- पादधावनिका म.व्यु.९३४८.
- rkang pa brkyang ba
- १. पादप्रसारणम् प्र.अ.६-४/११ २. प्रलम्बपादः — प्रलम्बपादं नासीत बो.अ.५.९२.
- rkang pa bsku ba
- पादम्रक्षणम् स.पु.४४ख/७९.
- rkang pa mgo'i thod pa ltar 'dug pa
- वि. करोटपादः — भग्ननासाः कुम्भोदराः करोटपादाः ल.वि.१५०क/२२२.
- rkang pa brgya
- = {rkang brgya pa/}
- rkang pa brgyad pa
- = {rkang brgyad pa/}
- rkang pa 'chag pa
- पादाघातनम् यो.श.११७.
- rkang pa 'ching ba
- = {rkang ga} पादबन्धनम् मि.को.३६ख ।
- rkang pa 'theng po
- = {rkang 'theng /}
- rkang pa pa
- = {gar gyis 'tsho ba} चारणः, कुशीलवः अ.को.२.१०.१२.
- rkang pa med pa
- वि. अपादः — {rkang pa med pa'i tshig rgyun ni/} {lhug pa brjod pa dag dang gtam} अपादपदसन्तानो गद्यमाख्यायिका कथा का.आ.१.२३; अपादकः — अपादका भोन्ति च क्रोडसक्किनः स.पु.३७ख/६७.
- rkang pa rtsa ba
- = {rkang pa'i rtsa ba/}
- rkang pa bzhag pa
- पादौ स्थापयति — यत्र यत्र स दारकः पादौ स्थापयति, तत्र तत्र पद्मानि प्रादुर्भवन्तिअ.श.६४क/५६.
- rkang pa bzhi pa
- = {rkang bzhi pa/}
- rkang pa la gtor ba'i chu
- पाद्यम् लो.को.१०७.
- rkang pa la btags pa
- वि. चरणस्थः — {mgul rgyan rkang pa la btags pa bzhin} कण्ठिका चरणस्थेव त.स.१२३क/१०७१.
- rkang pa la phyag byas pa
- १. पादवन्दनम् — तेषां पादवन्दनसमकालमेवेयं महापृथिवी षड्विकारं प्रकम्पिता अ.श.२४५क/२२५ । २. पादयोर्निपतितः — शाक्यशतानि…पादयोर्निपतितानि अ.श.२४५ख/२२५.
- rkang pa shin tu gnas pa
- पा. सुप्रतिष्ठितचरणः, समाधिविशेषः — यः कुलपुत्रो वा कुलदुहिता वा इमां षडक्षरीं महाविद्यां जपेत्, स इमान् समाधीन् प्रतिलभते । तद्यथा मणिधरो नाम समाधिः…सुप्रतिष्ठितचरणो नाम समाधिः का.व्यू.२३५क/२९७.
- rkang pa'i rgya
- = {rkang rjes} पादमुद्रा — पादमुद्रानुसारिणा । महता बलचक्रेण संनिरुद्धेषु वर्त्मसु अ.क.६६.४४.
- rkang pa'i rjes
- = {rkang rjes/}
- rkang pa'i stangs
- पदबन्धः — तद्यथा कुलपुत्र इष्वस्त्रं शिक्षमाणस्य प्रथमः पदबन्धयोग्याभ्यासः पूर्वंगमो भवति सर्वेष्वस्त्रज्ञानस्य ग.व्यू.३१९क/४०३.
- rkang pa'i mthe bo
- पादाङ्गुष्ठः — पादाङ्गुष्ठे मन उपनिबध्य अभि.स्फु.१६२क/८९६; वि.प्र.७०क/४.१२५.
- rkang pa'i mthe bong
- = {rkang pa'i mthe bo/}
- rkang pa'i mthil
- = {rkang mthil/}
- rkang pa'i don
- पदार्थः वि.प्र.१७७क/२११.
- rkang pa'i gdu bu
- = {rkang gdub} नूपुरः, ओ रम् — विविधमौलीकुण्डलस्रग्दामकेयूरनूपुरशतसहस्राणि प्रलम्बितानि का.व्यू.२०३ख/२६१.
- rkang pa'i gdu bu'i bla
- ना. नूपुरोत्तमा, किन्नरकन्या का.व्यू.२०३क/२६०.
- rkang pa'i rdul
- पादरजः — {rkang pa'i rdul mgo bos gzung bar bgyi'o} पादरजांसि शिरसा धारयामः स.दु.२२७/२२६.
- rkang pa'i bar
- वि. आप्रपदीनः — {rkang pa'i bar du ras gos g}.{yogs pa} आप्रपदीनकञ्चुकावच्छन्नः त.प.२५९क/२३४.
- rkang pa'i dbang po
- पा. पादेन्द्रियम्, षट्सु कर्मेन्द्रियेष्वेकम् वि.प्र.२२९ख/२.२३.
- rkang pa'i mig
- = {rkang mig/}
- rkang pa'i rtsa ba
- पादमूलम्; = {rting pa} ( पार्ष्णिः) छो.को.३३; {rting pa phyi dang go hi ra/} {rkang pa rtsa ba zhes pa'o} ङ.को.२२३; द्र.— पादमूलं गोहिरं स्यात् पार्ष्णिस्तु घुटयोरधः (: हेमचन्द्रः) रा.को.३.१११.
- rkang pa'i mtshon can
- = {rkang pa'i mtshon cha can/}
- rkang pa'i mtshon cha can
- = {khyim bya} चरणायुधः, कुक्कुटः अ.को.२.५.१७.
- rkang pa'i rus pa
- = {rkang rus/}
- rkang pa'i shing rta
- = {lham} रूद्घ पादरथी, पादुका बो.को.९२/वा.को.४३०४.
- rkang pas dgug pa
- पादाकर्षणम् स.उ.१०.२३.
- rkang pas 'gro
- = {rkang 'gro/}
- rkang pas rgyu
- = {rkang rgyu ba/}
- rkang pas gtong ba
- जङ्घाप्रेषणम् — नास्ति तत्कायोपस्थानं यन्न करोति । नास्ति तज्जङ्घाप्रेषणं यन्नोत्सहते । नास्ति तद्वाक्कर्म यन्नोत्सहते शि.स.२६क/२४.
- rkang pas 'thung ba
- = {rkang 'thung /}
- rkang pas bris pa'i yi ge
- पादलिखितलिपिः, लिपिविशेषः ल.वि.६६ख/८८.
- rkang phol
- = {phol mig} विपादिका, पादस्फोटः मि.को.५२ख; = {rkang 'bras/}
- rkang bam
- = {rkang 'bam/}
- rkang bu
- विचर्चिका, रोगविशेषः मि.को.५२ख ।
- rkang bol
- = {rkang rgyab} पादपृष्टस्थानम् — {rkang pa'i bol ni sin d+hu ste/} {mchi ma 'bab pa'i gzugs can ma} सिन्धौ पादपृष्ठस्थाने अश्रु वहति रूपिणी स.उ.७.१४; {rkang pa'i rgyab} बो.को.९२.
- rkang 'bam
- १. सं. श्लीपदः, पादरोगः वि.व.१८३क/२.१०७; शिलीपदः रा.को.५.७७; वा.को. ५१५७; श्लीपादः म.व्यु.९५२१; मि.को.५२ख २. वि. श्लीपदी म.व्यु.८७९२; द्र. {having a swelled leg}, {suffering from elephantiasis}; म्. {a club}-{footed man} मो.को. ११०४.
- rkang 'bras
- पादस्फोटः, पादरोगः मि.को.५२ख; तत्पर्यायः : {phol mig} विपादिका अ.को.२.६.५२.
- rkang sbas
- = {sbrul} गूढपात्, सर्पः अ.को.१.८.७; छो.को.३३.
- rkang mang
- =I. वि. बहुपदः — ये केचित्सत्त्वा अपदा वा द्विपदा वा चतुष्पदा वा बहुपदा वा बो.भू.१२२ख/१५७; म.मू.१९३क/१३०; स.पु.१२९ख/२०५ {II}. सं. १. = {shing ba Ta} बहुपात्, वटवृक्षः अ.को.२.४.३३ २. = {sdig srin} छो.को.३३; बो.को.९२.
- rkang mangs
- = {rkang mang /}
- rkang mar
- मज्जा १. वृक्षादेरुत्तमस्थिरभागः अ.को.२.४.१२; तत्पर्यायः : {snying po} सारः तत्रैव । २. अस्थिमध्यस्थस्नेहविशेषः छो.को.३३/रा.को.३. ५६७; तत्पर्यायौ : {khu ba byed} शुक्रकरः, {mdangs} तेजः बो.को.९२/रा.को.३.५६७.
- rkang mar nag
- कालसारः, तिन्दूकवृक्षः; तत्पर्यायाः : {tin+du ka} तिन्दूकः, {s+phu rdza ka} स्फूर्जकः, {nag po'i phung po} कालस्कन्धः ङ.को.१५३/रा.को.२. ६१८.
- rkang mi 'gro
- पन्नगः १. = {sbrul} सर्पः अ.को. १.८.८; छो.को.३३ २. ना. गरुडराजः, द्र.— {rkang med 'gro} पन्नगः म.मू.१०३ख/१३.
- rkang mi 'gro za
- = {mkha' lding} पन्नगाशनः, गरुडः अ.को.१.१.२४.
- rkang mi gdang
- न विक्षिप्य पादौ म.व्यु.८५६२.
- rkang mig
- ना. अक्षपादः, न्यायसूत्रकारः — अक्षपादशिष्यत्वादाक्षपादा नैयायिकाः त.प.२५७क/२३१; त.प.२६३क/९९५; प्र.अ.२०-४/४५; न्यायसूत्रकारके गौतमे मुनौ वा.को.४३; = {rkang mig can/}
- rkang mig can
- ना. अक्षपादः, महर्षिः म.व्यु.३४६६; = {rkang mig/}
- rkang mig pa
- आक्षपादः, नैयायिकः — अक्षपादशिष्यत्वादाक्षपादा नैयायिकाः त.प.२५७क/२३१.
- rkang med
- १. वि. अपदः — ये केचित्सत्त्वा अपदा वा द्विपदा वा चतुष्पदा वा बहुपदा वा बो.भू.१२२ख/१५७; स.पु.१२९ख/२०५; अपादः म.व्यु.८९२५; अपादकः अभि.सू.५ २. सं. = {sbrul} गूढपादः, सर्पः छो.को.३४/रा.को.२.३४७; बो.को.९३.
- rkang med 'gro
- पन्नगः १. ना. गरुडराजः म.मू.१०३ख/१३ २. = {sbrul} सर्पः, द्र.— {rkang mi 'gro} पन्नगः अ.को.१.८.८; छो.को.३३Œ
- rkang dmag
- = {rkang thang} पत्तिः, पदातिः अ.को. २.८.६६; पदाजिः मि.को.४५क; {rta med rkang thang dmag mi} छो.को.३४.
- rkang rtse
- = {rkang 'go} पादाग्रम्, चरणाग्रभागः; प्रपदम् रा.को.३.१११; पदाग्रम् श.को.७५; ङ.को.२२३.
- rkang 'dzin
- लामज्जकम् ( वीरणमूलम् रा.को.४.२१५) लो.को.१०७.
- rkang bzhi
- चतुष्क्रमः अभि.सू.५.
- rkang bzhi pa
- =I. वि. चतुष्पदः — ये केचित्सत्त्वा अपदा वा द्विपदा वा चतुष्पदा वा बहुपदा वा बो.भू.१२२ख/१५७; स.पु.१२९ख/२०५ {II}. सं. १. = {dud 'gro} चतुष्पाद्, पशुः — तद्यथापि नाम कुलपुत्र चतुर्द्वीपेषु चतुष्पाज्जातीनां गोगर्दभमहिषाश्वहस्तिनः का.व्यू.२३२क/२९४; {dud 'gro spyi'i ming} छो.को.३४; चतुष्पदः रा.को.२.४२३ २. चतुष्पदः, करणविशेषः बो.को.९३/रा.को.२. ४२३ ३. = {tshigs bcad} चतुष्पदी, पद्यम् — {tshigs bcad rkang bzhi pa de yang /} {br}-{i t+taM dz+'i ti zhes rnam gnyis} पद्यं चतुष्पदी तच्च वृत्तं जातिरिति द्विधा का.आ.१.११.
- rkang 'og
- = {klu'i 'jig rten} पातालम्, नागलोकः हे.त.१०ख/३०; अ.को.१.८.१; छो.को.३४.
- rkang ring
- दीर्घपादः, कङ्कपक्षी रा.को.२.७२१; वा.को.३६१३; द्र.— {bya gag gam khrung khrung} छो.को.३४; {chu'i bya gag} श.को.७५.
- rkang rus
- पादास्थि — पादास्थ्न आकपालार्धत्यागात् कृतजयः स्मृतः अभि.को.६.१०; अभि.भा. १०क/८९६.
- rkang lag
- = {rkang pa dang lag pa} करचरणः — {rkang lag dang mig mi sdug pa} विकृतकरचरणनयनः अ.श. १०८ख/९८; {rkang lag 'jam} मृदुकरचरणा वि.प्र.१६५क/३.१४२; पाणिपादः वि.सू.७१क/८८.
- rkang lag bkrus pa
- वि. प्रक्षालितपाणिपादः वि.सू.७१क/८८.
- rkang lag 'khums pa
- सङ्कुचितः म.व्यु.८८८६; सङ्कुचितकरचरणः ।
- rkang lag 'gyus pa
- पा. प्रशाखा, पञ्चमी गर्भावस्था — कललं प्रथमं भवति कललाज्जायतेऽर्बुदः । अर्बुदाज्जायते पेशी पेशीतो जायते घनः । घनात् प्रशाखा अभि.भा.४३३; म.व्यु.४०७१.
- rkang lag 'jam
- वि. मृदुकरचरणा — सूक्ष्मकेशा मृदुकरचरणा सत्त्ववत्सलेति वज्रधात्वीश्वरी वि.प्र.१६५क/३.१४१.
- rkang lag dang mig mi sdug pa
- वि. विकृतकरचरणनयनः — अथ शक्रो देवानामिन्द्रो गुह्यकरूपधारी भूत्वा विकृतकरचरणनयनः अ.श. १०८ख/९८; अ.श.९६क/८६.
- rkang lag med pa
- वि. व्यङ्गः, हीनाङ्गः — व्यङ्गान् शिरसा वा यानेन वा वहति बो.भू.७८ख/१००.
- rkang lag bzhi
- =*चतुष्कुम्भिका — {rkang lag bzhis 'phye ba} चतुष्कुम्भिकया सर्पति म.व्यु.९३११.
- rkang shar ba
- = {rkang dmag/}
- rkang shu
- विचर्चिका, रोगविशेषः ल.वि.४०ख/५३; श्रा.भू.३२ख/७७; तत्पर्यायाः : कच्छूः, पाम, पामा अ.को.२.६.५३.
- rkang srung
- = {rkang dmag} पादाविकः ( पादातिकः), पदातिः मि.को.४५क ।
- rkan
- १. तालु, जिह्वेन्द्रियाधिष्ठानम् त.प.१४२ख/७३७; तत्पर्यायौ : तालुकम् बो.भू.१९३ख/२६०; वि.प्र.१३१ख/६५; काकुदम् लो.को.१०८ २. कण्ठः — ग्. {yon du rkan nas bzung nas ni/} {lte ba'i dkyil 'khor rab 'jug pa'i} कण्ठादारभ्य वामेन प्रवृत्ता नाभिमण्डले स.उ.५.२; ग्. {yas su lte ba nas bzung nas/} {rkan gyi gnas su rab 'jug pa'i} नाभेरारभ्य सव्येन प्रवृत्ता कण्ठदेशके स.उ.५.३.
- rkan mi gtog
- न जिह्वास्फोटनिश्चारम् वि.सू. ४९ख/६३; न जिह्वास्फोटकम् म.व्यु.८५८६Œ
- rkan mi gtogs
- = {rkan mi gtog/}
- rkan las byung ba
- वि. तालव्यम्, तालुजातम् — {i tsu ya sha rkan las byung} इचुयशाश्च तालव्याः वि.प्र.८०ख/४.१६८.
- rku
- = {rku ba/}
- rku thabs
- स्तेयम्, चौर्यम् वि.सू.४ख/४; {rku thabs su gnas pa} स्तेयसंवासिकः वि.सू.१२ख/१३; {rku thabs su rab tu byung ba} स्तेयप्रव्रजितः वि.सू.४५ख/५७.
- rku thabs can
- = {rkun ma} स्तेनः, चौरः वि.सू.१६क/१९.
- rku thabs su gnas pa
- स्तेयसंवासिकः वि.सू.१२ख/१३; म.व्यु.८७५६; {sdom pa ma blangs par rab byung gi rtags can du gnas pa} छो.को.३५.
- rku thabs su rab tu byung ba
- स्तेयप्रव्रजितः — कापटिकैः स्तेयप्रव्रजितैः दुष्कृतम् वि.सू.४५ख/५७.
- rku ba
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {brku ba/} भूत. {brkus pa/} विधौ {rkus}) चोरयति श.को.७५ {II}. सं. १. हरणम् — हरणहारणयोः वि.सू.१४क/१५; बो.प.७८; अपहरणम् शि.स.३१क/१८०; अपहृतिः वि.सू.१५ख/१७; हारः वि.सू.१४क/१५; अपहारः वि.सू.१५ख/१७ २. = {rkun po} चौरः, स्तेयकर्ता ग.व्यू.१९१क/२७३ ३. = {rku ba nyid} स्तेयम् वि.सू. १४क/१५; जा.मा.१३९/८१; चौर्यम् रा.प.२३९ख/१३६; अपहरणता शि.स.९६ख/९६ {III}. वि. विलोपी — {phyag mdzod rku ba} कोशविलोपिनः ग.व्यू.१९२क/२७३.
- rku ba nyid
- अपहर्तृत्वम् वि.सू.७९क/९६.
- rku ba'i las
- चौर्यम्, चोरस्य कर्म लो.को.१०८.
- rku bar bgrang ba
- स्तेये संख्यातः म.व्यु.५३५२; श.को.७६.
- rku bar bcug pa
- = {rkur bcug pa/}
- rku bar byed
- चोरयति लो.को.१०८.
- rku bar byed po
- = {rkun po/}
- rku bar 'ongs pa
- = {rkur 'ongs pa/}
- rku byed
- = {rkun ma/}
- rku sems
- स्तेयचित्तम् — स्तेयचित्तमुपस्थाप्य अन्तशस्तृणपर्णमपि नादत्तमादाता भवति द.भू.१८८क/१५.
- rkun
- = {rkun ma'am rkun po/}
- rkun nor
- लोप्त्रम्, स्तेयधनम् अ.को.२.१०.२५; = {rkun rdzas/}
- rkun po
- = {rkun ma} चौरः, स्तेयकर्ता अ.सा.२९५ख/१६६; तस्करः बो.भू.८९क/११३; दस्युः सू.अ.१८७क/८४; हर्ता वि.सू.१६क/१८; अपहर्ता वि.सू. १४ख/१६; स्तेनः; मोषकः ।
- rkun po dang lhan cig tu 'gro ba
- = {rkun ma dang lhan cig 'gro ba/}
- rkun po byas pa
- चौर्यं कृतम् — अस्य पित्रा चौर्यं कृतम् अ.श.१४३ख/१३३.
- rkun po 'byin pa
- चौरनिष्कासनम् — {rkun po 'byin pa dang sgo gcod pa bzhin} चौरनिष्कासनकपाट-पिधानवत् अभि.भा.१८क/९२९.
- rkun pos phrogs pa
- वि. मुषितः, विलुप्तकुशलधनः — उपचित्यापि पुण्यानि मुषिता यान्ति दुर्गतिम् बो.अ.५.२७.
- rkun ma
- १. = {rkun po} चौरः, स्तेयकर्ता — भवांश्चौरः पुरुषत्वात् वा.न्या.१६१-१-१/१२१; स्तेनः अ.को.२.१०.२४; तस्करः म.मू.१५०क/६३ २. चौर्यम् — तस्मान्नायं चौर्यहेतुः वा.न्या.१६१-५/१२१; स्तेयम् — {rkun ma dang lhan cig 'gro ba'i ltung byed} स्तेयसहगमनप्रायश्चित्तिकम् वि.सू.४५ख/५७.
- rkun ma dang lhan cig 'gro ba
- पा. (विन.) स्तेयसहगमनम्, प्रायश्चित्तिकभेदः वि.सू.४५ख/५७; स्तेयसार्थगमनम् म.व्यु.८४९७.
- rkun ma dang lhan cig 'gro ba'i ltung byed
- पा. (विन.) स्तेयसहगमनप्रायश्चित्तिकम्, प्रायश्चित्तिकभेदः वि.सू.४५ख/५७.
- rkun ma dang lhan cig tu 'gro ba
- = {rkun ma dang lhan cig 'gro ba/}
- rkun ma phyung ba
- चौरनिष्कासनम् लो.को.१०९; द्र.— {rkun po 'byin pa} चौरनिष्कासनम् अभि.भा.१८क/९२९.
- rkun ma'i skra las byas pa
- वि. चौर्यकेशकृतम् — {rkun ma'i skra las cod pan byas} चौर्यकेशकृतां मुकुटीम् हे.त.७क/२०.
- rkun ma'i me tog
- चोरपुष्पी, वृक्षविशेषः; तत्पर्यायौ : शङ्खिनी, केशिनी अ.को.२.४.१२७.
- rkun ma'i lo ma
- चौर्यपत्रम् — {rkun ma'i lo ma dang skyes pa'i rus pa'i phye ma dag gis ni rdul tshon ljang khu} हरितरजश्चौर्यपत्रनरास्थिचूर्णाभ्याम् हे.त.३ख/८. {rkun rdzas} लोप्त्रम्, स्तेयधनम् अ.को.२.१०.२५; मोषकः — स्वस्माच्च कोशकोष्ठागारान्मोषकं ददामि वि.व.१७९क/२.१०४.
- rkub
- १. = {bshang lam} अपानम्, मलद्वारम् अ.को. २.६.७३; तत्पर्यायाः : गुदम् यो.श.५२; पायुः म.व्यु.४५७३; बुलिः (= {buri or the anus} मो.को.७३५) म.व्यु.४००८ २. पा. पायुः, पञ्चसु कर्मेन्द्रियेष्वेकम् — पञ्च कर्मेन्द्रियाणि वाक्पाणिपादपायूपस्थाः त.प.१४७क/२१.
- rkub kyi nad
- गुदोद्भवः यो.श.२७.
- rkub tsos
- = {rkub tshos/}
- rkub tshos
- स्फिक्, कटिप्रोथः अ.को.२.६.७५; द्र. {rkub tshos tsam bzhag pa} आनिषादप्रतिष्ठापनम् वि.सू. ३४ख/४३.
- rkur
- = {rku ru/} {rku bar/}
- rkur 'ongs pa
- स्तेयेन प्रविष्टः — अनापत्तिस्तीर्थिकपूर्वी धर्मस्तेयेन प्रविष्टः स्यात् । स च स्यादभव्यरूपो विनयाय बो.भू.९६क/१२२.
- rkur bcug pa
- हारणम् — हरणहारणयोः वि.सू. १४क/१५.
- rkus
- क्रि. {rku ba} इत्यस्य विधौ ।
- rke
- = {rke ba/}
- rke ba
- १. क्रि. शुष्यते — {byis pa de ni gzhan gyi khyim na rke} स शुष्यते परशरणेषु बालः स.पु.४४क/७७ २. वि. दुर्बलः — दुर्बलकायः ल.वि.१५१क/२२२; म्लानः लो.को.१०९; म्लानकः — आर्य कस्मात् त्वमुत्पाण्डूत्पाण्डुकः कृशालुको दुर्बलको म्लानकोऽप्राप्तकायः संवृत्तः वि.व.१४५क/२.८९.
- rked
- = {rked pa/}
- rked skabs
- नितम्बः — भोः कालमेघ विकृतिं परिमुञ्च किं च निष्कम्प एव कनकाचल एष यस्य । युष्मद्विधाः प्रलयमारुतभज्यमाना लीलानितम्बकुहरं शरणं प्रयान्ति अ.क.५६.२०.
- rked gri
- = {sked gri} ईली, करवालिका अ.को.३.८.९१; ईलिः मि.को.४७ख ।
- rked rgyan
- = {ske rags} काञ्ची, स्त्रीकट्याभरणम् अ.को.३.३.१५८; कक्ष्या मि.को.८८ख ।
- rked chings
- मेखला — अजिनं दण्डकाष्ठं च मेखला च कमण्डलुम् । ददाति ल.अ.१८९क/१६१; सारसनम् मि.को.४६क; चर्मपट्टः — न चर्मपट्टेन पार्श्वबन्धनं कुर्वीत वि.सू.५२ख/६७.
- rked 'ching
- शृङ्खलः — {shr}-{i kha laH sked 'ching ngam lu gu rgyud} मि.को.१०क ।
- rked mchu
- वि. वक्रनितम्बः म.व्यु.८८८४.
- rked nad
- प्रदरः, नारीरुग्भेदः — प्रदरा भङ्गनारीरुग्बाणा अ.को.३.३.१६४.
- rked pa
- = {sked pa} कटिः, शरीरावयवविशेषः — कायो न पादौ न जङ्घा नोरु कायः कटिर्न च बो.अ.९.७९; कटी अ.को.३.३.३४; श्रोणी ल.वि.१५७क/२३४; जघनम् म.व्यु.४०००; आरोहः — श्रोण्यामप्यारोहो वरस्त्रियाः अ.को.३.३.२३८; मध्यः, ओ यम् — {nu ma rgyas pa'i khur dag gis/} {rked 'khyog 'jigs pa rab ster ba} गुरुणा स्तनभारेण मध्यभङ्गभयप्रदम् अ.क.२०.६०; {nu ma dang dpyi yi bar na sked pa} स्तनयोर्जघनस्यापि मध्ये मध्यम् का.आ. २.२१४; *उदरम् — {rked pa gzhu'i chang zung ltar phra ba} चापोदरः ल.वि.५८क/७५; {rked pa phra ba} तनूदरी त.प. १०२क/६५३; *पृष्ठम् — {rked pa bcag pa} भग्नपृष्ठः अभि.भा.२३३क/७८५.
- rked pa bcag pa
- भग्नपृष्ठः — अतो भग्न-पृष्ठत्वात् नोत्थातुं पुनरुत्सहन्ते अभि.भा.२३३क/७८५.
- rked pa phra ba
- वि. तनूदरी — सा सुन्दरीति तरुणीति तनूदरीति सुमुखीति चेत्यादि शुभं चिन्तयतां रागिणां राग उत्पद्यते त.प.१०२क/६५३.
- rked pa gzhu'i chang zung ltar phra ba
- = {rked pa gzhu'i 'chang gzung ltar phra ba/}
- rked pa gzhu'i 'chang gzung ltar phra ba
- वि. चापोदरः — चापोदरश्च…सर्वार्थसिद्धः कुमारः ल.वि.५८क/७५; चापोदरी म.व्यु.५२०७.
- rked pa gzhu'i 'chang bzung ltar phra ba
- = {rked pa gzhu'i 'chang gzung ltar phra ba/}
- rked pa'i ska rags kyi rgyan
- कटिमेखला का.व्यू. २१३ख/२७३.
- rked pa'i rgyan
- = {rked rgyan/}
- rked pa'i srad bu
- कटिसूत्रम् — कटिसूत्रं च धारयेत् ल.अ.१८८क/१५९.
- rked phra ma
- = {rked pa phra ba/}
- rked bzang ma
- वि.स्त्री. सुमध्यमा — इदं त्वया वस्त्रयुगं परिधाय सुमध्यमे अ.क.५०.६७.
- rko
- = {rko ba/}
- rko mkhan
- = {tshud mo mkhan} खातरूपकारः म.व्यु.३७९९; {rko mkhan nam tshud mo mkhan yang zer te/} {gzugs sna tshogs brko ba} मि.को.२७ख ।
- rko ba
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {brko ba/} भूत. {brkos pa/} विधौ {rkos}) विलिखति — {mdas sa rko} काण्डेन महीं विलिखति म.व्यु.७१८५ २. सं. खननम् — {sa la sogs pa rko ba} भूम्यादेः खननम् त.प.१६३क/७८०; मर्दनम् — {sa rko ba} मृन्मर्दनम् बो.अ.५.४६; उद्घातः — {sa rko ba} भूम्युद्घातः वि.सू. ४६क/५८ ३. वि. खानकः — तांश्च पुरुषान् उदपानखानकान् स.पु.८७क/१४६.
- rko bar byed pa
- = {rko byed/}
- rko byed
- = {rko bar byed pa} 1. = {tog tse} अवदारणम्, खनित्रम् अ.को.२.९.१२; मि.को.३५ख; टङ्गः — {Ta ng+ga mtshon cha'i khyad par dang /} {byin pa dang ni rko byed la} श्री.को.१७२ख; टङ्कः श्री.को.१६४क ३. = {byi ba} खनकः, मूषकः श.को.७७/रा.को.२.२७६; छो.को.३५ ४. = {phag} ह्यद्ग भेदनः, शूकरः श.को.७७/रा.को.३.५४२; बो.को.९७.
- rko 'brud
- उल्लेखः — कर्षकान्…हलकुद्दालविषमोल्लेखपक्षव्रणार्दितान् अ.क.२४.९५.
- rko ma
- स्तम्बघ्नः, तृणाद्युन्मूलनकारिखनित्रादिः; तत्पर्यायः : {rtsa 'byin} स्तम्बघनः मि.को.३५ख ।
- rkong pa
- दद्रुः ( दद्रूः, दर्द्रुः, दर्द्रूः रा.को.२. ६७८), रोगविशेषः श.को.७७; {pags par za 'phrug skye ba'i nad cig} बो.को.९७.
- rkong bu
- = {kong bu/}
- rkon pa
- = {rgya'am rnyi/}
- rkon bu
- = {rkon pa/}
- rkom tshugs
- = {de lag pa la rkom tshugs bcas te} स करे कपोलं दत्त्वा (चिन्तापरो व्यवस्थितः) अ.श.८क/८.
- rkor
- = {rko ru/} {rko bar/}
- rkor bcug pa
- १. क्रि. खानयति स्म — परिखाः खानयति स्म ल.वि.९७क/१३९ २. सं. खाननम् — खननखाननयोः वि.सू.४५ख/५७.
- rkos
- क्रि. {rko ba} इत्यस्य विधौ ।
- rkos mkhan
- खनकः, {rkos mkhan te spar sogs brko ba} मि.को.२७ख; {rko bar byed pa po la'ang snang} छो.को.३६.
- rkya
- = {zam pa} सङ्क्रमः, सेतुः मि.को.१४३क; बो.को.९७.
- rkya pa
- = {rkya mi/}
- rkya ba
- = {skya ba/}
- rkya mi
- = {rta zhon} अश्ववहः, अश्वारोहः; तत्पर्यायः : {rta pa} सादी मि.को.४५क; = {skya mi} बो.को.९८.
- rkyag
- = {rkyag pa/}
- rkyag 'jim
- गूथमृत्तिका — {yi dgas kyi skye gnas rkyag 'jim byin pa nub ces bya ba} जङ्घा नाम गूथमृत्तिकाप्रेतयोनिः शि.स.३७ख/३५.
- rkyag pa
- = {skyag pa} गूथः, गूथम्, विष्ठा शि.स.३७ख/३५; विट् — {rkyag zan} विट्चरः अ.को.२.१०.२३; मलः, मलम् — {so'i dri ma'am so skyag/} {so rkyag} दन्तमलम् म.व्यु.४०४५.
- rkyag zan
- = {grong phag} विट्चरः, ग्राम्यशूकरः अ.को.२.१०.२३.
- rkyang
- १. खरः, पशुविशेषः — केचिद् भेरुण्डकशृगालसूकरगर्दभगोहस्त्यश्वोष्ट्रखरमहिषशशचमरखड्गशरभनानाप्रतिभयरौद्रविकृतवक्त्राः ल.वि.१५०क/२२२; गौरखरः म.व्यु.४७९७ २. = {rkyang pa/} {rkyang rkyang /}
- rkyang rkyang
- = {gcig pu} एकः, एकाकी — {re re rkyang rkyang gcig pu'o} एकाकी त्वेक एककः अ.को.३.१. ८०; {gzhan dang ma 'dres pa'am gcig pu kho na} छो.को.३६.
- rkyang nul
- = {skyang nul/}
- rkyang pa
- १. = {gcig pu} केवलः — {bdag med ma rkyang pa} केवलनैरात्म्या क.त.३६३९; पृथक् — {rang rkyang} पृथक् स्वयम् प्र.अ.१४०ख/१५०; एकाकी श.को.७८ २. गद्यम्, पद्यभिन्नम् ल.अ.६५क/१२; म.व्यु.१४६१.
- rkyang zla
- = {mtshan mo/}
- rkyan
- करकः, पात्रविशेषः लो.को.१११; कुण्डम् तत्रैव; {ja chu ldug byed kyi snod cig gi ming} द.को.३२.
- rkyal
- १. उडुपः, ओ पम् मि.को.५१; भेलकः, ओ कम् लो.को.१११; तरणसाधनवस्तु; प्लवः, कोलः, उडूपम्, उडुपम्, तरणः, तारणः, तारकः, तरीषः रा.को.३.५४३ २. = {rkyal ba/}
- rkyal mkhan
- = {gtum po} प्लवः, चण्डालः अ.को. २.१०.१९.
- rkyal 'gro
- = {gla sgang} प्लवम्, कैवर्त्तीमुस्तकम् मि.को.५८ख; {mon lug gla sgang} बो.को.९९; = {rkyal byed/}
- rkyal can
- = {sbal pa} प्लवः, मण्डूकः अ.को. १.१०.२४; शालूरः लो.को.१११; छो.को.३६.
- rkyal chen
- = {nya pa} कैवर्तः, धीवरः अ.को.१.१०. १५; म.व्यु.३८५५; छो.को.३६.
- rkyal pa
- भस्त्रा, चर्मप्रसेविका — {mi gtsang rkyal pa} अमेध्यभस्त्रा बो.अ.८.५३; दृतिः — दृतिर्वा वातपूरिता शि.स.५०ख/४८; जा.मा.३६०/२११; भाण्डम् — अमेध्यभाण्डानपरान् गूथघस्मर वाञ्छति बो.अ.८.६१
- rkyal pa ka ba can
- दृतिः — धारयेद् धृतिम् वि.सू. ७५क/९२.
- rkyal ba
- १. प्लवः वि.प्र.१०८ख/४; प्लवनम् — हस्तविक्षेपः पादविक्षेपोऽधावनं परिधावनं लङ्घनं प्लवनम्, इदमुच्यते कायदौष्ठुल्यम् शि.स.६७क/६६; तरणम् — तरणशिक्षायाम् वि.सू.४४ख/५६; सन्तरणम् वि.व.३७८क/२.१७३; अवगाहनम् — सलिलावगाहनसमुत्सुकस्य जा.मा.४१२/२४१ २. पा. प्लवितम्, कलाविशेषः ल.वि.७८क/१०५; म.व्यु.५०००; मि.को.२८क ।
- rkyal bar 'dod ma
- ना. प्लवनेच्छा, इच्छादेवी — {chu la rkyal bar 'dod ma} पयसि प्लवनेच्छा वि.प्र.४५क/४.४४.
- rkyal bu
- = {rkyal pa chung ngu /}
- rkyal byed
- = {gla sgang} प्लवनम्, कैवर्त्तीमुस्तकम् मि.को.५८ख; = {rkyal 'gro/}
- rkyen
- प्रत्ययः १. निबन्धनम् — यत्प्रत्यया च तत्रास्था महायानेऽपि तां कुरु बो.अ.९.४३; यः प्रत्ययो निबन्धनम् अस्या आस्थायाः बो.प.२०५; तत्पर्यायाः : हेतुः अभि.भा.२४१क/८११; कारणम् बो.अ.९.१२; सामग्री — {'di dag rkyen gyis sems can rnams/} {sangs rgyas nyid du the tshom med} आभिः सामग्रीभिः सत्त्वा बुद्धा एव न संशयः हे.त.२१ख/७० २. पा. हेत्वादयः — चत्वारः प्रत्ययाः हेतुप्रत्ययः समनन्तरप्रत्ययः आलम्बनप्रत्ययः अधिपतिप्रत्ययश्च बो.भू.५८ख/७०; द्र. {rkyen bzhi} 3. पा. (व्या.) प्रकृतिमवधीकृत्य विधीयमानः स्वार्थबोधकः शब्दविशेषः — {bskul ba'i rkyen} ण्यन्तस्य प्रत्ययः प्र.अ.१५क/१७.
- rkyen gyi ngo bo
- प्रत्ययभावः अभि.सू.५; = {rkyen gyi dngos po/}
- rkyen gyi dngos po
- प्रत्ययभावः अभि.सू.५; = {rkyen gyi ngo bo/}
- rkyen gyi stobs
- प्रत्ययबलम् — सर्वं तत्प्रत्ययबलात् स्वतन्त्रं तु न विद्यते बो.अ.६.२५.
- rkyen gyi theg pa
- प्रत्यययानम् — सत्त्व विनेन्ति उपायसहस्रैः केचि तथागतपूजमुखेन…श्रावकयानविमुक्तिमुखेन प्रत्यययानविशुद्धिमुखेन शि.स.१७६ख/१७४.
- rkyen gyi rnam pa
- प्रत्ययाकारः — हेतुसमुदयप्रभवप्रत्ययाकाराः अभि.भा.५०क/१०६१.
- rkyen gyi rnam par shes pa
- पा. = {kun gzhi rnam shes} प्रत्ययविज्ञानम्, आलयविज्ञानम् — आलयविज्ञानमन्येषां विज्ञानानां प्रत्ययत्वात् प्रत्ययविज्ञानम् म.भा.३क/१.१०.
- rkyen gyi bye brag
- प्रत्ययभेदः — {rkyen gyi bye brag gis tha dad pa can} प्रत्ययभेदभेदी न्या.टी.६४क/१५९; {rkyen gyi bye brag gis tha dad pa nyid} प्रत्ययभेदभेदित्वम् न्या.टी.६४क/१५९.
- rkyen gyi sman
- = {rkyen sman/}
- rkyen gyi tshig
- प्रत्ययपदम्, अष्टोत्तरपदशतान्तर्गतपदविशेषः ल.अ.६७ख/१७.
- rkyen gyi gzhan gyi dbang
- प्रत्ययपरतन्त्रः अभि.सू.५.
- rkyen gyi rang bzhin
- १. वि. प्रत्ययमयः लो.को. ११२ २. पा. प्रत्ययस्वभावः, सप्तविधेषु भावस्वभावेष्वेकः — सप्तविधो भावस्वभावो भवति यदुत समुदयस्वभावो भावस्वभावो लक्षणस्वभावो महाभूतस्वभावो हेतुस्वभावो प्रत्ययस्वभावो निष्पत्तिस्वभावश्च ल.अ.७०क/१८.
- rkyen gyis bskul ba
- प्रत्ययकोपितः, स्वकारणसामग्रीबलेन प्रकोपमुपागतः — तेऽपि प्रत्ययकोपिताः बो.अ.६.२२.
- rkyen gyis mngon par 'du byed pa
- प्रत्ययाभिसंस्करणम् अभि.सू.५.
- rkyen gyis rnam par rmongs pa
- प्रत्ययविह्वलः लो.को.११३.
- rkyen gyis ma brtsams pa
- अनारब्धप्रत्ययता — अनारब्धप्रत्ययतया…मायोपमसमाधिं प्रतिलभन्ते ल.अ.७१ख/१९.
- rkyen grub pa dang ldan pa
- वि. परिणतप्रत्ययम् — पूर्वमन्यासु जातिषु कर्माणि कृतान्युपचितानि लब्धसंभाराणि परिणतप्रत्ययानि अ.श.३७क/३२.
- rkyen gcig rtogs
- = {rang sangs rgyas} प्रत्येकबुद्धः ।
- rkyen bcas
- वि. = {rkyen dang bcas pa} सप्रत्ययः — तत्र सप्रत्ययः शब्दोऽप्रत्ययो वा प्रयुज्यताम् त.स.१६क/१८०.
- rkyen nyid
- प्रत्ययता — {rkyen nyid 'di pa tsam} इदम्प्रत्ययतामात्रम् त.प.२९७ख/१०५६; अभि.सू.५.
- rkyen nyid 'di pa
- = {rkyen 'di pa nyid} इदम्प्रत्ययता केवलमिदम्प्रत्ययतामात्रमिदम्, विकल्पसमारोपितत्वाद् धर्मधर्मिव्यवहारस्य त.प.२९७ख/१०५६.
- rkyen rtogs
- = {rang sangs rgyas} प्रत्येकबुद्धः ।
- rkyen thub
- १. वि. = {bzod ldan} तितिक्षुः, सहिष्णुः — सहिष्णुः सहनः क्षन्ता तितिक्षुः क्षमिता क्षमी अ.को.३.१.२९ २. सं. = {bzod pa} तितिक्षा, क्षान्तिः श.को.८०; {brnag nus sran thub mi mjed pa/} {rkyen thub tshugs thub bzod pa'o} ङ.को.३६७; {sran thub pa'i bzod pa} छो.को.३६.
- rkyen dang bcas pa
- = {rkyen bcas/}
- rkyen dang ldan pa
- प्रत्ययसाकल्यम् — सति प्रत्ययसाकल्ये भावि यत् तदनागतम् त.स.६७ख/६३०.
- rkyen dang phrad pa
- प्रत्ययाभिगमः — {rkyen dang phrad par 'dod pa yid la byed pa} प्रत्ययाभिगमाभिलाषमनस्कारः सू.अ.१७८क/७२; प्रत्ययलाभः अभि.सू. ५.
- rkyen dang phrad par 'dod pa yid la byed pa
- पा. प्रत्ययाभिगमाभिलाषमनस्कारः, चतुर्विधेषु अभिलाषमनस्कारेष्वेकः — प्रत्ययाभिगमाभिलाषमनस्कारः सम्यक् प्रणिधानाभिसंस्करणात् सू.अ.१७८क/७२.
- rkyen dang mi ldan pa
- वि. अप्रत्ययवान् लो.को. ११३.
- rkyen du gyur pa
- प्रत्ययीभावः — तस्यापि प्रत्ययीभावादस्ति सामर्थ्यम् अभि.भा.२८२.
- rkyen du bab pa
- अनुरूपः — {gnas mal rkyen du bab pa sbyin no} अनुरूपशयनासनदानम् वि.सू.७१ख/८८.
- rkyen du 'tsham pa
- अनुगतः — {de dang rkyen du 'tsham pa} तदनुगतः द.भू.२६२क/५५; अनुरूपः लो.को. ११३.
- rkyen 'di pa nyid
- इदम्प्रत्ययता — {rkyen 'di pa nyid kyi rten cing 'brel bar 'byung ba} इदंप्रत्ययताप्रतीत्यसमुत्पादः बो.भू.११०क/१४१; श्रा.भू.१९४; = {rkyen nyid 'di pa/}
- rkyen rnams tshogs pa
- = {rkyen tshogs/}
- rkyen snang bar byed pa
- प्रत्ययाभिव्यक्तिः — {rkyen snang bar byed par 'gyur ba} प्रत्ययाभिव्यक्तिपरिणामः ल.अ.११८क/६५.
- rkyen snang bar byed par 'gyur ba
- पा. प्रत्ययाभिव्यक्तिपरिणामः, परिणामदृष्टिभेदः — नवविधा परिणामवादिनां तीर्थकराणां परिणामदृष्टिर्भवति यदुत संस्थानपरिणामो लक्षणपरिणामो हेतुपरिणामो युक्तिपरिणामो दृष्टिपरिणाम उत्पादपरिणामो भावपरिणामः प्रत्ययाभिव्यक्तिपरिणामः क्रियाभिव्यक्तिपरिणामः ल.अ.११८क/६५.
- rkyen pa
- = {skyen pa/}
- rkyen ma tshang ba
- प्रत्ययवैकल्यम् अभि.सू.६; प्रत्ययवैधुर्यम् तत्रैव ।
- rkyen ma yin pa
- अप्रत्ययः — {rkyen ma yin par yang ma yin} न अप्रत्ययतः कौ.प्र.१४२ख/९५; {rkyen ma yin pa'i tshig} अप्रत्ययपदम् ल.अ.६७ख/१७.
- rkyen ma yin pa'i tshig
- अप्रत्ययपदम्, अष्टोत्तरपदशतान्तर्गतपदविशेषः ल.अ.६७ख/१७.
- rkyen min
- = {rkyen ma yin pa/}
- rkyen min rang bzhin
- वि. अप्रत्ययमयः लो.को. ११३.
- rkyen med pa
- वि. अप्रत्ययः — तत्र सप्रत्ययः शब्दोऽप्रत्ययो वा प्रयुज्यताम् त.स.१६क/१८०; {rgyu med rkyen med par 'dzum pa mi mdzad do} नाहेत्वप्रत्ययं…स्मितं प्राविष्कुर्वन्ति अ.श.४ख/४.
- rkyen sman
- = {sman} प्रत्ययभैषज्यम् — {na ba'i rkyen sman} ग्लानप्रत्ययभैषज्यम् शि.स.७३क/७१; {na ba'i rkyen gyi sman} ग्लानप्रत्ययभैषज्यम् का.व्यू.२०९क/२६७; {'tsho byed dam nad 'joms sman} छो.को.३६; {nad gso byed kyi sman} बो.को.१०१.
- rkyen rtsi
- = {rkyen sman/}
- rkyen tshogs
- = {rkyen rnams tshogs pa} प्रत्ययसामग्री, कारणानां समवधानम् — यावत्प्रत्ययसामग्री तावत् कायः पुमानिव बो.अ.९.८५.
- rkyen gzhan
- प्रत्ययान्तरम् न्या.टी.५०क/१०३.
- rkyen gzhan dang bral ba
- १. वि. प्रत्ययान्तरविकलः — तदेवं पश्यतः कस्यचिन्न प्रत्ययान्तरविकलो नाम, स्वभावविशेषविकलस्तु भवेत् न्या.टी.५०ख/१०५ २. सं. प्रत्ययान्तरवैकल्यम् न्या.टी.५०ख/१०५.
- rkyen gzhan dang bral ba can
- वि. प्रत्ययान्तरवैकल्यवान् — द्रष्टुमप्रवृत्तस्य तु योग्यदेशस्था अपि द्रष्टुं ते न शक्याः प्रत्ययान्तरवैकल्यवन्तः न्या.टी.५०ख/१०५.
- rkyen gzhan tshogs pa
- प्रत्ययान्तरसाकल्यम् — ज्ञानस्य घटोऽपि जनकः, अन्ये च चक्षुरादयः । घटाद् दृश्यादन्ये हेतवः प्रत्ययान्तराणि । तेषां साकल्यं सन्निधिः न्या.टी.५०ख/१०३.
- rkyen gzhan tshogs pa dang ldan pa
- वि. प्रत्ययान्तरसाकल्यवान् न्या.टी.५०ख/१०४.
- rkyen bzhi
- चत्वारः प्रत्ययाः : १. {rgyu'i rkyen} हेतुप्रत्ययः, २. {de ma thag pa'i rkyen} समनन्तरप्रत्ययः, ३. {dmigs pa'i rkyen} आलम्बनप्रत्ययः, ४. {bdag po'i rkyen} अधिपतिप्रत्ययः बो.भू.५८ख/७०; म.व्यु.२२६६.
- rkyen rang bzhin
- = {rkyen gyi rang bzhin/}
- rkyen la mngon par chags pa
- प्रत्ययाभिनिवेशः — {rkyen la mngon par chags pa'i mtshams sbyor ba} प्रत्ययाभिनिवेशसंधिः ल.अ.११९क/६६.
- rkyen la mngon par chags pa'i mtshams sbyor ba
- पा. प्रत्ययाभिनिवेशसंधिः, संधिभेदः — अपरिमितो महामते सर्वधर्माणां यथारुतार्थाभिनिवेशसंधिः लक्षणाभिनिवेशसंधिः प्रत्ययाभिनिवेशसंधिः…। एते चान्ये च महामते बालपृथग्जनानां स्वविकल्पसंधयः ल.अ.११९क/६६.
- rkyen la rag lus pa
- १. वि. प्रत्ययाधीनः — तत् प्रत्ययाधीनत्वाद् अनित्यम् अभि.भा.४८ख/१०५७ २. सं. प्रत्ययाधीनत्वम् अभि.सू.६.
- rkyen las skyes pa
- वि. प्रत्ययोत्पन्नः लो.को. ११४; = {rkyen las byung ba/}
- rkyen las byung ba
- प्रत्ययसम्भवः लो.को.११४.
- rkyen las 'byung ba
- प्रत्ययोत्पादः — पूर्ववत्प्रत्ययोत्पादं दृष्ट्वा कोपं निवारयेत् बो.अ.६.६५.
- rkyong
- = {rkyong ba/}
- rkyong ba
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {brkyang ba/} भूत. {brkyangs pa/} विधौ {rkyongs}) प्रसारयति, द्र.— {rkyong bar byed pa} 2. सं. प्रसारणम्, द्र.— {lag brkyangs tshe} प्रसारिते पाणौ अ.क.९३.४९.
- rkyong bar byed pa
- क्रि. प्रसारयति — हस्तौ वा समिंजयति प्रसारयति श्रा.भू.४७ख/११४.
- lkal
- =(प्रा.)= {med pa} बो.को.१०२.
- lku
- =(प्रा.)= {rkun ma} बो.को.१०२.
- lkug pa
- = {lkugs pa/}
- lkugs
- = {lkugs pa/}
- lkugs pa
- १. वि. [1] मूकः — {lkug pa rnams kyang smra shes par gyur to} मूकाः प्रव्याहरणसमर्था भवन्ति अ.श.५७ख/४९; वि.सू.१२ख/१३ [2] अज्ञः, मूर्खः अ.को.३.१.३६; मूर्खः श.को.८० २. पा. मूकता, अष्टस्वक्षणेष्वेकः — नरकप्रेततिर्यञ्चो म्लेच्छा दीर्घायुषोऽमराः । मिथ्यादृग्बुद्धकान्तारौ मूकताष्टाविहाक्षणाः बो.प.५.
- lkugs pa nyid du 'gyur
- क्रि. मूकीभवति — {sngags ni rgyun mi 'chad par bzla/} {nges par lkugs pa nyid du 'gyur} जपेद् मन्त्रमविच्छिन्नं मूकीभवति निश्चितम् स.उ. १०.३४.
- lkog
- = {lkog tu} 1. परोक्षम् — {lkog rtogs phyir} परोक्षप्रतिपत्त्यर्थम् त.स.५५ख/५३८; रहः — रहसि वा महाजनसमक्षं वा बो.भू.१०६क/१३५ २. = {lkog ma/}
- lkog tu
- परोक्षम् हे.बि.१४३-३/६९; रहः — अनया कनीयेन मातृग्रामेण सह रहोवस्थादिषु लोकरक्षा च कृता स्यात् शि.स.७२क/७०; {lkog tu rjes su bstan par bya'o} रहसमनुशिष्यात् वि.सू.२ख/२.
- lkog gyur
- = {lkog tu gyur pa/}
- lkog gyur nyid
- परोक्षता प्र.अ.१०३ख/१११; परोक्षिता प्र.अ.१६०क/१७३.
- lkog gyur don
- = {lkog tu gyur pa'i don/}
- lkog gyur yul
- = {lkog tu gyur pa'i yul/}
- lkog tu gyur pa
- १. वि. = {mngon sum ma yin pa} परोक्षः — प्रत्यक्षश्च परोक्षश्च द्विधैवार्थो व्यवस्थितः त.स.६२क/५९१; न्या.टी.४६ख/८५; वा.टी. ५३ख/६; विप्रकृष्टः त.प.२४०क/९५१; विपरोक्षः अभि.स.भा.१३क/१६ २. सं. विपरोक्षीभावः — स्वप्नसमापत्त्यादिना विपरोक्षीभावः वि.सू.३१क/३९; परोक्षत्वम् त.प.२५२क/९७७.
- lkog tu gyur pa'i don
- परोक्षार्थः — तस्मात् सर्वः परोक्षोऽर्थो विशेषेण न गम्यते प्र.वा.२.६१; विप्रकृष्टार्थः — विप्रकृष्टार्थविषयं ज्ञानम् त.प. २४०क/९५१.
- lkog tu gyur pa'i don gyi yul can
- वि. विप्रकृष्टार्थविषयम् — विप्रकृष्टार्थविषयं ज्ञानम् त.प.२४०क/९५१.
- lkog tu gyur pa'i yul
- परोक्षविषयः प्र.अ.१०-५/२०; परोक्षविषयत्वम् — स्मृतेरिव । परोक्षविषयत्वेऽपि स तेषां विषयः कथम् त.स.६२ख/५९२.
- lkog tu 'jug pa
- परोक्षवृत्तिः — न ह्येतज्ज्ञानद्वये आनुमानिकवद् आगामिकवद् वा परोक्षवृत्तिः अभि.स्फु.२४१ख/१०४०.
- lkog tu ma gyur pa
- वि. अपरोक्षः; अविपरोक्षः — धर्ममेघायां बोधिसत्त्वभूमौ सर्वतथागतगुह्यस्थानाविपरोक्षज्ञानसंनिश्रयेण गुणाचिन्त्यता समुदागच्छन्ति र.वि.१०५ख/५८.
- lkog tu song ba
- रहोगतः — {gcig pu lkog tu song ba} एकाकिनो रहोगताः म.व्यु.१६५०; मि.को.१२०क ।
- lkog don
- = {lkog tu gyur pa'i don/}
- lkog na mo
- = {lkog tu gyur pa/}
- lkog nad
- गलग्रहः, रोगविशेषः लो.को.११४; रा.को.२.३१८.
- lkog 'phyang
- कम्बलः, गलकम्बलः लो.को.११५; {ba lang gi og zhol} बो.को.१०३; तत्पर्यायः : {lkog shal} सास्ना त.प.२०६ख/८८२.
- lkog ma
- कण्ठः, ग्रीवापुरोभागः — {lkog mar srog phyin pa} कण्ठगतप्राणः अभि.स्फु.३१२क/११८८; यदस्मिन् काये चक्षुः सुषिरमिति वा यावन्मुखं वा मुखद्वारं वा कण्ठं वा कण्ठनाड्यो वा शि.स.१३७ख/१३३; {mgo rten ske'i lkog ma} छो.को.३७.
- lkog mar srog phyin pa
- वि. कण्ठगतप्राणः — एवं कण्ठगतप्राणं विदित्वा शासनं मुनेः । बलकालं मलानां च न प्रमाद्यं मुमुक्षुभिः अभि.को. ८.४३; अभि.स्फु.३१२क/११८८.
- lkog min
- वि. अपरोक्षः; अनत्यक्षः — {lkog min mthong ba} अनत्यक्षदृक् त.प.१६८ख/७९४.
- lkog min mthong ba
- वि. अनत्यक्षदृक्, अनतीन्द्रियार्थदर्शी त.प.१६८ख/७९४.
- lkog shal
- १. = {lkog 'phyang} सास्ना, गलकम्बलः — एकबुद्धिग्राह्यत्वादेकसास्नादिमदर्थद्योतकत्वाच्च एको गोशब्द उच्यते त.प.२०६ख/८८२; सास्ना तु गलकम्बलः अ.को.२.९.६३ २. ककुदः, ओ दम्, वृषाङ्गम् — तद्यथा अविद्यमानगोप्रज्ञप्तिनिमित्तभूतककुदादिसमुदायः कर्को गोत्वेन त.प.८क/४६१; प्र.अ.२५१-२/५४७; ककुत् रा.को.२.२.
- lkog shal can
- = {ba lang} ककुद्मान्, वृषः छो.को.३७/रा.को.२.३.
- ska cig
- = {skad cig/}
- ska ba
- = {bska ba} कषायः — {ska ba'i chus} कषायोदकेन वि.सू.७०ख/८७; {ro bska ba zhes ngag sgron las gsungs} छो.को.३७; । {ro drug gi bye brag a ru ra'i ro lta bu} बो.को. १०४.
- ska rags
- = {ske rags} 1. मेखला, कट्याभरणम् अ.को.२.६.१०८; का.व्यू.२०१क/२५९; रसना का.आ.३.६; अ.क.५१.४९; कक्ष्या म.व्यु.५८५२; कायबन्धनम् वि.सू.२४क/२९; रसिका श्री.को.१६९क; म.व्यु.५८५५; काञ्ची श.को.९३; कटिबन्धः श.को.८२; मौञ्जी, मुञ्जनिर्मितमेखला अ.क.६५.३४; *कच्छाटिका म.व्यु.५८५१; कच्छाटी, कच्छटिका, {the end or hem of a lower garment or cloth} ({gathered up behind and tucked into the waistband} मो.को.२४३ २. मेखला, पञ्चसु मुद्रास्वेका — {'khor lo rna cha nor bu dang a lag gdub dang ni ska rags nyid/} {sangs rgyas lnga ni rnam dag pa/} {'di rnams phyag rgyar rab tu grags} चक्री कुण्डलकण्ठी च हस्ते रुचकमेखला । पञ्चबुद्धविशुद्ध्या चैता मुद्राः प्रकीर्तिताः हे.त.५क/१२; वि.प्र.१७६ख/३.१८२.
- ska rags kyi phyag rgya
- पा. मेखलामुद्रा, पञ्चसु मुद्रास्वेका — {'khor lo rna cha nor bu dang /} {lag gdub dang ni ska rags nyid/} {sangs rgyas lnga ni rnam dag pa/} {'di rnams phyag rgyar rab tu grags} चक्री कुण्डलकण्ठी च हस्ते रुचकमेखला । पञ्चबुद्धविशुद्ध्या चैता मुद्राः प्रकीर्तिताः हे.त.५क/१२; वि.प्र.१७६ख/३. १८२.
- ska rags bcings pa
- वि. बद्धकक्ष्यः म.व्यु.५८५२.
- ska rags yul
- = {rkyed pa/}
- skag
- १. आश्लेषा, नक्षत्रभेदः म.मू.१०४ख/१३; अश्लेषा वि.प्र.२३६क/२.३७; म.व्यु.३१९३ २. प्रा. जतु, वृक्षनिर्यासविशेषः; तत्पर्यायाः : {rgya skyegs} लाक्षा, {mtshon byed} राक्षा, {'dres 'byung} यावः, {rgya tshos} अलक्तः, {shing nad} द्रुमामयः मि.को.५६ख ।
- skag las skyes
- = {du ba mjug ring} अश्लेषाभवः, केतुः छो.को.३७/रा.को.१४४; केतुः श.को.८२.
- skad
- १. भाषा — {yul 'khor chen po la brten skad} महाराष्ट्राश्रयाम्भाषाम् का.आ.१.३४; {bod kyi skad} भोटभाषा वि.प्र.१४२क/१.९२; वाक् — {legs sbyar zhes bya lha yi ni skad} संस्कृतं नाम दैवीवाक् का.आ. १.३२; {mi'i skad du smras pa} मानुषीं वाचमुवाच जा.मा.२४२/१४१; वाणी — {mi skad} वाणी मानुषी अ.क.३०.१०; रुतम् — {lha la sogs pa'i skad shes} देवादीनां रुतज्ञता अभि.अ.१.६९ २. भाषितम् — यानि तानि यक्षाणां यक्षभाषितानि यक्षरुतानि यक्षपदानि यक्षमन्त्रितानि यक्षप्रव्याहृतानि अ.सा.३४क/१९; रवितम् — सर्वरुतरवितघोषवाक्पदनिरुक्तिसंकेतव्यवहाराभिलापैरनभिलाप्यत्वात् र.वि.८०क/११; शब्दः — {pha'i skad} पितृशब्दः त.स.५०ख/४९८; म.व्यु.४७७; घोषः म.व्यु.४७८; वचनम् लो.को. ११५; वार्त्ता श.को.८२; सांकथ्यम् — {pho brang 'khor gyi skad} पौरीसांकथ्यम् म.व्यु.२८०८ ३. पशुपक्षिणां शब्दः : रुतम् — {khu byug gi skad} कोकिलरुतम् वि.सू.४४क/५५; स्वनः — {ngang pa rnams kyi skad} हंसानां स्वनैः बो.अ.२.४; क्रुञ्चितम् — {glang po che yi skad} हस्तिक्रुञ्चितम् वि.सू.४४क/५५; गर्जितम् — {khyu mchog gi skad} ऋषभगर्जितम् वि.सू.४४क/५५; हेषितम् — {rta'i skad} अश्वहेषितम् वि.सू.४४क/५५; कोलाहलः — हंसादिकोलाहलरम्यशोभैः सरोभिः बो.अ.१०.७; संज्ञा — {spre'u'i tshogs rnams bdag gi skad kyis sbran} स्वसंज्ञया यूथमथादिदेश जा.मा.३१७/१८४;
- skad kyi brda'
- रुतम् — {bya skad kyi brda'} शकुनरुतम् म.व्यु.४३९६.
- skad kyi byings
- = {skad kyi dbyings/}
- skad kyi dbyings
- = {skad kyi byings} धातुः, शब्दमूलम् — चिन्तनार्थो ह्येष धातुः अभि.भा.६६क/११२७; ‘मार्गोऽन्वेषणे’ इति धातुः पठ्यते अभि.स्फु.२२८ख/१०१३.
- skad kyi dbyings kyi ngo bo
- धातुरूपम् — शब्दशास्त्रमपि द्व्याकारम् । धातुरूपसाधनव्यवस्थानपरिदीपनाकारं वाक्संस्कारानुशंसपरिदीपनाकारञ्च बो.भू.५७ख/६८.
- skad sgrogs pa
- = {glang po sgra 'byin pa} बृंहितम्, करिगर्जितम् मि.को.४९ख ।
- skad bsgo ba
- घोषणा, लोकविज्ञापनायोच्चैः शब्दितम् — इति घोषणाः कारयामास जा.मा.१२६/७३.
- skad bsgrags pa
- घोषणा, लोकविज्ञापनायोच्चैः शब्दितम् — तां घोषणां पुनः पुनरुपश्रुत्य जा.मा.३०४/१७७.
- skad ngan
- १. कुभाषा — नानादेशकुभाषयाऽपि महतां मार्गे प्रवृत्तिः सदा वि.प्र.१०९ख/५ २. आर्त्तस्वरः — {skad ngan 'don} सस्वरं क्रन्दितवती अ.श.७२क/६३; {sdug bsngal ba'i skad} बो.को.१०५.
- skad cig
- १. क्षणः [1] = {yud tsam} निमेषमात्रम् — {skad cig gis ni grong khyer brgal} विलङ्घ्य नगरं क्षणात् अ.क.२४.१६४ [2] त्रिंशत्कलापरिमितकालः — निर्व्यापारस्थितौ कालविशेषोत्सवयोः क्षणः अ.को. ३.३.४७ [3] पा. उत्पत्त्यनन्तरविनाशी — {skad cig ni bdag nyid du red ma thag tu 'jig pa'o} क्षण आत्मलाभोऽनन्तरविनाशी अभि.भा.१९२-३/५६९ [4] = {dga' ston} उत्सवः — क्षण उद्धर्षो मह उद्धव उत्सवः अ.को.१.७.३८; निर्व्यापारस्थितौ कालविशेषोत्सवयोः क्षणः अ.को.३.३.४७ २. = {skad cig ma} क्षणिकः — {skad cig gi dngos po la} क्षणिके वस्तुनि न्या.टी.४३क/५८ ३. = {mgyogs pa} तूर्णम्, शीघ्रम् — शीघ्रं त्वरितं लघु क्षिप्रमरं द्रुतम् । सत्वरं चपलं तूर्णमविलम्बितमाशु च अ.को.१.१. ५९,६०; चपलम् लो.को.११७; झटितम् — {skad cig gi rnam pas} झटिताकारेण वि.प्र.४९क/४.५१.
- skad cig gis
- = {myur du} क्षणात् — {skad cig gis ni grong khyer brgal} विलङ्घ्य नगरं क्षणात् अ.क.२४. १६४; क्षणेन बो.प.७; झटिति वि.प्र.४६ख/४.४९; झटितम् — {skad cig gis gang yin pa de} यः झटितः सः वि.प्र.४९क/४.५१; झगिति त.प.१७०क/७९७.
- skad cig yud tsam gcig la
- एकक्षणे एकमुहूर्ते — सममस्माभिः कुलपुत्रा एकक्षणे एकमुहूर्ते मया च आनन्देन च अनुत्तरायां सम्यक्संबोधौ चित्तमुत्पादितम् स.पु.८१ख/१३८.
- skad cig yud tsam thang gcig tu
- एकक्षणलवमुहूर्तेन लो.को.१२०.
- skad cig las
- क्षणात् — {skad cig las ni mkha' spyod 'gyur} खेचरत्वं भवेत्क्षणात् हे.त.१३ख/४२.
- skad cig skad cig ma yin pa
- क्षणिकाक्षणिकत्वम् — कृतकाकृतकत्वेन द्वैराश्यं कैश्चिदिष्यते । क्षणिकाक्षणिकत्वेन भावानामपरैर्मतम् त.स.१४ख/१६७.
- skad cig skad cig la brtsams pa thams cad mthar phyin par byed pa
- पा. सर्वक्षणक्षणारम्भनिष्ठः, बोधिसत्त्वसमाधिः ग.व्यू.३०६ख/२९.
- skad cig gis 'jig
- = {skad cig gis 'jig pa/}
- skad cig gis 'jig can
- वि. क्षणभङ्गी, प्रतिक्षणध्वंसी त.स.११क/१३२; = {skad cig gis 'jig pa/} {skad cig 'jig pa can/} {skad cig mar 'jig pa/}
- skad cig gis 'jig pa
- = {skad cig mar 'jig pa} 1. सं. क्षणभङ्गः त.स.१८क/१९७; = {skad cig 'jig pa/} {skad cig gcig tu 'jig pa} 2. वि. क्षणक्षयी, क्षणभङ्गी — {skad cig gis 'jig pa'i dngos po rnams la} क्षणक्षयिषु भावेषु त.प.३६क/५२०; = {skad cig gis 'jig can/} {skad cig 'jig pa can/}
- skad cig snga ma
- = {skad cig ma snga ma} पूर्वक्षणः त.स. १९क/२०९.
- skad cig gcig
- एकक्षणः — {skad cig gcig mngon rdzogs byang chub} एकक्षणाभिसंबोधः अभि.अ.१.५; क्षणः — {skad cig gcig gis} क्षणात् बो.अ.८.१०; क्षणेन बो.अ.१.१४.
- skad cig gcig gis
- क्षणात् — क्षणाद्भवन्ति सुहृदो भवन्ति रिपवः क्षणात् बो.अ.८.१०; क्षणेन — पापानि यन्निर्दहति क्षणेन बो.अ।१.१४; एकक्षणेन लो.को.११७.
- skad cig gcig mngon rdzogs byang chub
- पा. एकक्षणाभिसंबोधः — प्रज्ञापारमिताष्टाभिः पदार्थैः समुदीरिता । सर्वाकारज्ञता मार्गज्ञता सर्वज्ञता ततः ।। सर्वाकाराभिसंबोधो मूर्धप्राप्तोऽनुपूर्विकः । एकक्षणाभिसंबोधो धर्मकायश्च तेऽष्टधा अभि.अ.१. ४, ५.
- skad cig gcig tu 'jig pa
- क्षणभङ्गः — चित्तं हि काश्यप विद्युत्सदृशं क्षणभङ्गानवस्थितम् शि.स. १३१क/१२६; = {skad cig gis 'jig pa/} {skad cig mar 'jig pa/}
- skad cig gcig tu dus gsum thugs su chud pa
- एकक्षणत्र्यध्वानुबोधः लो.को.११७.
- skad cig gcig nas gcig skye ba
- क्षणजन्मपरम्परा — रूपाद् रूपान्तरं यद्वच्चित्तं संभूय भज्यते । तस्माद्देशेमि शिष्याणां क्षणजन्मपरम्पराम् ल.अ.१८३क/१५१.
- skad cig gcig pa
- १. एकक्षणः — {skad cig gcig pa'i rtogs pa} एकक्षणावबोधः अभि.अ.७.१ २. एकक्षणिकः — एकैकस्यैव दानादौ तेषां यः संग्रहो मिथः । स एकक्षणिकः क्षान्तिसंगृहीतोऽत्र दृक्पथे अभि.अ.५.२२.
- skad c ig gcig pa'i mngon par rdzogs par byang chub pa
- = {skad cig gcig mngon rdzogs byang chub/}
- skad cig gcig pa'i rtogs pa
- एकक्षणावबोधः — अनास्रवाणां सर्वेषामेकैकेनापि संग्रहात् । एकक्षणावबोधोऽयं ज्ञेयो दानादिना मुनेः अभि.अ. ६.१.
- skad cig gcig pu
- एकक्षणः वि.प्र.६७ख/४.१२०.
- skad cig 'jig
- = {skad cig 'jig pa/}
- skad cig 'jig can
- = {skad cig 'jig pa can/}
- skad cig 'jig nyid
- = {skad cig 'jig pa nyid/}
- skad cig 'jig pa
- क्षणभङ्गः — सर्वे विलासाः क्षणभङ्गसङ्गाः अ.क.२२.४५; त.स.१०३क/९०९; = {skad cig gis 'jig pa/} {skad cig mar 'jig pa/}
- skad cig 'jig pa can
- १. वि. क्षणभङ्गी — सन्तो ये नाम ते सर्वे क्षणभङ्गिनः त.स.१६क/१८०; = {skad cig gis 'jig can} ।2. सं. = {skad cig 'jig pa nyid} क्षणभङ्गिता, क्षणभङ्गित्वम् त.स.१६ख/१८७.
- skad cig 'jig pa nyid
- क्षणभङ्गित्वम् — इदं तु क्षणभङ्गित्वे सति सर्वमनाकुलम् त.स.६५क/६१२; त.स.११ख/१३८.
- skad cig nyid
- क्षणिकत्वम् त.स.१२०क/१०४०.
- skad cig nyid min
- अक्षणिकत्वम् त.स.१२१क/१०४९.
- skad cig tu 'jig
- = {skad cig 'jig pa/}
- skad cig tu 'jig cing mi gnas pa
- क्षणभङ्गाव्यवस्थितः लो.को.११८.
- skad cig tu 'jig pa
- = {skad cig 'jig pa/}
- skad cig tu 'byung zhing 'gag pa
- क्षणिकोत्पादनिरोधता — बोधिसत्त्वस्तृतीयायां बोधिसत्त्वभूमौ स्थितोऽनित्यतां च सर्वसंस्कारगतस्य यथाभूतं प्रत्यवेक्षते, दुःखतां च…क्षणिकोत्पादनिरोधतां च द.भू.१९५ख/१९.
- skad cig dang po
- प्रथमक्षणः — {skad cig dang por byung ba} प्रथमक्षणभावी त.स.२०क/२१८.
- skad cig dang por byung ba
- वि. प्रथमक्षणभावी — तस्मादनष्टात्तद्धेतोः प्रथमक्षणभाविनः । कार्यमुत्पद्यते शक्ताद् द्वितीयक्षण एव तु त.स.२०क/२१८.
- skad cig 'dod ldan
- = {phug ron} क्षणरामी, कपोतः छो.को.३५/रा.को.२.२२४.
- skad cig tha dad pa
- क्षणभेदः लो.को.११८.
- skad cig gnas pa
- = {skad cig mar gnas pa/}
- skad cig gnas pa'i ngang tshul can
- वि. क्षणस्थायी — क्षणस्थायी घटादिश्चेत् त.स.१९ख/२११.
- skad cig gnas pa'i rang bzhin
- वि. क्षणावस्थितरूपम् — क्षणावस्थितरूपं हि वस्तु क्षणिकमुच्यते त.स.१६क/१७९.
- skad cig rnam pa'i rnal 'byor
- झटिताकारयोगः — {skad cig rnam pa'i rnal 'byor gyis/} {rdzogs pa'i rim pa bsgom pa} झटिताकारयोगेन उत्पन्नक्रमभावना स.त. ३.३.
- skad cig pa
- वि. क्षणिकः — {skad cig ni bdag nyid du red ma thag tu 'jig pa'o/} /{de 'di la yod pas skad cig pa} क्षण आत्मलाभोऽनन्तरविनाशी, सोऽस्यास्तीति क्षणिकः अभि.भा.१९२-३/५६८; सर्वधर्माः क्षणिकाः ल.अ.१४९ख/९५.
- skad cig pa dang skad cig pa ma yin pa
- क्षणिकाक्षणिकता — न च बालपृथग्जना अवबुध्यन्ते क्षणिकवादाभिनिविष्टाः क्षणिकाक्षणिकतामिमां सर्वधर्माणाम् ल.अ.१४९ख/९५.
- skad cig pa ma yin pa
- वि. अक्षणिकः — इदमपि ब्राह्मण एकादशं लोकायतम् । पुनरपि भो गौतम सर्वमव्याकृतं सर्वं व्याकृतम्…सर्वं क्षणिकं सर्वमक्षणिकम् ल.अ.१२५ख/७२; = {skad cig ma yin pa/} {skad cig ma ma yin pa/}
- skad cig pa med pa'i tshig
- अक्षणिकपदम्, अष्टोत्तरपदशतान्तर्गतपदविशेषः ल.अ.६७ख/१६.
- skad cig pa'i don
- क्षणिकार्थः लो.को.११९.
- skad cig pa'i tshig
- क्षणिकपदम्, अष्टोत्तरपदशतान्तर्गतपदविशेषः ल.अ.६७ख/१६.
- skad cig phyi ma
- = {skad cig ma phyi ma/}
- skad cig ma
- १. सं. = {skad cig} क्षणः — {skad cig ma snga ma dang phyi ma'i rnam par bzhag pa} पूर्वोत्तरक्षणव्यवस्था प्र.प.१२४; {skad cig ma phyi ma} उत्तरक्षणः न्या.टी.४२ख/५८; एकक्षणः — {sngo sogs skad cig ma bzhin} नीलाद्येकक्षणो यथा त.स.९४ख/८५७ •क्षणः — , कालपरिमाणविशेषः — {dus kyi mtha' ni skad cig ma yin te/} {skad cig ma brgya nyi shu la de yi skad cig/} {de yi skad cig de dag kyang drug cu la ni thang cig go/} कालपर्यन्तः क्षणः, विंशक्षणशतमेकः तत्क्षणः, षष्टि तत्क्षणा एको लवः त.प.३२९ख/११२७; २. वि. = {skad cig pa} क्षणिकः — {'dus byas thams cad skad cig ma} क्षणिकाः सर्वसंस्काराः त.प.१४२क/१४; प्र.अ.२३१-३/५०१.
- skad cig ma snga ma
- = {skad cig snga ma/}
- skad cig ma snga ma dang phyi ma'i rnam par bzhag pa
- पूर्वोत्तरक्षणव्यवस्था — कुतः कार्यकारणव्यवस्था पूर्वोत्तरक्षणव्यवस्था वा भविष्यति प्र.प.१२४.
- skad cig ma gcig gis mngon rdzogs byang chub
- = {skad cig gcig mngon rdzogs byang chub/}
- skad cig ma bcu drug
- षोडशक्षणाः, द्र. {sems kyi skad cig ma bcu drug} षोडशचित्तक्षणाः म.व्यु.१२१६.
- skad cig ma 'jig pa
- = {skad cig mar 'jig pa/}
- skad cig ma nyid
- क्षणिकत्वम् — क्षणिकत्ववियोगे तु न सत्तैषां प्रसज्यते त.स.१६क/१८१.
- skad cig ma gnyis par 'byung ba
- वि. द्वितीयक्षणभावी — ततश्चान्तरे प्रतिषिद्धे समानजातीयो द्वितीयक्षणभाव्युपादेयक्षण इन्द्रियविज्ञानविषयस्य गृह्यते न्या.टी.४२ख/५८.
- skad cig ma tha ma
- अन्त्यक्षणः — अप्रतिबद्धशक्तीनि चान्त्यक्षणभावीन्येव, अन्येषां प्रतिबन्धसम्भवात् न्या.टी.५५क/१२६; प्र.वृ.१६९-१/१३.
- skad cig ma tha mar gyur pa
- वि. अन्त्यक्षणभावी, ओ विनी — अप्रतिबद्धशक्तीनि चान्त्यक्षणभावीन्येव, अन्येषां प्रतिबन्धसम्भवात् न्या.टी.५५क/१२६.
- skad cig ma spel ba
- क्षणव्यवकिरणम् — अशक्यं तु क्षणव्यवकिरणमन्यत्र बुद्धात् अभि.भा.२५क/९६१.
- skad cig ma phyi ma
- उत्तरक्षणः — तथा च सति इन्द्रियविज्ञानविषयक्षणादुत्तरक्षण एकसन्तानान्तर्भूतो गृहीतः न्या.टी.४२ख/५८.
- skad cig ma ma yin pa
- १. वि. अक्षणिकः — बुद्धिशब्दार्चिःप्रभृतयस्तन्मतेन क्षणिकाः, क्षितिव्योमादयस्त्वक्षणिकाः त.प.२२६क/१६७; = {skad cig ma yin pa/} {skad cig pa ma yin pa} 2. सं. = {skad cig ma yin pa nyid} अक्षणिकत्वम् वा.टी.५६क/९.
- skad cig ma ma yin par smra ba
- अक्षणिकवादी, स्थिरवस्तुसत्तावादी सू.अ.२३५ख/१४८.
- skad cig ma yin pa
- = {skad cig min} 1. वि. अक्षणिकः — अस्तु वाऽक्षणिकं ज्ञानम् त.स. १०६ख/९३४; त.स.६७क/६२७; = {skad cig pa ma yin pa/} {skad cig ma ma yin pa} 2. सं. = {skad cig ma yin pa nyid} अक्षणिकत्वम् त.स.१५ख/१७८.
- skad cig ma yin pa nyid
- अक्षणिकत्वम् वा.टी. ५६क/९.
- skad cig ma re re
- = {skad cig re re} प्रतिक्षणम् — {skad cig ma re re la 'jig pa} प्रतिक्षणविनाशी वा.टी. ५८क/१३.
- skad cig ma re re la 'jig pa
- वि. प्रतिक्षणविनाशी — यदि न सर्वं सत् कृतकं वा प्रतिक्षणविनाशि स्यात् वा.टी.५८क/१३.
- skad cig ma'i mi rtag pa
- क्षणिकानित्यता — क्षणिकानां सतामनित्यता क्षणिकानित्यता त.प.२४६क/२०७.
- skad cig ma'i sbyor ba
- क्षणिकप्रयोगः लो.को.११९.
- skad cig mar 'jig
- = {skad cig mar 'jig pa/}
- skad cig mar 'jig can
- वि. क्षणभङ्गी — ये कृतका भावास्ते सर्वे क्षणभङ्गिनः त.स.१४ख/१६७; = {skad cig gis 'jig can/} {skad cig 'jig pa can/}
- skad cig mar 'jig pa
- १. सं. क्षणभङ्गः — निरवशेषपदार्थव्यापिनः क्षणभङ्गस्य प्रसाधनात् त.प.२२५ख/१६६; = {skad cig gis 'jig pa/} {skad cig 'jig pa} 2. वि. क्षणभङ्गी — सन्तश्चेत् नियमात् क्षणभङ्गिनः त.स.६७क/६२७; = {skad cig gis 'jig can/} {skad cig 'jig pa can/}
- skad cig mar lta ba
- क्षणिकदृष्टिः ल.अ.१४९ख/९६.
- skad cig mar lta ba'i rnam par rtog pas bsgos pa'i blo can
- वि. क्षणिकदृष्टिविकल्पवासितमतिः — न च बाला अवबुध्यन्ते क्षणिकदृष्टिविकल्पवासितमतयः ल.अ.१४९ख/९६.
- skad cig mar gnas chos
- = {skad cig mar gnas pa'i chos/}
- skad cig mar gnas pa
- = {skad cig gnas pa} 1. क्षणस्थितिः — {skad cig mar gnas pa'i chos} क्षणस्थितिधर्माः त.स.१५क/१७३ २. क्षणावस्थितम् — {skad cig gnas pa'i rang bzhin} क्षणावस्थितरूपम् त.स.१६क/१७९.
- skad cig mar gnas pa'i chos
- क्षणस्थितिधर्मा — किं क्षणस्थितिधर्माणं भावमेव तथोदितम् त.स. १५क/१७३.
- skad cig mar gnas pa'i chos nyid
- क्षणस्थितिधर्मता प्र.वृ.१६८-२/११.
- skad cig mar smra ba
- १. क्षणिकवादः, — न च बालपृथग्जना अवबुध्यन्ते क्षणिकवादाभिनिविष्टाः क्षणिकाक्षणिकतामिमां सर्वधर्माणाम् ल.अ.१४९ख/९५ २. क्षणिकवादी ।
- skad cig min
- = {skad cig ma yin pa/}
- skad cig tsam
- क्षणमात्रम् — न च बोधिसत्त्व एवंरूपां दानपरम्परां क्षणमात्रमपि हापयति सू.अ.१९९क/१००; क्षणम् प्र.अ.१४४ख/१५४.
- skad cig bzhi
- चतुःक्षणाः : १. {sna tshogs} विचित्रम्, २. {rnam smin} विपाकम्, ३. {rnam nyed} विमर्दः, ४. {mtshan nyid bral} विलक्षणम् हे.त.१६ख/५२.
- skad cig 'od
- = {glog} द्गझ(द्ग क्षणप्रभा, विद्युत् अ.को. १.३.९; छो.को.३८.
- skad cig re re
- = {skad cig ma re re} प्रतिक्षणम् — {skad cig re re rnam 'jig pa} प्रतिक्षणविनाशी त.स.२१क/२२८; बो.भू.१८०ख/२३८; = {skad cig so so/}
- skad cig re re rnam 'jig pa
- वि. प्रतिक्षणविनाशी त.स.२१क/२२८.
- skad cig re re la 'jig pa'i ngang can
- वि. प्रतिक्षणविशरारुः — तत्र हि ज्वालादेरवयवाः शीघ्रं शीघ्रं देशान्तरं व्रजन्ति, न तु प्रतिक्षणविशरारवः त.प.२०९क/८८७.
- skad cig re re la tha dad pa
- वि. प्रतिक्षणविशरारुः — तच्च विज्ञानं प्रतिसत्त्वसन्तानभेदादनन्तम्…प्रतिक्षणविशरारु च सर्वप्राणभृतामुपजायते त.प.११०क/६७०.
- skad cig re rer 'jig 'gyur ba
- वि. प्रतिक्षणविनाशी — वर्णेषु च तेष्वेव प्रतिक्षणविनाशिषु त.स.८९ख/८१३.
- skad cig la 'jig pa'i ngang can
- वि. क्षणभङ्गुरः — सर्वसंस्काराः क्षणभङ्गुराः बो.भू. ७८ख/९१.
- skad cig las skad thams cad go bar byed pa'i sgra dang ldan pa
- एकरुतात्सर्वरुतसम्प्रापणस्वरः, बुद्धस्य पर्यायः ल.वि.२१२क/३१३.
- skad cig so so
- = {skad cig re re} प्रतिक्षणम् — {skad cig so sor 'jig pa} प्रतिक्षणविनश्वरः त.स.७०क/६५६; प्र.अ.७३क/८१.
- skad cig so sor 'jig pa
- वि. प्रतिक्षणविनश्वरः, प्रतिक्षणविनाशी त.स.७०क/६५६.
- skad gcig
- = {skad cig/}
- skad cha
- कथा; वार्त्ता; आलापः श.को.८३; = {gtam} छो.को.३८.
- skad chen
- = {bong bu} गर्दभः, पशुविशेषः अ.को. २.९.७७; छो.को.३८.
- skad cher
- =(क्रि.वि.) उच्चैः — {skad cher bsgrags} उच्चैश्चुक्रोश अ.क.८२.२६; तारम् — {skad cher rab smra} तारप्रलापवान् अ.क.८२.२८.
- skad gnyis pa
- = {ne tso} शुकः छो.को.३८; ङ.को. १९५.
- skad snyan
- १. कलस्वरः म.व्यु.२७९१; सुस्वरः हे.त.१३ख/४२; स्वनः — {ngang pa shin tu skad snyan yid 'ong ldan} हंसस्वनात्यन्तमनोहराणि बो.अ.२.४ २. वर्णस्वरः — एते आनन्द गान्धर्विकाः…अनागतेऽध्वनि वर्णस्वरा नाम प्रत्येकबुद्धा भविष्यन्ति अ.श.५३क/४५.
- skad snyan pa
- = {skad snyan/}
- skad bsnyams
- एकरवः — {skad bsnyams te sangs rgyas bcom ldan 'das rnams la skyabs su song ngo} एकरवेण भगवन्तं शरणं प्रपन्नानि अ.श.२१८क/२०२.
- skad gtong ba
- = {'bod pa} आकारणम्, ओ णा, आह्वानम् लो.को.१२०; {'bod pa'i sgra gtong ba} छो.को.३८; ङ.को.३५३.
- skad dod
- = {skad tshab} पर्यायः, द्र.— : {rgya mtsho'i skad dod sA ga ra dug can pa yin yang} मि.को.८९क; {skad kyi tshab} छो.को.३८; {bod kyi thams cad ces pa'i skad dod du rgya gar bas sarba zer} बो.को.१०७; {an equivalent term in another language} श.को.८४.
- skad 'dogs pa
- = {brjod pa} व्यपदेशः म.व्यु.२८०५.
- skad sdoms
- = {skad bsnyams} एकरवः — {thams cad kyis skad sdoms te sangs rgyas la skyabs su song ngo} एकरवेण सर्व एव बुद्धं शरणं गताः अ.श.३८क/३३.
- skad po che
- १. उच्चैःशब्दः — {skad po che phyung} उच्चैःशब्दमुदाहृतवान् अ.श.४७क/४०; उच्चैर्नादः — ततो महाजनकायेन किलकिलाप्रक्ष्वेडोच्चैर्नादो मुक्तः अ.श.२७ख/२३ २. = {skad bsgrags pa} घोषणा, लोकविज्ञापनायोच्चैः शब्दितम् अ.को. १.६.१२.
- skad po che phyung
- उच्चैर्नादं मुक्तवान् — ददृशुस्ते वणिजो भगवन्तं सभिक्षुसङ्घम् । दृष्ट्वा च उच्चैर्नादं मुक्तवन्तः अ.श.३९क/३४; उच्चैर्नादो मुक्तः अ.श.२७ख/२३; उच्चैःशब्दमुदाहृतवान् अ.श.४७क/४०.
- skad phyung ste ngu ba
- वि. क्रन्दमानः — तदा छन्दकः शल्यविद्धो यथा क्रन्दमानः ल.वि.१०६ख/१५३; सस्वरं रुदती जा.मा.२१०/१२२.
- skad dbyangs
- स्वरः — {skad dbyangs zhan pa} क्षामस्वरः अ.क.५९.६८.
- skad dbyangs zhan pa
- वि. क्षामस्वरः — क्षामस्वरः क्ष्मापतिराचचक्षे अ.क.५९.६८.
- skad 'byin pa
- १. क्रि. क्रोशति — {glang po che rnams kyang skad 'byin to} हस्तिनः क्रोशन्ति अ.श.५७ख/४९; नर्दति — {khyu mchog rnams kyang skad 'byin to} ऋषभा नर्दन्ति अ.श.५७ख/४९; हेषते — {rta rnams kyang skad 'byin to} अश्वाश्च हेषन्ते अ.श.५७ख/४९; निकूजयति म.व्यु.७१३८; वाशितं करोति — {gang du sreg pa de sreg pa'i skad 'byin} यत्र स तित्तिरि तित्तिरि वाशितं करोति वि.व.२०१क/१.७५ २. भू.का.कृ. उपकूजितम् — हंससारसकारण्वक्रौञ्चचक्रवाकोपकूजिताः अ.सा.४२७ख/२४१; निकूजितम् रा.प.२४६ख/१४५; निर्घोषितम् — {khu byug dang shang shang te'u rnams skad 'byin pa'i nags khrod du} कोकिलजीवंजीवकनिर्घोषिते वनखण्डे वि.व.१५४ख/१.४२; प्रघुष्टम् ल.वि.७०क/९२.
- skad sbyar ba nyid
- प्रतीष्टता — {skad sbyar ba nyid ni ston na'o} व्यपदेशे प्रतीष्टतायाम् वि.सू.२१क/२५.
- skad sman pa
- वि. दीनकण्ठः — स तं दीनेन कण्ठेन समभिप्रणमन्नुवाच जा.मा.२८९/१६७.
- skad 'dzer ba
- वि. गद्गदकण्ठः — बाष्पवेगोपरुध्यमानगद्गदकण्ठः जा.मा.९८/५८; गद्गदायमानकण्ठः, ओ ठी जा.मा.३६७/२१५; जा.मा.२२४/१३०; सगद्गदः — सगद्गदानि वाक्यानि जा.मा.२१६/१२६; भिन्नस्वरः जा.मा.२८८/१६७.
- skad la byang ba
- वि. वाग्मी — वाग्मिनामिव विस्पष्टवाक्प्रवृत्तिप्रसङ्गः त.प.१०७क/६६५.
- skad shes
- रुतज्ञता — {lha la sogs pa'i skad shes} देवादीनां रुतज्ञता अभि.अ.१.६९.
- skad gsal ba
- उत्कासनम् — तद्यथा यष्टिशब्दं पदशब्दमुत्कासनशब्दं भाण्डकशब्दं कुण्डिकाशब्दं नैवासिकानां भिक्षूणां स्वरगुप्तिम् वि.व.३०८ख/२.१३१; उत्कासनशब्दः म.व्यु.२७९९.
- skan
- = {mna'} शपथः लो.को.१२१; बो.को.१०९.
- skabs
- १. = {dus skabs} कालः — {skabs skabs su} कालेन कालम् श्रा.भू.५२ख/१२५; {bstan pa'i skabs} निर्देशकालः अभि.भा.२७५-५/११७०; क्षणः — अपराह्णक्षणम् अ.क.७.११; अन्तरम् — {skabs der} अत्रान्तरे अ.क.३.९२; अवसरः — {zas kyi skabs 'das tshe} आहारावसरे गते अ.क.४५.३८ २. = {go skabs} अवकाशः — स्वाम्यर्थं भक्तिवशेन चरतो मम तावदत्र क एवाधर्मावकाशः जा.मा.१५५/९०; अवसरः — न चानपगतेऽभावे भावावसरसंभवः बो.अ.९.१४९; अवतारः प्र.अ.२४ख/२८; अन्तरम् — {bdag nyid kyi nyes pa'i skabs dang 'khrul pa tshol} आत्मदोषान्तरस्खलितगवेषी श्रा.भू.६९ख/१६५; प्रसरः — तस्मान्न प्रसरो देयः कायस्येच्छाभिवृद्धये बो. अ.८.१७७; {nyi ma nub pa'i skabs ni rnyed pa dang} दिनान्तलब्धप्रसरम् जा.मा.१६१/९३; {gal te mchis pa'i skabs dang ldan na} यदि त्वागमनकारणसाकल्ये जा.मा.२६२/१५२ ३. = {gnas skabs} अवस्था — {mya ngan 'os pa'i skabs} शोच्यावस्था का.आ.२.१५५; {dus kyi skabs go bar byed pa} कालावस्थानिवेदनम् का.आ.२.२४१; दशा — {sdug bsngal skabs 'di khyod kyis ci slad bsten} कस्मादिमां दुःखदशां श्रितोऽसि अ.क.५९.१४६; स्थितिः — {tshad ma'i skabs su} प्रमास्थितौ त.स.११०क/९५९; संस्थानम् — {yan lag yan lag can dngos kyi/} {skabs dang thams cad stobs mtshungs nyid} अङ्गाङ्गिभावसंस्थानं सर्वेषां समकक्षता का.आ.२.३५७ ४. प्रकरणम् — एतत्प्रकरणं भिक्षवो भगवत आरोचयन्ति वि.व.३३७ख/२.१४२; {skabs 'di la} अस्मिन् प्रकरणे म.व्यु.९२११; प्रस्तावः — इन्द्रियज्ञानगोचरे । विचार्यमाणे प्रस्तावो मानसस्येह कीदृशः प्र.वा.२.२९५; प्र.अ.६५क/७३; अधिकारः — {ma brjod pa'i skabs kyis} अनभिहिताधिकारात् प्र.अ.१४ख/१६; अभि.भा.२४क/९५७; {gzugs kyi dbye ba dmigs pa'i skabs/} {long ba dag la yod dam ci} किमन्धस्याधिकारोऽस्ति रूपभेदोपलब्धिषु का.आ. १.८; सम्बन्धः — अव्याकृतसम्बन्धेन पर्यनुयुङ्क्ते अभि.स्फु.११०क/७९७; प्रकृतम् — {skabs ni gnas skabs so} प्रकृतं प्रकरणम् त.प.४६क/५४०; प्रक्रान्तः — {skabs kyi don mi 'grub} प्रक्रान्तोऽर्थो न सिध्यति प्र.अ.२४१-२/५१२; प्रस्तुतम् — {skabs su mi mkho ba} प्रस्तुतानुपयोगि त.प.१५६ख/७६६; गतम् — {'du ba'i skabs rjes su bsgrub par bya'o} सन्निपातगतानुष्ठानम् वि.सू.६६क/८२ ५. अधिकारः — महायानसूत्रालङ्कारे महायानसिद्ध्यधिकारः प्रथमः सू.अ.१३४क/८; काण्डः — {mtho ris la sogs skabs dang po} स्वरादिकाण्डः प्रथमः अ.को.१.१०.४५ ६. = {bar skabs} अन्तरा — {skabs kyi gtam} अन्तराकथा वि.व.१४०क/१.२९; {skabs su gtam gleng ba} अन्तराकथासमुदाहारः अ.श.११२ख/१०.
- skabs skabs su
- कालेन कालम् — {skabs skabs su 'gro ba} कालेन कालं गच्छता श्रा.भू.५२ख/१२५.
- skabs kyi gtam
- अन्तराकथा — तेन ह्यानन्द यावांस्तेऽभूत्तया ब्राह्मणदारिकया सार्धमन्तराकथासमुदाहारस्तत् सर्वमस्माकं विस्तरेणारोचय वि.व.१४०क/१.२९.
- skabs kyi don
- प्रकृतार्थः, प्रकरणप्राप्तोऽर्थः — अन्यथेत्यादि प्रकृतार्थोपसंहारः त.प.२९ख/५०७; प्रकृतम् — एवमित्यादिना प्रकृतमुपसंहरति त.प. १५९क/७७१.
- skabs kyis thams cad mkhyen pa
- वि. प्रकृतसर्वज्ञः — सर्वशब्दश्च सर्वत्र प्रकृतापेक्ष इष्यते । ततः प्रकृतसर्वज्ञे सति किं नोऽवहीयते त.स.११४क/९८९.
- skabs 'gro
- क्वचित् लो.को.१२२.
- skabs ngan
- दुर्दशा — {skabs ngan sdug bsngal gdung ba zhi} दुर्दशादुःखसन्तापः शान्तः अ.क.२८.४०.
- skabs mchis pa
- सावकाशः लो.को.१२२; {dus tshod yod pa} बो.को.११०; = {skabs dang bcas pa/}
- skabs ji lta ba bzhin
- यथावसरम् — एतच्च यथावसरं वक्ष्यामः बो.प.५८.
- skabs rnyed pa
- १. अवतार लप्स्यते — यः कश्चिन्महामते कुलपुत्रो वा कुलदुहिता वा इमानि मन्त्रपदान्युद्ग्रहीष्यति…न तस्य कश्चिदवतारं लप्स्यते ल.अ.१५८क/१०६ २. लब्धप्रसरः — {nyi ma nub pa'i skabs ni rnyed pa dang} दिनान्तलब्धप्रसरम् जा.मा.१६१/९३.
- skabs thob pa
- = {skabs rnyed pa/}
- skabs dang bcas pa
- सावकाशः प्र.अ.२५९-२/५६५; = {skabs mchis pa/}
- skabs dang ldan pa
- = {skabs ldan/}
- skabs dang sbyar
- प्रकृतम् — {zhes skabs dang sbyar ro} इति प्रकृतम् अभि.स्फु.९४ख/७७१; प्राकृतम् अभि.स्फु.१६२क/८९५; प्रकृतेनाभिसम्बन्धः प्र.प.; अधिकृतम् अभि.स्फु.१०४क/७८६; *व्यवहितेन सम्बन्धः — {zhes skabs dang sbyar ro} इति व्यवहितेन सम्बन्धः त.प.१७८ख/८१७.
- skabs dang sbyar bar bya
- प्रकृतं सम्बन्धनीयम् — {zhes skabs dang sbyar bar bya'o} इति प्रकृतं सम्बन्धनीयम् त.प.७क/४५९.
- skabs dang mi mthun pa
- प्रकृताप्रतिरूपः — प्रकृताप्रतिरूपोऽतो व्यवहार उदाहृतः त.स.११०क/९५९.
- skabs der
- तदन्तरे लो.को.१२२; अत्रान्तरे अ.क.३.९२.
- skabs don
- = {skabs kyi don/}
- skabs ldan
- वि. अवस्थावान् — यदि कर्तृत्वभोक्तत्तत्वे नैवावस्थां समाश्रिते । तदवस्थावतस्तत्त्वान्न कर्तृत्वादिसम्भवः त.स.११ख/१३७.
- skabs nas 'ongs pa
- कालगतः — {ting nge 'dzin rnams kyi skabs nas 'ongs pa bshad zin to} कृतः समाधीनां कालगतो निर्देशः अभि.भा.७७ख/११६९.
- skabs phyin pa
- मृष्टः — {dku skabs phyin pa} मृष्टकुक्षिः म.व्यु.३०२; वृत्तमृष्टाक्षताक्षामकुक्षिताश्च अभि.अ.८.२५.
- skabs phye
- = {skabs phye ba/}
- skabs phye ba
- =I. क्रि. १. अवकाशं कुर्यात् — स चेदवकाशं कुर्याः प्रश्नस्य व्याकरणाय अ.श.२५७ख/२३६ २. प्रवार्यते — अमनुष्यैर्मनुष्यवेषधारिभिः प्रवार्यते अ.श.१९३क/१७८; द्र.— {skabs 'byed pa} प्रवारणा अ.श.१४७क/१३७; {skabs dbye bar bya} प्रवारयितव्यम् अ.श.२५५ख/२३४ {II}. भू.का.कृ. कृतावकाशः — {bcom ldan 'das kyis skabs phye ba} भगवता कृतावकाशः ल.अ.६१ख/७; उपनिमन्त्रितः — {ci 'dod ces skabs phye ba dang} केनार्थ इत्युपनिमन्त्रितः जा.मा.११७/६८.
- skabs phyes pa
- भू.का.कृ. = {skabs phye ba} कृतावकाशः — {khyod la de bzhin gshegs pas skabs phyes} कृतस्ते तथागतेनावकाशः ल.अ.६१क/६.
- skabs bab
- = {skabs su bab pa/}
- skabs dbye ba
- प्रसरः — तस्मान्न प्रसरो देयः कायस्येच्छाभिवृद्धये बो.अ.८.१७७.
- skabs dbye bar bya
- प्रवारयितव्यम् — न केनचित् पृथग्जनेन प्रवारयितव्यम् अ.श.२५५ख/२३४.
- skabs 'byed
- = {skabs 'byed pa/}
- skabs 'byed du ma bcug pa
- अकारितावकाशः — नाकारितावकाशे वि.सू.८८ख/१०६.
- skabs 'byed du gzhug par bya
- क्रि. अवकाशं कारयेत् — दत्त्वासनं प्रतिसम्मोद्य पृष्टागमाभियोगमवकाशं कारयेत् वि.सू.५४ख/७०.
- skabs 'byed pa
- १. अवकाशदानम् — तथा हि चित्तचैतसिका धर्माः प्रागुत्पन्नावकाशदानपरिगृहीता आलम्बनपरिगृहीताश्च प्रादुर्भवन्ति प्रवर्तन्ते च बो.भू.५९क/७० २. प्रवारणा — {gang gi tshe tshes bcwa lnga la skabs 'byed pa'i dus la bab pa} यदा पञ्च-दश्यां प्रवारणा संवृत्ता अ.श.१४७क/१३७; {skabs 'byed pa byed pa'i nang du} प्रवारणायां वर्तमानायाम् अ.श.२५५ख/२३४.
- skabs 'byed par byed
- प्रस्तावं रचयति — हेत्वाभासान् वक्तुकामस्तेषां प्रस्तावं रचयति त्रिरूपेत्यादिना न्या.टी.७२ख/१८८.
- skabs ma phye ba
- अकृतावकाशः — पृच्छायां प्रश्नस्याकृतावकाशस्य वि.सू.५४ख/७०.
- skabs ma yin pa
- = {skabs min/}
- skabs mi rnyed
- नावतारं लप्स्यते — तस्य न कश्चिदवतारं लप्स्यते ल.अ.१५८क/१०६.
- skabs mi 'byed pa
- अवकाशस्याकृतिः, अष्टसु देशनादोषेष्वेकः — कौशीद्यमनवबोधो ह्यवकाशस्य अकृतिर्ह्यनीतत्वम् । संदेहस्याच्छेदस्तद्विगमस्य अदृढीकरणम् ।। खेदोऽथ मत्सरित्वं दोषा ह्येते मता कथायां हि । तदभावाद्बुद्धानां निरुत्तरा देशना भवति (।। १२, १३) सू.अ.१८४क/७९ अवकाशस्याकरणम् सू.अ.१८४क/७९.
- skabs min
- = {skabs min pa} अकाण्डः — {'dod pa skabs min khon pa yis/} {bud med mchog de bcom par gyur} हन्यते सा वरारोहा स्मरेणाकाण्डवैरिणा का.आ.३.१३८; त.प.३२क/५१२; = {skabs su ma bab pa} अप्रस्तावः त.प.३२ख/५१३; अप्रस्तुतम् — {skabs min bstod pa} अप्रस्तुतप्रशंसा का.आ.२.३३७; {skabs ma yin pa brjod pa por byed pa} अप्रस्तुताभिधायित्वम् त.प.३ख/४५१.
- skabs min bstod pa
- = {skabs su ma bab bstod pa} पा. अप्रस्तुतप्रशंसा, काव्यालङ्कारविशेषः — {skabs min 'dod pas bstod pa ni/} {skabs su ma bab bstod pa yin} अप्रस्तुतप्रशंसा स्यादप्रक्रान्तेप्सिता स्तुतिः का.आ.२. ३३७; अप्रस्तुतस्तोत्रम् का.आ.२.६.
- skabs med
- अनवकाशः — अस्थानमनवकाशो यत् स्त्री ब्रह्मत्वं कारयिष्यति अभि.भा.१६१; निराकाशः — नाणोरणौ प्रवेशोऽस्ति निराकाशः समश्च सः बो.अ.९.९५; अनवतारः प्र.अ.१५७ख/१७१; निश्छिद्रम् — अभिसंस्कारेण निश्छिद्र-निरन्तरसमाधिप्रवाहावस्थापना एकोतीकरणम् अभि. स.भा.६५ख/९०.
- skabs btsal bar bya
- क्रि. अवसरं प्रतिपालयावः ना.ना.२६६क/२४.
- skabs tshol ba
- वि. छिद्रान्वेषी — सदा कठिनचित्तश्छिद्रान्वेषी । अवतारप्रेक्षी शि.स.८६क/८४.
- skabs bzang po
- सुदशा — संचिन्त्याथ पुरः प्रवृत्तसुदशासन्नावसन्नस्थितिम् अ.क.७.४६.
- skabs la bab pa
- = {skabs su bab pa/}
- skabs su chud pa
- व्यसनम् हे.बि.१४४-३/७१.
- skabs su 'chad cing 'jug pa
- पा. सच्छिद्रवाहनः, चतुर्विधेषु मनस्कारेष्वेकः श्रा.भू. १०९क/२७९.
- skabs su 'chad cing 'jug pa'i yid la byed pa
- सच्छिद्रवाहनो मनस्कारः श्रा.भू.१०९क/२७९.
- skabs su 'chad pa med pa
- निश्छिद्रः — {skabs su 'chad pa med par 'jug pa} निश्छिद्रवाहनः श्रा.भू. १०९क/२७९.
- skabs su 'chad pa med par 'jug pa
- पा. निश्छिद्रवाहनः, चतुर्विधेषु मनस्कारेष्वेकः श्रा.भू. १०९क/२७९.
- skabs su 'chad pa med par 'jug pa'i yid la byed pa
- निश्छिद्रवाहनो मनस्कारः श्रा.भू.१०९क/२७९.
- skabs su gtam gleng ba
- अन्तराकथासमुदाहारः — अयं मे पश्चिमो भविष्यति अन्यतीर्थिकपरिव्राजकैः सार्धमन्तराकथासमुदाहारः अ.श.११२ख/१०२.
- skabs su gtogs pa
- पा. आधिकारिकम्, चतुर्विधेषु मोक्षभागीयेष्वेकम् — चतुर्विधं मोक्षभागीयम् । आधिकारिकमाधिमोक्षिकमाधिकामिकमाभिगामिकं च अभि.स.भा.८६ख/११८.
- skabs su bab pa
- = {skabs bab I}. भू.का.कृ. प्रकृतः, प्रकरणप्राप्तः — प्रकृतमर्थं साध्यधर्मिणं समाश्रित्य त.प.३२ख/५१३; प्रकृतार्थानुरूपेण प्रोक्तम् त.स.१३१क/१११७; प्रस्तुतः — लक्षणनिर्देशप्रसङ्गेन तु त्रिरूपं लिङ्गं प्रस्तुतम् न्या.टी.४७ख/९१; प्रक्रान्तः — तच्छब्देन प्रक्रान्तं स्वभावव्यापककारणाख्यं त्रयमभिसम्बध्यते त.प.२८५क/१०३४; प्रकरणापन्नः न्या.टी.८०क/२१३; अवसरागतः प्र.अ.७८क/८५; प्रस्तावागतः — अत्र प्रस्तावागतत्वात् त.प.३०५क/१०६९ {II}. सं. १. प्रस्तावः, वादः — अस्य प्रस्तावोपसंहारावसानत्वाद् व्यर्थं विरोधोद्भावनम् वा.टी.१११क/७९ २. अवसरः — {lha mo lta ba'i skabs su bab bo} अवसरः…देवीदर्शनस्य ना.ना.२६७क/३१; कालः — अथ बोधिसत्त्वः काल इदानीं प्रतिसंमोदितुमिति नूपुरारावमधुरेण स्वरेण राजानमाबभाषे जा.मा.२४८/१४४.
- skabs su bab pa'i don
- प्रकृतार्थः, प्रकरणप्राप्तोऽर्थः; प्रकृतम् — अतश्चेत्यादिना प्रकृतं सकलमुपसंहृत्य प्रमाणयति त.प.१६४ख/७८४.
- skabs su ma bab pa
- = {skabs min} अप्रस्तावः, अकाण्डः त.प.३२ख/५१३; अप्रस्तुतः — {skabs su ma bab bstod pa} अप्रस्तुतप्रशंसा का.आ.२.३३७.
- skabs su ma bab bstod pa
- = {skabs min bstod pa/}
- skabs su mi mkho ba
- प्रस्तुतानुपयोगि — ततश्च यत्केवलवर्णनित्यसाधनं भवताम्, तत्प्रस्तुतानुपयोगि त.प.१५६ख/७६६.
- skabs gsum
- १. = {lha} त्रिदशः, देवः अ.क.८१.३०; {skabs gsum gnas} त्रिदशालयः (त्रिदशानां देवानाम् आलयः) अ.को.१.१.१ २. = {mtho ris} त्रिदशम्, द्र.— {nA ka mkha' dang skabs gsum la} ङ.को. ३८६; मो.को.४५८.
- skabs gsum rgyal po
- = {brgya byin} त्रिदशराजः, इन्द्रः अ.क.९१.२७; = {skabs gsum bdag po/} {skabs gsum dbang /}
- skabs gsum bdag
- = {skabs gsum bdag po/}
- skabs gsum bdag po
- = {brgya byin} त्रिदशाधिपतिः, इन्द्रः अ.क.८१.३०; = {skabs gsum rgyal po/} {skabs gsum dbang /}
- skabs gsum gnas
- = {mtho ris} त्रिदशालयः, स्वर्गः अ.को.१.१.१; {lha gnas sam steng gi 'jig rten} छो.को.३९.
- skabs gsum pa
- १. = {lha} त्रिदशः, देवः — त्रिदशानामियं लक्ष्मीः अ.क.४.१०३; छो.को.३९ २. = {mtho ris} त्रिदशालयः, स्वर्गः — तदसौ फलपर्यन्ते पतितस्त्रिदशालयात् अ.क.४.११८.
- skabs gsum dbang
- = {brgya byin} त्रिदशेशः, इन्द्रः अ.क.२७.९; त्रिदशेश्वरः — विषादं मा कृथाः पुत्रि देवोऽहं त्रिदशेश्वरः अ.क.२३.४५; {lha'i dbang po brgya byin} छो.को.३९; = {skabs gsum bdag po/} {skabs gsum rgyal po/}
- skabs gsum dbang po
- = {skabs gsum dbang /}
- skabs gsum mtshon cha
- त्रिदशायुधम्, वज्रम् श.को.८५; {brgya byin rdo rje} छो.को.३९.
- skabs gsum zas
- = {bdud rtsi} त्रिदशाहारः, अमृतम् छो.को.३९/रा.को.२.६५७.
- skam
- = {skam pa/} {skam po/}
- skam skyes
- = {skam las skyes pa/}
- skam kha
- वि. अजपदकः — {dbyu gu skam khas} अजपदकेन दण्डेन वि.सू.३९क/४९; {dbyug gu skam kha} अजपदकदण्डः म.व्यु.९०४५; अजपादकः — {dbyug gu skam kha} अजपादकदण्डः वि.सू.६क/६; द्र.— अजपदः, अजपादः, {goat}-{footed} मो.को.९.
- skam pa
- =I. क्रि. शुष्यति — अलब्ध्वा निष्पत्रां मरुपरिचितां कण्टकलतां वने स्निग्धश्यामे किमपि करभः शुष्यति शुचा अ.क.५५.२७ {II}. सं. १. शोषः — {chu dag skam pa dang 'phel ba'i phyir} अपां शोषवृद्धेः सू.अ.२३५क/१४७; न्या.टी.७३क/१९१; शोषणम् वि.सू.३९ख/४९ २. = {skam sa} स्थलम् — विविधेभ्यो भयेभ्यो मनुष्यामनुष्यकृतेभ्यो जलस्थलगतेभ्यः सम्यक् परित्राणाय ध्यानम् बो.भू. ११२ख/१४५; {skam la phyin pa} स्थलगतः म.व्यु.४१४ ३. सन्दंशः — न हि तत्कार्यमात्मीयं सन्दंशेनेव कारणम् त.स.२०ख/२१९; सन्दंशकः श्रा.भू.१७१क; आबृंहणः — आबृंहणभूतं सत्कायशल्यसमाबृंहणतया ग.व्यू.३१०ख/३९७ {III}. वि. = {skam po} शुष्कः — स्वलालालवमास्वाद्य श्वेव शुष्कस्य चर्मणः अ.क.६२.१२; विशुष्कः — {mchu dang lkog ma skam} विशुष्ककण्ठोष्ठपुटः अ.श.११८क/१०८.
- skam pa mo
- बन्ध्या, अनपत्या गौः; तत्पर्यायः : {be'u med} वशा अ.को.२.९.६९.
- skam pa'i bdag nyid
- वि. शोषात्मकः — ततो यन्मरणं हेतुस्तत् तरुष्वसिद्धम्, यत्तु सिद्धं शोषात्मकं तदहेतुः न्या.टी.७३क/१९१.
- skam par 'gyur
- क्रि. शुष्यति — द्वितीयस्य सूर्यस्य लोके प्रादुर्भावादुत्साः सरांसि कुनद्यश्च शुष्यन्ति शि.स.१३६ख/१३२; उच्छुष्यति — चतुर्थस्यानवतप्तं महासरः सर्वेण सर्वमुच्छुष्यति शि.स.१३६ख/१३२; उच्छुष्यते म.व्यु.६७६३.
- skam par byed pa
- शोषणम् — अग्न्यम्बुवायुसंवर्तनीभिर्दहनक्लेदनशोषणात्मिकाभिः अभि.स.भा.३६ख/५०.
- skam po
- वि. शुष्कः — {shing skam po} शुष्कवृक्षः अ.क.५२.४४; विशुष्कः — विशुष्कसंसक्ततृणे जा.मा.१७९/१०३; *शाखोटकः — {shing skam po} शाखोटकवृक्षः वि.व.२०१क/१.७५.
- skam la bton pa
- वि. जलोद्धृतः — {nya skam la bton pa bzhin du} जलोद्धृता इव मत्स्याः अ.श.३८क/३३.
- skam la phyin pa
- स्थलगतः म.व्यु.४१४; स्थलमनुप्राप्तः — ततो मैत्रकन्यकः फलकमासाद्य स्थलमनुप्राप्तः अ.श.१००ख/९०.
- skam las skyes pa
- वि. स्थलजम् म.व्यु.६१५०; {me tog gi rigs la/} जलजम् {chu las skyes/} स्थलजम् {skam las skyes pa gnyis} मि.को.१५८ख ।
- skam sa
- स्थलम् — नावः स्थलकुल्याप्रकीर्णोदकैः । अनुत्स्नातश्च वि.सू.१४ख/१६; वि.प्र.१३९क/८४; धन्व, स्थलम् — {d+han wa ni/} {skam la'am thang la/} {skam sa'am thang la} म.व्यु.६९८८.
- skams
- = {skams pa/}
- skams 'gyur
- क्रि. शुष्यति; विशुष्यति — शोणिते तु विशुष्के वै ततो मांसं विशुष्यति ल.वि.१२९क/१९२.
- skams pa
- १. क्रि. शुष्यति — तान्यर्करश्मिभिः स्पृष्टमात्राणि म्लायन्ति शुष्यन्ति अ.श.६४क/५६; विशुष्यति — विशुष्यति सर्वात्मना शोषमुपयाति बो.प.३२ २. सं. शोषः — विशुष्यति सर्वात्मना शोषमुपयाति बो.प.३२; {skams par gyur pa} उपगतशोषः वि.सू.८ख/८ ३. वि. = {skam po} शुष्कः — {mtshe'u skams pa} शुष्कश्रदः अभि.भा. २०४-१/६४६; {snod rnams skams pa} शुष्काणि भाजनानि वि.व.१२०क/१.९; उच्छुष्कः — उच्छुष्कमांसरुधिरत्वचस्नायुनद्धः ल.वि.९५ख/१३६; परिशुष्कः ल.वि.१४८क/२१९; विशुष्कः श्रा.भू. १९७क/४८३.
- skams par gyur pa
- वि. उपगतशोषः — पिण्याकेन गोमयेन वा लिप्ताभ्यन्तरेण उपगतशोषेण वि.सू.८ख/८.
- skams par byas pa
- शोषितः — {lus ni skams par byas} शोषित आश्रयः रा.प.२३९ख/१३७.
- skams par shog
- क्रि. (विधौ) उच्छोषयतु — {bdag gi sdig pa'i rgya mtsho skams par shog} पापसमुद्र उच्छोषयतु मह्यम् लो.को.१२४. {skar}= {skar ma/}
- skar skyod
- = {skar bskyod/}
- skar bskyod
- ज्योतिरिङ्गणः, कीटविशेषः लो.को.१२४; तत्पर्यायाः : खद्योतः, ध्वान्तोन्मेषः, तमोमणिः, दृष्टिबन्धुः, तमोज्योतिः, ज्योतिरिङ्गः, निमेषकः, ज्योतिर्बीजम्, निमेषरुक् रा.को.२.५५०.
- skar khung
- गवाक्षः स.पु.३३ख/५६; वातायनम् अभि.भा.१३३-१/७७; जालम् अ.को.३.३.२००; ङ.को.४२४.
- skar khung dra ba can
- जालवातायनम् वि.सू.६क/६; वि.व.१८६ख/२.११०; गवाक्षः — {ga bAk+Sha/} {skar khung dra ba can te 'od mig dang glo skar yang zer} मि.को.१४१क ।
- skar khung gdod pa
- वातायनकरणम् वि.सू.९४क/११३; वातायनमोक्षः वि.सू.३९ख/४९; वातायनमुक्तिः वि.सू.९५क/११४.
- skar mkhan
- = {rtsis pa} ज्योतिषः म.व्यु.३७२१; ज्योतिषिकः वि.सू.६०क/७६; गणकः श्री.को.१६६ख ।
- skar dgyes
- ज्योतीरामः लो.को.१२५.
- skar rgyal
- ना. १. तिष्यः [1] ब्राह्मणः — दक्षिणापथे तिष्यो नाम ब्राह्मणो लोकायते कृतावी वि.व.१४क/२.८१ [2] गृहपतिः — तस्मिन् गृहपती ख्यातौ तिष्यपुष्याभिधौ अ.क.४०.३८ [3] शाक्यकुमारः — ज्येष्ठः शुद्धोदनस्तस्य सुतः शुक्लोदनः परः ।…शुक्लोदनस्य तनयौ द्वौ तिष्याख्योऽथ भद्रिकः अ.क.२६.२४ [4] श्रावकः — {tiSh+yaH 'od ldan te puSh+ya dang 'dom na skar rgyal} मि.को.१०८क २. पुष्यः, तथागतः ल.वि.४क/४.
- skar rgyal bsrung ba
- ना. तिष्यरक्षा, राजपत्नी अ.क.५९.२२.
- skar rgyal bsrung ma
- = {skar rgyal bsrung ba/}
- skar rgyal lha
- पुष्यदेवः लो.को.१२५.
- skar mda'
- उल्का — गणोऽयं नारीणां मदनदहनोल्कापरिकरः अ.क.२४.१३१; {skar mda' ltung ba} उल्कापातः बो.भू.४६क/५४.
- skar mda' ltung ba
- उल्कापातः — परिनिर्वाणसमये च महापृथिवीचाल उल्कापाता दिशो दाहा अन्तरिक्षे देवदुन्दुभीनामभिनदनम् बो.भू.४६क/५४; म.व्यु.४३९०.
- skar mda' ltung bar 'gyur
- उल्कापाताः प्रादुर्भविष्यन्ति — नानादिग्भ्य आगताश्चोल्कापाताः प्रादुर्भविष्यन्ति सु.प्र.२५क/४८.३
- skar mda' gdong
- = {skar mda'i gdong /}
- skar mda' lhung ba
- उल्कापातः — तस्मिन् समये महापृथिवीचालोऽभूद् उल्कापाता दिशोदाहाः अ.श.२८९ख/२६०.
- skar mda'i gdong
- १. उल्कामुखः [1] प्रेतभेदः श.को.८६; वान्ताश्युल्कामुखः प्रेतो विप्रोर धर्म्मात् स्वकात् च्युतः (मनुः) वा.को.१३७१ [2] ना. इक्ष्वाकुवंशीयः नृपतिः ब.अ.१.८; मो.को.२१८ २. = {skar mda'i sna} उल्कामुखम् म.व्यु.६९००; द्र.— न्. {of a fire}-{arm anciently used in India} श.को.८६.
- skar mdog
- ज्योतीरसः, मणिभेदः — {nor bu skar mdog} ज्योतीरसमणिः म.व्यु.५९६४.
- skar dpyad
- = {skar rtsis} ज्योतिषम्, अष्टादशसु विद्यास्थानेष्वेकम् म.व्यु.४९६७; मि.को.२८ख ।
- skar dpyad pa
- = {rtsis pa} ज्योतिषिकः, दैवज्ञः छो.को.४०/रा.को.२.५५०; श.को.८६.
- skar dpyad shes pa
- ज्योतिर्वित्, ज्योतिःशास्त्रज्ञः त.स.११५ख/१०००.
- skar ma
- १. तारा अ.सा.६८क/३७; तारकम् अ.सा.३२१ख/१८१; तारका कौ.प्र.१४३ख/९६; तारः लो.को.१२५; नक्षत्रम् अ.क.३८.६९; ऋक्षम् वि.प्र.१८४ख/२३९; भम् अ.को.१.३.२१; उडु वि.प्र.८७क/४.२३२; ज्योतिः का.आ.२.११० २. ना. ज्योतिः, माणवकः — उपायकौशल्यसूत्रे ज्योतिर्माणवकं द्वाचत्वारिंशद्वर्षसहस्रब्रह्मचारिणमधिकृत्य…इति हि कुलपुत्र ज्योतिर्माणवकः पश्चान्मुखो निवर्त्य शि.स.९३ख/९३; ज्योतिष्कः — तथा उपायकौशल्यसूत्रे ज्योतिष्कमाणवकाधिकारे बो.प. ७०.
- skar ma mkhan
- = {skar mkhan/}
- skar ma brtan pa
- = {brtan gnas/}
- skar ma la dgyes pa
- = {skar dgyes/}
- skar ma shes pa
- = {skar ma'i shes pa/}
- skar ma'i dkyil 'khor
- पा. ज्योतिर्मण्डलम्, प्रज्ञापारमितामुखभेदः — तकारं परिकीर्तयतो ज्योतिर्मण्डलं नाम प्रज्ञापारमितामुखमवक्रान्तम् ग.व्यू.२७४क/३५३.
- skar ma'i rgyal po
- नक्षत्रराजः १. = {zla ba} चन्द्रः छो.को.४०/मो.को.५२४ । २. ना. तथागतः — घोषदत्तो नाम तथागतो यत्र नक्षत्रराजेन तथागतेन प्रथमं बोधिचित्तमुत्पादितं ताम्बूलपत्रं दत्त्वा गोपालकभूतेन शि.स.७ख/८ ३. ना. बोधिसत्त्वः स.पु.२ख/२.
- skar ma'i rgyal po rnam par rol pa
- पा. नक्षत्रराजविक्रीडितः, समाधिविशेषः — बहुसमाधिप्रतिलब्धश्च स गद्गदस्वरो बोधिसत्त्वो महासत्त्वः । तद्यथा…नक्षत्रराजविक्रीडितसमाधिप्रतिलब्धः स.पु.१५८क/२४४.
- skar ma'i rgyal po me tog kun tu rgyas pa mngon par shes pa
- ना. नक्षत्रराजसंकुसुमिताभिज्ञः, बोधिसत्त्वः स.पु.१४९ख/२३६.
- skar ma'i rgyal po 'od rab tu snang ba'i snying po
- ना. नक्षत्रराजप्रभावभासगर्भः, बोधिसत्त्वः द.भू.१६७ख/१.
- skar ma'i rgyal mtshan
- ज्योतिर्ध्वजः १. मणिभेदः — {nor bu rin po che skar ma'i rgyal mtshan gyi snod} ज्योतिर्ध्वजमणिरत्नभाजनानि ग.व्यू.३१९ख/४० २. ना. बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५क/२.
- skar ma'i ngad
- ज्योतीरसः, मणिभेदः — महासागरस्याधस्तान्महापद्मं प्रादुरभूत् ।…दशज्योतीरसमणिरत्नशतसहस्ररश्मिव्यूहावभासितम् ग.व्यू.३३०क/५२.
- skar ma'i bstan bcos
- ज्योतिः — {skar ma'i bstan bcos shes pa'i phyir rgyu skar shes pa} ज्योतिर्वेत्तीति ज्योतिर्वित् त.प.२६५ख/९९९; ज्योतिश्शास्त्रम् ।
- skar ma'i dpyad
- = {skar dpyad/}
- skar ma'i dbang phyug rgyal po
- ना. तारेश्वरराजः, तथागतः — पूर्वस्यां दिशि जाम्बूनदप्रभासवत्यां लोकधातौ तारेश्वरराजो नाम तथागतः ग.व्यू.३४६क/६५.
- skar ma'i tshogs
- ज्योतिर्गणः — गगनमिव धर्मनयज्योतिर्गणप्रतिमण्डितम् ग.व्यू.३०क/१२६; म.व्यु.६६१०; ताराचक्रम् — ताराचक्रमिवानेकसंभोगकायम् वि.प्र.८७क/४.२३२.
- skar ma'i gzugs
- तारकरूपम् लो.को.१२६.
- skar ma'i 'od
- = {skar 'od/}
- skar ma'i yi ge
- ज्योतिषम् म.व्यु.४३९४; {dz+yo ti ShaM/} {skar ma'i yi ge ste gzhung /} {de las ltas sna tshogs bshad pa'i phyir ro} मि.को.३३ख
- skar ma'i rig pa
- ज्योतिर्विद्या म.व्यु.५०५९; मि.को.२९ख ।
- skar ma'i lugs
- ज्योतिषम्, ज्योतिश्शास्त्रम् ल.वि.८०ख/१०८.
- skar ma'i shes pa
- = {skar ma shes pa} ज्योतिषम्, षट्सु वेदाङ्गेष्वेकम् — अङ्गानि वेदानां षट् । शिक्षा कल्पो व्याकरणं छन्दो निरुक्तं ज्योतिषमिति त.प.२६२क/९९४; ज्योतिर्ज्ञानम् — {skar ma'i shes pa'i man ngag} ज्योतिर्ज्ञानोपदेशः न्या.टी.८९क/२४५.
- skar mig
- ना. तृक्षः — {skar mig bu} तार्क्ष्यः (तृक्षस्यापत्यं पुमान् तार्क्ष्यः) अ.को.१.१.३०.
- skar mig bu
- = {mkha' lding} तार्क्ष्यः, गरुडः अ.को. १.१.२४; छो.को.४०.
- skar mig ma
- ना. तारनेत्रा, पत्रदेवी — लक्ष्म्याः पूर्वपत्रादौ श्रीश्वेता, चन्द्रलेखा, शशधरवदना, हंसवर्णा, धृतिः, पद्मेशा, तारनेत्रा, विमलशशधरा वि.प्र.४१ख/४.३३; वि.प्र.१३२ख/३.६४.
- skar rtsis
- = {skar dpyad} ज्योतिषम्, ज्योतिश्शास्त्रम् वि.प्र.२३६ख/२.३८; षट्सु वेदाङ्गेष्वेकम् — वेदः साङ्ग षड्भिरङ्गैः सह, अङ्गानि च सूत्रं गेयं व्याकरणं छन्दो निरुक्तिः ज्योतिषञ्चेति वि.प्र.१७२क/२.९६; ज्योतिर्गणितम् वि.प्र.११५क/२१.
- skar rtsis kyi grub mtha'
- ज्योतिषसिद्धान्तः वि.प्र.१७३ख/१९४.
- skar rtsis kyi gzhung
- ज्योतिषम्, ज्योतिश्शास्त्रम् मि.को.३१क ।
- skar rtsis pa
- ज्योतिः — {skar rtsis pa ni nyi ma la sogs pa'i gza' rnams so} ज्योतिष आदित्यादयो ग्रहाः वि.प्र.२३३ख/२.३३.
- skar tshogs
- = {skar ma'i tshogs/}
- skar 'od
- = {skar ma'i 'od} 1. ज्योतिष्प्रभः [1] पुष्पविशेषः म.व्यु.६१९५; मो.को.४२७ [2] ना. बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५ख/२ [3] ना. तथागतः मो.को.४२७ । २. ज्योतिष्प्रभा — {nor bu skar 'od} ज्योतिष्प्रभारत्नम् म.व्यु.५९६३ ३. = {srin bu me khyer} ज्योतिरिङ्गः, खद्योतः छो.को.४०/रा.को.५५०; बो.को.११६.
- skar la dgyes
- = {skar dgyes/}
- skar gsal
- = {skar khung /}
- skal
- = {skal ba/}
- skal ngan
- = {skal ba ngan pa} 1. वि. दुर्भगः — {lus mdzes kyang /} {skyon gcig gis ni skal ngan 'gyur} स्याद्वपुः सुन्दरमपि श्वित्रेणैकेन दुर्भगम् का.आ.१. ७; अभाग्यः अ.क.५०.९२; मन्दः अ.को.३.३. ९५; मि.को.८८क २. सं. दौर्भाग्यम् अ.क.५०.९२; ना.ना.२७३ख/७९.
- skal can
- = {skal ba can/}
- skal chad
- वि. मन्दभाग्यः — मन्दभाग्य कुतस्तेऽत्र जेन्ताकोऽवीचिरयं महानरकः वि.व.१७०क/२.१०२; {bsod nams med pa'i don} छो.को.४१; द्र. {skal ngan/}
- skal chen
- = {skal ba chen po/}
- skal chen ma
- १. वि.स्त्री. = {skal pa chen mo} महाभागा हे.त.२६ख/८८; महाभागी हे.त.२७क/८८ २. ना. महाभागा, देवी ब.मा.१६९क ।
- skal 'jig
- = {'chi ba} प्रलयः, मृत्युः अ.को. २.८.११६; {'chi ba'i ming dang zhig pa} छो.को.४१.
- skal mnyam
- = {skal ba mnyam pa/}
- skal mnyam khams
- = {skal ba mnyam pa'i khams/}
- skal mnyam rgyu
- = {skal ba mnyam pa'i rgyu/}
- skal mnyam spyod
- = {skal ba mnyam pa'i spyod pa/}
- skal thob
- = {dge ba} भविकम्, कल्याणम् अ.को. १.४.२६; ङ.को.३७०.
- skal dang skal min
- भागाभागः — {skal dang skal min rnam dpyad pas} भागाभागविचारेण हे.त.७ख/२०.
- skal ldan
- =I. वि. = {skal ba dang ldan pa} 1. भव्यः — {gang zag skal ba dang ldan pa} भव्यः पुद्गलः श्रा.भू.३२/१५; त.स.१३२क/११२०; भाग्यवान् अ.क.५६.२९; भाग्यभाक् अ.क.२५.८४; सभाग्यः जा.मा.१२९/७५; भगवान् वि.प्र.१७३क/३.१६९; सुभगः त.प. १४७क/२१; धन्यः — तत्पुण्यप्रणिधानेन धन्योऽयं मम शासने अ.क.८८.४४; बो.अ.८.८६; योग्यः — यदा कुशलयोग्योऽपि कुशलं न करोम्यहम् बो.अ.४.१८; भागवती ग.व्यू.२१५ख/२९५ २. भागी — {longs spyod skal ldan} भोगभागी अ.क.६२. १६; भागिनी — धन्या का नाम भूभर्तुरस्य प्रणयभागिनी अ.क.२०.६६ {II}. सं. १. = {dge ba} भविकम्, कल्याणम् मि.को.१३०ख २. ना. भव्यः, माध्यमिकाचार्यः म.व्यु.३४९५.
- skal ldan khyad par can
- ना. भगवद्विशेषः, आचार्यः अभि.स्फु.२८०क/१११३, ११४८.
- skal ldan pa
- = {skal ldan/}
- skal ldan min
- वि. अभव्यः — अभव्यः शून्यतां बोद्धुं तदानीं तादृशो जनः अभि.भा.८९ख/१२११.
- skal ldan shing rta
- ना. १. भगीरथः, दिलीपराजपुत्रः श.को.८७; मो.को.७४४ २. = {chu bo gang gA} भागीरथी, गङ्गा — एषा हि शीतलजला सुसमृद्धतोया भागीरथी वहति सर्वजनोपभोग्या वि.व.१५३क/१.४१; अ.को.१.१०.३१; = {skal ldan shing rta'i bu mo/}
- skal ldan shing rta'i bu mo
- = {chu bo gang gA} भागीरथी, गङ्गा श.को.८७; छो.को.४१.
- skal ba
- १. = {bgo skal} भागः — {rgyal po'i skal ba ni nas tha mal par gyur} राजभागः स्वाभाविका यवाः संवृत्ताः वि.व.१५८क/१.४६; म.व्यु.६५१०; प्रत्यंशः — गृहीतः केनापि मे बिसप्रत्यंशः जा.मा.२००/११६; वि.सू.३५क/४४; अंशः अ.क.३६.२७; विभागः — {gang phyir skal ba ston pa yi/} {shes rab sring mo zhes bya nyid} भगिनीति तथा प्रज्ञा विभागं दर्शयेद् यथा हे.त.६ख/१६; उपनतिः — {zan gyi skal ba las phyed sbyin no} भोजनोपनतेरुपार्धस्य दानम् वि.सू.७२ख/८९; पिण्डः — अनल्पपिण्डस्तस्याभूत् पात्रदानांशसंभवः अ.क.४.११३ २. = {sngon las} भाग्यम् शि.स.४२क/३९; जा.मा.३५/२०; दैवम् का.आ.२.२९५; जा.मा.२८/१६; दिष्टिः का.आ. २.२९६; दिष्टम् ङ.को.३९३ ३. = {rang bzhin} धातुः, प्रकृतिः — {bdag dang skal ba mnyam pa} मत्समधातुः बो.अ.१.३ ४. (उ.प.) भाक् — {bde ba'i skal} सुखभाक् जा.मा.३३०/१९३.
- skal ba bgo ba
- १. वि. अंशहरः २. सं. अंशहरता — पुद्गलशो भिक्षुणीनामंशहरता न संघशः वि.सू.७३ख/९०.
- skal ba ngan pa
- = {skal ngan/}
- skal ba can
- वि. = {skal ldan} 1. भव्यः — आवर्जयेज्जनं भव्यम् शि.स.२क/१ २. भागी — {dub pa'i skal ba can} क्लमथस्य भागी शि.स.१४०क/१३५; अंशिकः — एष एव शुक्लांशिकस्य कुलपुत्रस्य कुलदुहितुर्वा संवेगो भविष्यति अ.सा. १६३क/९२.
- skal ba can du 'gyur
- भागी स्यात् — क्लमथस्य भागी स्यात् शि.स.१४०क/१३५; भागी भवति म.व्यु.६५८१.
- skal ba can ma yin pa
- वि. अभव्यः ।
- skal ba chad pa
- = {skal chad/}
- skal ba chung ba
- वि. मन्दभाग्यः जा.मा.१३८/८०.
- skal ba che
- = {skal ba che ba/}
- skal ba che ba
- १. वि. = {skal ba chen po} महाभागः : {dbang thang che ba'am skal ba'am dpal che ba} म.व्यु.५२२० २. सं. महाभागा, ओषधिभेदः — औषधयो मन्त्रा येन स्नापयन्ति च पण्डिताः । वचा गोरोचना…इन्द्रहस्ता महाभागा सु.प्र.२९क/५५.
- skal ba chen po
- महाभागः १. वि. = {skal ba che ba} सर्वथा नमोऽस्त्वस्मै महाभागाय सर्वभूतशरण्याय जा.मा.१२/६ २. ना. यक्षः — पाञ्चिकश्छगलपादश्च महाभागस्तथैव च सु.प्र. ४३ख/८६.
- skal ba chen mo
- = {skal chen ma/}
- skal ba ji lta ba bzhin
- यथाभव्यम् — दानेन सत्त्वान् संगृह्य त्रिषु यानेषु यथाभव्यनियोजनात् सू.अ.१९७क/९८.
- skal ba ji bzhin
- = {skal ba ji lta ba bzhin/}
- skal ba nyid
- अंशित्वम् — यत्रैतत् सर्वादौ तत्रांशित्वम् वि.सू.१५ख/१८.
- skal ba mnyam pa
- = {skal mnyam} 1. सभागः [1] = {'dra ba'am mtshungs pa} समानः — {skal ba mnyam spyod} सभागचरितः बो.अ.८.९; सभागचरितः समानशीलः बो.प.१३८; सभागता — उपायकौशल्यनयसभागतां तत्र तत्र धर्मविहारज्ञानविकुर्वणतासु ग.व्यू.१८३ख/२६७ [2] = {'gro ba 'dra ba} सदृशी गतिः — {skal ba mnyam pa ni 'gro ba 'dra ba} सभागा सदृशी गतिः त.प.१०८ख/६६८; सभागता — सभागता सत्त्वसाम्यम् अभि.को.२.४१; {mi dang skal ba mnyam par skyes} मनुष्याणां सभागतायामुपपन्नः म.व्यु.६४५६ [3] = {rigs mthun pa} सजातीयः — सभागजातेः प्राक् सिद्धिः प्र.वा.१.१९१; सभागात् सजातीयाद् रागाज्जातेरुत्पादात् प्राग् रागस्य सिद्धिरित्यायातम् म.वृ.६६ [4] पा. षड्विधेषु हेतुष्वेकः — कारणं सहभूश्चैव सभागः सम्प्रयुक्तकः । सर्वत्रगो विपाकाख्यः षड्विधो हेतुरिष्यते अभि.को.२.४९ २. = {rang bzhin mtshungs pa} समधातुः, समानप्रकृतिः — अथ मत्समधातुरेव पश्येदपरोऽप्येनमतोऽपि सार्थकोऽयम् बो.अ.८.९ ३ पा. = {ris mthun pa} सभागता, चित्तविप्रयुक्तसंस्कारभेदः ( निकायसभागः) — विप्रयुक्तास्तु संस्काराः प्राप्त्यप्राप्ती सभागता । आसंज्ञिकं समापत्ती जीवितं लक्षणाणि च ।। नामकायादयश्चेति अभि.को.२.३५; सभागता नाम द्रव्यम्, सत्त्वानां सादृश्यम् । ‘निकायसभागः’ इत्यस्याः शास्त्रे संज्ञा अभि.भा.२२९ ६. सहभव्यता — {skal ba dang bcas pa'am skal ba mnyam pa} म.व्यु.६७५०.
- skal ba mnyam pa'i khams
- सभागधातुः — {skal ba mnyam pa'i khams kun tu 'gro ba} सभागधातुसर्वत्रगाः अभि.भा.२३३ख/७८५; य एते सभागधातुसर्वत्रगा एकादशानुशया उक्ताः अभि.भा.२३३ख/७८७.
- skal ba mnyam pa'i khams kun tu 'gro ba
- पा. सभागधातुसर्वत्रगाः — इतीमे एकादशानुशयाः सभागधातुसर्वत्रगाः अभि.भा.२३३ख/७८५.
- skal ba mnyam pa'i rgyu
- पा. सभागहेतुः, षड्विधेषु हेतुष्वेकः अभि.स.भा.२७क/३७; कारणं सहभूश्चैव सभागः सम्प्रयुक्तकः । सर्वत्रगो विपाकाख्यः षड्विधो हेतुरिष्यते अभि.को.२.४९.
- skal ba mnyam par spyod pa
- वि. = {ngang tshul gcig pa} सभागचरितः, समानशीलः — बालैः सभागचरितो नियतं याति दुर्गतिम् बो.अ.८.९.
- skal ba mthun par spyad pa
- वि. सभागचरितः — तुषितकायिकानां च सभागचरितानां देवपुत्राणां परिपाकाय ग.व्यू.३४४क/४१८.
- skal ba dang bcas pa
- सहभव्यता — {skal ba dang bcas pa'am skal ba mnyam pa} म.व्यु.६७५०.
- skal ba dang ldan pa
- = {skal ldan/}
- skal ba dang ldan par 'gyur ba
- वि. भव्यः वि.प्र.१५३क/१२२.
- skal ba dang ldan pa'i rang bzhin can
- वि. भव्यरूपः — संपन्नत्वं ज्ञप्तिश्रुतावस्य नाविधिर्भव्यरूपे प्रतिनिधिना दूतेन प्रव्राजनम् वि.सू.८४क/१०१.
- skal ba dang mi ldan pa
- वि. = {skal ba med pa} अभव्यः वि.प्र.१५२ख/१२१.
- skal ba 'dra ba
- वि. सभागः — {sems kyi rgyud skal ba 'dra ba} सभागा चित्तसन्ततिः शि.स.१४०ख/१३५.
- skal ba ldan pa
- = {skal ldan/}
- skal ba byin pa
- भू.का.कृ. संविभक्तः — {longs spyod kyi skal ba yang byin no} भोगैश्च संविभक्तः वि.व.२१०क/१.८४.
- skal ba mi mnyam pa
- विसभागः, असमानचरितः बो.अ.८.९; {skal ba mi mnyam pa'i khams} विसभागधातुः अभि.स्फु.८८ख/७६१. {skal ba mi mnyam pa'i khams} विसभागधातुः — {skal ba mi mnyam pa'i khams kun tu 'gro ba} विसभागधातुसर्वत्रगाः अभि.भा.२३३ख/७८७. {skal ba mi mnyam pa'i khams kun tu 'gro ba} पा. विसभागधातुसर्वत्रगाः — सत्कायदृष्टिमन्तग्राहदृष्टिं च वर्जयित्वाऽन्ये नवानुशया विसभागधातुसर्वत्रगाः अभि.भा.२३३ख/७८७.
- skal ba mi mnyam pa'i khams la dmigs pa
- वि. विसभागधात्वालम्बनः — कथं सत्कायान्तग्राहदृष्टी विसभागधात्वालम्बने न भवतः अभि.भा. २३४क/७८८.
- skal ba mi mnyam pa'i sa
- विसभागभूमिः — {skal ba mi mnyam pa'i sa la kun tu 'gro ba} विसभागभूमिसर्वत्रगाः अभि.भा.२३५ख/७९३.
- skal ba mi mnyam pa'i sa la kun tu 'gro ba
- पा. विसभागभूमिसर्वत्रगाः — ते चानुशयाः सम्प्रयोग-तोऽनुशयीरन्नालम्बनतः, न स्युर्विसभागभूमिसर्वत्रगा अनुशयाः अभि.भा.२३५ख/७९३.
- skal ba mi 'dra ba
- वि. विसभागः — {skal ba mi 'dra ba'i sems can la} विसभागसत्त्वान् शि.स.१०८ख/१०७.
- skal ba med pa
- = {skal med} वि. अभव्यः — अभव्यो बुद्धभूमौ परिनिर्वातुम् शि.स.४२ख/४०; अयोग्यः — अयोग्ये सत्त्वे स्वभारं नारोपयति शि.स.८२क/८१; अधन्यः — अधन्यानां नयनपथमभ्येति न मुनिः र.वि.४.५७; दुन्दुरः — {gal te skal med mthong na ni/} {skye ba 'dir ni dngos grub med} यदि वा दुन्दुरः पश्यति । इह जन्मनि न सिद्धिः स्यात् हे.त.२६ख/८८; दुन्दुरो विहेठकः यो.र. १५५.
- skal ba 'dzin
- वि. भागी; भागिनी — एताः स्त्रियो विपत्काले गुल्फबन्धनशृङ्खलाः । कृच्छ्रलब्धे च भागिन्यः स्थिताः पर्णाशनेऽपि नः अ.क.३२.७.
- skal ba zhan pa
- वि. मन्दभाग्यः लो.को.१२९.
- skal ba bzang
- = {skal bzang /}
- skal ba bzang po
- = {skal bzang /}
- skal ba yod pa
- वि. = {skal ldan} भव्यः बो.भू. ८६क/१०९.
- skal ba'i cha shas
- संविभागः — अस्मिन् कृतः सुकृतिना दिशता नियोगं संपूरणाय गुरुणा मम संविभागः अ.क.१०८.१०.
- skal ba'i stobs
- दैवबलम् — {skal ba'i stobs las} दैवबलात् का.आ.२.२९५.
- skal bar byas pa
- भू.का.कृ. भागीकृतः — मोहसचिवैर्भागीकृत इवाभवत् अ.क.६८.७५.
- skal mi mnyam
- = {skal ba mi mnyam pa/}
- skal min
- अभागः — {skal dang skal min dpyad pas} भागाभागविचारेण हे.त.७ख/२०.
- skal med
- = {skal ba med pa/}
- skal bzang
- =I. वि. = {skal ba bzang po} सुभगः — धैर्येण सर्वविपदः प्रशमं व्रजन्ति दानेन भोगसुभगाः ककुभो भवन्ति अ.क.४२.१; अ.क.७.७२; धन्यः का.आ.३.१८७; {'di'i chung ma skal ba bzang} धन्यास्य भार्या {II}. सं. १. सौभाग्यम् — एका शाक्यवधूस्तत्र रूपसौभाग्यगर्विता अ.क.७.२५; ओष्ठदृष्ट्या सौभाग्यं स्वकीयं प्रकटयति वि.प्र.१८०क/३.१९५; सौभाग्यता — सौभाग्यतामनुभवन्ति स्म सु.प्र.५२क/१०३; भावुकम् मि.को.१३०ख २. पा. सौभाग्यम्, योगभेदः वि.प्र.१७९ख/२२१; चतुर्थे योगे वा.को.५३३९ ३. ना. सुभगा, काचित् स्त्री ।
- skal bzang nyid
- सौभाग्यम् मि.को.८१ख ।
- skal bzang ldan pa
- वि. सौभाग्यवान् अ.क.५३.६; सुभगः — {skal bzang ldan pa'i tshig} सुभगं वचः का.आ.१.४५.
- skal bzang ma
- वि.स्त्री. सुभगा — सुलभा भाग्यहीनस्य कथं सा सुभगा मम अ.क.८२.१८; सौभाग्या — {gzugs dang lang tsho skal bzang ma} रूपयौवनसौभाग्याम् हे.त.२६ख/८६.
- skas
- = {skas ka/} {them skas} सोपानम् अ.क.६.१३९; निःश्रेणिः, ओ णी — {gdang bu bzhi pa'i skas} चतुष्पदिका निःश्रेणी अभि.स्फु.१७७ख/९२८; निःश्रयणी — {skas gdang bu bcu gnyis pa} द्वादशपदिका निःश्रयणी वि.सू.२३क/२८.
- skas ka
- = {skas/}
- skas kyi gdang bu
- निःश्रेणीपदम् ल.अ.१५६ख/१०३; द्र. : {skas gdang bu bcu gnyis pa} द्वादशपदिका निःश्रयणी वि.सू.२३क/२८; {gdang bu bzhi pa'i skas} चतुष्पदिका निःश्रेणी अभि.स्फु.१७७ख/९२८.
- skas gdang
- = {skas kyi gdang bu/}
- sku
- १. कायः [1] = {lus} कलेवरम् — {sku mnyel} श्रान्तकायः अ.श.११२क/१०२; {sku stod} पूर्वार्द्धकायः अ.क.२४.३३; तत्पर्यायाः : शरीरम् अ.सा.५७ख/२९; गात्रम् अ.श.३क/२; देहः बो.प.२५; विग्रहः र.वि.१.१२८; तनुः ल.अ.५६ख/१; वपुः र.वि.१.१२०; मूर्त्तिः वि.प्र.१३१ख/६५; बिम्बः, ओ बम् बो.अ.९.३६; सू.अ.१६०ख/४९; आकृतिः र.वि.१.९८; अङ्गम् वि.प्र.१५५ख/३.१०५; रूपम् — {lha'i sku} देवतारूपम् ज्ञा.सि.२.१७; श.बु.५२; आश्रयः बो.अ.५३ख/६२; आत्मभावः — नारायणस्थामदृढात्मभावः र.वि.३. २५ [2] पा. : {chos sku} धर्मकायः ल.अ.६४क/१०; {gzugs sku} रूपकायः र.वि.१.७५; {sprul pa'i sku} निर्माणकायः हे.त.२१ख/६८; {sku gsung thugs kyi dkyil 'khor} कायवाक्चित्तमण्डलम् वि.प्र.३२ख/४.६ । २. आदरसूचकपूर्वपदम् : {sku skal} प्रत्यंशः — {bcom ldan 'das kyi sku skal} भगवतः प्रत्यंशम् वि.व.१३६ख/१.२६; {sku srog} प्राणः — {khyod kyis gzhan gyi don slad du/} {sku srog btang nas dgyes gyur gang} परार्थे त्यजतः प्राणान् या प्रीतिरभवत् तव श.बु.१७.
- sku'i
- शारीरम् — अतीतबुद्धशारीरधातूनां दीप्ततेजसाम् अ.क.६९.४; कायस्य : {sku'i dkyil 'khor} कायमण्डलम् वि.प्र.४४ख/४.४३; {sku'i phrin las} कायकर्म अभि.स्फु.२६५क/१०८३.
- sku ka
- = {sku ska/}
- sku ska
- = {lde'u} प्रहेलिकः — {pra he li kaH mde'u 'am sku ka/} {lde'u 'am sku/} म.व्यु.७३५१; मि.को.४३क; तुल. {gab tshig} प्रहेलिका का.आ.३.९६. {sku skal} = {skal ba} प्रत्यंशः — {bcom ldan 'das kyi sku skal} भगवतः प्रत्यंशम् वि.व.१३६ख/१.२६.
- sku skem
- वि. = {skem pa'am rid pa} कृशः छो.को.४१/रा.को.२.१७९.
- sku skrun pa
- = {ma'am yum} जनित्री, माता अ.श. २३१क/२१३.
- sku kho lag yangs shing bzang ba
- पा. पृथुचारुमण्डलगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.२९३.
- sku khrus
- = {khrus} स्नानम् — {sku khrus kyi cho ga} स्नानविधिः क.त.२६५०.
- sku 'khril bag can
- = {sku 'khril bag chags pa/}
- sku 'khril bag chags pa
- पा. वृत्तगात्रः, अशीत्यनुव्यञ्जनेष्वेकम् म.व्यु.२८६.
- sku rgyas pa
- पा. उन्नतगात्रः, अशीत्यनुव्यञ्जनेष्वेकम् म.व्यु.२९७.
- sku bsgoms pa
- भावितकायः, बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्तथागत इत्युच्यते…भावितकाय इत्युच्यते ल.वि.२०५क/३०८.
- sku nga
- प्रा. = {kha g}.{yar ba} बो.को.११९.
- sku ngal
- = {ngal ba/}
- sku ngas
- क्षेपः — {sku ngas brdo dang gcam tshul dang /} {skad dang cha lugs bsgyur ba'ang mdzad} प्राप्ताः क्षेपावृताः सेवा वेषभाषान्तरं कृतम् श.बु.११६; {sku ngas ni bsnyen bkur ma yin pa'o} श.टी.१२३.
- sku lnga
- पञ्चकायाः : १. {chos sku} धर्मकायः, २. {longs sku} सम्भोगकायः, ३. {sprul sku} निमार्णकायः, ४. {ngo bo nyid sku} स्वाभाविककायः, ५. {rdo rje'i sku} वज्रकायः बो.को.१२०.
- sku gcig
- एकमूर्तिः — o~ {M aA hUM gi sngags kyis ni/} {sku gsung thugs kyi dkyil 'khor te/} {mtho ris sa steng sa 'og tu/} {skad cig gis ni sku gcig 'gyur} ॐ आः हूँ इति मन्त्रेण कायवाक्चित्तमण्डलम् । स्वर्गमर्त्यञ्च पातालमेकमूर्ति भवेत् क्षणात् स.उ.३.५.
- sku chos kyi pad mo'i me tog shin tu rgyas pa
- ना. धर्मपद्मफुल्लगात्रः, तथागतः ग.व्यू.१५४क/२३७.
- sku 'jam pa
- पा. मृदुगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् ल.वि.५८क/७५; म.व्यु.२९०.
- sku 'jig rten gyi khams thams cad du rab tu khyab pa
- सर्वलोकधातुप्रसृतकायः, बुद्धस्य पर्यायः म.व्यु.३६१.
- sku nyi ma dam pa
- ना. सूर्यगात्रप्रवरः, तथागतः — गन्धाङ्कुरशिखरप्रभमेघस्योद्यानस्यानन्तरे धर्ममेघोद्गतप्रभासो नाम बोधिमण्डोऽभूत् । तत्र स भगवान् सूर्यगात्रप्रवरस्तथागतः ग.व्यू.२३६ख/३१३.
- sku gnyer
- = {lha gnyer/}
- sku mnyel
- वि. = {ngal ba} श्रान्तकायः — श्रान्तकायो भगवान् अ.श.११२क/१०२.
- sku brnyan
- = {gzugs brnyan/}
- sku brnyas
- = {brnyas pa} परिभवः, अवमानना अ.श.१९०क/१७६.
- sku stod
- पूर्वार्द्धकायः — सिंहपूर्वार्द्धकायः अ.क.२४.३३.
- sku thams cad la ye shes kyi gzugs brnyan gyi zla ba snang ba
- ना. सर्वगात्रज्ञानप्रतिभासचन्द्रः, तथागतः ग.व्यू.२४९क/३३०.
- sku thung ba
- वि. ह्रस्वकायः — स च भगवान् शाक्यमुनिस्तथागतोऽर्हन् सम्यक्संबुद्धो ह्रस्वकायः, ते च बोधिसत्त्वा ह्रस्वकायाः स.पु.१५९क/२४५.
- sku thob pa
- पा. लब्धकाया, त्रयोदशविधासु धर्मपर्येष्टिसु एका — पुष्टेरध्याशयतो महती पर्येष्टिरिष्यते धीरे । सविवासा ह्यविवासा तथैव वैभुत्विकी तेषाम् ।। असकाया लब्धकाया प्रपूर्णकाया च बोधिसत्त्वानाम् । बहुमानसूक्ष्ममाना निर्माणा चैषणाभिमता सू.अ.११.७४, ७५; लब्धकाया सप्तसु भूमिषु सू.अ.१७९ख/७४.
- sku dang bcas pa
- पा. सकाया, त्रयोदशविधासु धर्मपर्येष्टिसु एका — पुष्टेरध्याशयतो महती पर्येष्टिरिष्यते धीरे । सविवासा ह्यविवासा तथैव वैभुत्विकी तेषाम् ।। असकाया लब्धकाया प्रपूर्णकाया च बोधिसत्त्वानाम् । बहुमानसूक्ष्ममाना निर्माणा चैषणाभिमता सू.अ.११.७४, ७५; सकाया भावनामयी अधिमुक्तिचर्याभूमौ सू.अ.१७९ख/७४.
- sku dang zhal dang phyag thams cad kyis dbang bskur ba'i byin gyi rlabs
- सर्वकायमुखपाण्यभिषेकाधिष्ठानम् — कतमेनाधिष्ठानद्वयेनाधिष्ठिताः ? यदुत समाधिसमापत्त्यधिष्ठानेन सर्वकायमुखपाण्यभिषेकाधिष्ठानेन च ल.अ.९५क/४२.
- sku dang gsung dang thugs kyi 'phrin las kyi mtha' ma smad pa
- अनिन्दितकायवाङ्मनस्कर्मान्तः, बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्तथागत इत्युच्यते ... अनिन्दितकायवाङ्मनस्कर्मान्त इत्युच्यते ल.वि.२०६क/३०९.
- sku dang gsung dang thugs byin gyis rlab pa'i sngags
- कायवाक्चित्ताधिष्ठानमन्त्रः हे.त.३ख/६.
- sku dam pa
- आश्रयपरमता, सप्तपरमतासु एका — सप्त परमताः कतमाः ? आश्रयपरमता प्रतिपत्तिपरमता सम्पत्तिपरमता ज्ञानपरमता प्रभावपरमता प्रहाणपरमता विहारपरमता च बो.भू.५३ख/६३.
- sku gdung
- धातुः — अतुलरत्नत्वमत्र बुद्धधातोः वि.सू.१५ख/१७; म.मू.२०४ख/२२३; अस्थि — तस्य शिष्यैः…माल्याम्बराभरणचन्दनचूर्णवर्षैश्छन्ना तदस्थिवसुधा वसुधा बभूव जा.मा.१२/६; श.बु. १४४; शरीरम् — सम्यक्संबुद्धस्य परिनिर्वृतस्य शरीराणि स्तूपेषु प्रतिष्ठापयेत् अ.सा.५०ख/२९; {sku gdung la sku gdung gi mchod pa byas nas} शरीरे शरीरपूजां कृत्वा अ.श.१६८ख/१५६.
- sku gdung gi mchod rten
- शरीरस्तूपः — परिनिर्वृतस्य चास्य शरीरस्तूपं कारयामास अ.श. २५०क/२२९; वि.व.३३८ख/२.१४३; शारीरस्तूपः वि.व.३४०क/२.१४४.
- sku gdung gi mchod pa
- शरीरपूजा — {sku gdung la sku gdung gi mchod pa byas nas} शरीरे शरीरपूजां कृत्वा अ.श.१६८ख/१५६.
- sku gdung rdo rje ltar sra ba
- वि. वज्रसारास्थिशरीरः — {sku gdung rdo rje ltar sra ba nyid phun sum tshogs pa} वज्रसारास्थिशरीरतासम्पत् अभि.भा.५८क/१०९८; वज्रसाराण्यस्थीन्यस्येति वज्रसारास्थि, वज्रसारास्थिशरीरमस्येति वज्रसारास्थिशरीरः अभि.स्फु.२७४क/१०९८.
- sku gdung rdo rje ltar sra ba nyid phun sum tshogs pa
- पा. वज्रसारास्थिशरीरतासम्पत्, चतुर्विधासु रूपकायसम्पत्सु एका — चतुर्विधा रूपकायसम्पत् । लक्षणसम्पत्, अनुव्यञ्जनसम्पत्, बलसम्पत्, वज्रसारास्थिशरीरतासम्पत् अभि.भा.५८क/१०९८; वज्रसाराण्यस्थीन्यस्येति वज्रसारास्थि, वज्रसारास्थिशरीरमस्येति वज्रसारास्थिशरीरः, तद्भावः, तस्य सम्पदिति वज्रसारास्थिशरीरतासम्पत् अभि.स्फु.२७४क/१०९८.
- sku mdog
- = {mdog} वर्णः — {phyag dang sku mdog yang dag ldan} भुजवर्णसमायुक्तम् ज्ञा.सि.२.१७; {sku mdog dkar po} शुक्लवर्णः स.दु.१६५/१६४; ज्ञा.सि.१५. २०; {sku mdog ljang khu} श्यामवर्णः ज्ञा.सि.१५.२२.
- sku mdog can
- वि. वर्णकः — {dang po spos kyi glang po yang /} {dkar po sngo ba'i sku mdog can} प्रथमो गन्धहस्ती च सितश्यामश्च वर्णकः स.दु.१६९/१६८.
- sku 'dra
- = {gzugs brnyan/}
- sku rdo rje
- = {sku'i rdo rje} कायवज्रः, त्रिवज्रेषु एकः — इह बालस्य बिम्बनिष्पत्तिहेतोः सहजकायश्चतुर्भूतात्मकं कायवज्रं युग्मं स्यात् वि.प्र.५६ख/४.९८; वि.प्र.४६ख/४.४९.
- sku rdo rje can
- वि. कायवज्री — कायवज्रधरः श्रीमान् त्रिवज्राभेद्य भावितः । अधिष्ठानपदं मेऽद्य करोतु कायवज्रिणः वि.प्र.५७क/४.१००.
- sku rdo rje ma
- कायवज्रिणी — {sa spyod sku yi phyag rgya can/} {steng zhal sku yi rdo rje ma} भूचरी कायमुद्री स्याद् अधोमुखी (ऊर्ध्वमुखी) कायवज्रिणी हे.त.२३क/७६.
- sku rdo rje 'dzin pa
- कायवज्रधरः — कायवज्रधरः श्रीमान् त्रिवज्राभेद्य भावितः । अधिष्ठानपदं मेऽद्य करोतु कायवज्रिणः वि.प्र.५७क/४.१००.
- sku rdo rje'i bzlas pa
- कायवज्रजापः — वामे गतिगतः प्राणः कायवज्रजापः वि.प्र.६४क/४.११२.
- sku rdo rjes gdul bar bya ba
- वि. कायवज्रवैनेयः — कायवज्रवैनेयानां सत्त्वानां धर्मदेशनां कृत्वा वि.प्र.५७क/४.१००.
- sku rnam par dag pa
- पा. विशुद्धगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.२९१.
- sku rnam par mdzes pa
- ना. विचित्रगात्रः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२६८ख/३४७.
- sku bong tshod
- = {bong tshod} प्रमाणम्, इयत्ता — {sku bong tshod chung ba dang chung ba ma yin pa tha dad pa} अल्पानल्पप्रमाणभेदः अभि.भा.५७ख/१०९६.
- sku bong tshod chung ba
- वि. अल्पप्रमाणः — तथाल्पप्रमाणे लोके अल्पप्रमाणाः, अनल्पप्रमाणे अनल्पप्रमाणाः अभि.स्फु.१०९६.
- sku bong tshod chung ba dang chung ba ma yin pa
- अल्पानल्पप्रमाणः — {sku bong tshod chung ba dang chung ba ma yin pa tha dad pa} अल्पानल्पप्रमाणभेदः अभि.भा.५७ख/१०९६.
- sku bong tshod chung ba ma yin pa
- वि. अनल्पप्रमाणः — तथाल्पप्रमाणे लोके अल्पप्रमाणाः, अनल्पप्रमाणे अनल्पप्रमाणाः अभि.स्फु.१०९६; {sku bong tshod chung ba dang chung ba ma yin pa tha dad pa} अल्पानल्पप्रमाणभेदः अभि.भा.५७ख/१०९६.
- sku bong tshod du mdzad pa
- प्रमाणकृतः — आयुर्जातिगोत्रप्रमाणकृतस्तु भेदो भवति अभि.भा.५७ख/१०९६
- sku byad
- = {byad} रूपम् — {sku byad blta bas chog mi shes pa} असेचनको रूपेण म.व्यु.३९२.
- sku byi dor byas 'dra
- = {sku byi dor byas pa/}
- sku byi dor byas pa lta bu
- = {sku byi dor byas pa/}
- sku byi dor byas pa
- पा. मृष्टगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.२८७.
- sku byin gyis brlab pa
- कायाधिष्ठानम् — इदानीं कायवाक्चित्ताधिष्ठानमुच्यते ।…उत्पन्नस्य बालस्य कायवाक्चित्ताधिष्ठानं जाग्रत्स्वप्नसुसुप्तलक्षणं भवति वि.प्र.५७क/४.१००.
- sku sbyong shing
- चिता, शवदाहाधारचुल्ली — चितामारोपितं देहम् म.मू.२९८क/४६३; तत्पर्यायाः : चितिः, चित्यम्, चित्या, चैत्यम्, काष्ठमठी रा.को.२.४४७.
- sku med pa
- पा. अकाया, त्रयोदशविधासु धर्मपर्येष्टिसु एका — पुष्टेरध्याशयतो महती पर्येष्टिरिष्यते धीरे । सविवासा ह्यविवासा तथैव वैभुत्विकी तेषाम् ।। असकाया लब्धकाया प्रपूर्णकाया च बोधिसत्त्वानाम् । बहुमानसूक्ष्ममाना निर्माणा चैषणाभिमता सू.अ.११.७४, ७५; अकाया श्रुतचिन्तामयी धर्मकायरहितत्वात् सू.अ.१७९ख/७४.
- sku gtsang ba
- पा. शुचिगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.२८९.
- sku tsha
- = {tsha bo/}
- sku tshe
- = {tshe} आयुः — {sku tshe gtong ba} आयुरुत्सर्गः अभि.स्फु.२७४क/१०९७; {sku tshe ring ba} दीर्घायुः अभि.स्फु.२७३क/१०९६; जीवितम् — यद्यनेकासंख्येयकल्पं जीवितमधितिष्ठेयुः अभि.स्फु.२७४ख/१०९८; जन्म — {sku tshe tha ma la} पश्चिमे जन्मनि बो.भू.४५क/५२; {sku tshe phra ba la 'jug pa'i ye shes} जन्मसूक्ष्मप्रवेशज्ञानम् द.भू.२६६क/५८; प्रजन्म — {thub pa'i sku tshe snga ma'i spyod pa rmad byung rnams} पूर्वप्रजन्मसु मुनेश्चरिताद्भुतानि जा.मा.२/१; जातिः — एकजातिप्रतिबद्धः ग.व्यू.३०५क/३९३;
- sku tshe brgyud pa
- जन्मपरिवर्तः — भगवता तेषु जन्मपरिवर्तेषु करचरणशिरश्छेदादीनि दानानि दत्त्वा वि.व.१४०ख/१.२९.३
- sku tshe snga ma
- = {tshe snga ma} पूर्वजन्म — भगवतः पूर्वजन्मावदानम् जा.मा.४/१; पूर्वप्रजन्म — {thub pa'i sku tshe snga ma'i spyod pa rmad byung rnams} पूर्वप्रजन्मसु मुनेश्चरिताद्भुतानि जा.मा.२/१.
- sku tshe gcig gyis thogs pa
- वि. एकजातिप्रतिबद्धः — यश्चैकजातिप्रतिबद्धोऽनुत्तरायां सम्यक्संबोधौ, स समतिक्रान्तः सर्वबोधिसत्त्वव्यवस्थानानि ग.व्यू.३०५क/३९३.
- sku tshe gtong ba
- आयुरुत्सर्गः — {sku tshe gtong ba dang byin gyis rlob pa'i mnga' phun sum tshogs pa} आयुरुत्सर्गाधिष्ठानवशित्वसम्पद् अभि.भा.५८क/१०९८.
- sku tshe gtong ba dang byin gyis rlob pa'i mnga' phun sum tshogs pa
- आयुरुत्सर्गाधिष्ठानवशित्वसम्पद्, चतुर्विधासु प्रभावसम्पत्स्वेका अभि.भा.५८क/१०९८.
- sku tshe thung ba
- वि. = {tshe thung ba} अल्पायुः — दीर्घायुषि प्रजायां दीर्घायुषो बुद्धा भवन्ति, अल्पायुषि अल्पायुषः अभि.स्फु.२७३क/१०९६.
- sku tshe phra ba la 'jug pa'i ye shes
- पा. जन्मसूक्ष्मप्रवेशज्ञानम्, तथागतानां सूक्ष्मप्रवेशज्ञानभेदः द.भू.२६६क/५८.
- sku tshe ring ba
- वि. = {tshe ring ba} दीर्घायुः — दीर्घायुषि प्रजायां दीर्घायुषो बुद्धा भवन्ति, अल्पायुषि अल्पायुषः अभि.स्फु.२७३क/१०९६.
- sku tshe'i tshad
- आयुःप्रमाणम् — {sku tshe'i tshad byin gyi rlabs pa phra ba la 'jug pa'i ye shes} आयुःप्रमाणाधिष्ठानसूक्ष्मप्रवेशज्ञानम् द.भू.२६६क/५८.
- sku tshe'i tshad byin gyi rlabs pa phra ba la 'jug pa'i ye shes
- आयुःप्रमाणाधिष्ठानसूक्ष्मप्रवेशज्ञानम्, तथागतानां सूक्ष्मप्रवेशज्ञानभेदः द.भू.२६६क/५८.
- sku mtshan gyis rnam par brgyan pa
- ना. लक्षणविभूषितगात्रः, तथागतः ग.व्यू.२४९क/३३०.
- sku mtshungs pa
- पा. कायसमता, चतुर्विधासु समतासु एका — कतमां चतुर्विधसमतां संधाय ? यदुत अक्षरसमतां वाक्समतां धर्मसमतां कायसमतां च ल.अ.११ख/५८.
- sku mtshungs pa med pa
- वि. अप्रतिसमः कायेन, बुद्धस्य म.व्यु.३९३.
- sku rdzogs pa
- कायनिष्पत्तिः — देवतानां पञ्चाकाराभिसंबोधिलक्षणा कायनिष्पत्तिः वि.प्र.४७ख/४.४९; बिम्बनिष्पत्तिः — इदानीं परमार्थसत्येन बुद्धबिम्बनिष्पत्तिरुच्यते वि.प्र.६५ख/४.११४.
- sku zhum pa
- वि. दीनगात्रः — {sku zhum pa med pa} अदीनगात्रः म.व्यु.२९६.
- sku zhum pa med pa
- पा. अदीनगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.२९६.
- sku bzhi
- चत्वारः कायाः : १. {chos sku} धर्मकायः, २. {longs spyod rdzogs pa'i sku} सम्भोगकायः, ३. {sprul pa'i sku} निर्माणकायः, ४. {ngo bo nyid kyi sku} स्वाभाविककायः (…४. {lhan cig skyes pa'i sku} सहजकायः वि.प्र.२३१क/२.२७) वि.प्र.५५क/४.९५.
- sku bzhi'i bdag nyid
- वि. चतुःकायात्मकः — कालचक्रमिति ख्यातं चतुःकायात्मकं शिवम् वि.प्र.२९क/४.१.
- sku zlum pa dang ldan pa
- पा. वृत्तगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् ल.वि.५८क/७५.
- sku gzugs
- प्रतिमा — {rang gi sku gzugs ras la bkod} न्यस्तां स्वप्रतिमां पटे अ.क.७.६२; बिम्बः, ओ बम् — {bcom ldan sku gzugs} भगवद्बिम्बम् अ.क.११.१; प्रतिकृतिः — जिनप्रतिकृतिं पुण्यां पश्यन्ती पार्थिवात्मजा अ.क.७.६९; छाया — संक्रान्तां निर्मलपटे छायां भगवतः अ.क.४०.२२.
- sku gzugs sbyang ba
- संस्करेत् प्रतिमाम् हे.त.१३ख/४२.
- sku 'o brgyal ba
- वि. = {'o brgyal ba} क्लान्तकायः — क्लान्तकायः सुगतः अ.श.११२क/१०२.
- sku 'od 'phro ba'i dkyil 'khor
- ना. अर्चिर्मण्डलगात्रः, तथागतः ग.व्यू.२५०क/३३१.
- sku yan lag dang snying lag shin tu rnam par 'byed pa
- पा. सुविभक्ताङ्गप्रत्यङ्गः, ओ ङ्गता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.२९९.
- sku yongs su rdzogs pa
- पा. प्रपूर्णकाया; परिपूर्णकाया, त्रयोदशविधासु धर्मपर्येष्टिसु एका — पुष्टेरध्याशयतो महती पर्येष्टिरिष्यते धीरे । सविवासा ह्यविवासा तथैव वैभुत्विकी तेषाम् ।। असकाया लब्धकाया प्रपूर्णकाया च बोधिसत्त्वानाम् । बहुमानसूक्ष्ममाना निर्माणा चैषणाभिमता सू.अ.११.७४, ७५; सू.अ.१७९ख/७४.
- sku rags
- = {ska rags/}
- sku rin po che'i pad mo shin tu rgyas pa
- ना. रत्नपद्मप्रफुल्लितगात्रः, तथागतः ग.व्यू.२४९ख/३३१.
- sku rim
- = {rim gro/}
- sku rim par 'tsham pa
- पा. अनुपूर्वगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.२८८.
- sku la byang chub kyi lam bsags pa
- वि. आश्रयबोधिमार्गोपचितः, अवलोकितेश्वरस्य — नमोऽस्त्ववलोकितेश्वराय, महेश्वराय, पद्मश्रिये,…आश्रय(चित्त)बोधिमार्गोपचिताय का.व्यू.२०५ख/२६३.
- sku la dbang 'byor ba nyid
- कायविभुत्वम् — विभुत्वसंनिश्रिता पारमिताभावना त्र्याकारा । कायविभुत्वतः चर्याविभुत्वतः देशनाविभुत्वतश्च सू.अ.२००क/१०१.
- sku la sme ba dang gnag bag med pa
- पा. व्यपगततिलककालगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.३०९.
- sku lus
- =(आद.) = {sku'am lus} शरीरम् श.को. ९१; आत्मभावः — तेषां पुरुषकुञ्जराणां शरीराणि आत्मभावान् नमस्करोमि प्रणिपत्य वन्दे बो.प. २०; तनुः अ.क.५६.१२; अङ्गम् सु.प्र.६०ख/१२३; गात्रम् लो.को.१३३.
- sku shin tu grims pa
- पा. सुसंहितगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.२९८.३
- sku shin tu gzhon mdog can
- पा. सुकुमारगात्रः, ओ त्रता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् म.व्यु.२९५.
- sku shin tu dang ba
- ना. प्रसन्नगात्रः, तथागतः ग.व्यू.२४९क/३३०.
- sku srung ba
- अनीकस्थः, राजाङ्गरक्षकः; तत्पर्यायः : {srung ma'i tshogs} रक्षिवर्गः अ.को.२.८.६.
- sku srog
- =(आद.) = {srog} प्राणः — {gzhan gyi don slad du sku srog btang nas} परार्थे त्यजतः प्राणान् श.बु. १७.
- sku gsung thugs kyi dkyil 'khor
- कायवाक्चित्तमण्डलम् — कायवाक्चित्तमण्डले कायवाक्चित्तवज्रं ध्यातव्यम् वि.प्र.३२ख/४.६.
- sku gsung thugs kyi rdo rje
- कायवाक्चित्तवज्रः — कायवाक्चित्तमण्डले कायवाक्चित्तवज्रं ध्यातव्यम् वि.प्र.३२क/४.६.
- sku gsung thugs kyi sdom pa
- कायवाक्चित्तसंवरः — {sku gsung thugs kyi sdom pa'ang sbyin} कायवाक्चित्तसंवरं दद्यात् स.उ.१८.२२.
- sku gsung phrin las
- कायवाक्कर्म; वाक्कायकर्म — {sku gsung phrin las zhi gyur pa} शान्तवाक्कायकर्मणि श.बु. १४८.
- sku gsung bzang ba
- वाग्रूपसौष्ठवः — {sku gsung bzang bas dga' bar mdzad} रम्यो वाग्रूपसौष्ठवात् श.बु.१०१.
- sku gsum
- त्रिकायाः : १. {chos sku} धर्मकायः, २. {longs spyod rdzogs pa'i sku} सम्भोगकायः, ३. {sprul pa'i sku} निर्माणकायः म.व्यु.११५.
- sku gsum rdo rje rnal 'byor ma
- त्रिकायवज्रयोगिनी ब.मा.१६८ख ।
- sku bsod
- = {bsod nams/}
- sku bsrungs
- तलवर्गः म.व्यु.३७२४.; अन्तिकस्थः {attendant}; {waiter}; {body}-{guard} श.को.९१; द्र. {sku srung ba/}
- skug
- = {skugs/}
- skug 'jog pa
- = {skugs 'jog pa/}
- skugs
- = {rgyal lam rgyan} पणितम्, ओ कम्, अक्षक्रीडासु पणः — {skugs 'dzugs} पणितकं पणन्ति म.व्यु.९४१७; ग्लहः मि.को.४२ख; {cho lo'i skugs} दुरोदरः अ.को.३.३.१७१.
- skugs kyi gta' bzhag
- बन्धनिक्षेपः कृतः — ततस्ताभ्यां सर्वस्वापहरणे बन्धनिक्षेपः कृतः अ.श. २७क/२३.
- skugs 'jog pa
- = {rgyan la rtseg pa} कैतवम् मि.को.४२ख; लो.को.१३४.
- skugs 'dzugs pa
- पणितकं पणन्ति म.व्यु.९४१७.
- skung
- = {skung ba/}
- skung ldan
- संयुक्तः — {yon tan skung ldan} गुणसंयुक्तः अ.क.५३.४; तुल. {skung ba} संयोजनम् श.को.९१.
- skung ba
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskung ba/} भूत. {bskungs pa/} विधौ {skungs}) {II}. सं. १. = {sbed pa} गोपनम् बो.को.१२६/रा.को.२.३५८ २. संयोजनम् श.को.९१; तुल. {yon tan skung ldan} गुणसंयुक्तः अ.क.५३.४.
- skungs
- क्रि. {skung ba} इत्यस्य विधौ ।
- skud
- = {skud pa/}
- skud pa
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bsku ba/} भूत. {bskus pa/} विधौ {skus}) अनुलिम्पति — गन्धेनानुलिम्पति बो.अ.८.६६; लेपनं करोति — {rdo thal gyis skud} सुधापिण्डलेपनं करोति शि.स.१५१क/१४६; *म्रक्षयति स्म — पांशुभिश्चैनं म्रक्षयन्ति स्म ल.वि.१२७क/१८७ {II}. सं. १. = {'byug pa} उद्वर्तनम् वि.सू.५३क/६८; म्रक्षणम् — {lus skud pa} गात्रम्रक्षणम् वि.सू.४७क/५९; लेपनम्, तुल. {rdo thal gyis skud} सुधापिण्डलेपनं करोति शि.स.१५१क/१४६; {byug pa skud pa} लेपदानम् वि.सू.६३क/७९ २. = {srad bu} सूत्रम् हे.बि.१३९-१/५७; म.व्यु.५८७७; {gser skud} सुवर्णसूत्रम् ल.वि.१४५ख/२१४; तन्तुः — {pad ma'i skud pa} मृणालतन्तुः अ.क.१७.२६; {gser gyi skud pa bzhin} सुवर्णतन्तुवत् ल.अ.१०७क/५३.
- skud pa'i 'bu
- = {dar gyi srin bu/}
- skud pa'i rang bzhin
- वि. सूत्रमयः — वज्रयज्ञोपवीतम् । सुवर्णमयं सूत्रमयं वा वि.प्र.१५६क/३.१०५.
- skud par byed
- क्रि. अनुलिम्पति — अनुलेपनैर्गात्रमनुलिम्पन्ति अ.श.८०क/७१.
- skud po
- श्वशुर्यः १. = {chung ma'i spun zla} पत्न्याः भ्राता — श्वशुर्यौ देवरश्यालौ अ.को.३.३.१४६; तत्पर्यायः : श्यालः; {mna' ma'i spun pho la khyo gas skud po zer} छो.को.४४; बो.को.१२६ २. पत्युः कनिष्ठभ्राता — श्वशुर्यौ देवरश्यालौ अ.को.३.३. १४६; तत्पर्यायः : देवरः रा.को.५.१७७.
- skud po'i chung ma
- भ्रातृजाया, प्रजावती अ.को. २.६.३०.
- skud 'bu
- = {dar gyi srin bu/}
- skud mangs
- = {rtsa ba brgya pa} बहुसुता, शतमूली अ.को.२.४.१०१.
- skud ris
- सूचीकर्म म.व्यु.७१०३; {tshem bu'i las} मि.को.२६क; {needle}-{work} ({one of the} 64 {kals}) मो.को.१२४१.
- skum
- = {skum pa/}
- skum pa
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskum pa/} भूत. {bskums pa/} विधौ {skums}) सङ्कोचयति २. सं. सङ्कोचः — यदा वामनाड्यां प्राणस्य प्रचारो भवति तदा दक्षिणे सङ्कोचो भवति वि.प्र.६१ख/४.१०९; सङ्कोचनम् — वामप्रसारेण दक्षिणसङ्कोचनेन वामे प्राणसञ्चारः वि.प्र.६१ख/४.१०९; आकुञ्चनम् — अभ्यवहरणचर्वणोन्मेषनिमेषाकुञ्चनविकाशक्रियासु अभि.भा.१४४.
- skum par 'gyur
- क्रि. सङ्कोचो भवति — यदा वामनाड्यां प्राणस्य प्रचारो भवति तदा दक्षिणे सङ्कोचो भवति वि.प्र.६१ख/४.१०९.
- skum par byed
- क्रि. समिंजयति — पादौ वा समिंजयति प्रसारयति श्रा.भू.४७ख/११४.
- skums
- क्रि. ( {skum pa} इत्यस्य विधौ) सङ्कोचय ब.मा.१६६क ।
- sku'i dkyil 'khor
- कायमण्डलम् — एवं बाह्ये कायमण्डले फणिकुलसहिता वेदिकायां प्रतीच्छाः वि.प्र.४४ख/४.४३.
- sku'i kho lag yangs shing bzang ba
- = {sku kho lag yangs shing bzang ba/}
- sku'i khyad par gyi dga' ba
- पा. (तं.) कायविरमानन्दः, षोडशसु आनन्देषु एकः वि.प्र.१६०ख/३.१२४.
- sku'i dga' ba
- पा. (तं.) कायानन्दः, षोडशसु आनन्देषु एकः वि.प्र.१६०ख/३.१२४.
- sku'i mchog gi dga' ba
- पा. (तं.) कायपरमानन्दः, षोडशसु आनन्देषु एकः वि.प्र.१६०ख/३.१२४.
- sku'i mchog dga'
- = {sku'i mchog gi dga' ba/}
- sku'i thig le
- पा. (तं.) कायबिन्दुः — {gsang bar sku'i thig le} गुह्ये कायबिन्दुः वि.प्र.६३ख/४.१११.
- sku'i rdo rje
- = {sku rdo rje/}
- sku'i rdo rje ma
- = {sku rdo rje ma/}
- sku'i na bza' gtsang ma phun sum tshogs pa
- पा. शुचिगात्रवस्त्रसम्पन्नः, ओ न्नता, अशीत्यनुव्यञ्जनेषु एकम् ल.वि.५८क/७५.
- sku'i spu gyen du phyogs pa
- पा. ऊर्ध्वगरोमः, द्वात्रिंशन्महापुरुषलक्षणेषु एकम् म.व्यु.२५७.
- sku'i phyag rgya
- पा. (तं.) कायमुद्रा — {dpral bar sku'i phyag rgya} ललाटे कायमुद्रा वि.प्र.१६१क/३.१२६; इह कायमुद्रा ललाटे ॐकारः शुक्लः वि.प्र.१४२ख/३.८२.
- sku'i phyag rgya can
- कायमुद्री — {sa spyod sku'i phyag rgya can} भूचरी कायमुद्री हे.त.२३क/७६.
- sku'i phrin las
- कायकर्म — सर्वं कायकर्म ज्ञानानुपरिवर्त्ति अभि.स्फु.२६५क/१०८३.
- sku'i 'phrin las
- = {sku'i phrin las/}
- sku'i zhal
- कायवक्त्रम् — ॐ कायवक्त्रम् । आः वाग्वक्त्रम् । हूँ चित्तवक्त्रम् । हो ज्ञानवक्त्रमिति वि.प्र.१४२ख/३.८२.
- sku'i gzugs brnyan
- प्रतिमा — भगवता तस्मिन्नेव प्रदेशे प्रतिमैका दत्ता वि.व.१२१क/१.९; ज्ञा.सि.१६.१२.
- sku'i rigs kyi lha mo
- कायकुलदेवी — ततोऽमृतकलशैः कायकुलदेव्योऽभिषिञ्चयन्ति वि.प्र.५७क/४.१००.
- sku'i gsang ba
- पा. कायगुह्यम्, तथागतानां गुह्यस्थानेषु एकम् — यानीमानि तथागतानामर्हतां सम्यक्संबुद्धानां गुह्यस्थानानि यदुत कायगुह्यं वा वाग्गुह्यं वा चित्तगुह्यं वा कालाकालविचारणागुह्यं वा…, एवंप्रमुखान्यप्रमेयासंख्येयानि तथागतानां गुह्यस्थानानि द.भू.२६६क/५८.
- sku'i lhan cig skyes pa'i dga' ba
- पा. (तं.) कायसहजानन्दः, षोडशसु आनन्देषु एकः वि.प्र.१६०ख/३.१२४.
- skur
- १. क्रि. (विधौ) = {lkur cig} अनुप्रेषय लो.को.१३५ २. = {sku la skur gnas} कायस्थम् ज्ञा.सि.२.३७ ३. = {skur ba/}
- skur 'debs
- = {skur ba 'debs pa/}
- skur gnas
- वि. कायस्थम् — {skur gnas ye shes} कायस्थं…ज्ञानम् ज्ञा.सि.२.३७.
- skur ba
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskur ba/} विधौ {skur}) अपवदति ल.अ.१५४क/१०१; र.वि.५.२१ {II}. सं. १. अभ्याख्यानम् — सर्वकुशलमूलोत्सर्गः कतमः ? यदुत बोधिसत्त्वपिटकनिक्षेपोऽभ्याख्यानं च ल.अ.८१क/२८; {skur ba mang ba} अभ्याख्यानबहुलता द.भू.१९०क/१७; प्रतिक्षेपः — प्रज्ञापारमितायाः प्रत्याख्यानेन प्रतिक्षेपेण प्रतिक्रोशेन अ.सा.१५९ख/९०; अनुध्वंसनम् म.व्यु.९४०४; प्रलोपः प्र.अ.१७०क/१८४; प्रवादः — {'jig rten skur ba} लोकप्रवादः स.सि.२. १२; आपतनम् — {dge 'dun lhag mas skur ba brjod na'o} सङ्घावशेषापतनस्य विज्ञप्तौ वि.सू.४५क/५७ २. पा. अपवादः — {skur ba'i mtha'} अपवादान्तः त्रि.भा.१४०ख/८०; {sgro 'dogs pa dang skur ba'i lta ba ngan pa rnam par spangs pa'i blo can} समारोपापवादकुदृष्टिवर्जितमतिः ल.अ.८२ख/३० । ३. प्रेषणम् श.को. ९२; {skur bar byed pa nyid} प्रेषयितृत्वम् वि.सू.६८क/८५ {III}. वि. अपवादकः — {dam pa'i chos la skur ba} सद्धर्मापवादकाः ल.अ.९२क/३८; अपवादी — {rgyu dang 'bras bu la skur ba} हेतुफलापवादिनः ल.अ.९१ख/३८.
- skur ba btab pa
- भू.का.कृ. अभ्याख्यातः — {yang dag pa ma yin par skur ba btab bo} अभूतेनाभ्याख्यातः वि.व.३१६ख/१.१३०; प्रज्ञापारमितायामभ्याख्यातायां सर्वज्ञता अभ्याख्याता भवति अ.सा.१६०क/९०.
- skur ba 'debs pa
- १. क्रि. अपवदति — न चान्येषां बोधिसत्त्वयानीयानां पुद्गलानामवर्णं भाषते, नापवदति नावसादयति स.पु.१०६ख/१७१; अपवदते बो.भू.९३ख/११९; अपवादं करोति अभि.भा.८८क/१२०७ २. सं. अपवादः — {skur ba 'debs pa'i mtha'} अपवादान्तः अभि.स.भा.१०७क/१४४; अभि.भा.४८ख/१०५७; अववादः — {skur ba 'debs pa'i ltung byed} अववादप्रायश्चित्तिकम् वि.सू.३०क/३८; अभ्याख्यानम् — न जातु सुखितो भवत्यभ्याख्यानबहुलश्च पण्डकश्च नित्यदासश्च शि.स.४४ख/४२; अस्वाख्यानम् — अस्वाख्यानप्रायश्चित्तिकम् वि.सू.४५ख/५७; प्रतिक्षेपः प्र.अ. ३५क/४०; ध्वंसनम् वि.सू.४५क/५७; अनुध्वंसनम् — {mi bsten pas skur ba 'debs na sbom po'o} स्थूलमसेवनेनानुध्वंसने वि.सू.२१ख/२६ ३. वि. अपवादकः — आर्याणामपवादकाः अभि.स्फु.२६६ख/१०८४; अपवादी — सुखापवादी अभि.भा. ४ख/८८०; अपवादिका — समुदयापवादिकायां मिथ्यादृष्ट्याम् अभि.स्फु.९८क/७७६; परिवादकः स.पु.१०३क/१६४.
- skur ba 'debs pa'i ltung byed
- पा. (विन.) अववादप्रायश्चित्तिकम्, प्रायश्चित्तिकभेदः वि.सू. ३०क/३८; अस्वाख्यानप्रायश्चित्तिकम् वि.सू. ४५ख/५७.
- skur ba 'debs pa'i mtha'
- पा. अपवादान्तः, अन्यतरोऽन्तः — अस्ति भिक्षवः रूपे आस्वाद इत्येवमादिनाऽपवादान्तं समारोपान्तं च वर्जयित्वा तत्त्वार्थनयोऽभिद्योतितः अ.स.भा.१०७क/१४४.
- skur ba 'debs pa'i rnam par rtog pa
- पा. अपवादविकल्पः, दशविधेषु विकल्पेषु एकः — अभावभावाध्यपवादकल्प एकत्वनानास्वविशेषकल्पाः । यथार्थनामाभिनिवेशकल्पाः जिनात्मजैः सम्परिवर्जनीयाः सू.अ.११.७७; अपवादविकल्पो यस्य प्रतिपक्षेणाह । न शून्यतयेति सू.अ.१८०क/७५.
- skur ba 'debs par 'gyur
- क्रि. अभ्याख्यास्यति — प्रज्ञापारमितामभ्याख्यास्यन्ति अ.सा.१६०क/९०.
- skur ba 'debs par byed pa
- १. क्रि. अपवदति — पूर्वकृतं कुशलसास्रवमकुशलं वा न हेतुरात्मनो लोकस्येत्येवमपवदति अभि.स्फु.९५क/७७१ २. वि. अपवादी — कर्मफलापवादित्वात् अभि.स्फु.१०३क/७८५; अपवादिका — एषा ह्यपवादिका, अन्यास्तु समारोपिकाः अभि.भा.२३०क/७७२.
- skur ba mang ba
- अभ्याख्यानबहुलता — मृषावादो अभ्याख्यानबहुलतां च परर्विसंवादनतां च द.भू.१९०क/१७.
- skur ba mi 'debs pa
- वि. अनपवादकः — आर्याणामनपवादकाः अभि.स्फु.२६६ख/१०८४.
- skur ba'i mtha'
- पा. अपवादान्तः, अन्यतरोऽन्तः — समारोपान्तं परिहृत्यापवादान्तपरिजिहीर्षया आह त्रि.भा.१४०ख/८०.
- skur bar 'gyur
- क्रि. अपवदिष्यते — बुद्धनेत्रीं नापवदिष्यन्ते ल.अ.८३क/३०; प्रतिक्षेप्स्यति — इमां प्रज्ञापारमितां भाष्यमाणां देश्यमानामुपदिश्यमानां प्रत्याख्यास्यन्ति प्रतिक्षेप्स्यन्ति प्रतिक्रोश्यन्ति अ.सा.१६०क/९०.
- skur bar byed
- क्रि. परिवदति — न चान्यान् धर्मभाणकान् भिक्षून् परिवदति स.पु.१०६क/१६९.
- skur bar byed pa nyid
- प्रेषयितृत्वम् — प्रेषितस्याप्रतिक्षिप्तस्य संप्रदानेन तदीयत्वम् । प्रतिक्षिप्तस्य प्रेषयितृत्वम् वि.सू.६८क/८५.
- skur bar smra ba
- वि. अपवादवक्ता — तद्यथा महामते भवन्ति लोके शासनापवादवक्तारः ल.अ.१५४क/१०१.
- skul
- = {skul ba/}
- skul ba
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskul ba/} विधौ {skul}) चोदयति; प्रेरयति {II}. सं. १. चोदनम् — चोदनपदैर्ध्रुवं बुद्धोऽपि नश्यति गु.स.१२८ख/८३; चोदना — तत्र चोदनानिर्माणं यदसम्मूढानां प्रतिलब्धप्रसादानां प्रमत्तानां प्रमादे श्रीसंजननाय अप्रमादे च समादापनाय बो.भू.४०क/४६; प्रेरणम्, ओ णा, द्र.— {skul ba po} प्रेरकः प्र.अ.३१ख/३६; {skul bar byed} प्रेरयति त.प. १५८क/७६९; प्रैषः — {skul bar byed pas na skul ba} प्रैषणं प्रैषः त.प.३३६क/३८७ २. पा. चोदना — श्रेयो हि पुरुषप्रीतिः सा द्रव्यगुणकर्मभिः । चोदनालक्षणैः साध्या तस्मादेष्वेव धर्मता त.प.१३१क/७१२; अन्य इति जैमिनीयाः । त एवमाहुः, चोदनैव धर्माधर्मादिव्यवस्थानिबन्धनमालोकभूता सर्वप्राणभृतां साधारणं चक्षुरिव व्यवस्थिता त.प. १३०ख/७१२ । ३. हेला, शृङ्गारभावजक्रियाविशेषः — हेला लीलेत्यमी हावाः क्रियाः शृङ्गारभावजाः अ.को.१.७.३२ {III}. वि. चोदनी — यासौ वागाज्ञापनी विज्ञापनी विस्पष्टा…चोदनी ल.वि.१४१क/२०८; परिक्षेप्ता — {khyod ni rngan 'then bgyid la skul/} {chom rkun bgyid pa tshar yang gcod} स्थायिनां त्वं परिक्षेप्ता विनियन्तापहारिणाम् श.बु.१०२.
- skul ba po
- वि. प्रेरकः प्र.अ.३१ख/३६.
- skul bar 'gyur
- १. संचोदनो भवति — एवं तु षडक्षरीं महाविद्यां जपमानस्य संचोदनो भवति का.व्यू.२३०ख/२९३ । २. संचोदनो भविष्यति — तेषामिदं पुण्यस्कन्धसंचोदनो भविष्यति का.व्यू. २१७ख/२७८.
- skul bar byed pa
- = {skul byed/}
- skul bar byed pa las byung ba
- वि. चोदनाजनितः — चोदनाजनिता बुद्धिर्देशादिषु न विसंवदति त.प.२४९ख/९७३.
- skul bar byed pa'i tshig
- चोदनावाक्यम् — तथा चायं चोदनावाक्यजनितः प्रत्यय इति स्वभावहेतुः त.प.१६५क/७८५.
- skul byed
- = {skul bar byed pa I}. क्रि. चोदयति — चोदयत्यमरान् र.वि.१२३ख/१०२; वि.प्र.४८क/४. ५०; संचोदयति बो.भू.३८ख/४४; प्रेरयति त.प. १५८क/७६९; निरस्यति — ध्वनीन् व्यञ्जकान् वायून्निरस्यति प्रेरयति त.प.१५८क/७६९ {II}. सं. १. चोदनम् — {skul byed med pa'i shes pa} अचोदनं ज्ञानम् त.प.१६७ख/७९१; प्रैषणम् — {skul bar byed pas na skul ba} प्रैषणं प्रैषः त.प.३३६क/३८७; प्रेरणम् २. पा. चोदना — अन्य इति जैमिनीयाः । त एवमाहुः, चोदनैव धर्माधर्मादिव्यवस्थानिबन्धनमालोकभूता सर्वप्राणभृतां साधारणं चक्षुरिव व्यवस्थिता त.प.१३०ख/७१२ ३. प्रेरकता प्र.अ.११ख/१३ ४. = {kaN Ta kA r+'i} प्रचोदनी, कण्टकारिकावृक्षः ङ.को.१६६; श.को. ९३ ५. = {tshangs shing} नूदः, ब्रह्मदारुवृक्षः छो.को.४५/रा.को.२.९१८; ङ.को.१६१ ६. ना. चुन्दः, महाश्रावकः स.पु.७८क/१३२; भिक्षुः — कौशाम्ब्यां स विहारमकारयत् ।। यस्माद्भगवतादिष्टस्तस्मिन् यातः सहायताम् । भिक्षुश्चुन्दाभिधस्तस्मात् सोऽभूच्चुन्दविहारभूः अ.क.३५.५४ {III}. वि. चोदकः — स एभिरष्टाभिः कारणैः समन्वागतश्चोदको भवति श्रा.भू.५६ख/१३१; प्रेरकः — नापि तेषां प्रेरकास्ताल्वादिसंयोगविभागाः नित्याः त.प.१५७ख/७६८; प्र.अ.७-५/१३; प्रेरिका प्र.अ. १२ख/१४; प्र.अ.११ख/१३; प्रेरयिता प्र.अ.१२७क/१३६.
- skul byed ma
- ना. चुन्दा, देवी — {skul byed ma'i sgrub thabs} चुन्दासाधनम् क.त.३२४६; द्र.— {skul byed ma'i gzungs} चुन्दाधारणी शि.स.९७क/९६.
- skul byed ma'i gzungs
- चुन्दाधारणी, धारणीविशेषः — चुन्दाधारणीं वा तावज्जपेद्यावत्पापक्षयनिमित्तानि पश्यति स्वप्ने शि.स.९७क/९६.
- skul byed med pa
- अचोदनम् — {skul byed med pa'i shes pa} अचोदनं ज्ञानम् त.प.१६७ख/७९१.
- skul byed gtsug lag kyang
- ना. चुन्दविहारः, विहारः — जिनाय कौशाम्ब्यां स विहारमकारयत् ।। यस्माद्भगवतादिष्टस्तस्मिन् यातः सहायताम् । भिक्षुश्चुन्दाभिधस्तस्मात् सोऽभूच्चुन्दविहारभूः अ.क.३५.५४.
- skul mdzad ma
- वि. चोदनी — वज्रसमयचोदनी गु.स.११९ख/६४.
- ske
- = {mgrin pa} ग्रीवा वि.प्र.१२९क/५७; गलः — {ske la zhags pa} गलपाशः बो.प.३१; {ske'i lkog shal} गलकम्बलः अ.को.२.९.६३; तत्पर्यायौ : {mgo 'dzin} कंधरा, {mgo stegs} शिरोधिः अ.को.२.६.८८.
- ske tse
- = {ske tshe/}
- ske tshe
- राजिका, कृष्णसर्षपः गु.स.१२६क/७७; राजी वि.प्र.१६७ख/१७२; तत्पर्यायाः : क्षवः, क्षुताभिजननः, कृष्णिका, आसुरी अ.को.२.९.१९.
- ske tshe'i 'bras bu
- = {ske tshe/}
- ske tshe'i 'bru
- = {ske tshe/}
- ske rags
- = {ska rags/}
- ske la zhags pa
- गलपाशः — कालदूतैर्गृहीतस्य अधिष्ठितस्य गलपाशेन बद्धस्य बो.प.३१.
- skeg
- = {skag/}
- sked pa
- = {rkyed pa/}
- skem
- = {skem pa/}
- skem 'dod ma
- ना. शोषणेच्छा, इच्छादेवी — शोषणेच्छा जम्भनीजन्या वि.प्र.४५क/४.४५.
- skem nad
- क्षयः, काशरोगविशेषः; तत्पर्यायौ : शोषः, यक्ष्मा अ.को.२.६.५१.
- skem pa
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskam pa/} भूत. {bskams pa/} विधौ {skoms}) शोषयति, द्र.— {skem byed} शोषयति बो.भू.१८१क/२३८; उच्छोषयति — तृष्णार्णवं च नोच्छोषयन्ति द.भू.२१३ख/२८; शि.स.१५८ख/१५२ {II}. सं. १. शोषः, स्नेहरहितीकरणम् — तापशोषभेदस्तम्भोद्वेगापद्वेगा रजसः कार्यम् त.प.१५०ख/२७; {nyon mongs skem par rab zhugs pa} क्लेशशोषप्रवृत्तः अ.क.२४.१७०; शोषणम् — रश्मीनामेककार्यत्वं पाचनशोषणसमानकार्यत्वाद् सू.अ.१५६क/४२; संशोषणम् — संशोषणं च नारकाणां क्लेशानाम् का.व्यू.२३ख/२९३; समुच्छोषणम् — {skem par mdzad pa} समुच्छोषणकरः का.व्यू.२०५ख/२६३; *प्रस्कन्धः (°दः ?) म.व्यु.६८१५ २. = {skem nad} शोषः, रोगभेदः — शोषापस्मारभूतग्रहप्रतिषेधकानि द.भू.२१४ख/२९; शोषापस्मारभूतप्रेतग्रहप्रतिषेधकानि ग.व्यू.२ख/१०२ {III}. वि. = {rid pa} कृशः — {ha cang yang mi skem pa} नातिकृशा ल.वि.७२ख/९८; स्थूलोऽहम्, अहं कृशः अभि.भा.९३ख/१२२६; {sha skem pa} कृशः वि.व.१५४ख/४२.
- skem par bgyid pa
- संशोषणम् — {'gro ba lnga skem par bgyid pa} पञ्चगतिकस्य संशोषणम् का.व्यू.२३०ख/२९३.
- skem par byed pa
- = {skem byed/}
- skem par mdzad pa
- वि. समुच्छोषणकरः — प्रेतनगरसमुच्छोषणकराय का.व्यू.२०५ख/२६३.
- skem po
- वि. = {rid pa} कृशः वि.सू.५क/५; कृशालकः म.व्यु.८८१२.
- skem byed
- =I. क्रि. = {skem par byed} शोषयति बो.भू.१८१क/२३८; उच्छोषयति; शोषं विधत्ते — लीलास्याः सहसा विलासलहरीशोषं विधत्ते रतेः अ.क.४८.१३ {II}. सं. । १. स्कन्दः [1] प्रेतयोनिगतसत्त्वजातिविशेषः म.व्यु.४७६१ [2] ना. = {gdong drug} कार्त्तिकेयः अ.को.१.१.३४; छो.को.४६ २. शुष्मः [1] = {nyi ma} सूर्यः छो.को.४६/रा.को.५. १२५ [2] = {me} अग्निः मि.को.१४५ख; = {me lha} छो.को.४६ ३. = ग्. {yul} आस्कन्दनम्, युद्धम् मि.को.४४ख ४. ना. शोषः, विद्याराजः म.मू. ९७क/८ ५. = {skem byed mda'} शोषणः, कामदेवस्य पञ्चबाणेषु एकः बो.को.१३२/रा.को.५. १४२.
- skem byed mda'
- = {skem byed} शोषणः, कामदेवस्य पञ्चबाणेषु एकः बो.को.१३२/रा.को.५.१४२; संमोहनोन्मादनौ च शोषणस्तापनस्तथा । स्तम्भनश्चेति कामस्य पञ्च बाणाः रा.को.२.६०३.
- skem byed ma
- ना. स्कन्दा, महामाता — येऽपि ते मातरा महामातरा लोकमनुचरन्ति, सत्त्वविहेठिका बलिमाल्योपहारिण्यश्च, तद्यथा ब्रह्माणी माहेश्वरी…स्कन्दा चेति म.मू.१०६क/१४.
- skems pa
- = {skem pa/}
- ske'i lkog shal
- = {lkog shal} गलकम्बलः, सास्ना अ.को.२.९.६३.
- ske'i rgyan
- = {mgul rgyan/}
- sker
- = {ske ru/}
- sko
- = {ko sko/}
- sko sko
- = {ko sko/}
- sko gcig pa
- वि. = {kos smyung} एकजोडः म.व्यु.८८५६.
- sko ba
- क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bsko ba/} भूत. {bskos pa/} विधौ {skos}).
- sko med
- = {kos med/}
- skogs
- = {shun pa} त्वक्, वल्कलम् अ.को.२.४. १२; छो.को.४६.
- skogs can
- धान्यम्, सतुषतण्डुलादि; तत्पर्यायौ : व्रीहिः, स्तम्बकरिः अ.को.२.९.२१.
- skogs gdong
- वि. = {gnyer gdong} बलिभः, बलिनः अ.को.२.६.४५.
- skogs pa
- = {skogs/}
- skong
- = {skong ba/}
- skong po kha sbyar
- = {skon bu kha sbyar/}
- skong ba
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskang ba/} भूत. {bskangs pa/} विधौ {skongs}) पूरयति २. सं. पूरणम् — त्रयोदशानामायतनानां पूरणं त्रयोदशमायतनम् अभि.स्फु.११८ख/८१५; {yongs skong ba} परिपूरणः बो.अ.९.३६; भरणम् — {re ba kun skong khyod kyis ni} सर्वाशाभरण त्वया अ.क.२४.१६०; सम्पादनम्, द्र.— {re ba skong ba} अभिप्रायसंपादितः जा.मा.१४/७; द्र. {re ba skong ba/} {kha skong ba/} 3. वि. पूरकः — {re ba thams cad yongs su skong ba} सर्वाशापरिपूरकः स.दु.२२७/२२६.
- skong bu kha sbyar
- = {skon bu kha sbyar/}
- skongs
- क्रि. {skong ba} इत्यस्य विधौ ।
- skon
- = {skon pa/}
- skon pa
- १. पञ्जरम्, पक्ष्यादिबन्धनगृहम् — {skon par bcug pa'i bya ltar} पक्षीव पञ्जरगतः रा.प.२४८ख/१४८; तद्यथापि नाम पक्षी शकुनिः पञ्जरगतः ल.वि.१९५ख/२९८; द्र.— {rkyon pa'i ming du snang /} {rgya'am rnyi lta bu} छो.को.४६; {ri dwags 'dzin byed kyi rgya'am rnyi} बो.को. १३३ २. = {skon bu} पिटकः, ओ कम् — शस्त्रव्यग्रकरः पिटकानादाय… मांसान्युत्कर्तितुमारब्धः अ.श.८८ख/७९; पिठरः — शकटैर्भारैर्मूटैः पिठरैरुष्ट्रैर्गोभिर्गर्दभादिभिः प्रभूतं पण्यमारोप्य का.व्यू. २२२ख/२८५; = {gzhong pa} बो.को.१३३.
- skon par bcug pa
- वि. पञ्जरगतः — {skon par bcug pa'i bya ltar} पक्षीव पञ्जरगतः रा.प.२४८ख/१४८; ल.वि.१९५ख/२९८.
- skon bu
- पिटकः, ओ कम् — वामहस्ते नानाविधालङ्कारपरिपूर्णं पिटकं कर्तव्यम् का.व्यू.२३३ख/२९६.
- skon bu kha sbyar
- चकोरकम् — न चकोरकस्यारण्यकैः । लतामयस्य रज्ज्वा वा वि.सू.७ख/८; {lcug ma las bzos pa'i lhung bzed sogs 'jog sa'i snod} बो.को.१३३; द्र.— {tsa ko ra kam/} {skong po kha sbyar/} {skong bu kha sbyar/} {sgron bu kha sbyar} म.व्यु.८९५३.
- skom
- = {skom pa/}
- skom gyi khyim
- पानगृहम् — इमानि तेऽन्नगृहाणि पानगृहाणि यानगृहाणि वस्त्रगृहाणि का.व्यू.२२३क/२८५; = {skom gzhag pa'i khang pa/}
- skom gyi snod
- कंसः, कंसम्, पानभाजनम् मि.को.३८क ।
- skom gyis gdungs pa
- वि. तृषार्तः, पिपासितः — यथा तृषार्तः पानीयमन्वेषते का.व्यू.२३२ख/२९५; तृषोपद्रुतः — तृषोपद्रुतानां नदीभूतः का.व्यू.२२०ख/२८२; तृष्णार्तः बो.प.३२; पिपासाकुलः त.स. १२६क/१०८७.
- skom gyur
- = {skom par gyur pa/}
- skom ngoms pa
- वि. विगततृष्णः लो.को.१३९.
- skom 'thungs
- पीतकम् — राज्ञा चास्या अर्धं पीतकं वर्जितम् । तया कुपितया राज्ञः संदेशो विसर्जितः, पुत्रस्याहं रुधिरं पिबेयम्, यद्यहं तवार्धं पीतकं पिबेयम् अ.श.९२क/८३.
- skom dad
- तृष्णा १. = {'thung 'dod che ba} पानेच्छा — {skom dad ldan pa} तृष्णान्वितः यो.श.९ २. रोगविशेषः यो.श.११, ३८; बो.को.१३३.
- skom dad ldan pa
- वि. तृष्णान्वितः यो.श.९.
- skom 'dod pa
- वि. पानार्थी — {skom 'dod pa la skom} पानं पानार्थिभ्यः म.व्यु.२८५७.
- skom ldud pa
- आप्यायकः — दुष्करकारकौ हि भिक्षवः पुत्रस्य मातापितरौ आप्यायकौ पोषकौ संवर्धकौ स्तन्यस्य दातारौ अ.श.१०२ख/९२.
- skom pa
- =I. सं. १. = {btung ba} पानम् — {zas dang skom la sogs pa nye bar sgrub pa} भोजनपानाद्युपसंहारः बो.भू.४९क/५८; {zas dang skom} अन्नपानम् बो.अ.३.८; पानीयम् वि.सू.३१क/३९; पानकम् — सोऽपरेण समयेन पानकवारमुद्दिष्टः वि.व.१६१ख/१.९५ २. तृष्णा, पानेच्छा — संतप्तस्तीव्रतृष्णया अ.क.८३.१३; पिपासा बो.अ.३.८; तर्षः जा.मा.५५/५३; तृषा वि.व.२१६क/१.९२; उदन्या; {II}. वि. तृषितः, तृष्णायुक्तः — तृषितस्य तथा पश्चात्ककूपो धावन् विलोकितः अ.क.९३.९०; परितृषितः — परितृषिताः स्मो भगवतो दर्शनाय अ.श.१५६क/१४५; पिपासितः जा.मा.४४/२५; तृषार्तः — अस्माकं तृषार्तानां पानीयमनुप्रयच्छ वि.व.३५८क/१.१५८; तृषात्रासितः अ.श.२३०क/२१२.
- skom pa sel ba
- तृष्णविनोदनि (तृष्णाविनोदनी), रश्मिविशेषः — तृष्णविनोदनि तेन निवृत्ता शि.स. १७९क/१७७; पिपासविनोदनि (पिपासाविनोदनी) — {skom pa sel ba'i 'od zer} रश्मि पिपासविनोदनिनामा शि.स.१७९क/१७७.
- skom par gyur pa
- भू.का.कृ. तृषितः वि.प्र.११०क/७; परितृषितः लो.को.१४०.
- skom pas gdungs pa
- = {skom gyis gdungs pa/}
- skom mal
- पानीयमण्डलम् — {skom mal gyi ni btung bar bya'o} पानकस्य पानीयमण्डले वि.सू.७२क/८९.
- skom gzhag pa'i khang pa
- = {skom gyi khang pa} पानगृहम् — इदमस्माकमन्नगृहं पानगृहं वस्त्रगृहं शय्यागृहम् अ.श.१००ख/९०.
- skoms
- क्रि. ( {skem pa} इत्यस्य विधौ) शोषय ब.मा.१६५क; लो.को.१४०.
- skoms shig
- क्रि. (विधौ) = {skoms/}
- skor
- १. क्रि. ( {skor ba} इत्यस्य विधौ) प्रवर्तयस्व — प्रवर्तयस्व भट्ट दिव्यं चक्ररत्नं धर्मेण माधर्मेण ल.वि.९ख/११ २. = {skor ba/}
- skor mkhan
- प्रदक्षिणकरः, द्र.— {skor ba byed} प्रदक्षिणकरः लो.को.१४०; {gnas skor skor mkhan} छो.को.४७.
- skor cig
- क्रि. (विधौ) = {skor/}
- skor du chugs shig
- क्रि. पर्याटय — इमां संघाटीं ध्वजाग्रे बद्ध्वा महता सत्कारेण स्वे विजिते पर्याटय अ.श.४३क/३७.
- skor gnas
- वि. वर्त्ती — {dus kyi kha skor gnas} कालवक्त्राग्रवर्त्तिनः अ.क.१०२.११.
- skor ba
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskor ba/} विधौ {skor}) {II}. सं. आवर्तः — ग्. {yas skor gyis} दक्षिणावर्तेन वि.प्र.१९२क/२७२; ग्. {yon skor gyis} वामावर्तेन वि.प्र.२३६क/२.३७; आवर्तनम् म.व्यु.६८६८; वर्तनम् लो.को.१४०; भ्रमणम् — न भ्रमणादीनां भागाः जात्युपलक्षिताः त.स.९८क/८७० २. = ग्. {yas skor} प्रदक्षिणम् वि.प्र.१८९क/२६१; श.को.९५ ३. प्रवर्तनम् — {chos kyi 'khol lo skor ba} धर्मचक्रप्रवर्तनम् अ.सा.८१ख/४६ ४. वेष्टनम्, द्र.— {bskor ba} वेष्टितः (भोगेन भोगिनानेन समन्ताद्वेष्टिते पथि) अ.क.१०२.११; परिक्षेपः, द्र.— {rtsig pas bskor ba'i grong la} कुड्यपरिक्षिप्ते ग्रामे वि.सू.२३क/२८.
- skor ba byed
- = {skor bar byed pa/}
- skor bar byed pa
- =I. क्रि. १. अटति — कस्मादयं परकुलेभ्यो भैक्ष्यमटति अ.श.१५०क/१४०; पर्यटति — इतस्ततस्तं वनषण्डं पर्यटति अ.श.१५३क/१४२ २. प्रदक्षिणं करोति — यः स्तूपं लोकनाथस्य करोतीह प्रदक्षिणम् शि.स. ५५क/५३ {II}. वि. १. परिवारकः — ततश्च परिवारकाणामणूनां परमार्थेनाभावात् कथं तद्द्वारेणानेकमध्यवर्त्तित्वम्, येनानेकत्वं देशकृतं कल्प्येत त.प.११४क/६७८ २. प्रदक्षिणकरः लो.को.१४०.
- skor mdzad
- प्रवर्तकः — {rdo rje theg pa skor mdzad} वज्रयानप्रवर्तकः गु.सि.२.३३.
- skol
- १. क्रि. {skol ba} इत्यस्य विधौ २. = {skol ba/}
- skol ba
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskol ba/} विधौ {skol}) ।2. वि. क्वाथ्यमानः — यत्तर्हि आपः क्वाथ्यमानाः क्षीयन्ते, किं तत्राग्निसंयोगाः कुर्वन्ति अभि.भा.१९३-१/५७२.
- skos
- क्रि. {sko ba} इत्यस्य विधौ ।
- skya
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskya ba/} भूत. {bskyas pa/} विधौ {skyos}) हरति, द्र.— {phyag dar skyos shig} हरत पांसूनि स.पु.४१ख/७३ २. प्रा. = {lo tog} द.को.४२; {lo tog dang bza' btung} बो.को.१३६; द्र.— {skya rgyal} सुभिक्षः अ.क.९.१५ ३. = {skya ba} 4. = {skya bo/}
- skya ka
- = {skya ga/}
- skya kha
- = {skya ga/}
- skya ga
- वचण्डा ( {or} °डी {a kind of talking bird} मो.को.९१२), पक्षिविशेषः लो.को.१४१; {bya khra khra zhig deng sang skra ka dang skye ka dang ske ka'ang zer} छो.को.४७; {mdog nag cing glo dkar po can gyi bya zhig ste bya khra'ang zer} बो.को.१३६; तत्पर्यायाः : {bya khra bo/} {mgron gyi 'phrin skyel bya/} {mngon shes can} श.को.९६; वचण्डी, शारिका । मेदिन्यां वचण्डा इति वरण्डा इति च पाठः रा.को.४.२४७.
- skya rgyal
- सुभिक्षः, सुलभभैक्षद्रव्यम् — क्षीणः क्षुदुपसंतप्तो यस्य नास्त्यन्यतो गतिः । तस्य तस्य सुभिक्षार्हं शरणं श्रमणव्रतम् अ.क.९.१५.
- skya rgyas pa
- = {skya rgyal/}
- skya sngo
- वि. = {skya bo} पाण्डुः — पाण्डुः कृशतनुर्दीनो रजोरूक्षशिरोरुहः जा.मा.२८८/१६७.
- skya dar ba
- = {skya rgyal/}
- skya dri mang bcas pa
- = {skya drir bcas pa/}
- skya drir bcas pa
- वि. समलपाण्डुरः, दन्तधावनक्रमुकादिभिरसंस्कृतः — दीर्घैर्दन्तैः समलपाण्डुरैः बो.अ.८.६८.
- skya mda'
- = {skya rengs/}
- skya ldan
- ना. धृतराष्ट्रः, महाप्रासादः — राज्ञः शुद्धोदनस्य गृहे धृतराष्ट्रे महाप्रासादे अमरभवनप्रकाशे…शयनवरगतां मायादेवीम् ल.वि.२८ख/३६; द्र. {skya ldan pa/}
- skya ldan pa
- धार्तराष्ट्रः — छन्दो ममेष नृपते प्रविशाद्य शीघ्रं प्रासादहर्म्यशिखरे स्थित धार्तराष्ट्रे । सखिभिः सदा परिवृता सुख मोदयेयं पुष्पाभिकीर्णशयने मृदुके सुगन्धे ल.वि.२५ख/३०; द्र. {skya ldan/}
- skya nar
- = {skya snar} 1. पाटला, वृक्षविशेषः; तत्पर्यायाः : पाटलिः, अमोघा, काचस्थाली, फलेरुहा, कृष्णवृन्ता, कुबेराक्षी अ.को.२.४.५५; अमोघा श्री.को.१७४ख २. पाटलम्, पाटलीपुष्पम् ल.वि.८क/८; म.व्यु.६१९८.
- skya nar bkra chen
- महाचित्रपाटलम्, पुष्पविशेषः म.व्यु.६२०१.
- skya nar khra bo
- चित्रपाटलम्, पुष्पविशेषः म.व्यु.६२००.
- skya nar gyi bu
- = {skya nar bu/}
- skya nar chen po
- महापाटलम्, पुष्पविशेषः म.व्यु.६१९९.
- skya nar ldan ma
- ना. पाटलावती, नदी श.को. ९७; वा.को.४२८८.
- skya nar bu
- ना. पाटलिपुत्रम्, नगरम् श.को. ९७; तत्पर्यायाः : कुसुमपुरम्, पुष्पपुरम्, पाटलिपुत्रकम् रा.को.३.१००.
- skya nar me tog
- पाटलम्, पाटलीपुष्पम् लो.को. १४१.
- skya snar
- = {skya nar/}
- skya snar bkra chen
- = {skya nar bkra chen/}
- skya snar khra bo
- = {skya nar khra bo/}
- skya snar chen po
- = {skya nar chen po/}
- skya ba
- • सं. १. कर्णः, नौकायाः क्षेपणीविशेषः — {skya ba 'dzin pa} कर्णधारः ग.व्यू.३०५ख/३९४; {mnyan pa'i srub shing} छो.को.४७ २. दर्विः, व्यञ्जनादिदारकः; तत्पर्यायौ : कम्बिः, खजाका अ.को.२.९.३४; दर्वी मि.को.३८क; • वि. = {skya bo} पाण्डुः — अकल्पिकत्वं पाण्डुशुक्लाधिकानां न्यूनता श्यामस्य वि.सू.२७क/३३; बो.को.१३८.
- skya ba 'dzin pa
- = {mnyan pa} कर्णधारः, नाविकः मि.को.५१क; स कर्णधारः संसारसागरप्राप्तानाम् ग.व्यू.३०५ख/३९४; {ji ltar 'ga' ni grur zhugs pa/} {skya ba 'dzin pa legs slob na} नौकारूढो यथा कश्चित् कर्णधारः सुशिक्षितः ज्ञा.सि.१४.२; {bla ma mkhas pa skya ba 'dzin pa} गुरुः कर्णधारो विद्वान् ज्ञा.सि.१४.४.
- skya ba shing
- दर्वी लो.को.१४२.
- skya bo
- १. पाण्डुः [1] शुक्लपीतमिश्रितवर्णः, तद्वति च — {skya bo'i rdzas la me bzhin} पाण्डुद्रव्यादिवद्धुताशने प्र.अ.३७ख/४२; पाण्डरः — सपूयमिव पाण्डरम् अ.क.२४.७८; पाण्डुरः मि.को.१४क; धवलः — धूमात्मा धवलो दृष्टः त.स.४क/६२; जरठः श्री.को.१७९ख; हरिणः लो.को.१४२; सितः त.स. ४क/६२ [2] रोगविशेषः — पाण्डुरोगीव गौरद्युतिः अ.क.१९.६८ [3] ना. = {skya bseng} नृपतिः रा.को.३.१०४ २. ना. पाण्डरः [1] नागराजः — पाण्डरो नागराजा म.व्यु.३२८१ [2] पर्वतः मो.को.६१६; स तु मेरोः पश्चिमे वर्त्तते रा.को.३.१०३ ३. ना. पाण्डवः, पर्वतः — येन मागधकानां राजगृहं नगरं तदनुसृतो येन च पाण्डवः पर्वतराजस्तेनोपसंक्रान्तोऽभूवम् । तत्राहं पाण्डवे पर्वतराजपार्श्वे ल.वि.११८क/१७५.
- skya bo rbab rbab po
- वि. = {skya bo bseng bseng po} उत्पाण्डोत्पाण्डुकः — {mi skya bo rbab rbab po mthong ngo} पुरुषं पश्यत्युत्पाण्डोत्पाण्डुकम् वि.व.१५४ख/१.४२.
- skya bo seng seng po
- = {skya bo bseng bseng po/}
- skya bo bseng bseng po
- वि. = {skya bo rbab rbab po} उत्पाण्डोत्पाण्डुकः — क एष भवन्तः पुरुष उत्पाण्डोत्पाण्डुकः वि.व.१५४ख/१.४३; उत्पाण्डूत्पाण्डुः लो.को.१४२.
- skya rbab
- = {skya rbab kyi nad} पाण्डुः, रोगविशेषः यो.श. २७, १०४; मि.को.५२क ।
- skya rbab kyi nad
- पाण्डुरोगः — {skya rbab kyi nad kyis btab} पाण्डुरोगः संवृत्तः अ.श.८७ख/७८; यो.श.१७; पाण्ड्वामयः यो.श.३५.
- skya rbab nad
- = {skya rbab kyi nad/}
- skya rbab ser pos thebs pa
- वि. पीतपाण्डुकः — शरत्कालसमये भिक्षवो रोगेण बाध्यन्ते पीतपाण्डुकाः कृशशरीरा दुर्बलाङ्गाः अ.श.८७क/७८.
- skya mi
- = {rta pa/}
- skya myi
- = {rta pa/}
- skya rib
- १. शुक्रम्, नेत्ररोगः यो.श.६०, ६७, ६८ २. = {'od snang mi gsal ba} बो.को.१३९.
- skya rengs
- १. अरुणः [1] = {nyi ma'i kha lo pa} सूर्यसारथिः; तत्पर्यायाः : सूरसूतः, अनूरुः, काश्यपिः, गरुडाग्रजः अ.को.१.३.३२ [2] = {nyi ma} सूर्यः — अथारुणकरच्छन्ने सोच्छ्वासवदने दिने । बीभत्सदर्शनक्लेशादिव मीलिततारके अ.क.१९.७३ [3] = {skya rengs mdog} ईषल्लोहितवर्णः अ.को.१.३.१५ [4] ना. अन्तरिक्षचरः ग्रहविशेषः — येऽपि ते ग्रहा महाग्रहा लोकार्थकरा अन्तरिक्षचराः, तद्यथा आदित्य सोम…घोर अरुणः म.मू.१०४ख/१३ [5] ना. देवपुत्रः — अरुणो देवपुत्र आयाचितव्यः शि.स.४२क/४० २. ना. अरुणा, देवकुमारिका — पश्चिमेऽस्मिन् दिशो भागे अष्टौ देवकुमारिकाः । अलम्बुशा मिश्रकेशी पुण्डरीका तथारुणा ल.वि.१८६ख/२८३.
- skya rengs 'char ba
- = {skya rengs shar ba/}
- skya rengs tha ma
- = {skya rengs dmar po} ताम्रारुणः म.व्यु.९२९९; ताम्रारुणे युगमात्रे च उदिते रविमण्डले म.मू.१५६क/७०; {skya rengs dang po shar na ni/} {shar phyogs su ni sngor snang zhing /} {skar ma'i gdong ni 'od nyams pa/} {nam mkha' sngo skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs bar ma shar na ni/} {de ni shar phyogs skya zhing dmar/} {rgyu skar 'od ni chung ba dang /} {nam mkha' ser skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs tha ma shar na ni/} {rgyu skar 'od ni med pa dang /} {skya rengs tha ma'o} छो.को.४८.
- skya rengs dang po
- नीलारुणः म.व्यु.९२९७; {skya rengs dang po shar na ni/} {shar phyogs su ni sngor snang zhing /} {skar ma'i gdong ni 'od nyams pa/} {nam mkha' sngo skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs bar ma shar na ni/} {de ni shar phyogs skya zhing dmar/} {rgyu skar 'od ni chung ba dang /} {nam mkha' ser skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs tha ma shar na ni/} {rgyu skar 'od ni med pa dang /} {skya rengs tha ma'o} छो.को.४८.
- skya rengs dang po shar ba
- = {skya rengs dang po/}
- skya rengs mdog
- अरुणः, ईषल्लोहितवर्णः — अव्यक्तरागस्त्वरुणः अ.को.१.३.१५.
- skya rengs nu bo
- = {mkha' lding} अरुणावरजः, गरुडः छो.को.४८/रा.को.१.९६; ङ.को.३०.
- skya rengs bar ma
- पीतारुणः म.व्यु.९२९८; {skya rengs dang po shar na ni/} {shar phyogs su ni sngor snang zhing /} {skar ma'i gdong ni 'od nyams pa/} {nam mkha' sngo skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs bar ma shar na ni/} {de ni shar phyogs skya zhing dmar/} {rgyu skar 'od ni chung ba dang /} {nam mkha' ser skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs tha ma shar na ni/} {rgyu skar 'od ni med pa dang /} {skya rengs tha ma'o} छो.को.४८.
- skya rengs dmar
- = {skya rengs dmar po/}
- skya rengs dmar po
- = {skya rengs tha ma} ताम्रारुणः — ताम्रारुणे युगमात्रे च उदिते रविमण्डले म.मू. १५६क/७०; सु.प्र.९ख/१७; {skya rengs dang po shar na ni/} {shar phyogs su ni sngon snang zhing /} {skar ma'i gdong ni 'od nyams pa/} {nam mkha' sngo skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs bar ma shar na ni/} {de ni shar phyogs skya zhing dmar/rgyu} {skar 'od ni chung ba dang /} {nam mkha' ser skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs tha ma shar na ni/} {rgyu skar 'od ni med pa dang /} {skya rengs tha ma'o} छो.को.४८.
- skya rengs shar ba
- १. अरुणोदयः — इहार्यविषये शाक्यमुनिर्भगवान् वैशाखपूर्णिमायामरुणोदयेऽभिसंबुद्धः वि.प्र.९३ख/३.५; अरुणोद्गमः — {skya rengs shar ba'i dus su} अरुणोद्गमवेलायाम् गु.स.१२५ख/७७; अरुणोद्गमनम् वि.सू.४ख/४ । २. अरुणोद्गतम् म.व्यु.८२३७; मि.को.१३३क ।
- skya seng
- = {skya bseng /}
- skya seng bu
- = {skya bseng bu/}
- skya ser
- = {skya bo} हरिणः, शुक्लपीतमिश्रितवर्णः; तत्पर्यायौ : पाण्डुः, पाण्डुरः अ.को.१.३.१३.
- skya bsangs
- पाण्डरः १. = {dkar po} श्वेतवर्णः अ.को.१.५.१२; रा.को.३.१०३ २. = {dkar ser} शुक्लपीतमिश्रितवर्णः; तत्पर्यायौ : {skya bo} पाण्डुरः, {ri dwags mdog} हरिणः मि.को.१४क; {whitish}-{yellow} मो.को.६१६.
- skya bseng
- पाण्डुः १. = {skya bo} शुक्लपीतमिश्रितवर्णः २. ना. नृपः — {skya bseng bu lnga dag gi ni} पञ्चानां पाण्डुपुत्राणाम् का.आ.३.१८५; श्री.को.१८६क; स तु शन्तनुपुत्रविचित्रवीर्यस्य क्षेत्रे व्यासाज्जातः रा.को.३.१०४ ३. ना. नागराजः म.व्यु.३२४६.
- skya bseng gyi bu
- = {skya bseng bu/}
- skya bseng bu
- पाण्डवः, पाण्डुपुत्रः — हस्तिनापुरे महानगरे राजा पाण्डवकुलवंशप्रसूतः…युधिष्ठिरो धर्मस्य पुत्र इति कथयति, भीमसेनो वायोः, अर्जुन इन्द्रस्य, नकुलसहदेवावश्विनोरिति ल.वि.१४ख/१५; पाण्डुपुत्रः — {skya bseng bu lnga dag gi ni/} {chung ma lnga len bu mo ste} पञ्चानां पाण्डुपुत्राणां पत्नी पाञ्चालकन्यका का.आ.३.१८५.
- skyag
- = {rkyag pa/}
- skyag dong
- वर्चस्कूपः अभि.सू.७.
- skyag pa
- = {rkyag pa/}
- skyag pa'i 'dam rdzab
- गूथमृत्तिका अभि.सू.८; = {rkyag 'jim/}
- skyang nyul
- = {skyang nul/}
- skyang nul
- प्रा. = {zhal zhal} लेपः वि.सू.१९क/२२; म.व्यु.६६७१; लेपनम् — संशीर्णकुड्यकटलेपनं च भवेत् स.पु.२९ख/५१.
- skyang nul bya ba
- उपलेपनम् — तथागतचैत्येषु संमार्जनोपलेपनानुप्रदानेन शि.स.१६८ख/१६६.
- skyang 'phyis
- महापद्मम्, संख्याविशेषः म.व्यु.८०६३; मि.को.२०ख ।
- skyang 'phyes
- = {skyang 'phyis/}
- skyabs
- १. शरणम् [1] रक्षिता — {srid pa'i 'jigs pas nyen pa'i skyabs} शरणं भवभीरूणाम् श.बु. ९८; परायणं त्वं शरणं च मे मुने जा.मा.३५३/२०७; तत्पर्यायाः : त्राणम् — पुण्यमेकं तदा त्राणम् बो.अ.२.४२; परित्राणम् अ.क.१०६.११; द्वीपः म.व्यु.१७४९ शरण्यम् — जगच्छरण्यः र.वि.१.७९; शरणता — शरणता अशरणेषु शि.स. १५७क/१५१; गतिः — {bdag la gzhan ni skyabs ma mchis} नान्या मे विद्यते गतिः प्र.सि.३.१६ [2] बुद्धस्य पर्यायः म.व्यु.३८; छो.को.४९ [3] पा. बुद्धादिरत्नत्रयः — {skyabs su 'gro ba} शरणगमनम् सू.अ.१३४क/९; {skyabs gsum du 'gro ba} त्रिशरणगमनम् म.व्यु.८६८८ २. कुटिः; कुटी — {sbrang skyabs} मशककुटिः वि.सू.७१ख/८८; वि.सू. ६६क/८३; {bshang ba dang gci ba'i skyabs de gnyis su} वर्चःप्रस्रावकुट्योः वि.सू.६२क/७८.
- skyabs gyur
- = {skyabs su gyur pa/}
- skyabs 'gro
- = {skyabs su 'gro ba/}
- skyabs sgron rgyal mtshan
- ना. प्रदीपशरणध्वजः, महोरगाधिपतिः म.व्यु.३४३०.
- skyabs dang bral ba
- वि. शरणविहीनः सु.प्र. ।
- skyabs gnas
- शरणम् — प्रमत्तानां याते नरकपरिपाकप्रणयिताम् । अशान्तेः संतापं रुदितशरणानि प्रतिनिशम् अ.क.३९.१८.
- skyabs pa
- शरणम् — अशेषत्रिदशस्तवैः शरणराविणाम् अ.क.१०२.१२.
- skyabs byas pa
- भू.का.कृ. परित्रातः — {phongs pa las skyabs byas pa} व्यसनात्परित्राताः अ.श.११५क/१०४; अनेनैतर्हि दृष्टसत्येन पिता परित्रातः अ.श. १४३ख/१३३.
- skyabs byung dus
- त्रेता, द्वितीययुगम् — कृतयुगश्च त्रेता च द्वापरं कलिनस्तथा ल.अ.१८८क/१५९.
- skyabs byed pa
- वि. त्राता, रक्षिता — तेषाम् एवमपि परिदेवमानानां नास्ति कश्चित्त्राता अ.श. २१७ख/२०२.
- skyabs med
- = {skyabs med pa/}
- skyabs med gyur pa
- निस्त्राणभूतः लो.को.१४४.
- skyabs med pa
- १. वि. अशरणः — हन्त अहमेषां सत्त्वानां दुःखार्तानामनाथानामत्राणानामशरणानामलयनानामपरायणानामन्धानामविद्याण्डकोशपटलपर्यवनद्धानाम् द.भू.२१३ख/२८; अपरायणः ग.व्यू.१६७क/२५०; अशरण्यः; निस्त्राणः लो.को. १४४; त्राणशून्यः बो.अ.२.४७ २. सं. अशरण्यता — प्रयाति कान्तारमिवाशरण्यताम् जा.मा.११३/६६.
- skyabs tshol ba
- = {skyabs 'tshol ba/}
- skyabs 'tshol ba
- वि. त्राणान्वेषी बो.अ.२. ५२; परायणम् — {rgyal po dag la pha bzhin skyabs 'tshol} परायणं भूमिपतिः पितेव जा.मा.२२४/१३०.
- skyabs mdzod cig
- त्राणं भव — अत्राणानां सत्त्वानां त्राणं भव का.व्यू.२१२क/२७०; त्राता भव — संसारदुःखार्तानां त्राता भव का.व्यू.२१२ख/२७१.
- skyabs 'os
- शरण्यः, बुद्धस्य पर्यायः म.व्यु.३७.
- skyabs yin
- शरणं स्यात् — अपाठ एव चात्र शरणं स्यात् अभि.भा.८७क/१२०५.
- skyabs yod pa
- वि. सावरणम् — स्थाने रहः कल्पेन । सावरणस्य वि.सू.४०क/५०; प्रतिछन्नम् — रात्रेरप्रत्यवेक्ष्य प्रतिछन्नेऽतिनामनम् वि.सू.५३क/६८.
- skyabs su gyur pa
- वि. त्राणभूतः — महासत्त्वराशेः त्राणभूताः शि.स.१७३क/१७१.
- skyabs su 'gyur
- त्राता भविष्यति — स वस्त्राता भविष्यति अ.श.२१८क/२०२.
- skyabs su 'gro ba
- १. शरणं याति — शरणं यो याति शरणत्रयम् अभि.को.४.३२ २. शरणगमनम् — शरणगमनविशेषसंग्रहश्लोकः सू.अ.१३४क/९; शरणगतिः — {skyabs su 'gro bar khas blang ba'i tshig rtsom pa} शरणगत्यभ्युपगमवचनोपक्रमः वि.सू.१क/१.
- skyabs su 'gro ba'i dngos po
- शरणगमनवस्तु लो.को.१४५.
- skyabs su mchi
- शरणं गच्छामि — बुद्धं गच्छामि शरणम् बो.अ.२.२६; शरणं यामि — शरणं यामि जगन्नाथान् बो.अ.२.४८; शरणं प्रयामि बो.अ.१.३६.
- skyabs su 'ongs pa
- वि. शरणागतः, शरणार्थी रा.प.२३७ख/१३३.
- skyabs su song ba
- शरणं गतः — ते च तत्र चन्दनं सम्यक्संबुद्धं शरणं गताः अ.श.४०ख/३५; शरणं प्रपन्नः — {bcom ldan 'das rnams la skyabs su song ngo} भगवन्तं शरणं प्रपन्नानि अ.श.२१८क/२०२.
- skyabs su song shig
- शरणं प्रपद्यध्वम् — बुद्धं भगवन्तं प्रत्यक्षदेवतं भावेन शरणं प्रपद्यध्वम् अ.श.२१८क/२०२.
- skyabs song
- = {skyabs su song ba/}
- skyabs gsum
- त्रिशरणम्, बुद्धः धर्मः सङ्घश्चेति त्रिशरणम् — {bla mas dang por skyabs gsum sbyin/} {de yi rjes la byang chub sems} आदौ त्रिशरणं दद्याद् बोधिचित्तं ततो गुरुः स.दु.२३५/२३४.
- skyabs gsum du 'gro ba
- त्रिशरणगमनम् म.व्यु.८६८८; {rkyang gnyis rnams kyi mchog sangs rgyas la skyabs su mchi'o} बुद्धं शरणं गच्छामि द्विपादानामग्र्यम्, {'dod chags dang bral ba'i mchog chos la skyabs su mchi'o} धर्मं शरणं गच्छामि विरागाणामग्र्यम्, {tshogs kyi mchog dge 'dun la skyabs su mchi'o} सङ्घं शरणं गच्छामि गणानामग्र्यम् म.व्यु.८६८९, ८६९०, ८६९१; मि.को.१२२क ।
- skyal
- = {rkyal/}
- skyas kha ba
- = {pho nya ba} संदेशहरः, दूतः अ.को. २.८.१६.
- skyi ba
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskyi ba/} भूत. {bskyis pa/} विधौ {skyis}) 2. सं. = ग्. {yar ba} उद्धारः लो.को.१४५; द्र. {bskyi ba/} {bskyis pa/}
- skyi bung
- रोमहर्षः; रोमहर्षणम्, द्र.— {skyi bung zhes byas} आहृष्टरोमकूपः अ.श.१६३ख/१७८; {skrag snang shar nas ba spu gzengs pa'i snang ba} द.को.४४; {'jigs pa'am bag tsha ba} बो.को.१४४.
- skyi bung zhes byas pa
- वि. आहृष्टरोमकूपः — ततो राजा भीतस्त्रस्तः संविग्न आहृष्टरोमकूपः अ.श.१६३ख/१७८; अ.श.१९२क/१७८.
- skyi bungs
- = {skyi bung /}
- skyigs
- = {skyigs bu/}
- skyigs pa
- = {skyigs bu/}
- skyigs bu
- हिक्का म.व्यु.४०५९; = {ig sgra} छो.को.५१; अनुबन्धी श.को.१००.
- skyid
- = {skyid pa/}
- skyid de ba
- प्रा. = {gces phrug} सुकुमारः; बो.को. १४६/वा.को.५३०७; द्र. {skyid de bar 'dug pa/}
- skyid de bar 'dug pa
- वि. सुकुमारः — {khyod ni skyid de bar 'dug 'dug pa dang bde ba 'dod pa} त्वं हि सुकुमारः सुखैषी अ.श.२४८क/२२७, २२८.
- skyid sdug
- = {skyid po dang sdug po/}
- skyid pa
- १. सं. = {bde ba} सुखम् श्री.को.१७२क; शर्म मि.को.१३१क; क्षेमः, ओ म् स.उ.२३. ५३; भोगः — {skyid pa chen po} महाभोगः ग.व्यू.२६क/१२२; सौख्यम् बो.प.७; (द्र.— {bde skyid} सुखोत्सवः बो.अ.८.१५२, शिवोदयः बो.अ.८.३८, खम् मि.को.८९क) २. वि. सुस्थः — अयं सुस्थः परो दुःस्थः बो.अ.८.१६०; सुखितः बो.भू.७१ख/८४; सुखी श.को.१०१; धन्यः — {skyid pa'i 'byung gnas} धन्याकरम् ग.व्यू.३१७ख/३९.
- skyid pa chen po
- महाभोगः — एवंरूपा महाभोगसंपद् ग.व्यू.२६क/१२२.
- skyid pa'i 'byung gnas
- ना. धन्याकरम्, महानगरम् — दक्षिणापथे धन्याकरं नाम महानगरम्…धन्याकरस्य महानगरस्य पूर्वेण विचित्रसारध्वजव्यूहं नाम महावनषण्डम् ग.व्यू.३१७ख/३९.
- skyid po
- = {skyid pa/}
- skyin
- = {skyin pa/}
- skyin gor
- = {gangs sbal} गोधा, जन्तुविशेषः जा.मा.५६/३४; {da byid dang gangs sbal dang rtsangs pa dang sram yin par gsungs} छो.को.५१.
- skyin pa
- उद्धारः — अम्ब तात मा युष्माभिः किञ्चिद् उद्धारीकृतम् । तौ कथयतः । पुत्र नास्माभिः किञ्चिद् उद्धारीकृतम् वि.व.३७३क/२. १७०; {tshab ste g}.{yar ba'am bskyis pa'i skyin pa'o} छो.को.५१; {gzhan gyi dngos rdzas bkol ba'i tshab la byin pa'i dngos rdzas kyi ming} द.को.४५; {gzhan nas g}.{yar ba'i rgyu dngos rnams kyi tshab} बो.को.१४७.
- skyin po
- = {skyin pa/}
- skyibs
- उत्सङ्गः — अभिनवकृतस्तूपोत्सङ्गक्वणन्मणिकिङ्किणीकुलकलकलक्रीडालोला बभूव च मेदिनी अ.क.५७.१६; कुञ्जः — {nags tshal skyibs} काननकुञ्जः अ.क.६४.१६; कुहरम् लो.को. १४६; (तुल. {bya skyibs} श्वभ्रम् अ.क.८९.१७६, प्राग्भारः वि.सू.५७क/७१, कुञ्जः हे.त.२६ख/८८).
- skyil
- = {skyil krung /}
- skyil krung
- = {skyil mo krung} पर्यङ्कः, आसनभेदः — वामजानूपरि दक्षिणपादो गत उत्तानक इति पर्यङ्कः वि.प्र.९९क/३.१९; *परिकरः — परिकरः {skyil krung /} अर्द्धपरिकरः {phyed skyil} मि.को.११ख; {pa ri ka ra/} {skyil krung /} {'khor} ङ.को.४१८.
- skyil krung gyi phyag rgya
- पा. पर्यङ्कमुद्रा, हस्तमुद्राविशेषः म.मू.२५२क/२८७.
- skyil krung can
- वि. पर्यङ्की — {pad gnas zla ba'i dkyil 'khor la/} {thams cad sems dpa' skyil krung can} पद्मस्थचन्द्रमण्डले । सत्त्वपर्यङ्किणः सर्वे स.दु.१६७/१६६.
- skyil krung bcas
- वि. पर्यङ्कबद्धः — तत्र उपविश्य पर्यङ्कबद्धो निश्चलनिर्णयः अ.क.२५.४१; बद्धपर्यङ्कः — स प्रदध्यौ निजं धर्मं बद्धपर्यङ्कनिश्चलः अ.क.४१.५८.
- skyil krung bcas te
- पर्यङ्कमाभुज्य श्रा.भू.१३८ख/३६०; पर्यङ्कं बद्ध्वा — {skyil krung bcas te 'dug pa} पर्यङ्कं बद्ध्वा उपविष्टः ग.व्यू.६९क/१५९.
- skyil krung bcas te 'dug pa
- १. पर्यङ्के निषीदति वि.व.१२३ख/१.१२; = {skyil krung bcas shing 'dug pa} 2. पर्यङ्कं बद्ध्वा उपविष्टः — वज्ररत्नशिलायां पर्यङ्कं बद्ध्वा उपविष्टम् ग.व्यू.६९क/१५९.
- skyil krung bcas te bzhugs pa
- १. न्यषीदत् पर्यङ्कमाभुज्य म.व्यु.६२८३ २. पर्यङ्केण निषण्णः — ततो भगवान्…तृणसंस्तरं संस्तीर्य पर्यङ्केण निषण्णः अ.श.१५३क/१४२.
- skyil krung bcas shing 'dug pa
- क्रि. पर्यङ्केण निषीदति — सोऽपि मर्कटस्तेषामीर्यापथं दृष्ट्वा पर्यङ्केण निषीदति वि.व.१२३ख/१.१२.
- skyil krung bcings pa byas pa
- वि. कृतपर्यङ्कबन्धनः — पादपतले कृतपर्यङ्कबन्धनः । ऋजुप्रकाशमर्हत्त्वं तत्र साक्षाच्चकार सः अ.क.६७.५९.
- skyil krung du gnas pa
- वि. पर्यङ्कस्थः वि.प्र.१४०क/३.७६.
- skyil krung phyed pa
- अर्धपर्यङ्कः — {skyil krung phyed pa'i gar gyis gnas} अर्धपर्यङ्कनाट्यस्थः हे.त.२४ख/८०; अर्धपर्यङ्कोऽस्याः पर्यङ्कस्थाने वि.सू.९७ख/११७. {skyil krung phyed pa'i gar gyis gnas pa} वि. अर्धपर्यङ्कनाट्यस्थः — {skyil krung phyed pa'i gar gyis gnas/} {dkar mo la sogs phyag gnyis brjod} अर्धपर्यङ्कनाट्यस्था गौर्याद्या द्विभुजा मताः हे.त.२४ख/८०.
- skyil krung ma bshig pa
- १. न भिन्दति पर्यङ्कम् — सप्ताहं महिमण्डे जिना न भिन्दन्ति पर्यङ्कम् ल.वि.१७७ख/२६९ । २. अभिन्नपर्यङ्कः — तथागतः सप्तरात्रं विहरत्यभिन्नपर्यङ्कः ल.वि.१७७ख/२६९; पर्यङ्कमभिन्दन् — पर्यङ्कमभिन्दन्ननिमिषनयनो द्रुमराजं प्रेक्षते स्म ल.वि.१७७ख/२६९.
- skyil mo krung
- = {skyil krung /}
- skyil mo krung bcas te 'dug pa
- = {skyil krung bcas te 'dug pa/}
- skyil mo krung bcas te bzhugs pa
- = {skyil krung bcas te bzhugs pa/}
- skyis
- क्रि. {skyi ba} इत्यस्य विधौ।
- skyu ru
- = {skyu ru ra/}
- skyu ru tshal
- आमलीवनम् — नरनारीवनं केन हरीतक्यामलीवनम् । कैलासश्चक्रवालश्च वज्रसंहनना कथम् ल.अ.६६क/१४.
- skyu ru ra
- १. = {skyu ru ra'i shing} आमलकी, वृक्षविशेषः — सर्वाऽऽमलकी कषायफला त.प. ३६ख/५२१; त.प.२९२क/२९६; तत्पर्यायाः : {rgyal 'bras} तिष्यफला, {bdud rtsi can} अमृता, {na tshod gnas} वयस्था मि.को.५३ख; अ.को.२.४.५८; {bcud lnga pa} पञ्चरसा, {zhi byed} शिवा श.को.१०३/रा.को.५.१३ऽ; धात्री त.प.२९२क/२९७ २. = {skyu ru ra'i 'bru} आमलकम्, आमलक्याः फलम् — अम्लत्वे तुल्ये बीजपूरकरसः पित्तं जनयति, आमलकरसस्तु शमयति अभि.स्फु.२५३ख/१०६०; म.व्यु.५७९९ ३. = {skyur ba} अम्लः यो.श.५१; अम्लकः प्र.वृ.१६६-३/६; श.को.१०३.
- skyu ru ra'i 'bru
- आमलकम्, धात्रीफलम् — तथागतानां पुनर्महामते करतलामलकवत्प्रत्यक्षगोचरो भवति ल.अ.१४३ख/९१; द्र. {skyu ru ra/}
- skyu ru ra'i myos byed
- आमलकासवः स.उ. २६.३७.
- skyu ru ra'i shing
- आमलकी, वृक्षविशेषः त.स.१२३ख/१०७४; प्र.वृ.१६६-३/६; द्र. {skyu ru ra/}
- skyu ru'i shing
- = {skyu ru ra'i shing /}
- skyug
- = {skyug pa/}
- skyug nyes
- दुश्छर्दितम् म.व्यु.४३७९; मि.को.५२ख ।
- skyug ldad
- रोमन्थः, उद्गीर्य चर्वणम् बो.को.१४९/रा.को.४.१८८; भुक्तस्य घासादेः पशुभिरुद्गीर्य्य चर्वणे वा.को.४८१५; द्र. {skyug ldad byed pa/}
- skyug ldad byed pa
- १. क्रि. रोमन्थायते श.को.१०३; वा.को.४८१५ २. सं. रोमन्थनम् मो.को.८९०.
- skyug nad
- वमिः, रोगविशेषः; तत्पर्यायौ : वमथुः, प्रच्छर्दिका अ.को.२.६.५५; छर्दिः यो.श.८९.
- skyug pa
- १. क्रि. (वर्त.; अक.; भवि. {bskyug pa/} भूत. {skyugs pa} ( छो.को.५२; म.को.२७; श.को.१०३; या.को.२७) {bskyugs pa} ( द.को.४६; बो.को.१४९) विधौ {skyugs}) वमति ल.वि.१४९ख/२२१; उद्गिरति हे.त.४क/१०; निष्ठीवति का.आ.१.९७ २. सं. = {skyug nad} छर्दिः यो.श.३९; छर्दनम् शि.स.९७क/९६; वमिः अ.को.२.६.५५; वमथुः जा.मा.१८५/१०६; वमनम् ।
- skyug pa'i nad
- = {skyug nad/}
- skyug par 'gyur
- क्रि. वमेत् — रुधिरं ह्युष्णं कण्ठादेषा वमेत्क्षणात् वि.व.१३२क/१.२०; स्रवेत् — {kha nas khrag dron skyug par 'gyur} रुधिरं ह्युष्णं कण्ठात्…स्रवेत् अ.श.२०८ख/१९२.
- skyug par bya ba
- वमनम् — तेषां च सर्वव्याधीनां प्रशमं प्रजानामि । यदुत स्नेहनं प्रजानामि, वमनं विरेचनम् ग.व्यू.२०क/११७.
- skyug par bya bar 'dod pa
- वि. उद्गिरितुकामः — मद्यमुद्गिरितुकामेन साद्यस्य नाभौ मंकारं भावयेत् हे.त.४क/१०.
- skyug par byed pa
- = {skyug byed/}
- skyug byed
- = {skyug par byed pa I}. क्रि. वमति — यत्पुनर्बोधिसत्त्वो वान्ताशिनां सत्त्वानामर्थे भुक्त्वा भुक्त्वाऽन्नपानं वमति बो.भू.६८ख/८०; का.आ. १.९६; निष्ठीवति का.आ.१.९७ {II}. सं. १. = {dbang phyug chen po} वामः, शिवः छो.को.५२/रा.को.४.३३६ २. = {skyug sman} वमनम्, वमनद्रव्यम् छो.को.५२/रा.को.४.२६७ {III}. वि. = {skyug pa po} वामकः, वमनकर्ता लो.को.१४७; छो.को.५२; मो.को.९४१.
- skyug 'bro ba
- छर्दिः म.व्यु.९५१९; मि.को.५२ख; {skyug 'dod pa} छो.को.५२.
- skyug sman
- वमनम्, वमनद्रव्यम् — {bad kan 'khrugs la skyug sman} कफप्रकोपे वमनम् यो.श.१२०, ११७.
- skyug bzhin
- वमन्ती — विषं वमन्तीव जगाद सा अ.क.३१.४०.
- skyugs
- = {skyugs pa/}
- skyugs nas
- छर्दयित्वा — उष्णं शोणितं छर्दयित्वा कालं करिष्यति वि.व.१४३ख/१.३२.
- skyugs pa
- १. वान्तः, वमितवस्तु — वान्तविरिक्तपूयरुधिरसंसृष्टम् बो.भू.७२ख/८४; वान्तचित्तः पुनः कामी न भवत्यधिकप्रदः अ.क.७२.१३; छर्दितः — {skyugs pa za ba} छर्दितभक्षणम् अभि.स.भा.११६क/१५५; निष्ठ्यूतः — {pad+mas nyi zer skyugs pa rnams 'thungs nas} पद्मान्यर्कांशुनिष्ठ्यूताः पीत्वा का.आ.१. ९६; उद्गीर्णः — {rdul dmar skyugs pa yi} उद्गीर्णारुणरेणुभिः का.आ.१.९६ २. वान्तीभावः म.व्यु.२६००.
- skyugs pa lta bur gyur pa
- वि. छर्दितकोपमः — यस्यां च विकृतौ वर्तमानश्छर्दितकोपमः ख्याति श्रा.भू.३२क/७६.
- skyugs pa za ba
- वि. वान्ताशः — पञ्च प्रेतशतानि प्रतिवसन्ति वान्ताशान्युज्झिताशानि अ.श. १३४क/१२३.
- skyugs par gyur pa
- छर्दितः, ओ कः — {skyugs pa lta bur gyur pa} छर्दितकोपमः श्रा.भू.३२क/७६.
- skyugs sman
- = {skyug sman/}
- skyung
- = {skyung ba/}
- skyung ka
- पोतकी, श्यामापक्षी — {b+ha ga ba tI zhes pa skyung ka} भगवतीति पोतकी वि.प्र.१६७क/३.१५०; {bya nag po zhig ste lcung ka zhes snang} छो.को.५२.
- skyung ba
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskyung ba/} भूत. {bskyungs pa/} विधौ {skyungs}) अल्पीकरोति : {je nyung du btang ba} द.को.४६ २. वि. अल्पः — {sgra skyung ba} अल्पशब्दः म.व्यु.८५३७; द्र. {der sgra bskyungs te 'jug par bya'o} अल्पशब्दोऽत्र प्रविशेत् वि.सू.६ख/७; {sgra bskyungs te zan gyi ched du 'gro bar bya'o} अल्पशब्दोऽभ्यवहारार्थं गच्छेत् वि.सू.७९क/९६.
- skyungs
- क्रि. {skyung ba} इत्यस्य विधौ ।
- skyungs shig
- = {skyungs/}
- skyud pa
- = {brjed pa/}
- skyur
- = {skyur ba/} {skyur po/}
- skyur can
- चुक्रा (: १. चाङ्गेरी, २. तिन्तिडी रा.को.२.४५५) लो.को.१४८; द्र.— {ki ki ra dang rma bya dga' /skyur} {can nus ldan chen po'o} ङ.को.१५८.
- skyur chu
- तुषोदकम् — {zho dang skyur chu rnams} दधितुषोदकमस्तुशुक्तैः यो.श.१०१.
- skyur chen
- महाम्लम्, चुक्रफलम्; तत्पर्यायाः : {bse yab} तिन्तिडीकम्, {tshim byed} चुक्रम्, {shing skyur} वृक्षाम्लम् मि.को.५५ख ।
- skyur te bor ba
- वि. अपविद्धः, त्यक्तः — बन्धुसुहृद्विहीनो वनान्तभूमावपविद्धकायः जा.मा.१९१/१११.
- skyur po
- १. वि. अम्लः, अम्लरसयुक्तः — मद्यतुल्याम्लफलसंभक्षणात् अ.क.८६.१४; मि.को.४०ख २. सं. [1] काञ्जिकम् — {btung ba skyur po} पानककाञ्जिकम् त.प.२९८ख/३१० [2] = {skyur ba nyid} अम्लत्वम् — शुक्तम् अम्लत्वम् त.प.९०ख/६३४; शुक्तता — माधुर्यमिह सुखस्योदाहरणम्, शुक्तता दुःखस्य अभि.स्फु.१५८ख/८८६.
- skyur por 'gyur ba
- शुक्तता, अम्लता अभि.भा. ६ख/८८६.
- skyur ba
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskyur ba/} विधौ {skyur}) : {chur skyur} प्लावयति म.टी. २२९क/६४ {II}. सं. १. क्षेपः प्र.अ.२४०-४/५२३; {'dor ba dang /} {spong ba} बो.को.१५१ २. = {skyur ba nyid} आम्लम्, अम्लता — माधुर्यमेषामादौ भवति । आम्लं वा अभि.स्फु.१५८ख/८८६ {III}. वि. = {skyur po} अम्लः — आदिशब्देन अम्लमधुरादयो गृह्यन्ते अभि.स्फु.१५५क/८८०.
- skyur ba nyid
- अम्लता अभि.स्फु.१५८ख/८८६.
- skyur mo
- १. = {skyur po} अम्लः श.को.१०४; बो.को.१५१ २. = {rtsab mo} सौवीरम्, वारिपर्युषितान्नाम्लजलम्; तत्पर्यायाः : आरनालकम्, कुल्माषम्, अभिषुतम्, अवन्तिसोमम्, कुञ्जलम्, काञ्जिकम् अ.को.२.९.३९.
- skyur rtsi
- नागरङ्गः (: जम्बीरभेदे वा.को.४०१४) म.व्यु.५८०७; तुल. {nA ga raM ga skyur rtsi/} {dzam b+hi raH skyur rtsi chen po ste 'di dag skyur rtsi chen po'i shing gi ming yin la/} {de'i 'bras bu rtsa ba zer ba sogs la'ang 'jug} मि.को.५६ख; दन्तशठः श्री.को.१८०क; द्र. {skyur rtsi chung /} {skyur rtsi chen po/}
- skyur rtsi chung
- नागरङ्गः (: जम्बीरभेदे वा.को. ४०१४) श.को.१०४; तुल. {skyur rtsi/}
- skyur rtsi chen po
- जम्भीरः म.व्यु.५८०८; मि.को.५६ख; तत्पर्यायाः : जम्बीरः, दन्तशठः, जम्भः, जम्भलः अ.को.२.४.२४.
- skyur shing
- = {rag chung shing} कर्कन्धूः, वृक्षविशेषः; तत्पर्यायौ : बदरी, कोली अ.को.२.४.३७; श.को. १०४.
- skye
- = {skye ba/}
- skye ka
- = {skya ga/}
- skye kun ba nyid
- वि. सार्वजन्यः — सार्वजन्यो हितसुखः प्रातिहार्यत्रयान्वितः । मुनेर्घोषो यतः र.वि.४.३६.
- skye dgu
- = {skye rgu} प्रजा — {skye dgu'i tshe lo bzhi khri thub pa na} चत्वारिंशद्वर्षसहस्रायुषि प्रजायाम् अ.श.१३७क/१२६; का.आ.१.९; जन्मी प्र.अ.८१क/८८; जन्युः अ.को.१.४.३०; भूतम् — {skye rgyu rnams la 'jigs ster ba} सर्वभूतभयप्रदा अ.क.४२.६; पुमान् — {skye rgyu lo stong phrag brgyad cu pa'i tshe} पुंसां वर्षाशीतिसहस्रके अ.क.१६.१३.
- skye dgu skyong ba
- प्रजापालः, नृपः — अन्ये प्रजापालेन षाड्गुण्योपदेशग्रहणान्निर्वाणं कल्पयन्ति ल.अ.१२८ख/७४; प्रजापालकः — सनाथश्चायं जनकाय ईदृशेन प्रजापालकेन अ.श.९१.८२.
- skye dgu skyob pa
- प्रजात्राणः — धर्ममूलमिदं राज्यं पुत्र न त्यक्तुमर्हसि । यज्ञदानप्रजात्राणैः पुण्यपूर्णा नृपश्रियः अ.क.३७.४८.
- skye dgu bdag
- = {skye dgu'i bdag po/}
- skye dgu ma
- = {rje rigs ma/}
- skye dgu la mnyes gshin pa
- वि. प्रजावत्सलः — अयं बुद्धो भगवान्…कारुणिको महाधर्मकामः प्रजावत्सलः अ.श.१३क/११; = {skye dgu la byams pa/}
- skye dgu la byams pa
- वि. प्रजावत्सलः — स च कुमारः…कारुणिको महात्मा धर्मकामः प्रजावत्सलः अ.श.७१क/६२; = {skye dgu la mnyes gshin pa/}
- skye dgu'i bdag
- = {skye dgu'i bdag po/}
- skye dgu'i bdag po
- प्रजापतिः १. = {tshangs pa} ब्रह्मा अ.को.१.१.१२; छो.को.५३ २. दक्षः — {skye dgu'i bdag byung ba myur ba} दक्षः प्रजापतिः का.आ. २.३१८ ३. मनुः उ.वृ.३७ख; रा.को.३.२४९ । ४. विरजोजिनस्य पिता — माता च मे वसुमतिः पिता विप्रः प्रजापतिः । कात्यायनसगोत्रोऽहं नाम्ना वै विरजो जिनः ल.अ.१८८ख/१५९ ५. = {rgyal po} नृपः बो.को.१५२/वा.को.४४३४; मो.को.६५८. ०. प्रजापतिः — अणुप्रधानेश्वरप्रजापतिप्रभृतयो नवद्रव्यसहिता अनिरुद्धा अनुत्पन्नाः ल.अ.१३४क/८०; अथ खलु भगवांस्तान् सेन्द्रकान् सब्रह्मकान् सप्रजापतिकान् सर्षिनरनारीगणानामन्त्रयते स्म अ.सा. ४२ख/२४; महर्षिविशेषः म.व्यु.३४६२; मि.को.१००क; प्रजेश्वरः — चन्द्रा वा भोन्ति सूर्या वा शक्रब्रह्मप्रजेश्वराः शि.स.१७५क/१७३; = {snar ma} रोहिणीनक्षत्रम् श.को.१०५; छो.को.५३.
- skye dgu'i bdag mo
- प्रजापती, = {skye dgu'i bdag mo chen mo/}
- skye dgu'i bdag mo che
- = {skye dgu'i bdag mo chen mo/}
- skye dgu'i bdag mo chen mo
- ना. महाप्रजापती, महाश्राविका म.मू.१००क/१०; = {skye dgu'i bdag mo chen mo go+o ta mI/}
- skye dgu'i bdag mo chen mo gau ta m+'i
- = {skye dgu'i bdag mo chen mo gau ta mI/}
- skye dgu'i bdag mo chen mo gau ta m+'i
- ना. महाप्रजापती गौतमी, भिक्षुणी — अथ खलु महाप्रजापती गौतमी भगवतो मातृभगिनी षड्भिर्भिक्षुणीसहस्रैः सार्धम् स.पु.१०१ख/१६२; म.व्यु.१०६८.
- skye dgu'i bdag mo'i gnas
- ना. प्रजापतिनिवासिनी, गन्धर्वकन्या का.व्यू.२०२क/२६०.
- skye 'gyur
- = {skye bar 'gyur ba/}
- skye 'gag
- = {skye ba dang 'gag pa/}
- skye 'gro
- १. = {'jig rten} भुवनम्, तत्पर्यायाः : जगती, लोकः, विष्टपम्, जगत् अ.को.२.१.६; {'jig rten dang sems can} छो.को.५३ २. = {sems can} जगत्, सत्त्वः — {gang phyir skye 'gro skye ba yi/} {shes rab ma zhes brjod par bya} जननी भण्यते प्रज्ञा जनयति यस्माज्जगत् हे.त.६ख/१६; {skye 'gro'i gtso bo} जगत्प्रभुः त.सि.२५८/१७१; जगती — {skye 'gro gsum po rnams kyis dngos grub 'grub par shog} सिद्ध्या सिद्धिरस्तु तिसृणां जगतीनाम् त.सि.२७१/१७९ ३. जगती, छन्दोविशेषः मि.को.९३क; सा च द्वादशाक्षरा वृत्तिः रा.को.२.४९७.
- skye 'gro'i gnas
- स्थावरजङ्गमम् — {skye 'gro'i gnas dang 'gro ba rnams} जगत् स्थावरजङ्गमम् ज्ञा.सि. १८.१३.
- skye 'gro'i gtso bo
- जगत्प्रभुः — {bde ba'i bdag nyid dag pa'i rang bzhin skye 'gro'i gtso bo gang yin pa de} यः…सुखात्मा शुद्धस्वभावो जगत्प्रभुः सः त.सि.२५८/१७१.
- skye rga 'chi
- जातिजरामरणम् रा.प.२३७क/१३२.
- skye rgu
- = {skye dgu/}
- skye sgo
- = {skye ba'i sgo} आयद्वारम्, उत्पत्तिद्वारम् — राश्यायद्वारगोत्रार्थाः स्कन्धायतनधातवः अभि.को. १.२०.
- skye ngan
- = {skye bo ngan pa/}
- skye mched
- • पा. आयतनम्, आयद्वारम् — राश्यायद्वारगोत्रार्थाः स्कन्धायतनधातवः अभि.को.१.२०.; चित्तचैत्तायद्वारार्थ आयतनार्थः । निर्वचनं तु चित्तचैत्तानामायं तन्वन्तीति आयतनानि । विस्तृण्वन्तीत्यर्थः अभि.भा.५९; द्र. {skye mched bcu gnyis/} आरूप्यायतनानि : {nam mkha' mtha' yas skye mched} आकाशानन्त्यायतनम्, {rnam shes mtha' yas skye mched} विज्ञानानन्त्यायतनम्, {ci yang med pa'i skye mched} आकिञ्चन्यायतनम्, {'du shes med 'du shes med min skye mched} नैवसंज्ञानासंज्ञायतनम् अभि.भा.६६ख/११३०; • ना. स्कन्दः, कार्तिकेयः — {der ni skye mched}…{de ni gnas/} /{khyod kyis}…{khrus ni byed par 'gyur//} तत्र स्कन्दं नियतवसतिं…स्नपयतु भवान् मे.दू.३४५क/१.४७.
- skye mched kyi grong
- आयतनग्रामः — अविद्या पितृत्वेनायतनग्रामस्योत्पत्तये ल.अ.११०क/५६.
- skye mched dgu pa
- वि. नवायतनिकम् — स्वपरसम्बद्धं निर्माणं नवायतनिकं भवति अभि.भा. ६४ख/११२०.
- skye mched bcu gnyis
- द्वादशायतनानि : १. {mig gi skye mched} चक्षुरायतनम्, २. {gzugs kyi skye mched} रूपायतनम्, ३. {rna ba'i skye mched} श्रोत्रायतनम्, ४. {sgra'i skye mched} शब्दायतनम्, ५. {sna'i skye mched} घ्राणायतनम्, ६. {dri'i skye mched} गन्धायतनम्, ७. {lce'i skye mched} जिह्वायतनम्, ८. {ro'i skye mched} रसायतनम्, ९. {lus kyi skye mched} कायायतनम्, १०. {reg bya'i skye mched} स्प्रष्टव्यायतनम्, ।११. {yid kyi skye mched} मन आयतनम्, १२. {chos kyi skye mched} धर्मायतनम् म.व्यु.२०२७
- skye mched drug
- पा. षडायतनम्, द्वादशाङ्गप्रतीत्यसमुत्पादस्याङ्गम् — {ming dang gzugs kyi rkyen gyis skye mched drug} नामरूपप्रत्ययं षडायतनम् सु.प्र.५१क/१०२.
- skye mched drug gi grong stong pa la shin tu gnas pa
- वि. षडायतनशून्यग्रामसंनिश्रितः — आत्मात्मीयाभिनिविष्टा बतेमे सत्त्वाः…षडायतनशून्यग्रामसंनिश्रिताः द.भू.१९२क/१८.
- skye mched rnams bsdams pa
- वि. संवृत आयतनैः, बुद्धस्य म.व्यु.३९९.
- skye mched pa
- वि. आयतनिकम् — धर्मायतनिकं च रूपम् सू.अ.२३५क/१४७.
- skye mched la mkhas pa
- पा. आयतनकौशल्यम्, दशविधकौशल्यतत्त्वेष्वेकम् — स्कन्धकौशल्यम्, धातुकौशल्यम्, आयतनकौशल्यम्, प्रतीत्यसमुत्पादकौशल्यम्, स्थानाऽस्थानकौशल्यम्, इन्द्रियकौशल्यम्, अध्वकौशल्यम्, सत्यकौशल्यम्, यानकौशल्यम्, संस्कृतासंस्कृतकौशल्यञ्च म.भा. १०ख/३.२.
- skye mched gsum gyi bdag nyid
- वि. त्र्यायतनात्मकः — कवडीकार आहारः कामे त्र्यायतनात्मकः अभि.को.३.३९.
- skye 'chi
- = {skye ba dang 'chi ba} जातिमरणम् — संसारोऽनवराग्रजातिमरणः र.वि.४.५०; जन्मान्तर्धिः — जन्मान्तर्धिमृते शास्तुरनाभोगात् प्रवर्तते र.वि.४. ८४.
- skye 'jig
- = {skye ba dang 'jig pa/}
- skye 'jig bral
- = {skye ba dang 'jig pa dang bral ba/}
- skye 'jig ma mchis pa
- वि. उत्पादभङ्गरहितः — उत्पादभङ्गरहितो लोकः खपुष्पसंनिभः ल.अ.६४क/१०.
- skye 'jig med pa
- = {skye dang 'jig pa med pa/}
- skye 'jig med par yang dag ldan
- वि. नाशोत्पादासमालीढम् — नाशोत्पादासमालीढं ब्रह्म शब्दमयं परम् त.स.६ख/८५.
- skye 'jig smra ba
- भङ्गोत्पादवादी ल.अ.।
- skye gnyis
- = {skye gnyis pa/}
- skye gnyis kyis thogs pa
- वि. द्विजातिप्रतिबद्धः — द्विजातिप्रतिबद्धा अभूवन् अनुत्तरायां सम्यक्संबोधौ स.पु.१२३क/१९६.
- skye gnyis ldan
- = {skye gnyis pa/}
- skye gnyis pa
- = {bram ze} द्विजः; द्विजन्मा; द्विजातिः, ब्राह्मणः छो.को.५४/रा.को.७६८; ङ.को. २५०; = {bram ze mo} द्विजा, ब्राह्मणी — {skye gnyis de bzhin gshegs par brjod} द्विजा ताथागती मता हे.त. १९क/६०.३
- skye mtha'
- वि. अन्त्यजन्मा, चरमभविकः अभि.को.४.११८.
- skye mtha'i byang chub sems dpa'
- अन्त्यजन्मा बोधिसत्त्वः अभि.सू.८.
- skye dang rga dang 'chi ba'i nad spangs pa
- वि. विगतजन्मजरामरणामयः, बुद्धस्य — नरवरेन्द्र नरामरपूजित विगतजन्मजरामरणामय । भवसहस्रसुदुर्लभदर्शन सफलमद्य मुने तव दर्शनम् अ.श. १४५ख/१३५.
- skye dang rga dang na 'chi bral ba po
- = {skye dang rga dang 'chi ba'i nad spangs pa/}
- skye dang 'jig
- = {skye ba dang 'jig pa/}
- skye dang 'jig pa med pa
- वि. उत्पादभङ्गरहितः — सदसत्पक्षविगतो हेतुप्रत्ययवर्जितः । उत्पादभङ्गरहितः स्वपक्षो लक्ष्यवर्जितः ल.अ.१७९क/१४४.
- skye dang 'jig pa'i chos can
- = {skye ba dang 'jig pa'i chos can/}
- skye dang 'jig par gnas pa
- वि. उदयव्ययाक्रान्तः — न चोदयव्ययाक्रान्ताः पर्याया अपि केचन । द्रव्यादव्यतिरिक्तत्वात्तद् विनियतात्मवत् त.स.१३ख/१५३.
- skye dang 'jig las grol ba
- वि. उत्पादभङ्गनिर्मुक्तः — उत्पादभङ्गनिर्मुक्तं…योगी लोकं विभावयेत् ल.अ.१७१ख/१३०.
- skye dang gnas dang 'jig pa
- = {skye ba dang gnas pa dang 'jig pa/}
- skye 'dod
- = {skye bar 'dod pa/}
- skye ldan
- =I. वि. उत्पत्तिमान् — सर्वोत्पत्तिमतामीशमन्ये हेतुं प्रचक्षते त.स.३ख/५१; त.प.१७९क/७४; उदयवान् — तदव्यतिरेकादात्मा पुरुषः उदयवान् उत्पत्तिमान् भवेत् त.प.२१०ख/१३७; उदययोगी त.स.१२ख/१४६ {II}. सं. १. = {sems can} जन्मी, प्राणी — ऊर्णनाभ इवांशूनां चन्द्रकान्त इवाम्भसाम् । प्ररोहाणामिव प्लक्षः स हेतुः सर्वजन्मिनाम् त.प.१९०क/९६; त.प.१९क/४८५ २. = {'jig rten} भुवनम्, जगत् छो.को.५३/रा.को.३.५२०; बो.को.१५३ ३. = {skye ldan nyid} उत्पत्तिमत्त्वम् — ये ये विनाशित्वोत्पत्तिमत्त्वादिधर्मोपेतास्ते क्वचिदाश्रिताः, यथा घटदीपादयः, तथा चामी शब्दाः त.प.२७०क/२५५; त.स.१२ख/१४७ ४. = {rtswa dur ba} रुहा, दूर्वा मि.को.५९क; ङ.को.१८४ ५. = {tsan dan} रौहिणः, चन्दनवृक्षः मि.को.५४ख ।
- skye ldan nyid
- उत्पत्तिमत्त्वम् — संस्कृत इति वा पुद्गलो वक्तव्यः, उत्पत्तिमत्त्वाभ्युपगमात् अभि.भा. ८८क/१२०७.
- skye ldan mtha' yas
- = {rtswa dur ba} अनन्ता, दूर्वा छो.को.५३/रा.को.४४; बो.को.१५३.
- skye nas ma ning du gyur pa
- जातिपण्डकः म.व्यु.८७६९.
- skye gnas
- १. योनिः [1] पा. प्राणिनामुत्पत्तिस्थानम् — चतस्रो योनयस्तत्र सत्त्वानामण्डजादयः अभि.को.३.८; {skye gnas zhes bya ba ni skye ba yin} योनिर्नाम जातिः अभि.भा.१६९-४/४०१; {dud 'gro'i skye gnas} तिर्यग्योनिः शि.स.१७५ख/१७३; द्र. {skye gnas bzhi} [2] = {mo mtshan} स्त्रीचिह्नम् — {skye gnas las skyes skye gnas chags} योनिजयोनिसंसक्ताः अ.क.१०.७८; भगम् श्री.को.१७३क; वराङ्गम् श्री.को.१७४क [3] जनकः — {sngags kyi skye gnas} मन्त्रयोनिः वि.प्र.८०ख/४.१६८; {sngags rnams kyi skye gnas ni skyed par byed pa'o} मन्त्राणां योनिर्जनकमित्यर्थः वि.प्र.१२८ख/३.५६; {las kyi skye gnas pa} कर्मयोनिः म.व्यु.२३१५ २. = {skye ba} उपपत्तिः — नानाकुलोपपत्त्युपपन्नेषु ग.व्यू.१७१क/२५३ ३. कुक्षिः — बोधिसत्त्वः…धर्मकुक्षिसममात्मानं सर्वजगति संधारयन् शि.स.१६ख/१७ ४. गर्भः अभि.सू.९ ५. = {skye ba'i gnas/}
- skye gnas kyi sgo
- योनिद्वारम् — नैव चान्तराभविकः कुक्षिं भित्त्वा प्रविशति, अपि तु मातुर्योनिद्वारेण अभि.भा.१७१-३/४२२.
- skye gnas kyi lam
- योनिमार्गः — तासामेव गोवडवादीनां तप्तायोमयीनाम् अकुशलनिर्मितानां योनिमार्गेण स तिर्यक्कामसेवी प्रविशति शि.स.४८क/४५.
- skye gnas kyi lam ma yin pa
- अयोनिमार्गः — एवं स्वस्त्रीष्वप्ययोनिमार्गेण गच्छतः शि.स.४८क/४५.
- skye gnas skyes
- वि. योनिजः — योनिजयोनिसंसक्ताः स्तनपस्तनमर्दिनः अ.क.१०.७८.
- skye gnas skyes min
- वि. अयोनिजः — {skye gnas skyes min nga las nu}…{byung} मान्धाताभूदयोनिजः अ.क.२६.१२.
- skye gnas 'khor lo
- योनिचक्रम् — {sngags kyi bzlas pa a dang haM/} {skye gnas 'khor lo'i rnam pa a/} {bde chen gyi yang rnam pa haM} मन्त्रजापम् अहं तथा ।। अकारं योनिचक्रस्य हकारं (हंकारं) महासुखस्य च हे.त.२१ख/७०.
- skye gnas pa
- योनिकः — {dud 'gro'i skye gnas pa} तैर्यक्योनिकः बो.भू.१५५क/२००; योनिः — {las kyi skye gnas pa} कर्मयोनिः म.व्यु.२३१५.
- skye gnas pad ma
- योनिपद्मम् अ.क्र.१०७.
- skye gnas ma nyams pa
- वि. अक्षतयोनिः — द्वाभ्यां कुमारिकाभ्यामक्षतयोनिभ्यां स्नापयेत् वि.प्र.१५५क/३.१०४.
- skye gnas mtshungs pa
- = {ming sring /}
- skye gnas bzhi
- चत्वारो योनयः : १. {mngal nas skye ba} जरायुजाः, २. {sgo nga las skye ba} अण्डजाः, ३. {drod gsher las skye ba} संस्वेदजाः, ४. {brdzus te skye ba} उपपादुकाः म.व्यु.२२७८.
- skye gnas su gyur pa
- योनिगतः — {dud 'gro'i skye gnas su gyur pa} तिर्यग्योनिगतः र.वि.८२ख/१५; = {skye gnas su song ba/}
- skye gnas su song ba
- योनिगतः — {dud 'gro'i skye gnas su song ba rnams} तिर्यग्योनिगतानाम् वि.व.१५१ख/१.४०; = {skye gnas su gyur pa/}
- skye ba
- =I. क्रि. (वर्त., भवि.; अक.; भूत. {skyes pa}) 1. ( वर्त.) [1] = {'byung ba} उत्पद्यते — अन्यदुत्पद्यते, अन्यन्निरुद्ध्यते अभि.स्फु.१२०ख/८१८; समुत्पद्यते त.प.२४०क/१९५; उपपद्यते — {tshangs pa'i 'jig rten du skye'o} ब्रह्मलोक उपपद्यते शि.स. ९२ख/९२; जायते — {'bras bu skye} जायते फलम् ल.सू.१२२क/६९; उपजायते ( {the tshom}° saṃśayaḥ°) ta.pa.134kha/3; ta.pa.7kha/460; samupajāyate ta.pa. 116kha/684; abhijāyate abhi.bhā.92ka/1220; ājāyate — ātmātmīyagrāhadvayavyupaśamānnairātmyadvayamājāyate la.a.146ka/93; prajāyate — dvitīye kṣaṇe kāryaṃ prajāyate ta.pa.251ka/217; sañjāyate ta.pa.223kha/916; udeti — yatrodeti prakaṭamamṛtād utkaṭaḥ kālakūṭaḥ a.ka.40.79; samudeti ta.pa. 138ka/9; udayate — kleśopakleśagaṇā viditasvarūpā evodayante vyayante ca ta.pa.297ka/1056; prasavati — ayaṃ tato'saṃkhyeyataraṃ puṇyaṃ prasavati bo.pa.20; prasūyate — ‘pumān pumān’ iti pratyayaḥ prasūyate ta.pa.259ka/235; samudbhavati — svabhāvata eva bhāvānāṃ pratiniyatarūpāḥ śaktayaḥ samudbhavanti ta.pa.220kha/912 ।ii. = {gong du 'phel ba} रोहते वि.प्र.२४८ख/२.६१; विरोहति — तृणगुल्मौषधिवनस्पतयः क्रमवृत्त्या विरोहन्ति न युगपत् ल.अ.७६ख/२५; वर्धति स.पु.४९क/८६; वर्धते — सुवर्णं वज्रं च महामते समधारणं कल्पस्थिता अपि तुल्यमाना न हीयन्ते न वर्धन्ते ल.अ.१४९ख/९६; विवर्धते म.व्यु.५३१३ २. (भवि.) उपपत्स्यते — कुशलमूलैर्यत्र यत्रोपपत्स्यन्ते, तत्र तत्र सत्कृताश्च भविष्यन्ति, गुरुकृताश्च शि.स. १६९ख/१६७ ३. (ण्य.) जनयति — {sems las su rung ba skye ba} चित्तस्य कल्यतां जनयति वि.व.१५७क/१.४५; निवर्तयति — {mi skye} न निवर्तयति म.व्यु.७४१४; रोहयति — विचित्राः फलवृक्षाश्च रोहयन्ति समन्ततः सु.प्र.४४ख/८८ {II}. सं. १. = {rang gi ngo bo thob pa'am 'byung ba} उत्पत्तिः, स्वरूपलाभः — उत्पत्तिः स्वरूपलाभो यस्यास्ति तदुत्पत्तिमत् न्या.टी.६३क/१५७; उत्पादः त.स.४२क/४२६; त.प. १५३क/३०; समुत्पादः र.वि.७५ख/३; जन्म त.प. २४०ख/१९५; प्रसवः — अङ्कुरादिप्रसवः अभि.स्फु.२५३ख/१०६०; फलप्रसवकाले त.प.२४७क/२०९; प्रसूतिः त.प.२९२ख/२९७; उपपत्तिः — {dga' ldan gyi gnas la sogs par skye ba} तुषितभवनाद्युपपत्तिः सू.अ.२५१क/१६९; जातिः — {nges pa skye ba'i phyir} निश्चयजातितः त.प.२४४ख/९६१; भवः — {skye ba'i sred pa} भवतृष्णा अभि.स्फु.१०३क/७८५; उद्भवः त.स. ४८ख/४८१; समुद्भवः — अतो नास्ति पारम्पर्यसमुद्भवः त.स.४८ख/४८२; सम्भवः — सत्त्वाः क्रव्यादकुलसंभवाः ल.अ.१५७ख/१०५; भूतिः — या च सम्बन्धिनो धर्माद् भूतिर्धर्मिणि ज्ञायते प्र.वा. २.६२; उद्भूतिः का.आ.३.१७५; सम्भूतिः त.स.४ख/६७; आविर्भावः त.प.२३९क/९४९; प्रादुर्भावः त.प.१५३क/३०; उदयः — तदा न सम्भवेन्नैरात्म्यदर्शनोदयावकाशः त.प.२९६क/१०५४; समुदयः — वेदनानां समुदयं चास्तंगमं च अ.श.२८१क/२५८; आयः — चित्तचैत्तायद्वारार्थ आयतनार्थः अभि.भा. १३१-३/५९; सर्गः ( सृष्टिः, उत्पाद इति यावत् त.प.५४) त.स.३ख/५४; उत्पादनम् — {'jig rten las 'das pa'i shes rab skye bar rung ba nyid} लोकोत्तरप्रज्ञोत्पादनयोग्यता सू.अ.१४९ख/३२; उपपादनम् — आत्मभावस्योपपादनमुपपत्तिः अभि.भा.७क/८८८; जननम् अ.क.१०.७७; उपजननम् वा.टी.८७ख/४४; उत्थानम् — {so skye ba} दन्तोत्थानम् वि.प्र.२२६ख/२.१४; {sbyin pa las skye'o} दानादुत्थानम् वि.सू. ११ख/१२ २. = {gong du 'phel ba} वृद्धिः म.व्यु.७४४५; अभिवृद्धिः — बीजावरोपणं मोक्षभागीयोत्पादनम् । शस्याभिवृद्धिः निर्वेधभागीयोत्पत्तिः अभि.स्फु.१७४क/९२१; प्ररोहः — {myu gu la sogs pa rnams skye ba} अंकुरादीनां प्ररोहः वि.प्र.२२८क/२.२०; प्ररोहणम् — {'di la skye ba'i chos nyid med par yang 'dra} नास्त्यस्य प्ररोहणधर्मतेति च वि.सू.४क/४ ३. = {tshe rabs} जन्म — {skye ba snga ma} प्राग्जन्म अ.क.१६.१८; {skye ba 'di la} अस्मिन् जन्मनि त.स.७१क/६६४; {skye ba 'dzin pa} जन्मपरिग्रहः @प्र.अ.२८क/९५; जातिः — {skye ba 'di la} अस्यां जातौ शि.स.९५ख/९५; {bdag gi skye ba zad do} क्षीणा मे जातिः ल.अ.८०क/२७; गतिः — {las med na ni skye ba'i mtshams mi sbyor} विना न कर्मास्ति गतिप्रबन्धः जा.मा.४११/२४१; जीवितम् — धिक्किल्विषविषस्पृष्टं नष्टशीलस्य जीवितम् अ.क.३१.३६ ४. = {yang skye ba} प्रत्याजातिः — उच्चेषु कुलेषु प्रत्याजातिः कुलसंपत् बो.भू.१८क/१९ •पा. १. जातिः १. द्वादशाङ्गप्रतीत्यसमुत्पादस्य अङ्गम् — {srid pa'i rkyen gyis skye ba} भवप्रत्यया जातिः सु.प्र.५१क/१०२ २. संस्कृतलक्षणम् — {skye ba dang rga ba dang gnas pa dang mi rtag pa zhes bya ba bzhi po 'di dag di 'dus byas kyi mtshan nyid dag yin no//}…{skye bas skyed par byed do//} जातिः जरा स्थितिः अनित्यता चेति चत्वारीमानि संस्कृतलक्षणानि…जातिर्जनयति त.प.८६ख/६२५ [2] = {rnam par shes pa dang po 'byung ba} उपपत्तिः, प्रथमविज्ञानस्य प्रादुर्भावः शि.स.१४०ख/१३५; {skye ba dang 'pho ba phra ba la 'jug pa'i ye shes} च्युत्युपपत्तिसूक्ष्मप्रवेशज्ञानम् द.भू.२६६क/५८ [3] उत्पादः — {skye ba dang dgag pa} उत्पादनिरोधः शि.स.१४५ख/१४० {III}. वि. जातम् — {bar chod par skye ba'i dngos po gang} विच्छिन्नं यज्जातं वस्तु त.प.२८०ख/२७४; {dogs pa skye ba zhes bya ba ni skyes bu'o} जाताशङ्कस्येति पुंसः त.प.२२६क/९२०; समुपजातम् — {chur 'khrul pa skye ba'i skyes bu} समुपजातसलिलविभ्रमस्य पुंसः त.प. २४३क/९५७; उपपद्यमानः — उपपद्यमानानां च रागद्वेषमोहानाम् वि.सू.९५क/११४; समुत्पद्यमानः त.प.२९३क/२९८; जायमानः — निरुध्यमाने कारित्रं द्वौ हेतू कुरुतः त्रयः । जायमाने अभि.को.२.६३; उत्पाद्यम् — तेषां सतां किमुत्पाद्यं हेत्वादिसदृशात्मनाम् त.स.२ख/३२; रुहः — {sa las skye ba} महीरुहः र.वि.४.७५; जा — {mngal nas skye ba} जरायुजाः म.व्यु.२२७९; जनकः — {yang srid pa skye ba'i las} पुनर्भवजनकं कर्म शि.स.१२५क/१२१; जातकः — {skye ba'i zla ba bdun pa la sogs pa rnams kyis} सप्तादिभिर्मासैर्जातकस्य वि.प्र.४५ख/४.४७.
- skye ba 'dir
- इह जन्मनि हे.त.२६ख/८८.
- skye ba na
- उत्पद्यमानः — ननु स्वभावादुत्पद्यमानः कथमहेतुको भवति त.प.१८०ख/७७; अभि.भा.९क/८९४; उपजायमानः त.प.२३६ख/९४४.
- skye ba rnam gnyis
- द्विविध उत्पादः : १. {rtsa ba'i skye ba} मौल उत्पादः, २. {skye ba'i skye ba} उत्पादोत्पादः प्र.प.६०.
- skye bar
- उत्पत्तुम् — नोत्पत्तुं लभन्ते अभि.भा. २३३.
- skye ba 'gyur ba
- पा. उत्पादपरिणामः, परिणामदृष्टिभेदः — नवविधा परिणामवादिनां तीर्थकराणां परिणामदृष्टिर्भवति यदुत संस्थानपरिणामो लक्षणपरिणामो हेतुपरिणामो युक्तिपरिणामो दृष्टिपरिणाम उत्पादपरिणामो भावपरिणामः प्रत्ययाभिव्यक्तिपरिणामः क्रियाभिव्यक्तिपरिणामः ल.अ.११८क/६५.
- skye ba brgyad kyis thogs pa
- वि. अष्टजातिप्रतिबद्धः — बोधिसत्त्वा महासत्त्वा इमं धर्मपर्यायं श्रुत्वा अष्टजातिप्रतिबद्धा अभूवन् अनुत्तरायां सम्यक्संबोधौ स.पु.१२३क/१९६.
- skye ba ngo bo nyid ma mchis pa
- = {skye ba ngo bo nyid med pa/}
- skye ba ngo bo nyid med pa
- पा. उत्पत्तिनिःस्वभावता, त्रिविधासु निःस्वभावतासु एका — त्रिविधा निःस्वभावता । लक्षणनिःस्वभावता उत्पत्तिनिःस्वभावता परमार्थनिःस्वभावता च त्रि.भा. १६९क/९३.
- skye ba ngo bo med
- = {skye ba ngo bo nyid med pa/}
- skye ba mngon par bsgrub pa tshad med pa
- पा. अप्रमाणोपपत्त्यभिनिर्हारः — अप्रमाणोपपत्त्यभिनिर्हारतः…बोधिसत्त्वचर्याबलं समुदागच्छति द.भू.२४१ख/४३.
- skye ba lnga pa
- ना. पाञ्चजन्यः, विष्णुशङ्खः — {skye ba lnga pa'i dung} पाञ्चजन्यशङ्खः वि.प्र.४२ख/४.३६.
- skye ba snga ma
- पूर्वजन्म — {skye ba snga ma'i bag chags} पूर्वजन्मवासना वि.प्र.२७४ख/२.१०१; प्राग्जन्म — प्राग्जन्मप्रणिधानेन शङ्खस्य कुशलोदयः अ.क.१६. १८.
- skye ba sngon
- = {skye ba snga ma} पूर्वजन्म स.उ.१८.२४; {skye ba sngon gyi rnam smin} पूर्वजन्मविपाकः स.उ.२.७.
- skye ba can
- १. वि. जन्मी — नेदमीश्वरप्रधानाख्यमुभयं जन्मिनाम् उत्पत्तिमताम् कर्तृ जनकम् त.प.१७९क/७४; उत्पत्तिमान् — य उत्पत्तिमन्तोऽनित्या वा ते न चेतनाः । यथा रूपादयः न्या.टी.७३ख/१९२; उत्पादिनी — दुःखोत्पादिनीम् अभि.स्फु.१५५ख/८८१; जातकः — नाभिचक्रे हृत्कमले जातकस्येति नियमः वि.प्र.५१क/४.५७; जन्मकः प्र.अ.४८क/५५ २. सं. = {skye ba can nyid/}
- skye ba can nyid pa
- उत्पत्तिमत्त्वम् न्या.टी.७३ख/१९२.
- skye ba gcig gis thogs pa
- वि. एकजातिप्रतिबद्धः, चरमभविकबोधिसत्त्वः — निष्ठागमनभूमिव्यवस्थितस्य पुनर्बोधिसत्त्वस्यैकजातिप्रतिबद्धस्य चरमभविकस्य वा बो.भू.१२२क/१५७.
- skye ba gcig pa
- पा. ऐकजन्मिकम्, षड्विधेषु निर्वेधभागीयेषु एकम् — निर्वेधभागीयं षड्विधम् । आनुलोमिकं प्राकर्षिकं प्रातिवेधिकमन्यपारिणामिकमैकजन्मिकमेकासनिकं च अभि.स.भा.८६ख/११८.
- skye ba mched
- = {skye mched} आयतनम् — {bsod nams skye ba mched 'gyur ba} पुण्यायतनतां प्राप्तानि श.बु.२९.
- skye ba nyid
- जन्यता त.स.९९क/८७७.
- skye ba gnyis kyis thogs pa
- = {skye gnyis kyis thogs pa/}
- skye ba mnyam pa nyid
- उत्पादसमता — या पुनः सुविक्रान्तविक्रामिन् उत्पादसमता, सा भूतता सु.प. ३१क/१०.
- skye ba tha ma
- पश्चिमा जातिः — इयं मे पश्चिमा जातिः वि.व.२८८ख/१.१०९.
- skye ba tha ma'i byang chub sems dpa'
- = {skye mtha'i byang chub sems dpa'/}
- skye ba thibs po rab tu rgyu ba
- उपपत्तिगहनोपचारः — स एवं ज्ञानानुगतया बुद्ध्या सत्त्वचित्तगहनोपचारं च यथाभूतं प्रजानाति ।…उपपत्तिगहनोपचारं च द.भू.२५१ख/४९.
- skye ba thun mongs pa
- प्रसवसाम्यः अभि.सू.८.
- skye ba thob pa
- प्रतिलब्धोदयः — ‘प्रतिलब्धोदयत्वात्’ इत्येव तु सामान्यं हेतुरुच्यते त.प.२८ख/५०४.
- skye ba dang 'jig pa
- उत्पादविनाशः — अनादिनिधनमिति उत्पादविनाशाभावम् ज्ञा.सि.२०९/१३४; उत्पादभङ्गः ल.अ.८३ख/३१; उत्पादव्ययः वि.प्र.७ख/१; उत्पादक्षयः वि.प्र.१०८क/२; उदयव्ययः र.वि.४.९०; नाशोत्पादः त.स.६ख/८५; भङ्गोत्पादः ल.अ.११९क/६६.
- skye ba dang 'jig pa rjes su lta ba
- वि. उदयव्ययानुदर्शी — {skye ba dang 'jig pa rjes su lta bas gnas par bya'o} उदयव्ययानुदर्शिना विहर्तव्यम् अ.श. २८०ख/२५७.
- skye ba dang 'jig pa rtogs par byed pa
- पा. उत्पादव्ययावधारकम्, त्रिविधेषु ज्ञानेषु एकम् — तत्र त्रिविधं ज्ञानं स्वसामान्यलक्षणावधारकं च उत्पादव्ययावधारकं च अनुत्पादानिरोधावधारकं च ल.अ.११७ख/६४.
- skye ba dang 'jig pa dang gnas pa
- उत्पादभङ्गस्थितिः — {skye ba dang 'jig pa dang gnas par lta ba'i bsam pa can} उत्पादभङ्गस्थितिदृष्ट्याशयः ल.अ.९१क/३८.
- skye ba dang 'jig pa dang bral ba
- वि. उत्पादभङ्गरहितः — उत्पादभङ्गरहितो लोकः खपुष्पसंनिभः ल.अ.१५९क/१०७; उत्पादव्ययरहितः वि.प्र.६१ख/४.१०८.
- skye ba dang 'jig pa spangs pa
- वि. भङ्गोत्पादवर्जितः — सर्वधर्मा भङ्गोत्पादवर्जिताः ल.अ.१३५क/८०.
- skye ba dang 'jig pa ma mchis pa
- = {skye 'jig ma mchis pa/}
- skye ba dang 'jig pa med pa
- = {skye dang 'jig pa med pa/}
- skye ba dang 'jig pa las grol ba
- = {skye dang 'jig las grol ba/}
- skye ba dang 'jig pa'i chos can
- वि. उदयव्ययधर्मी — न बध्यन्ते न मुच्यन्ते उदयव्ययधर्मिणः प्र.प.१२७; उदयव्ययधर्मा — उदयव्ययधर्माणः पर्याया एव केवलाः त.स.१३ख/१५४.
- skye ba dang 'jig par gnas pa
- = {skye dang 'jig par gnas pa/}
- skye ba dang 'jig par rnam par rtog pa
- पा. भङ्गोत्पादविकल्पः — {skye ba dang 'jig par rnam par rtog pa dang bral ba} भङ्गोत्पादविकल्परहितः ल.अ.११९क/६६.
- skye ba dang mthun pa
- वि. उत्पत्त्यनुकूला — केषांचिद् उत्पत्त्यनुकूला देशना, यथा स्मृत्युपस्थानध्यानादीनाम् अभि.भा.२क/८७६.
- skye ba dang ldan pa
- = {skye ldan/}
- skye ba dang gnas pa dang 'gag pa
- उत्पादस्थितिनिरोधः — विज्ञानानामुत्पादस्थितिनिरोधः ल.अ.६९क/१८; उत्पत्तिस्थितिनिरोधः — द्विविधो महामते विज्ञानानामुत्पत्तिस्थितिनिरोधो भवति ल.अ.६९क/१८.
- skye ba dang gnas pa dang 'gag pa gcig pa nyid
- एकोत्पादस्थितिनिरोधता अभि.सू.९.
- skye ba dang gnas pa dang 'gyur ba
- उत्पादस्थितिविकारः लो.को.१५६.
- skye ba dang gnas pa dang 'jig pa
- उत्पादस्थितिभङ्गः — उत्पादस्थितिभङ्गानामेकार्थाश्रयता न हि त.स.६५क/६१२; ल.अ.७१क/१९.
- skye ba dang gnas pa dang 'jig pa'i lta ba
- पा. उत्पादस्थितिभङ्गदृष्टिः ल.अ.७९ख/२७; {skye ba dang gnas pa dang 'jig pa'i lta ba rnam par spangs pa} उत्पादस्थितिभङ्गदृष्टिविवर्जितः ल.अ.८७क/३४; {skye ba dang gnas pa dang 'jig pa'i lta ba rnam par spong ba} उत्पादस्थितिभङ्गदृष्टिविवर्जनता ल.अ.८७क/३४.
- skye ba dang 'pho ba phra ba la 'jug pa'i ye shes
- पा. च्युत्युपपत्तिसूक्ष्मप्रवेशज्ञानम्, तथागतानां सूक्ष्मप्रवेशज्ञानम् — स यानीमानि तथागतानामर्हतां सम्यक्संबुद्धानां सूक्ष्मप्रवेशज्ञानानि यदुत चर्यासूक्ष्मप्रवेशज्ञानं वा, च्युत्युपपत्तिसूक्ष्मप्रवेशज्ञानं वा…शासनाधिष्ठानसद्धर्मस्थितिज्ञानं वा द.भू.२६६क/५८.
- skye ba dang mi skye bar rnam par rtog pa
- पा. उत्पादानुत्पादविकल्पः, विकल्पभेदः — {skye ba dang mi skye bar rnam par rtog pa la mngon par chags pa'i mtshams sbyor ba} उत्पादानुत्पादविकल्पाभिनिवेशसंधिः ल.अ.११९क/६६.
- skye ba dang mi skye bar mos pa'i lta ba
- पा. भावाभावच्छन्ददृष्टिः, दृष्टिभेदः — {skye ba dang mi skye bar mos pa'i lta bar lhung ba} भावाभावच्छन्ददृष्टिपतितः ल.अ.११२ख/५९.
- skye ba dang mi mthun pa
- पा. उत्पत्तिविरोधः, षड्विधेषु विरोधेष्वेकः — उत्पत्तिविरोधः । तद्यथा उत्पत्तिप्रत्ययवैकल्यादुत्पत्त्यान्तरायिकधर्मसान्निध्याच्चोत्पत्तिर्न भवति बो.भू.५८ख/६९.
- skye ba dran pa
- = {tshe rabs dran pa} जातिस्मरः, दशसु अनुस्मृतिषु एका — {skye ba'am tshe rabs dran pa} जातिस्मरः म.व्यु.२३०.
- skye ba dran par bgyi
- जातिस्मरो भवेयम् लो.को. १५७.
- skye ba bdun pa
- सप्तावर्तम्, सप्तजन्मा — {skye ba bdun pa'ang de nas mtshon} सप्तावर्तं ततो लक्षेत् हे.त. १३ख/४०; यो.र.१३६.
- skye ba rnam pa tha dad pa
- उपपत्तिनानात्वता — स उपपत्तिनानात्वतां च । यथाकर्मोपपत्तितां च…प्रजानाति द.सू.२५३क/५०.
- skye ba rnam par dag pa
- उत्पादविशुद्धिः लो.को. १५७.
- skye ba rnam par 'brel ba
- उत्पादविनिबन्धः — अविद्याप्रत्ययाः संस्कारा इत्युत्पादविनिबन्ध एषः । एवं परिशेषाणाम् द.सू.२२३क/३३.
- skye ba sna tshogs pa
- ना. जन्मचित्रः, नागपोतः वि.व.२०३क/१.७७.
- skye ba pa
- वि. उपपादुकः — {sems can skye ba pa} सत्त्व उपपादुकः अभि.भा.८८क/१२०७.
- skye ba po
- १. = {srog chags} जन्तुः, प्राणी — {skye ba po phra mo} क्षुद्रजन्तुः वि.सू.२१क/२५; पुद्गलदृष्टिको जन्तुर्ज्ञेये केवलं मुह्येत् बो.भू.२९क/३१ २. जनिकर्ता प्र.अ.५९क/६७.
- skye ba po phra mo
- क्षुद्रजन्तुः — क्षुद्रजन्त्वाशयवत्त्वम् वि.सू.२१क/२५; द्र.— क्षुद्रजन्तुरनस्थिः स्यादथ वा क्षुद्र एव वा वा.को.२३८१.
- skye ba spel ba
- = {'khrig pa/}
- skye ba sprul sku
- = {skye ba'i sprul sku/}
- skye ba phra mo
- = {skye ba po phra mo/}
- skye ba dbang po
- = {skye ba'i dbang po/}
- skye ba 'byin pa
- प्रसवं ददति — ताः प्रसवं ददन्ति स.पु.४९क/८६.
- skye ba ma mchis pa
- = {skye ba med pa} अनुत्पादः अ.सा. २४क/१४.
- skye ba ma yin pa
- १. क्रि. न जायते — न हि सुविक्रान्तविक्रामिन् रूपं जायते वा म्रियते वा सु.प.३९क/१८; नोपपद्यते — न हि सुविक्रान्तविक्रामिन् रूपं च्यवते वा उपपद्यते वा सु.प.३९क/१८ २. सं. अनुपपत्तिः — या च रूपवेदनासंज्ञासंस्कारविज्ञानानामच्युतिरनुपपत्तिः, इयं प्रज्ञापारमिता सु.प.३९क/१८.
- skye ba mi rtag par smra ba
- उत्पादानित्यतावादः — एतद्धि महामते अनुत्पादानित्यताया लक्षणं यस्य अनवबोधात्सर्वतीर्थकरा उत्पादानित्यतावादे प्रपतन्ति ल.अ.१३७क/८३.
- skye ba med pa
- १. सं. अनुत्पादः — {skye ba med pa la rnam par rtog pa} अनुत्पादविकल्पः ल.अ.१०६ख/५२; अनुत्पत्तिः — ज्ञानस्य या चानुत्पत्तिरिति सर्वज्ञताक्षणाः अभि.अ.३.१५; अजातिः — अनुपलम्भो ह्यजातिश्च चित्तमात्रं वदाम्यहम् ल.अ.११६क/६२; उदयाभावः र.वि.४.३; असंभवः ल.अ.१०४ख/५०; उत्पत्तिविकलत्वम् त.स.५क/६९; असंभूतता द.भू.२३९ख/४२ २. वि. अजन्मा — भावाभावविवर्जितत्वादजन्माशरीरम् ल.अ.१३२ख/७८; अनुत्पन्नः — {chos rnams skye ba med pa} अनुत्पन्नेषु धर्मेषु ज्ञा.सि.२२२/१४२; ज्ञा.सि. १.५१; अजातिकः — सोऽपदागत्यजातिकः अभि. अ.४.३०; उत्पत्तिविकलः — यदुत्पत्तिविकलं न तत्कस्यचित् कारणम् त.प.१७५ख/६९.
- skye ba med pa dang 'gag pa med par rtogs par byed pa
- पा. अनुत्पादानिरोधावधारकम्, त्रिविधेषु ज्ञानेष्वेकम् — तत्र त्रिविधं ज्ञानं स्वसामान्यलक्षणावधारकं च उत्पादव्ययावधारकं च अनुत्पादानिरोधावधारकं च ल.अ.११७ख/६४.
- skye ba med pa dang ldan pa
- वि. अनुत्पादवान् त.सि.२६३/१७५.
- skye ba med pa la rnam par rtog pa
- पा. अनुत्पादविकल्पः, परिकल्पितस्वभावप्रभेदः — तत्र अनुत्पादविकल्पः कतमः ? यदुत अनुत्पन्नपूर्वाः सर्वभावा अभूत्वा प्रत्ययैर्भवन्त्यहेतुशरीराः ल.अ.१०६ख/५२, ५३.
- skye ba med pa'i mi rtag pa
- अनुत्पादानित्यता, अष्टविधासु अनित्यतासु एका — अष्टप्रकारा हि महामते सर्वतीर्थकरैरनित्यता कल्प्यते, न तु मया ।…अन्ये अनुत्पादानित्यतां सर्वधर्माणाम् अनित्यतायाश्च तदन्तर्गतत्वात् ल.अ.९१ख/८३.
- skye ba med pa'i ro
- अनुत्पादरसः — {skye ba med pa'i ro myong bas/} {sgom pa yang ni de nyid de} अनुत्पादरसावेदाद् भावनापि तथाविधा स.उ.३.१४.
- skye ba med par smra ba
- अनुत्पादवादी — सदसत्पक्षविविक्तानुत्पादवादिनो नास्तिका इति वक्ष्यन्ति । एते हेतुफलापवादिनः ल.अ.९१ख/३८.
- skye ba dman pa
- १. वि. जन्महीनः — ये जन्महीना ये मूर्खाः क्रूरकर्मिणः हे.त.१४ख/४६ २. = {bud med/}
- skye ba 'dzin pa
- = {skye ba yongs su 'dzin pa} जन्मपरिग्रहः @प्र.अ.२८क/९५; = {skye ba yongs su len pa/}
- skye ba gzhan
- जन्मान्तरम्, अन्यज्जन्म — जन्मान्तरेऽपि सोऽभ्यासः बो.अ.७.४८; {skye ba gzhan du 'jug pa'i shes pa de'i} तस्य जन्मान्तरवर्तिनो ज्ञानस्य त.प.१०६क/६६३.
- skye ba gzhan du 'jug pa
- वि. जन्मान्तरवर्त्ति — {skye ba gzhan du 'jug pa'i shes pa de'i} तस्य जन्मान्तरवर्त्तिनो ज्ञानस्य त.प.१०६क/६६३.
- skye ba bzhis thogs pa
- वि. चतुर्जातिप्रतिबद्धः — बोधिसत्त्वा महासत्त्वा इमं धर्मपर्यायं श्रुत्वा चतुर्जातिप्रतिबद्धा अभूवन् अनुत्तरायां सम्यक्संबोधौ स.पु.१२३क/१९६.
- skye ba yin
- क्रि. प्रजायते त.स.२१क/२२५; प्रादुर्भवति त.प.२२०ख/९१२; प्रादुर्भावमासादयति — द्वेषोऽपि न हि क्वचिदसक्तस्यात्मात्मीयप्रतिकूलत्वेनागृहीते वस्तुनि प्रादुर्भावमासादयति त.प. २९५ख/१०५३; आविर्भावयति — तत्रैव वस्तुनि विधिप्रतिषेधावाविर्भावयति ‘अनलोऽयम्, नासौ कुसुमस्तबकादिः’ त.प.१५ख/४७७.
- skye ba yongs su 'dzin pa
- = {skye ba yongs su len pa} जन्मपरिग्रहः प्र.अ.२८क/९५; = {skye ba 'dzin pa/}
- skye ba yongs su len pa
- जन्मपरिग्रहः, जन्मग्रहः प्र.वा.१.३७; जन्मसंग्रहः त.सि.२५९/१७२; = {skye ba yongs su 'dzin pa/} {skye ba 'dzin pa/}
- skye ba yod pa
- वि. उपपत्तिकम् — प्रथम एव स समापत्त्युपपत्तिके ध्याने विवेकजे प्रीतिसुखे शान्तदर्शी भवति श्रा.भू.१५क/३५.
- skye ba la gegs byed pa
- उत्पत्तिप्रतिबन्धः अभि.सू.९; उत्पत्तिविबन्धः तत्रैव, उत्पादविघ्नः — {skye ba la gtan du gegs byed pa} उत्पादात्यन्तविघ्नः त.प.२०८ख/८८६.
- skye ba la nges par 'gyur ba
- पा. उत्पत्तिनैयम्यपातः, षड्विधेषु नियतिपातेषु एकः — संपत्त्युत्पत्तिनैयम्यपातोऽखेदे च धीमताम् । भावनायाश्च सातत्ये समाधानाच्युतावपि । कृत्यसिद्धावनाभोगे क्षान्तिलाभे च सर्वथा सू.अ.१९.३८; उपपत्तिनियतिपातः — उपपत्तिनियतिपातो नित्यं यथेष्टोपपत्तिपरिग्रहात् सू.अ.२४४क/१५९.
- skye ba la mngon du phyogs pa
- उत्पादाभिमुखः अभि.सू.९; उपपत्त्यभिमुखत्वम् तत्रैव ।
- skye ba la brten pa
- जन्मभाक् लो.को.१५८.
- skye ba la rnam par rtog pa
- पा. उत्पादविकल्पः, परिकल्पितस्वभावप्रभेदः — तत्र उत्पादविकल्पः कतमः ? यदुत प्रत्ययैः सदसतोर्भावस्योत्पादाभिनिवेशः ल.अ.१०६ख/५२; ५३.
- skye ba la dbang ba
- पा. उपपत्तिवशिता, दशबोधिसत्त्ववशितासु एका म.व्यु.७७५; उपपत्तिवशितया ध्यानैरपि विहृत्यापरिणा एव कामधातावुपपद्यन्ते अभि.स.भा.५३क/७३.
- skye ba la mi sgrib pa'i dngos po
- उत्पत्त्यनावरणभावः अभि.सू.९.
- skye ba las skyes pa
- वि. उपपत्तिजम् — अव्याकृतं भावनाजं त्रिविधं तूपपत्तिजम् अभि.को. ७.५३.
- skye ba gsum gyis thogs pa
- वि. त्रिजातिप्रतिबद्धः — बोधिसत्त्वा महासत्त्वा इमं धर्मपर्यायं श्रुत्वा त्रिजातिप्रतिबद्धा अभूवन्ननुत्तरायां सम्यक्संबोधौ स.पु.१२३क/१९६.
- skye ba'i kun tu sbyor ba
- उपपत्तिसंयोजनम् अभि.सू.१०.
- skye ba'i kun nas nyon mongs pa
- पा. जन्मसंक्लेशः, त्रिविधेषु संक्लेशेषु एकः — त्रेधा संक्लेशः क्लेशसंक्लेशः कर्मसंक्लेशः जन्मसंक्लेशश्च म.भा.३ख/१.१२.
- skye ba'i rkyen
- जातिप्रत्ययः अभि.सू.१०.
- skye ba'i skad cig
- उपपत्तिक्षणः — स पुनर्मरणात् पूर्व उपपत्तिक्षणात् परः अभि.को.३.१३.
- skye ba'i skar ma
- पा. (ज्यो.) जातकम् — आदौ काले युगोत्तमे ।। न संज्ञा नापि गोत्रं वै न तिथिर्न च जातकम् म.मू.१९४ख/२०६.
- skye ba'i skye mched
- उपपत्त्यायतनम् — तद्यथापि नाम भो जिनपुत्र महेश्वरस्य देवराजस्याभा अतिक्रान्ता भवति सर्वोपपत्त्यायतनानि द.भू.२७४ख/६४.
- skye ba'i skye ba
- १. जातिजातिः, संस्कृतधर्मस्य अनुलक्षणम् अभि.को.२.४६ २. उत्पादोत्पादः, द्विविधेषु उत्पादेषु एकः — द्विविधो ह्युत्पादः । एको मौल उत्पादः, अपरश्च उत्पादोत्पादसंज्ञकः प्र.प.६०.
- skye ba'i khyim
- पा. (ज्यो.) जन्मराशिः — इह बाह्ये सूर्यस्य कर्कटो जन्मराशिः । एवं सर्वजातकानां यस्मिन् लग्ने जन्म भवति, सा राशिः कर्कटसंज्ञा वेदितव्या ‘प्राणजन्मराशि स्थानीया’ इति न्यायात् वि.प्र.२३६ख/२.३८.
- skye ba'i 'khor ba
- जातिसंसारः — यो ह्यस्मिन् धर्मविनये अप्रमत्तश्चरिष्यति । प्रहाय जातिसंसारं दुःखस्यान्तं करिष्यति अ.श.४क/३.
- skye ba'i gegs byed pa
- = {skye ba la gegs byed pa/}
- skye ba'i rgya
- जन्मवागुरा — क्लेशवागुरिकाघ्रातः प्रविष्टो जन्मवागुराम् बो.अ.७.४.
- skye ba'i rgya mtsho
- जन्मार्णवः, भवसागरः — {skye ba'i rgya mtsho cher 'jigs las/} {'byung po thams cad sgrol ba'i gru} जन्मार्णवान्महाघोरात्…तारिणी सर्वभूतानां नौका प्र.सि.५.३.
- skye ba'i rgyu
- १. पा. उत्पत्तिहेतुः, त्रिषु हेतुषु एकः — हेत्वर्थस्त्रयो हेतवः । उत्पत्तिहेतुस्तथा हेतुसमनन्तरालम्बनाधिपतिप्रत्ययाः, ततः सर्वसंस्कृतनिर्वर्तनात् अभि.स.भा.१०४ख/१४१ । २. जन्महेतुः — तस्य च प्राप्तिहेतुर्भगवद्वचनमेव; जन्महेतुक्लेशप्रतिपक्षभूतस्य नैरात्म्यदर्शनस्यात्रैवोपदेशात् त.प.३१३ख/१०९३.
- skye ba'i rgyud
- = {skye ba'i rgyun} जन्मप्रबन्धः — यदि पुनर्महामते महापरिनिर्वाणं मरणं स्यात्, पुनरपि जन्मप्रबन्धः स्यात् ल.अ.८४ख/४१.
- skye ba'i rgyun
- जन्मप्रबन्धः — साहङ्कारे मनसि न शमं याति जन्मप्रबन्धः त.प.३१४क/१०९५; = {skye ba'i rgyud/}
- skye ba'i sgo
- = {skye sgo/}
- skye ba'i sgrib pa
- उत्पत्त्यावरणम् — किमवस्थो मार्गस्तदुत्पत्त्यावरणं प्रजहाति अभि.भा.४२क/१०३०.
- skye ba'i cha can
- = {khyi/}
- skye ba'i cha shas can
- वि. उपपत्त्यंशिकः — {skye ba'i cha shas can gyi phung po} उपपत्त्यंशिकस्कन्धः वि.प्र.६५क/४.११४; द्र. {skye ba'i char gtogs pa/}
- skye ba'i char gtogs pa
- वि. उपपत्त्यंशिकम् म.व्यु.५३४६; औपपत्त्यंशिकम् — तस्य च प्रथमविज्ञानस्य औपपत्त्यंशिकस्य शि.स.१४०ख/१३५; औपपत्त्यंशिकाः स्कन्धाः प्रादुर्भवन्ति शि.स. १२७क/१२३; औपपत्त्यङ्गिकम् — {skye ba'i char gtogs pa'i sems} औपपत्त्यङ्गिकं चित्तम् ल.अ.१६२ख/११३.
- skye ba'i chos can
- वि. उत्पादधर्मी — न हि सुविक्रान्तविक्रामिन् रूपमुत्पादधर्मि वा व्ययधर्मि वा सु.प.३९ख/१८; उत्पत्तिधर्मी अभि.भा.२३८ख/८०२; उत्पत्तिधर्मकः — ततश्च तदुत्पत्तौ सत्यां जातेरनित्यता प्राप्नोति, उत्पत्तिधर्मकत्वाद्, घटवत् त.प.१९६ख/८५८; प्रसवधर्मी — त्रिगुणमविवेकि विषयः सामान्यमचेतनं प्रसवधर्मि त.प.१४८क/२२; जातिधर्मा — मां ह्यानन्द कल्याणमित्रमागम्य जातिधर्माणः सत्त्वा जातिधर्मतायाः परिमुच्यन्ते अ.श.११६ख/१०६; ल.वि.११२ख/१६४.
- skye ba'i chos nyid ma yin pa
- अनुत्पादधर्मता — या च रूपवेदनासंज्ञासंस्कारविज्ञानानामनुत्पादधर्मता अव्ययधर्मता, इयं प्रज्ञापारमिता सु.प.३९ख/१८.
- skye ba'i dus
- उत्पत्तिकालः — उत्पत्तिकालेऽभिलापग्रहणकाले च क्षणिकत्वान्न विषयेणापि प्रत्यक्षं विषयीति त.प.८ख/४६३.
- skye ba'i dus sbyor
- पा. (ज्यो.) जन्मलग्नम् — {skye ba'i dus sbyor gyi 'dab ma} जन्मलग्नपत्रम् वि.प्र.२४९ख/२.६४; {skye ba'i dus sbyor gyi rtsa} जन्मलग्ननाडी वि.प्र.२४९ख/२.६४.
- skye ba'i gdung ba
- जातिव्यसनम् — जातिव्यसनप्रबन्धप्रसूतिहेतोर्जगतः न्या.टी.३६ख/१; जातिरेव व्यसनमित्यन्तर्नीतनियमः समासः कर्त्तव्यः…अथवा जातौ उत्पत्तौ निकायविशिष्टायां व्यसनम् आसक्तिः…यद्वा जात्याश्रितानि व्यसनानि दुःखानि रोगशोकादीनि ध.प्र.३.
- skye ba'i sdug bsngal
- पा. जातिदुःखम्, अष्टविधेषु दुःखेषु एकम् म.व्यु.२२३३.
- skye ba'i gnas
- १. उपपत्त्यायतनम् — अन्तद्वयग्राहिणो विचित्रभवोपपत्त्यायतनार्थं रूपादिविषयाभिलाषिणो दानपारमितां परिपूरयन्ति ल.अ.१५०क/९६; {skye ba'i gnas thams cad mi tshol ba} सर्वोपपत्त्यायतनानर्थिकानाम् सु.प.२२क/२ २. जन्मस्थानम् — {srog gi skye ba'i gnas} प्राणस्य जन्मस्थानम् वि.प्र.२४८ख/२. ६२; वि.प्र.२३८क/२.४२.
- skye ba'i gnas skabs
- उत्पत्त्यवस्था — उत्पत्त्यवस्थमेव प्रमाणं प्रमाणमिति मीयते, न त्वप्रमाणमप्रमाणमिति; तस्य नित्यं प्रमाणवदवभासनादिति भावः त.प.२३०ख/९३१.
- skye ba'i gnas su gyur pa
- वि. उत्पत्तिभूतम् — बोधिचित्तं कुलपुत्राः, सर्वबुद्धज्ञानानां सारभूतमुत्पत्तिभूतं यावत् सर्वज्ञज्ञानाकरमिति ज्ञा.सि.२३४/१५१.
- skye ba'i rnam par 'phrul ba
- जन्मविकुर्वितम् — इदं कुलपुत्र बोधिसत्त्वस्य लुम्बिनीवने प्रथमं जन्मविकुर्वितम्…इमानि कुलपुत्र लुम्बिनीवने बोधिसत्त्वस्य दश जन्मविकुर्वितानि प्रादुरभूवन् ग.व्यू.२१०ख/२९२.
- skye ba'i sprul sku
- जन्मनिर्माणकायः लो.को.१५८; द्र. {skye ba sprul sku/} {sems can rnams 'dul ba'i ched du brgya byin dang /} {ri dwags/} {bse ru/} {bya/} {chu/} {zam pa/} {ljon shing sogs skye gnas sna tshogs su skye bar ston pa} बो.को.१५५.
- skye ba'i dbang
- = {skye ba la dbang ba/}
- skye ba'i dbang po
- जनेन्द्रः लो.को.१५८.
- skye ba'i smon lam
- पा. उपपत्तिप्रणिधानम्, पञ्चविधेषु बोधिसत्त्वप्रणिधानेषु एकम् — तत्र कतमद् बोधिसत्त्वस्य बोधिसत्त्वप्रणिधानम् ? तत् समासतः पञ्चविधं द्रष्टव्यम् । चित्तोत्पादप्रणिधानम् उपपत्तिप्रणिधानं गोचरप्रणिधानं सम्यक्प्रणिधानं महाप्रणिधानं च बो.भू.१४५क/१९६.
- skye ba'i tshig
- उत्पादपदम्, अष्टोत्तरपदशतान्तर्गतपदविशेषः ल.अ.६७ख/१६.
- skye ba'i mtshan nyid
- उत्पादलक्षणम् लो.को.१५८.
- skye ba'i mtshams sbyor ba
- उपपत्तिसंधिः — {skye ba'i mtshams sbyor ba dang lam gyi rgyud ji lta ba bzhin du nye bar gnas pa} उपपत्तिसंधियथागतिप्रत्युपस्थानता द.भू.२५२क/४९.
- skye ba'i mtshams sbyor ba dang lam gyi rgyud ji lta ba bzhin du nye bar gnas pa
- उपपत्तिसंधियथागतिप्रत्युपस्थानता — स एवंज्ञानानुगतया बुद्ध्या सत्त्वचित्तगहनोपचारं च यथाभूतं प्रजानाति ।…उपपत्तिसंधियथागतिप्रत्युपस्थानतां च द.भू.२५२क/४९.
- skye ba'i rim pa
- उत्पत्तिक्रमः — {shes pa rnams kyi skye ba'i rim pa} उत्पत्तिक्रमो विज्ञानानाम् त.प.२९३क/२९८; {mngal nas skyes pa skye ba'i rim pas} जरायुजोत्पत्तिक्रमेण वि.प्र.४७ख/४.४९
- skye ba'i lam ster
- = {ma/}
- skye ba'i lus
- जन्मकायः — जन्मकायं त्यक्त्वा निर्माणकायं गृह्णाति सू.अ.१७६क/७०.
- skye ba'i sa
- १. पा. = {mi g}.{yo ba} जन्मभूमिः, अचलानाम अष्टमी बोधिसत्त्वभूमिः — इयं भो जिनपुत्र बोधिसत्त्वस्य अष्टमी ज्ञानभूमिरचला इत्युच्यतेऽसंहार्यत्वात् ।…जन्मभूमिरित्युच्यते यथाभिप्रायवशवर्तित्वात् द.भू.२४६ख/४७ २. उपपत्तिभूमिः अभि.सू.१०.
- skye ba'i sa bon gyi yi ge
- जातिबीजाक्षरम् — इदानीं वज्रसत्त्वादीनां जातिबीजाक्षराण्युच्यन्ते वि.प्र.५२ख/४.७४.
- skye ba'i sa gzhi
- जन्मभूः, जन्मभूमिः — पुरी बभूव विश्वाख्या विश्वासवसतिः श्रियः । विश्वोपकारसक्तस्य सुकृतस्येव जन्मभूः अ.क.२३.३.
- skye ba'i srid pa
- उपपत्तिभवः — मृत्यूपपत्तिभवयोरन्तरा भवतीह यः । गम्यदेशानुपेतत्वान्नोपपन्नोऽन्तराभवः अभि.को.३.१०; अभि.भा.२०क/९४०; म.व्यु.७६८१.
- skye ba'i srid pa pa
- उपपत्तिभविकः अभि.सू.१०.
- skye ba'i sred pa
- भवतृष्णा — वधादिपर्यवस्थानस्य विभवतृष्णायाः प्रदेशस्य भवतृष्णायाश्च ग्रहणमित्यर्थः अभि.स्फु.१०३क/७८५.
- skye ba'i bsam gtan
- उपपत्तिध्यानम्, अन्यतरं ध्यानम् — समासतो द्विविधानि ध्यानानि, उपपत्तिसमापत्तिध्यानभेदात् अभि.भा.६५ख/११२५.
- skye bar gyur cig
- क्रि. जायताम् — अनेन कुशलमूलेन सर्वसत्त्वा निरुपलिप्ता गर्भमलेन जायन्ताम् शि.स.१६९क/१६६; जायेत — अनेनाहं कुशलमूलेनाढ्ये महाधने महाभोगे कुले जायेय वि.व.१९३क/१.६८; उपपद्येरन् लो.को.१५९.
- skye bar 'gyur ba
- =I. क्रि. = {skye bar 'gyur} 1. ( वर्त.) [1] जायते — जायन्ते कल्पनास्तत्र यत्र शब्दो निवेशितः प्र.वा.२.१७६; उपजायते त.स.७८क/७२९; संजायते — चित्तं संजायते ल.अ.१७९ख/१४४; प्रजायते गु.सि.१.४; आजायते लो.को.१५९; उत्पद्यते — व्यपत्राप्यमुत्पद्यते बो.भू. ७४क/९५; समुत्पद्यते त.प.२५६क/२२९; उपपद्यते — {lha'i nang du skye bar 'gyur} देवेषूपपद्यते वि.व.२०२क/१.७६; निष्पद्यते अ.क्र.३०; उदेति प्र.वा.२.१९०; समुदयते — वेदनाः समुदयन्ते अ.श.२८१क/२५७; प्रसूयते — {nges pa skye bar 'gyur} निश्चयः प्रसूयते त.प.२६४क/२४४; प्रादुर्भवति शि.स.४५ख/४३; उपपत्तिर्भवति लो.को.१५९; उत्पादो भवति अभि.भा.३४ख/१०००; प्रवर्तते — {rnam par shes pa skye bar 'gyur} विज्ञानं प्रवर्तते अभि.भा.२३९क/८०५; {dad pa skye bar 'gyur} प्रसादयति श.बु.९२ [2] विरोहति — बीजानि…विरोहन्ति अ.सा.७३ख/४०; विरोहते लो.को.१५९ २. (भवि.) उत्पत्स्यते — अपि नु तत्र कश्चित्सत्त्व उत्पन्नो वा उत्पत्स्यते वा उत्पद्यते वा अ.सा.४२ख/२४; उपपत्स्यते — ये सुखावत्यां प्रणिधानं करिष्यन्ति ते तत्रोपपत्स्यन्ते सू.अ.१८५क/८१; जनिष्यते अभि.स्फु.११०क/७९८; उत्पत्तिर्भविष्यति त.प.२५५क/९८३ ३. जायेत — नित्यत्वे सकलाः स्थूला जायेरन् सकृदेव हि त.स.२१ख/२३२; उत्पद्येत — अविकलकारणत्वाद् युगपदेवोत्पद्येरन् त.प.२९५क/३०२; प्रसूयेत त.प.९७ख/६४६; उत्पादयेत् — कार्यमुत्पादयेत् त.स.१६ख/१८८; जातो भवेत् — {dmus long du/} {skye bar 'gyur bar the tshom med} जात्यन्धो हि भवेज्जातः…न संशयः ज्ञा.सि.१.३६; उदयं भवेत् ज्ञा.सि.२०.४ {II}. वि. उपपद्यमानः ग.व्यू.१९७क/२७८; उत्पद्यमानः — अनागतं चित्तमुत्पद्यमानं विमुच्यते अशैक्षमावरणेभ्यः अभि.भा. ४२क/१०२९; जायमानः त.स.९४ख/८५७.
- skye bar 'gyur ba ma yin pa
- १. नोत्पाद्यते — {de gzhan skye bar 'gyur ma yin} नान्येनोत्पाद्यते ह्यसौ ज्ञा.सि.२.२१ २. नोत्पद्यमानम् — यत्तर्हि नोत्पद्यमानं लौकिकं वा, तदपि विमुच्यते अभि.भा.४२क/१०२९; अनुत्पद्यमानम् ।
- skye bar 'gyur ba yin
- क्रि. १. उत्पद्यते — उत्पद्यते परस्यापि प्रतिबिम्बेन तादृशम् त.स.१०६ख/९३२; उपजायते — बुद्धिरेषोपजायते त.स.८७क/७९६; सञ्जायते त.स.८५क/७७९ २. जातो भवेत् — भावे च योग्यतायोगी शब्दो जातोऽपरो भवेत् त.स.९१क/८२२.
- skye bar 'gyur ma yin
- = {skye bar 'gyur ba ma yin pa/}
- skye bar mngon par zhen pa
- वि. उत्पादाभिनिविष्टः — तथा हि उत्पादाभिनिविष्टाश्चित्ताभिनिविष्टा बोधिमभिनिविशन्ते सु.प. ३१क/१०.
- skye bar 'jig pa
- उत्पादभङ्गः — अविद्याहेतुकं चित्तमनादिमतिसंचितम् । उत्पादभङ्गसंबद्धं तार्किकैः संप्रकल्प्यते ल.अ.१८९ख/१६१.
- skye bar 'dod pa
- उत्पित्सुः — तत्कार्यस्योत्तरस्य उत्पित्सुनः केनचित् प्रतिघातः शक्येत कर्तुम् त.प. ९५ख/६४३; प्र.अ.१५३क/१६४; उत्पत्स्यमानः — घटादेरुत्तरस्योत्पत्स्यमानस्य कार्यस्य त.प.९५ख/६४३.
- skye bar bya ba
- वि. उत्पाद्यम् — उत्पादकं च उत्पाद्यं द्विविधं भावलक्षणम् ल.अ.१७९ख/१४४.
- skye bar byed pa
- =I. क्रि. १. उत्पादयति — उत्पादयति अनुनयम् शि.स.१४७ख/१४१ २. रोहयति — फलवृक्षाश्च रोहयन्ति समन्ततः सु.प्र.४४क/८८ {II}. सं. उपपादनम् — अपायोपपन्नानां च प्रसादं जनयित्वा स्वर्गोपपादनम् सू.अ.१४७ख/२८ {III}. वि. उत्पादकः — उत्पादकं च उत्पाद्यं द्विविधं भावलक्षणम् ल.अ.१७९ख/१४४.
- skye bar mi 'gyur
- क्रि. १. नोत्पद्यते — न कस्यचित्तदालम्बनो राग उत्पद्यते, द्वेषः, मानो वा अभि.भा.५९क/११००; न जायते त.स.१०९ख/९५५; त.स.१२२ख/१०६६ २. न जनिष्यते — यस्तु पृच्छेद् ये मरिष्यन्ति, किं ते जनिष्यन्त इति अभि.भा.२३७क/७९८ ३. नोत्पन्नं स्यात् — प्रहीणविचिकित्सं ज्ञानं तत्रैवालम्बने नोत्पन्नं स्यात् अभि.भा.१८क/९२९.
- skye bar mi byed
- क्रि. नोत्पादयति — रणं नोत्पादयति अभि.भा.५९क/११००.
- skye bar smra ba
- १. उत्पादवादः — उत्पादवाददुर्दृष्ट्या नास्त्यस्तीति विकल्प्यते ल.अ.११३ख/६० २. उत्पादवादी — नैःस्वभाव्यं च भावं च शून्या वै नित्यानित्यता । उत्पादवादिनां दृष्टिः न त्वनुत्पादवादिनाम् ल.अ.१६७ख/१२२.
- skye bar shog
- क्रि. जायेयम् — जायेयमधमे कुले अ.क.१८.२३; भवतु लो.को.१५९.
- skye bas thob pa
- १. वि. उपपत्तिप्रातिलम्भिकः म.व्यु.६९७९; उपपत्तिप्रतिलम्भिकम् — उपपत्तिप्रतिलम्भिकं तु निर्माणचित्तं कुशलाकुशलम् अव्याकृतं भवति देवनागपिशाचादीनाम् अभि.भा. ६४क/११२०; उपपत्त्याप्तम् अभि.भा.६५क/११२२; उपपत्तिप्रतिलब्धम् अभि.भा.६५क/११२३ २. पा. [1] उपपत्तिप्रतिलब्धा, त्रिविधासु पूर्वनिवासानुस्मृतिषु एका — त्रिविधा हि पूर्वनिवासानुस्मृतिः । भावनाफलम्, उपपत्तिप्रतिलब्धा, कर्मजा च अभि.भा.६५ख/११२४ [2] उपपत्तिलाभिकम्, पञ्चविधासु ऋद्धिषु एका — समासतः पञ्चविधामृद्धिं वर्णयन्ति । भावनाफलम्, उपपत्तिलाभिकम्, मन्त्रजाम्, औषधजाम्, कर्मजां च अभि.भा.६४ख/११२१; उपपत्तिलाभिका — किम् एषैव द्विविधर्द्धिः भावनामयी चोपपत्तिलाभिका च अभि.भा.६४ख/११२०
- skye bas mtho
- = {skyes pa/}
- skye bas 'thob pa
- उपपत्तिलाभिका — किमृद्धिः एवोपपत्तिलाभिका भवति, अथान्यदपि अभि.भा.६५क/११२२; द्र. {skye bas thob pa/}
- skye bas 'thob par bya ba
- वि. उपपत्तिप्रतिलभ्यम् — दिव्यश्रोत्रादिकमपि चतुष्टयमुपपत्तिप्रतिलभ्यम् अभि.भा.६५क/११२२.
- skye bas dman pa
- = {bud med/}
- skye bo
- जन्तुः — अत्रेयं संज्ञा सत्त्वो नरो मनुष्यो मानवश्च पोषः पुरुषः पुद्गलो जीवो जन्तुरिति अभि.भा.८५ख/१२०२; {skye bo rnams la snying rjer ldan} कृपार्द्रः सर्वजन्तुषु ज्ञा.सि.१४.७; जनः ल.अ.१३२क/७८; {so so'i skye bo} पृथग्जनः बो.अ.८.१०; जन्मी प्र.अ.१५८ख/१७२; जनता — आकृष्टा जनता च युक्तविहितैर्धर्मैः सू.अ.१८१क/७६; सत्त्वः — {satwa sems can skye bo la} ङ.को.४२७; महाजनः — यथैको राजपुरुषः प्रमथ्नाति महाजनम् बो.अ.६. १२८; जगत् — {skye bo thams cad kyis spyad pa'i 'os su gyur pa} सर्वजगत्परिभोग्यानि रा.प.२४५ख/१४४; लोकः — {lo ka sa gzhi skye bo la} ङ.को.३८६; *जातिः — {skye bo 'khor ba las rnam par bsgral lo} जातिं संसाराद् विमोचयेयम् सु.प्र.५७ख/११४.
- skye bo kun
- सर्वजनः — {skye bo kun gyis nye bar spyad bya ba} सर्वजनोपभोग्या वि.व.१५३क/१.४१.
- skye bo kun la sman
- वि. सार्वजन्यम्, सकलजनहितः — {gsung 'di skye bo kun la sman} सार्वजन्यमिदं वचः श.बु.७८.
- skye bo khyad par can
- विशिष्टजनः — {skye bo khyad par can gyi zham 'bring ba dang ldan pa} विशिष्टजनपरिवाराः शि.स.१७३ख/१७१.
- skye bo khyad par can gyi zham 'bring ba dang ldan pa
- वि. विशिष्टजनपरिवारः, बुद्धस्य शि.स.१७३ख/१७१.
- skye bo mkhas pa
- विद्वज्जनः — {skye bo mkhas pas bsten} विद्वज्जनपरिसेविता का.व्यू.२०३क/२६०; बुधजनः त.सि.२५५/१६९.
- skye bo mkhas pas bsten
- ना. विद्वज्जनपरिसेविता, किन्नरकन्या का.व्यू.२०३क/२६०.
- skye bo dga' mdzad
- जगत्तोषणः लो.को.१६०.
- skye bo dge ba
- साधुजनः, सज्जनः जा.मा.२९३/१७०.
- skye bo dge ma
- ना. जनकल्याणिका, राजदुहिता — नगर्यामतिघोषायां रतिसोमस्य भूपतेः । कृतज्ञश्चाकृतज्ञश्च पुरा पुत्रौ बभूवतुः ।।…मतिघोषाभिधो नृपः । जनकल्याणिकां नाम कृतज्ञाय सुतां ददौ अ.क.४५.१७; जनकल्याणी अ.क.४५.४९.
- skye bo ngan
- = {skye bo ngan pa/}
- skye bo ngan 'grogs
- कुजनसमागमः — गृहमतिविषमं च शोकमूलं कुजनसमागमयोनिम् रा.प.१३४ख/१२९.
- skye bo ngan pa
- वि. दुर्जनः — {rkun po la sogs pa skye bo ngan pa} दुर्जनैर्दस्युप्रभृतिभिः सू.अ.१८७क/८४; कुजनः — तत्र कुजनो मूर्खजनः, दुष्टजनः प्रतिहतः म.भा.२.५; असज्जनः जा.मा.२७४/१५९; नराधमः ज्ञा.सि.७.१.
- skye bo che
- = {skye bo chen po/}
- skye bo chen po
- महाजनः — {skye bo chen po gang nas bgrod pa de ni lam mo} महाजनो येन गतः स पन्थाः वि.प्र.१२९क/५८; परोपकारः करुणारतानां महाजनानां सहजः स्वभावः अ.क.९६.१.
- skye bo chen po'i zham 'bring ba dang ldan pa
- वि. महाजनपरिवारः, बुद्धस्य शि.स.१७३क/१७१.
- skye bo mchog
- सज्जनः — सज्जनसंमतं मतम् जा.मा.३५३/२०७.
- skye bo gnyen
- बन्धुजनः, स्वजनः — बन्धुजने परजने सर्वराष्ट्रजनेषु च सु.प्र.३९ख/७५.
- skye bo thams cad kyi snying du sdug pa
- वि. सर्वजनप्रियः — यस्मादयं जातमात्र एव सर्वजनप्रियः, तस्मादस्य प्रिय इति नाम भवतु अ.श. १७६ख/१६३.
- skye bo thams cad kyis spyad pa'i 'os su gyur pa
- वि. सर्वजगत्परिभोग्यम् — सर्वेषु च वीथीमुखेषु पञ्च पञ्च कन्याशतानि स्थापितान्यभूवन् गीतकुशलानि नृत्तकुशलानि प्रथमयौवनप्राप्तानि सर्वजगत्परिभोग्यानि रा.प.२४५ख/१४४.
- skye bo dag gis bkur ba
- वि. जनसंमतः — सत्यव्रतो नाम बभूव जनसंमतः अ.क.५१.२८.
- skye bo dang bcas pa
- वि. सजनः — सेवनीया सजने ग्राममध्ये गणचक्रे वि.प्र.१६३क/३.१२७.
- skye bo dang bral ba
- वि. विजनः — {skye bo dang bral ba'i khyim} विजने गृहे वि.प्र.१६१ख/३.१२६.
- skye bo dang mi mang pos gang ba
- वि. आकीर्णबहुजनमनुष्यः — वाराणस्यां नगर्यां ब्रह्मदत्तो नाम राजा राज्यं कारयति ऋद्धं च स्फीतं च क्षेमं च सुभिक्षं चाकीर्णबहुजनमनुष्यं च अ.श.६३ख/५५; म.व्यु.६४१७.
- skye bo dam pa
- सुजनः — न चित्ररूपा सुजने कृतज्ञता निसर्गसिद्धैव हि तस्य सा स्थितिः जा.मा.३०२/१७५; साधुजनः प्र.अ.३५क/४०.
- skye bo sdug pa
- इष्टजनः — इष्टजनवियोगात् सु.प्र.५४ख/१०७.
- skye bo rnams kyi tshig
- जनप्रवादः — नार्हति भवाञ्जनप्रवादमात्रकेणास्मान् परित्यक्तुम् जा.मा.२१३/१२४.
- skye bo rnams 'dar byed
- जनमेजयः लो.को.१६१.
- skye bo phal chen
- = {skye bo'i tshogs} जनौघः, जनसमूहः — तं श्रोतुं समभिलषन्ति ते जनौघाः अ.श.४ख/४; द्र. {skye bo phal po che/} {skye bo phal po che'i tshogs/}
- skye bo phal po che
- = {skye bo'i tshogs} महाजनः वि.सू.१५क/१७; महाजनकायः बो.भू.८२क/१०४; महान् जनकायः — {skye bo phal po che'i} महतो जनकायस्य म.व्यु.६३९८; द्र. {skye bo phal po che'i tshogs/} {skye bo phal chen/}
- skye bo phal po che'i tshogs
- महाजनकायः — महाजनकायो मे प्रणामं करोतीति वि.व.१९क/२.८४; महान् जनकायः अभि.सू.११; द्र. {skye bo phal chen/} {skye bo phal po che/}
- skye bo bud med
- वधूजनः — {skye bo bud med khas brjod glu} वधूजनमुखोद्गतं…गेयम् का.आ.३.१८२.
- skye bo byis pa
- बालजनः, अज्ञः — मा हैव त्वं बालजनस्य अग्रतो भाषिष्यसे सूत्रमिमेव(सूत्रमिदमेवं ?)रूपम् स.पु.३८ख/६९.
- skye bo dbul po
- दरिद्रजनः — दरिद्रजनानुग्रहार्थम् अ.श.१४९ख/१३९.
- skye bo ma rungs pa
- वि. = {skye bo mi srun pa} दुर्जनः, खलः — {skye bo ma rungs pa'i nang na 'dug pa} दुर्जनमध्यगतः रा.प.२५०ख/१५२.
- skye bo ma rungs pa'i nang na 'dug pa
- वि. दुर्जनमध्यगतः — नेदं शक्यं कामदासेन…दुर्जनमध्यगतेन रा.प.२५०ख/१५२.
- skye bo mang
- = {skye bo mang po/}
- skye bo mang po
- बहुजनः — {skye bo mang po la phan pa'i phyir} बहुजनहिताय स.पु.१७ख/२७; सू.अ.१९६क/९७; जनकायः जा.मा.१०३/६१; महाजनः — रहसि वा महाजनसमक्षं वा सर्वकालञ्च क्षमते बो.भू.१०६क/१३५; बो.अ.६.१२८; महासमाजः श्रा.भू.१६४ख/४१८; जनता ल.अ.१७९क/१४३; द्र. {skye bo'i tshogs/}
- skye bo mang po dang mis gang ba
- बहुजनाकीर्णमनुष्यः लो.को.१६१; द्र. {skye bo dang mi mang pos gang ba/}
- skye bo mang po pa
- बाहुजन्यम् म.व्यु.६४४९.
- skye bo mang po la dga' ba
- वि. बहुजनप्रियः म.व्यु.२९४०.
- skye bo mang po la bsngos pa'i byin gyis rlob pa
- पा. (विन.) महाजनोद्देशिकाधिष्ठानम्, नैसर्गिकभेदः वि.सू.५१ख/६६.
- skye bo mang po la bsngos pa'i byin gyis rlob pa'i spang ba
- महाजनोद्देशिकाधिष्ठाननैःसर्गिकः वि.सू.५१ख/६६.
- skye bo mi srun pa
- वि. = {skye bo ma rungs pa} दुर्जनः, खलः जा.मा.४१२/२४१.
- skye bo med pa
- वि. = {skye bos dben pa} निर्जनः, जनशून्यस्थानादिः जा.मा.२९९/१७४; विजनः — विजनासादितं पीत्वा स मन्त्रकलशात् पयः अ.क.४.१०.
- skye bo med sa
- = {skye bos dben sa} निर्जनम्, जनशून्यस्थानम् अ.क.१४.७६; विजनम् अ.क.३९.४७.
- skye bo smad
- = {skye bo smod/}
- skye bo smod
- = {skye bos smod/} जनवादः, जनप्रवादः अ.को.३.३.१५९; जनापवादः जा.मा.१५४/८९; जन्यः ङ.को.४१६.
- skye bo tshogs
- = {skye bo'i tshogs/}
- skye bo mdzangs min
- वि. असज्जनः — {yid 'phrog byed pa'i bdud rtsi mang du bshad pa yang /} {skye bo mdzangs min yid ni chags par byed pa min} मनोहरं भूरिसुभाषितामृतम् असज्जनानां मनसे न रोचते प्र.सि. ५.५०.
- skye bo mdza' ba
- = {skye bo mdza' bshes} प्रियजनः, सुहृज्जनः सू.अ.२०५क/१०७.
- skye bo mdza' bshes
- = {skye bo maza' ba} सुहृज्जनः, प्रियजनः — विप्रोषितस्येव सुहृज्जनस्य संदर्शनात् प्रीतिविजृम्भिताक्षः जा.मा.१५/८.
- skye bo bzang
- = {skye bo bzang po/}
- skye bo bzang po
- = {skye bo legs pa} 1. वि. सुजनः — प्रत्यक्षलक्षणपरीक्षित एष लोके संलक्ष्यते सुजनदुर्जनयोर्विशेषः अ.क.३१.१ । २. सं. सौजन्यम् — {skye bo bzang po dang 'grogs bde ba ster} सौजन्यसंवादसुखप्रदानि अ.क.१०८.१०८.
- skye bo la gdugs su gyur par mdzad pa
- वि. छत्रभूतजगत्करः, अवलोकितेश्वरस्य — नमोऽस्तु अवलोकितेश्वराय…छत्रभूतजगत्कराय का.व्यू. २०५ख/२६३.
- skye bo legs pa
- = {skye bo bzang po} 1. वि. सुजनः — दृप्तः सुजनविद्वेषी गुणेषु विरतादरः अ.क.८.३; सुजातः अ.क.५.४३ २. सं. सौजन्यम् — इत्युक्ते क्षितिनाथेन सौजन्यात् अ.क.२७.३६.
- skye bo shi ba'i ro
- मृतजनः लो.को.१६२.
- skye bo gshis ngan
- वि. दुर्जनः — {skye bo gshis ngan kha yi bu ga ni/} {zab mo gya gyu nas byung tshig ngan sbrul} दुर्जनमुखकुटिलोत्कटकोटरनिर्यातदुर्वचोभुजङ्गम् प्र.सि.५.४९.
- skye bo'i bka' mchid
- = {skye bo'i gtam} जनप्रवादः, जनश्रुतिः — नार्हति भवाञ्जनप्रवादमात्रकेणास्मान् परित्यक्तुम् । न हि भवद्विधानां जनप्रवादसंपादनाभिराध्या गुणविभूतिस्तदसंपादनविराध्या वा जा.मा.२१३/१२४; = {skye bo'i tshig/}
- skye bo'i ljongs
- = {ljongs} जनपदः, नीवृत् मि.को.१३८ख; = {skye bo'i gnas/}
- skye bo'i gtam
- = {skye bo'i bka' mchid} जनश्रुतिः अ.को.३.३.७५; वार्ता — {brta} ({bArtA}){'tsho thabs skye bo'i gtam} ङ.को.४००; नरवादः — {nar bAd ni skye bo'i gtam} ङ.को.४०३; जनवादः अ.को.३.३.९०.
- skye bo'i mdun sa
- जनसंसद्, जनसभा अ.क.४७.५८.
- skye bo'i gnas
- १. = {ljongs} जनपदः — {mtha' 'khob kyi skye bo'i gnas} प्रत्यन्तिकजनपदः स.दु.२२१/२२०; तत्पर्यायः : {mnga' ris} नीवृत् अ.को.२.१.८ २. = {mdun sa} जनाश्रयः, मण्डपः — मण्डपोऽस्त्री जनाश्रयः अ.को.२.२.९.
- skye bo'i spyod pa
- जनचरी — विचित्रा जनचरी जातकभेदेन सू.अ.१५८क/४५.
- skye bo'i tshig
- = {skye bo'i gtam} जनप्रवादः, जनश्रुतिः — नार्हति भवाञ्जनप्रवादमात्रकेणास्मान् परित्यक्तुम् । न हि भवद्विधानां जनप्रवादसंपादनाभिराध्या गुणविभूतिस्तदसंपादनविराध्या वा जा.मा.२१३/१२४; = {skye bo'i bka' mchid/}
- skye bo'i tshogs
- जनता, जनसमूहः — अनागतां जनतां चावलोक्य ल.अ.६०ख/६; जनकायः — {skye bo'i tshogs thams cad} सर्वजनकायः वि.व.३१६ख/१.१३०; अ.श.३६क/३१; जननिकायः अ.क.३९. १०७; जनौघः बो.अ.१.७; जनसङ्घः अ.क.९४. १४; जनसमूहः अ.क.९.२९; जनसंपातः अ.क.४०.१४६; द्र. {skye bo mang po/}
- skye bo'i tshogs pa
- = {skye bo'i tshogs/}
- skye bo'i tshogs phal po che
- = {skye bo phal po che'i tshogs/}
- skye bos blta na dga'
- वि. जनकान्तदर्शनः लो.को.१६२.
- skye bos thos pa
- = {gang zhig brjod} जनश्रुतिः, किंवदन्ती — किंवदन्ती जनश्रुतिः अ.को.१.६.७; द्र. {skye bo'i gtam/} {skye bo'i tshig/} {skye bo'i bka' mchid/}
- skye bos mthong na dga'
- = {skye bos blta na dga'/}
- skye bos dben pa
- वि. = {skye bo med pa} विजनः, निर्जनः — पर्वते विजने गु.स.१०८ख/४०.
- skye bos dben sa
- = {skye bo med sa} विजनम्, जनशून्यस्थानम् — एकाकी विजने तस्थौ कंचित् कालं महामतिः अ.क.३७.६८.
- skye bos smod
- लोकवादः, लोकापवादः अ.को. ३.३.११६; कौलीनम् — {kau lI naM ni skye bos smod} ङ.को.४०८.
- skye byed
- = {skye bar byed pa} उत्पादकः ल.अ.१७९ख/१४४; {skye byed tshogs pa} कलापोत्पादकः त.स.१७ख/१९४.
- skye byed tshogs pa
- वि. कलापोत्पादकः, कलापोत्पादनसमर्थः त.स.१७ख/१९४.
- skye dbang
- = {skye ba'i dbang po/}
- skye dbang rgyal po
- जनेन्द्रराजः लो.को.१६२.
- skye dbang blo bzang
- जनेन्द्रसुमतिः लो.को.१६२.
- skye dbang mtshungs
- जनेन्द्रकल्पः लो.को.१६२.
- skye mi 'gyur
- क्रि. न जायते त.स.१०५ख/९२५; नोत्पद्यते ज्ञा.सि.८.२६.
- skye min
- क्रि. नोत्पद्यते — नासदुत्पद्यते किंचित् बो.अ.९.१३५.
- skye med
- = {skye ba med pa/}
- skye dman
- = {bud med/}
- skye tshal
- = {skyed mos tshal} उद्यानम् — तत्राब्धिकूलसंलीनं दिव्योद्यानं प्रविश्य सः अ.क.१४.१०५.
- skye tshe
- = {ske tshe/}
- skye 'dzin
- = {mo mtshan/}
- skye tshogs
- = {skye bo'i tshogs} जनता, जनसमूहः अ.क.४४.१०.
- skye zhing skye bar 'gyur bar shog
- भवेयं जन्मजन्मनि — {bla ma la gus snying rjer ldan/} {skye zhing skye bar 'gyur bar shog} कृपावान् गुरुभक्तश्च भवेयं जन्मजन्मनि हे.त.२७क/९०.
- skye zhing 'jig pa
- १. उत्पादभङ्गः — {skye zhing 'jig pa mi rtag pa nyid} उत्पादभङ्गाऽनित्यता म.भा.११ख/३.७; उत्पादव्ययः — अनित्या बत संस्कारा उत्पादव्ययधर्मिणः ल.अ.१३६ख/८३; उदयव्ययः अभि.भा.४क/८७९ । २. उत्पन्नप्रध्वंसी — {sgra ni skye zhing 'jig} रुतमुत्पन्नप्रध्वंसि ल.अ.१३२ख/७८.
- skye zhing 'jig pa mi rtag pa nyid
- पा. उत्पादभङ्गाऽनित्यता, त्रिविधासु अनित्यतासु एका — त्रिविधे मूलतत्त्वे त्रिविधाऽनित्यता परिदीपिता । असदर्थाऽनित्यता उत्पादभङ्गाऽनित्यता समलनिर्मलाऽनित्यता च म.भा.११ख/३.७.
- skye zhing 'jig pa'i chos can
- वि. उत्पादव्ययधर्मी — अनित्या बत संस्कारा उत्पादव्ययधर्मिणः ल.अ.१३६ख/८३; उदयव्ययधर्मी — उदयव्ययधर्मित्वादनित्यम् अभि.भा.४क/८७९.
- skye zhing 'bri ba
- उदयव्ययः — यथाकाशे क्रियाणां हि हानिरभ्युदयः सदा । तथैवानास्रवे धातौ बुद्धकार्योदयव्ययः सू.अ.१५५क/४०.
- skye la gtan du gegs byed pa
- उत्पादात्यन्तविघ्नः अभि.सू.११.
- skye sa
- जन्मभूमिः — {dngos grub rnams kyi skye sa} सिद्धीनां जन्मभूमीम् गु.सि.१.२; द्र. {skye ba'i sa/}
- skyeg
- प्रा. = {bar chad} बो.को.१५७; = {kag} द.को. ४९; श.को.१०८.
- skyegs
- = {rgya skegs/}
- skyengs
- १. क्रि. (अक.; अवि.) लज्जते २. = {skyengs pa/}
- skyengs nas
- जिह्रीय — अथ सा देवता जिह्रीय नग्नरूपा एकान्तेऽपक्रान्ता वि.व.१२७ख/१.१७.
- skyengs gyur
- = {skyengs par gyur pa/}
- skyengs pa
- १. सं. = {ngo tsha ba} लज्जा — {skyengs byed} लज्जाकरी का.आ.२.२७; व्रीडा मि.को.१२९क; वैलज्यम् — वैलज्यविनतानना अ.क.७.१८; वैलक्ष्यम् — वैलक्ष्यपीतप्रभम् जा.मा.२८६/१६६ २. भू.का.कृ. लज्जितः वि.व.२८७क/१.१०६; ह्रीतः जा.मा.२८६/१६६.
- skyengs pa nyid
- विलक्षता — महेन्द्रसेननामाभूद् वाराणस्यां नरेश्वरः । ययुः क्षितीश्वराः सर्वे यस्य लक्ष्म्या विलक्षताम् अ.क.३०.३; वैलक्ष्यम् ।
- skyengs pa med pa
- वि. = {ngo tsha med pa} विलज्जः, लज्जारहितः श.को.१०८; ङ.को.३२७.
- skyengs par gyur pa
- १. वि. विलक्षः — अमात्यतनयाः सर्वे विलक्षाः समचिन्तयन् अ.क.३७.७०; प्रतिभिन्नः — दन्तकलाचार्यः प्रतिभिन्नः वि.व.२८५क/१.१०२; द्र.— {skyengs par byas pa} प्रभिन्नः वि.व.२८३ख/१.१०० २. सं. वैलक्ष्यम् — {don ma shes pas skyengs gyur te/} {shin tu yun ring sa la bltas} अज्ञातार्थेन वैलक्ष्यात् सुचिरं वीक्षिता क्षितिः अ.क.३९.८३; अ.क.७.४६.
- skyengs par bya
- क्रि. लज्जापयिष्यामि — अहमप्येनं सराजपरिजनं लज्जापयिष्यामि वि.व.२८३क/१.१००.
- skyengs par byas pa
- भू.का.कृ. प्रभिन्नः — भोः पुरुष त्वयाहमेकाकी प्रभिन्नः । त्वं पुनः सराजपर्षदो मध्ये मया प्रभिन्नः वि.व.२८३ख/१. १००; द्र.— {skyengs par gyur pa} प्रतिभिन्नः वि.व.२८५क/१.१०२.
- skyengs par byed pa
- वि. लज्जाकरः, ओ री — {zla ba skyengs byed mdzes pa 'di} इन्दुलज्जाकरी द्युतिः का.आ.२.२७; वैलक्ष्यकारिणी अ.क.१४.११९; द्र. {skyengs par byed pa mo/}
- skyengs par byed pa mo
- वि.स्त्री. वैलक्ष्यकारिणी — {rigs ni skyengs par byed pa mo} कुलवैलक्ष्यकारिणी अ.क.६४.३०१; द्र. {skyengs par byed pa/}
- skyengs byed
- = {skyengs par byod pa/}
- skyed
- १. क्रि. ( {skyed pa} इत्यस्य विधौ) उत्पादय — तथैव त्वमप्यभिनिर्हारमुत्पादय द.भू.२४१क/४३ २. = {skyed pa/}
- skyed kyis 'tsho ba
- = {'bun gtong ba} वृद्ध्याजीवः, कुसीदः मि.को.४१ख ।
- skyed cig
- = {skyed/}
- skyed cher drag par 'gyur
- आशु वर्धते — आशु वर्धते ह्रदस्थमिव पङ्कजम् अ.श.९ख/८.
- skyed nyid
- जन्यत्वम् — तज्जन्यत्वात् त.स.१०९क/९५१; जन्यमानत्वम् — कारणैर्जन्यमानत्वात् त.स.१००क/८८४.
- skyed pa
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskyed pa/} विधौ {skyed}) ।1. जनयति — {spro ba skyed} उत्साहं जनयति शि.स.१०४क/१०३; संजनयति — कुशलमूलानि संजनयति बो.भू.१३९क/१७८; उत्पादयति बो.भू.७४क/९५; प्रसवति — अयं ततोऽसंख्येयतरं पापं प्रसवति शि.स.५३क/५१; प्रसूयते — अतः कुशलं पुनरयत्नत एव प्रसूयते बो.प.२०; अर्पयति — तथा हि किल सौरं तेजस्तेजस्विनं वृत्तेरर्पयति त.प.१४८ख/७५० २. संवर्धयति — ये सद्धर्मं न जानन्ति, क्लेशतमोन्धकारं च संवर्धयन्ति स.पु.५२क/९२ ३. अवरोप्यते — कुशलमूलानि अवरोपितानि अवरोपयिष्यन्तेऽवरोप्यन्ते च अ.सा.१३१ख/७५ {II}. सं. १. जननम् — विज्ञानजनने योग्यं घटं जनयन् प्रदीपादिर्जनक एव त.प.१७३क/८०३; उत्पादनम् — तदुत्पादनसमर्थो हेतुः अभि.स्फु.२५८ख/१०७१; प्रसवनम् — पुण्यविशेषप्रसवनतः अभि.स.भा.१०९क/१४६; उत्पत्तिः — ज्ञानोत्पत्तौ समर्थः त.प.१८०ख/८२२; उत्पादः — सर्गः सृष्टिः, उत्पाद इति यावत् त.प.१६८क/५५; जन्म — {nges pa skyed pa la ltos nas} निश्चयजन्मापेक्षया त.प. २२४क/९१७; प्रसवः त्रि.भा.१५९ख/६६; उदयः त.स.६९ख/६५२; समुदयः — तस्यैवं भवति । इमा वेदनाः किंनिदानाः किंसमुदयाः किंजातीयाः किंप्रभावा इति अ.श.२८१क/२५७; सम्भवः त.स. ६५क/६१२; सूतिः अ.क.१०८.७२; सर्गः — {'byin pa ste skyed pa'i sngar} सृष्टेः सर्गात् प्राक् त.प. १९०ख/९७; सृष्टिः वि.प्र.२५९ख/२.६८; आधानम् — {yon tan skyed pa} गुणाधानम् बो.भू.१३५क/१७४; उत्थापनम् म.व्यु.६४३२; उपार्जनम् — {skyed pa skyes bu byed pa nyid} पुरुषकारमुपार्जनम् हे.त.२१ख/६८; दानम् — {'bras bu skyed pa} फलदानम् अभि.स्फु.११७ख/८१२ २. प्ररोहः — बीजप्ररोहसंरक्षणार्थं कण्टकशाखावरणवत् वा.टी.१०५ख/६९ ३. रोपणा — तत्र दानादीनां रोपणा या परसंताने प्रतिष्ठापना अभि.स.भा.८१ख/१११ {III}. वि. १. जनकः — तत्र योऽसावष्टविधो मिथ्याविकल्पो बालानां त्रिवस्तुजनकः बो.भू.३३ख/३७; संजनकः — बुद्धोत्पादसंजनकानां कुशलमूलानामन्तरायः स्थितो भवति शि.स.५२क/५०; समुत्थापकः — {de dag skyed pa 'dzin pa yi/} {shes pa} तत्समुत्थापकग्राहिज्ञानानि त.स.९८ख/८७४; जननी — मोहजननी अ.क.२९.५९; संजननी ल.वि.१४१ख/२०८; जनिका ल.वि.२००क/३०३; जनयित्री — {skyed pa'i ma} माता जनयित्री स.पु.१७०क/२५८ २. संवर्धकः — तथाहि बोधिसत्त्वस्य मातापितरं परमगुरुस्थानीयमापायकं पोषकं संवर्धकम् बो.भू. ७१क/८३; वर्धनी — {shes rab skyed pa} प्रज्ञावर्धनी क.त.१०३८.
- skyed par
- उत्पादयितुम् — {skyed par mi nus} नोत्पादयितुं शक्नोति अभि.भा.६०क/११०५; त.प. २००ख/८६८; जनयितुम् त.प.२३३ख/१८१.
- skyed pa nyid
- = {skyed nyid/}
- skyed pa po
- वि. उत्पादकः — सद्धर्मोपगतं नो चेदणूत्पादकमिष्यते त.स.२१ख/२३३; जनकः वि.प्र.१३८ख/८३;
- skyed pa'i rgyu
- जननहेतुः अभि.सू.११.
- skyed pa'i mthu
- उत्पादनशक्तिः अभि.सू.११; = {skyed pa'i nus pa/}
- skyed pa'i nus pa
- जननशक्तिः — तथा हि शीतस्पर्शस्य जनको भूत्वा शीतस्पर्शान्तरजननशक्तिं प्रतिबध्नन् शीतस्पर्शस्य निवर्त्तको विरुद्धः न्या.टी.७६क/१९९.
- skyed pa'i rnal 'byor
- पा. उत्पत्तियोगः (‘उत्पत्तिक्रमः’ इति पाठः) — इह निष्पत्तियोगे उत्पत्तिक्रमे वि.प्र.५०क/४.५४.
- skyed pa'i byed pa po
- सृष्टिकर्त्ता — अतः सृष्टिसंहारकर्त्ता निर्वाणलक्षणो नास्तीत्यर्थः वि.प्र.२६७ख/२.८३.
- skyed pa'i ma
- माता जनयित्री — तां स्वमातरं जनयित्रीमेतदवोचताम् स.पु.१७०क/२५८.
- skyed pa'i rim pa
- १. सृष्टिक्रमः — {skyed pa'i rim pas zla ba rgyu} सृष्टिक्रमेण चन्द्रः क्रमति वि.प्र.२५९ख/२.६८ २. पा. उत्पत्तिक्रमः — क्रमद्वयं समाश्रित्य देशना वज्रिणो मम । उत्पत्तिक्रमेणैका उत्पन्नक्रमतोऽपरेति वि.प्र.६८क/४.१२०; वि.प्र.३२ख/४.८ ३. उपपत्तिक्रमः — {gsal ba med pa yang don rtogs pa skyed pa'i rim pa ston pa yin no} विनापि स्फोटेनार्थप्रतिपत्तेरुपपत्तिक्रमं दर्शयति त.प. २०५ख/८७९.
- skyed par 'gyur
- क्रि. १. जनयिष्यति — यश्च स्वभावतो न संविद्यते, तत्कथं कक्खटत्वं जनयिष्यति शि.स.१३५क/१३१; संजनयिष्यति ल.वि.२१३ख/३१६; उत्पादयिष्यति — प्रसादमुत्पादयिष्यति वि.व.१३५क/१.२४; उत्पादयिष्यते वि.सू.६१ख/७८; प्रसविष्यति — पुण्यं प्रसविष्यति अ.सा.१७९क/१०० २. अवरोपयिष्यति — कुशलमूलान्यवरोपयिष्यति अ.श.६८क/५९.
- skyed par 'dod ma
- ना. उत्पादनेच्छा, इच्छादेवी — उत्पादनेच्छा विश्वमातृजन्या वि.प्र.४४ख/४.४३.
- skyed par byed pa
- = {skyed byed/}
- skyed par byed pa nyid
- जनकत्वम् न्या.बि. ।
- skyed par byed pa po
- वि. जनकः, उत्पादकः — बुद्धानां जनकत्वात् वि.प्र.५१ख/४.६८.
- skyed par byed pa ma yin pa
- वि. अजनकः — विषयस्य जनकाजनकस्वभावचिन्तया त.प.१८२क/८२६; अनुत्पादकः न्या.टी.५२ख/११४.
- skyed par byed pa mo
- वि. स्त्री. *सृष्टिकारिणी — {'byin byed skyed par byed pa mo} सृष्टिसंहारकारिणी अ.क्र.१०३;
- skyed par byed pa yin
- क्रि. समुपजायते — वायुना संयोगविभागाः समुपजायन्ते त.प.१४३क/७३७; उपजन्यते — प्रतिबिम्बं तु शब्देन क्रमेण एवोपजन्यते त.स.४१ख/४२३.
- skyed par byed pa'i rkyen
- जनकप्रत्ययः अभि.सू. ११.
- skyed par byed pa'i chos
- जनकधर्मः अभि.सू. ११; {skyed par byed pa'i chos dang 'gal ba} जनकधर्मातिक्रमस्तत्रैव ।
- skyed par byed par 'gyur
- क्रि. जनयिष्यति — क्रमेणासौ कार्याणि जनयिष्यति त.प.२३४ख/१८३.
- skyed par mi byed
- क्रि. नोत्पादयति अभि.भा. ३४क/९९९.
- skyed par mdzad pa
- = {skyed par byed pa I}. क्रि. १. विदधाति — {dga' ba skyed par mdzad} प्रीतिं विदधाति श.बु.५४ २. वर्ध्यते — देव किमर्थं स्वबलं हाप्यते परबलं वर्ध्यते वि.व.२१०क/१.८४ । २. जनकः, उत्पादकः — प्रसादजनकत्वं कर्म सू.अ.२५७ख/१७७.
- skyed po
- स्रष्टा — अथ वज्रधरः शास्ता स्रष्टा कर्त्ता महाक्षरः गु.स.१२७ख/८०.
- skyed 'phel gyis 'tsho thabs pa
- = {'bun gtong ba} वृद्धिजीवकः, कुसीदः मि.को.४१ख ।
- skyed byed
- =I. क्रि. = {skyed par byed} 1. जनयति — प्रतिघातमपनीय प्रेमगौरवं जनयति बो.भू.१४०क/१८०; उपजनयति प्र.अ.९ख/११; संजनयति — {mthu skyed par byed} स्थाम संजनयति शि.स.१०४क/१०३; जन्यते — {the tshom skyed par byed} संशयो जन्यते त.प.१३७क/६; उत्पादयति त.स.३८क/३९४; उपजायते प्र.अ.३६ख/४१; उदयमासादयति — न चापि यतो यत् प्रथमतरमुत्पद्यमानं निश्चितं तत् ततोऽन्यस्मात् प्रथमतरमुदयमासादयति त.प.९८ख/६४७; निष्पादयति प्र.अ.९-३/१७; प्रतिसन्धत्ते — प्रतिभाः प्रतिसन्धत्ते स्वानुरूपाः स्वभावतः प्र.वा.२.१०९; आविष्कुरुते — पराप्यसौ मे जननी निजेव वात्सल्यमाविष्कुरुते सदैव अ.क.५९.२६; सूते अ.क.५५.१; प्रसूते — आत्मीयग्रहं प्रसूते त.प.२९५ख/१०५३; उत्पद्यते — तस्य च वक्तृप्रयत्नसमुत्थेन वायुना संयोगविभागा उत्पद्यन्ते त.प. १४१क/७३४; आधत्ते — {nus pa skyed par byed do} शक्तिमाधत्ते त.प.१४३क/७३७; विधत्ते — भ्रमं विधत्ते अ.क.२२.९४ २. वर्धते — आशु वर्धते ह्रदस्थमिव पङ्कजम् वि.व.२०७ख/१.८२; वर्ध्यते — {de ma ma brgyad po dag gis} …{skyed par byed} सोऽष्टाभिःधात्रीभिः…वर्ध्यते वि.व.२०७ख/१.८२; विरोहयति — विचित्राणि च कुशलमूलशस्यानि विरोहयति बो.भू.१८४क/२४२ {II}. सं. १. जननम् — हर्षजननम् अ.क.७८.२१; उत्पादनम् — ज्ञानोत्पादनशक्तिः त.प.१६६ख/७८९; निष्पादनम् — स्वमण्डलं स्वमन्त्रेण निष्पादनविधिः गु.स. १०५क/३२; निष्पत्तिः प्र.अ.९-३/१७; प्रसवः — अविकलफलप्रसवः अ.क.१०४.२८; उत्थापनम् — अनेकसम्बन्ध्युपकार एव तस्य सामर्थ्यं नानेकशब्दोत्थापनम् वा.टी.१४९-२/२६; प्रसर्पणम् — {bde ba thams cad skyed byed pa} सर्वसौख्यप्रसर्पणम् ज्ञा.सि.२२१/१४१ २. कारकः, कारकहेतुः प्र.अ. ४४क/५० ३. जनकः, पिता छो.को.५५/रा.को.२.५०५ ४. = {sa gzhi} पृथ्वी, भूमिः अ.को.२.१.२; बो.को.१५८ ५. • ना. जनकः, विदेहराजः मे.दू.१४१ख/१.१ {III}. वि. । १. जनकः — अन्योन्यजनकाः ल.अ.१७८क/१४२; त.प.१७३क/८०३; उत्पादकः — {skyed par byed pa'i nus pa} उत्पादकशक्तिः त.प.१४७क/७४६; जननी — {gegs ni skyed par byed pa} विघ्नजननी अ.क.८२.१५; {sangs rgyas thams cad skyed byed} जननी सर्वबुद्धानाम् गु.सि.१.१०; जनिका प्र.वा.२.३७२; त.प.८६ख/६२५; उत्पादिका — {don yongs su gcod pa skyed par byed pa'i nus pa} अर्थपरिच्छेदोत्पादिका शक्तिः त.प.२२२ख/९१४; आवहः — {bde ba skyed byed} सुखावहाः वि.व.१२७क/१.१६ २. वर्धनः — स मूकपङ्गुर्नामाभूद् बन्धूनां दुःखवर्धनः अ.क.३७.३२; संवर्धकः श्रा.भू. ६४क/१५१.
- skyed byed bskyed bya'i dngos po
- = {skyed par byed pa dang bskyed par bya ba'i dngos po} जन्यजनकभावः अभि.सू. ११.
- skyed byed pa
- = {skyed byed/}
- skyed byed pa po
- = {skyed par byed pa po} जनकः — {mi rtog don skyed byed pa po} निर्विकल्पार्थजनकम् अ.क्र.१४.
- skyed byed bu mo
- ना. जनककन्या, सीता {skyed byed bu mo'i khrus bya bsod nams che ba rnams dang} जनकतनयास्नानपुण्योदकेषु मे.दू.१४१ख/१.१; जनकराजनन्दिनी । सा तु श्रीरामपत्नी रा.को.५.३५५.
- skyed byed ma
- = {skyed ma} 1. = {ma} जनयित्री, माता छो.को.५५/रा.को.२.५०७; ङ.को.२१५; = {skyed ma mo} 2. वि. जननी — {'dren byed kun dga' skyed byed ma} नयनानन्दजननी का.आ.३.८८.
- skyed byed ma yin pa
- = {skyed byed min/}
- skyed byed min
- वि. अनुत्पादकः त.स.६३ख/६००.
- skyed ma
- = {skyed byed ma} 1. सं. = {ma} माता — बीजं येषाम् अग्रयानाधिमुक्तिर्माता प्रज्ञा बुद्धधर्मप्रसूत्यै र.वि.१.३४; जनयित्री प्र.सि.५.२३ २. वि. जननी — बुद्धानां शान्तिजननी गु.स.११९ख/६४.
- skyed ma mo
- = {ma} जननी, माता — माता प्रघातिता । किं धात्री आहोस्विज्जननी वि.व.१७०क/२.१०१; जनित्री — किं धात्री आहोस्विद् जनित्री वि.व.१६९क/२.१०१; = {skyed ma/} {skyed byed ma/}
- skyed mi rung ba'i chos can
- वि. अप्ररोहणधर्मा वि.सू.२९ख/३७.
- skyed mo tshal
- = {skyed mos tshal/}
- skyed mo'i tshal
- = {skyed mos tshal/}
- skyed mos tshal
- उद्यानम् — पुष्पसंपन्नं च महद् उद्यानम् अ.श.२८५क/२६२; उपवनम् जा.मा.२३३/१३६; आरामः अ.को.२.४.२; उद्यानभूमिः स.पु. ३८क/६८; रा.प.२४५क/१४३; उद्यानवनम् जा.मा.२५७/१४९; क्रीडावनम् जा.मा.१०१/६०.
- skyed mos tshal gyi gnas
- उद्यानभूमिः — अन्तःपुरपरिवृत उद्यानभूमिं संप्रस्थितः वि.व.१५४ख/१.४२; = {skyed mos tshal gyi sa/}
- skyed mos tshal gyi sa
- उद्यानभूमिः — देव्या सह अन्तःपुरपरिवृत उद्यानभूमिं निर्गतः अ.श.९२क/८३; = {skyed mos tshal gyi gnas/}
- skyed mos tshal du 'gro ba
- उद्यानयात्रा — उद्यानयात्रोपमोपपत्तीक्षणाद् विपत्तिकाले दुःखा बिभेति सू.अ.१४२क/१९.
- skyed mos tshal srung ba
- = {skyed mos tshal bsrung ba/}
- skyed mos tshal bsrung ba
- उद्यानपालः म.व्यु.३८४२; आरामिकः — ये च वैयावृत्यकरा वा आरामिका वा साङ्घिकं स्तौपिकञ्च प्रभूतं द्रव्यं विप्रतिपादयन्त्यनयेन बो.भू.८६ख/११४.
- skyed tshal
- = {skyed mos tshal} उद्यानम् का.आ.२.२९.
- skyed tshal skyong bar byed pa
- कक्षावेक्षकः, उद्यानपालः श्री.को.१७१ख; {keeper of a royal garden} मो.को.२४१.
- skyed tshal skyong byed
- = {skyed tshal skyong bar byed pa/}
- skyed mdzad
- वि. = {skyed byed} जनकः वि.प्र.२९ख/४.१.
- skyed mdzad ma
- वि.स्त्री. = {skyed byed ma} जननी वि.प्र.१०८क/२.
- skyed bsrings
- वि. वर्धमानः {gzhon nu skyed bsrings} वर्धमानः कुमारः अ.क.२४.५७.
- skyed rim
- = {skyed pa'i rim pa/}
- skyen
- = {skyen pa/}
- skyen pa
- = {myur ba'am mgyogs pa} शीघ्रम् — द्रुतं शीघ्रम् बो.प.३४; आशु — {skyen par shi ste} आशु कालं कृत्वा अ.श.१५९ख/१४८; लघु — {skyen pa skyen par dong ba} लघु लघ्वेव गच्छन्ति का.व्यू. २२४ख/२८७; क्षिप्रम् मि.को.१४५ख ।
- skyen po
- = {skyen pa/}
- skyem pa
- = {skyems pa/}
- skyems
- = {skyems pa/}
- skyems pa
- =(आद.) १. = {skom pa} तृषितः — गच्छ आनन्द, एतस्यां वृद्धायां कथय । भगवांस्तृषितः, पानीयमनुप्रयच्छस्वेति अ.श.२०८ख/१९२; गच्छानन्द एतस्या वृद्धायाः कथय । भगवांस्तृषितः, पानीयमनुप्रयच्छेति वि.व.१३१ख/१.२० २. {btung ba'i zhe sa} द.को.५०; बो.को.१५९.
- skyer
- १. = {skyer pa} 2. = {skye bar /}
- skyer kha
- = {ser skya} पिङ्गः, कपिलवर्णः अ.को. १.५.१६; छो.को.५५.
- skyer khan can
- = {skyer khaN+Da can/}
- skyer khaN+Da
- = {skyer ba'i khaN+Da} रसाञ्जनम्, दार्वीक्वाथोद्भवाञ्जनविशेषः — {mig sman skyer khaN+Da'i ni za ma tog} रसाञ्जनस्य समुद्गकः वि.सू.७६ख/९३; द्र. {skyer khaN+Da can/}
- skyer khaN+Da can
- दार्विका, रसाञ्जनविशेषः : {skyer shun dang spang ma bskol ba las byung khu ba'i mig sman gyi bye brag zhig gi ming} मि.को.६०; द्र. {skyer khaN+Da/}
- skyer 'gyur
- = {skye bar 'gyur/}
- skyer pa
- दारुहरिद्रा, वृक्षविशेषः म.व्यु.४२०६; तत्पर्यायाः : पीतद्रुः, कालेयकः, हरिद्रुः, दार्वी, पचम्पचा, पर्जनी अ.को.२.४.१०२; दार्वी यो.श. ८७; हरिद्रा वि.सू.७५ख/९३; द्र. {skyer rtsa/} {skyer rtsa yung ba/}
- skyer pa'i rtsa ba
- = {skyer rtsa/}
- skyer rtsa
- = {skyer pa'i rtsa ba} दार्वी यो.श.६५, ६७, ७३; दारुनिशा यो.श.१४; निशा यो.श.१४; द्र. {skyer pa/} {skyer rtsa yung ba/}
- skyer rtsa yung ba
- = {skyer rtsa'am yung ba} दारुनिशा, दारुहरिद्रा यो.श.६३; द्र. {skyer rtsa/} {skyer pa/}
- skyel
- = {skyel ba/}
- skyel thung
- अनुव्रज्या, गृहागतानां शिष्टानां गमनसमये कियद्दूरपर्यन्तपश्चाद्गमनरूपशिष्टाचारः — मारणे मृतसंस्कारे गतौ द्रव्येऽर्थदापने । निर्वर्तनोपकरणाऽनुव्रज्यासु च साधनम् अ.को.३.३. ११९; {thag thung thung zhig bar skyel ba} बो.को.१६०.
- skyel ba
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskyal ba/} विधौ {skyol}) नयति — {nas kyi zan dron bskyal lo} कुल्माषपिण्डिकां नयामि वि.व.१६७क/१. ५६ २. सं. उपनयः — सर्वज्ञताभूम्युपनयेन कल्याणमित्रदासाधीनां सर्वज्ञतां संपश्यन् ग.व्यू.३७६ख/८७; प्रत्युद्गमनम् — ये तु तस्माद्विहाराद् भिक्षवः प्रक्रामन्ति, तान् दृष्ट्वा प्रीतिप्रामोद्यबहुलः प्रत्युद्गम्याभाषते च अ.श.१३७क/१२६; अनुयानम् — गुरूणामनुयानादिः अभि.अ.८.१९.
- skyes
- १. प्राभृतम् — राज्ञा च पञ्चालेन राज्ञः प्रसेनजित्कौशलस्य प्राभृतं पञ्च हंसशतानि प्रेषितानि अ.श.१६४ख/१५२; नास्ति तथागतस्यैवंविधं प्राभृतं यथा वैनेयप्राभृतम् वि.व.१५९ख/२.९५; तत्पर्यायाः : उपग्राह्यम्, उपहारः, उपदा अ.को.२.८.२८; उपायनम् — सुभाषितोपायनम् जा.मा.३७५/२२० २. = {skyes pa} ।3. = {skyes bu/}
- skyes nas
- उपपद्य — {skyes nas yongs su mya ngan las 'da' ba} उपपद्यपरिनिर्वायी अभि.स्फु.१८९क/९४८; जनित्वा — यो हि जनित्वा प्रध्वंसते त.प. ४२क/५३३.
- skyes phul
- प्राभृतमुपनीतम् अ.श.२४०क/२२०.
- skyes kyi mchog
- = {skyes mchog/}
- skyes kyi dus btab pa
- मालागुणपरिक्षिप्ता म.व्यु.९४६३; {invested with the marriage}-{thread}, {a marriageable woman} मो.को. ८१३.
- skyes gyur
- = {skyes par gyur pa/}
- skyes 'gyur
- = {skyes par 'gyur/}
- skyes chen
- = {skye bu chen po} महापुरुषः रा.प.२३७क/१३३.
- skyes mchog
- १. पुङ्गवः, उत्तरपदस्थः श्रेष्ठवाचकः — {skyes bu skyes mchog} पुरुषपुङ्गवः ल.वि.१६९ख/२५३; {thub pa skyes kyi mchog} मुनिपुङ्गवः बो.अ. २.६ २. = {skyes bu mchog} पुरुषोत्तमः, पुरुषेषु मध्ये उत्तमः — गृह्यतामग्रमहिषी पत्नीत्वे भवता नृप । विष्णोः श्रीरिव योग्येयं तवैव पुरुषोत्तम अ.क.३.५० ३. सौजन्यम् — न पापभागी युवयोः सुतोऽहं सौजन्यवल्लीकठिनः कुठारः । मातङ्गवृत्याम्रतरुं निपात्य मत्तेन येनोन्मथितः कुमारः अ.क.१०१.२९.
- skyes gnyis ldan pa
- = {bram ze} द्विजातिः, ब्राह्मणः अ.क.१४.९४.
- skyes thob
- १. सं. = {me} जातवेदाः, अग्निः अ.को.१.१.४८ २. वि. = {skyes nas thob pa} उत्पत्तिलाभी — मूलच्छेदस्त्वसद्दृष्ट्या कामाप्तोत्पत्तिलाभिनाम् अभि.को.४.७९; उपपत्तिप्रतिलम्भिका — यापि च श्रुतचिन्ताभावनामयी सास्रवा प्रज्ञा, उपपत्तिप्रतिलम्भिका च सानुचरा अभि.भा.१२७-४/१२.
- skyes thob dang sbyor byung
- प्रायोगिकोपपत्त्याप्तः अभि.सू.११.
- skyes dus
- १. उत्पत्तिकालः, भावानामुत्पादक्षणः प्र.अ.११-५/२३ २. = {skye pa'i zla ba} वैजननः, सूतिमासः अ.को.२.६.३९.
- skyes nas cho ga
- = {skyes pa'i las} जातकर्म, संस्कारविशेषः — जातकर्मादयो ये च प्रसिद्धास्ते तदन्यवत् त.स.१३०ख/१११२.
- skyes nas 'jig pa
- वि. उत्पन्नप्रध्वंसी — {tshig ni skyes nas 'jig} वचनं…उत्पन्नप्रध्वंसि ल.अ.९०क/३७; जातविनष्टः — सकृज्जातविनष्टे च भवेन्नार्थे प्रमाणता त.स.१०५ख/९२७.
- skyes nas thob pa
- = {skyes thob/}
- skyes nas thob pa can
- = {skyes thob} वि. उपपत्तिप्रतिलम्भिका अभि.सू.११.
- skyes nas ma ning
- जातिपण्डकः म.व्यु.८७६९.
- skyes nas myong 'gyur
- = {skyes nas myong bar 'gyur ba/}
- skyes nas myong bar 'gyur ba
- १. वि. उपपद्यवेद्या, उपपद्यवेदनीया — तथाऽसंज्ञिसमापत्तिः ध्यानेऽन्त्ये निःसृतीच्छया । शुभा उपपद्यवेद्या अभि.को.२.४२ २. पा. उपपद्यवेदनीयम्, अन्यतरं कर्म — दृष्टधर्मवेदनीयं कर्म यत्र जन्मनि कृतं तत्रैव यद्विपच्यते । उपपद्यवेदनीयं यदनन्तरे जन्मनि, तद्यथा पञ्चानन्तर्याणि कर्माणि अभि.स.भा.४९ख/६९.
- skyes nas myong bar 'gyur ba dang lan grangs gzhan la myong bar 'gyur ba'i las
- उपपद्यापरपर्यायवेदनीयं कर्म अभि.सू.११.
- skyes nas myong bar 'gyur ba'i las
- उपपद्यवेदनीयं कर्म अभि.स.भा.४९ख/६९.
- skyes nas zhig pa
- वि. जातविनष्टः — {skyes nas zhig pa'i don} जातविनष्टार्थः त.प.२२८ख/९२७.
- skyes nas yongs su mya ngan las 'da' ba
- पा. उपपद्यपरिनिर्वायी, पञ्चविधेषु अनागामिपुद्गलेषु एकः — स एवानागामी पुनः पञ्चधा भवतीति । अन्तरापरिनिर्वायी, उपपद्यपरिनिर्वायी, साभिसंस्कारपरिनिर्वायी, अनभिसंस्कारपरिनिर्वायी, ऊर्ध्वस्रोताश्चेति अभि.स्फु.१८९क/९४८.
- skyes nas ring du lon pa
- वि. चिरोपपन्नः अभि.सू.११.
- skyes nas ring po ma lon pa
- वि. अचिरोपपन्नः — धर्मता खलु देवपुत्रस्य वा देवकन्यकाया वा अचिरोपपन्नस्य त्रीणि चित्तानि उत्पद्यन्ते । कुतश्च्युतः, कुत्रोपपन्नः, केन कर्मणेति अ.श.१२५क/११५.
- skyes pa
- =I. क्रि. ( {skye ba} इत्यस्य भूत.) १. अजायत — {skyes gyur} अजायत अ.क.३.२४; जातो भवति — यो ह्यजातो धर्मः सोऽनागतः, यो जातो भवति न च विनष्टः स वर्त्तमानः, यो विनष्टः सोऽतीत इति अभि.भा.२४०ख/८१० *२. जायते — यद् बलाज्जायते यत्तत् फलं पुरुषकारजम् अभि.को.२.५८; सञ्जायते ल.अ.११८क/६४; प्रसूयते — एवंरूपेण वाग्दुर्भाषितेन इयान् महापुण्यस्कन्धः प्रसूयते अ.सा.१६३क/९२; उत्पद्यते — {bzlas dang mchod pa'i cho ga rnams/} {gnyis med} ({rim nyid}) {las ni rang nyid skyes} जपपूजाविधानं च स्वयमुत्पद्यते क्रमात् अ.क्र.४०; प्र.अ.८३क/९०; उत्पादयति — कौरव्यो जनकायस्तस्मिन् प्रासादेऽत्यर्थं प्रसादमुत्पादयति अ.श.३६ख/३२; उदेति — इह यस्माद् विषयाद् विज्ञानमुदेति तद्विषयसदृशं तद् भवति न्या.टी.४५ख/८१; जन्म प्रतिलेभे जा.मा.३४२/२००; वर्धते — घृतकुम्भे मूषिका यद्वत्सह शुक्रेण वर्धते ल.अ.१६५ख/११७ {II}. सं. १. उत्पत्तिः — {rnam par shes pa skyes pa las sngar} प्राग्विज्ञानोत्पत्तेः त.प.२२२ख/९१४; उत्पादः प्र.अ.१३-४/२७; उदयः — {gnyen po skyes pa} प्रतिपक्षोदयः अभि.स्फु.१४२ख/८६०; जन्म — {skyes pa'i nyin pa} जन्मदिनम् अ.क.३७.२७; भूतिः — भूतेभ्यो भूतिरस्य न त.स.६८ख/६३९; सम्भवः — मालामादाय द्वीपसंभवाम् अ.क.१४.७८; प्रभवः अभि.भा.४ख/८८०; उत्थानम् — {byis pa'i so skyes pa na} बालस्य दन्तोत्थाने वि.प्र.५६क/४.९८ २. = {mi pho} नरः — {skyes pa dang bud med} नरनारी वि.प्र.२५२क/२.६५; नरनारीगणाः अ.सा.४२ख/२४; पुरुषः — स्त्रीपुरुषदारकदारिकाभिः बो.भू.१२४ख/१६०; पुमान् — {skyes pa dang bud med kyi gzugs su} पुंस्त्रीरूपम् त.सि.२५५/१६९; शि.स.१७५ख/१७३; रमणः अ.क.१०.८० ३. वरः — {bag mar slong ba'i skyes pa} वरः…वरणार्थी अ.क.४०.१९३ ४. अपत्यम् — {tshangs pa las skyes bram ze} ब्रह्मणोऽपत्यं ब्राह्मणः प्र.अ.६-५/११ ५. पा. जाता, अधिमुक्तिभेदः — जाताजाता ग्राहिका ग्राह्यभूता…। युक्ताऽयुक्ता संभृताऽसंभृता च गाढं विष्टा दूरगा चाधिमुक्तिः सू.अ.१०.२, ३; जाता अतीतप्रत्युत्पन्ना सू.अ.१६२क/५२ ६. योनिः — {snyan pa grong pa nyid min skyes/} {brjod bya yi ni nyams dag bstan} वाच्यस्याग्राम्यता योनिर्माधुर्ये दर्शितो रसः का.आ.२.२८९; {kun tu dbye ba las skyes pa/} {de dag dbye ba shin tu mang} अत्यन्तबहवः तेषां भेदाः संभेदयोनयः का.आ.३.३ {III}. भू.का.कृ. १. जातः — जातो भवति तथागतकुले बो.भू.१६८क/२२३; सञ्जातः अ.क.२४. १४२; उपजातः — {the tshom skyes pa} उपजातः संशयः त.प.२४९क/९७१; समुपजातः — {gshog pa skyes pa} समुपजातपक्षः त.प.३०९ख/१०८१; निर्जातः — {bsod nams las skyes pa} पुण्यनिर्जातम् वि.व.१५८क/१. ४६; प्रजातः अ.क.१०८.१०७; उत्पन्नः त.प.३१क/५०९; समुत्पन्नः त.स.११०क/९५७; उपपन्नः श्रा.भू.८ख/१९; प्रसूतः त.प.१३६क/७२३; सम्भूतः र.वि.११०क/६८; उदितः प्र.वा.२.४२०; जनितः त.स.१००क/८८४; उपजनितः त.प.२४१क/१९७; रूढः — {nga rgyal skyes pa} रूढाहंकारम् का.आ.२.२७२ २. विवृद्धः — {nags khung dag tu skyes pa'i ri bong la} वने विवृद्धस्य शशस्य अ.श.१०५क/९४ {IV}. वि. जा — {las las skyes pa} कर्मजम् प्र.अ.१५-५/३५; रुहः — {mtsho skyes} सरोरुहम् अ.क.६८.१०८; संरोही — {pad ma chu las skyes pa} कमलं जलसंरोहि का.आ.२.१८७.
- skyes pa nyid
- १. पुरुषत्वम्, पुंभावः — याः काश्चन स्त्रियो लोके पुरुषत्वं व्रजन्तु ताः बो.अ. १०.३० २. प्रोद्भूतत्वम् वि.सू.३०ख/३८.
- skyes pa nyid du gyur pa
- पुंभावः अभि.सू.१२.
- skyes pa dang bud med
- नरनार्यौ — इह शरीरे नरनारीणां सत्त्वरजस्तमोभेदेन प्राणप्रवाहः वि.प्र.२५२क/२.६५; स्त्रीपुरुषौ अभि.सू.१२.
- skyes pa 'dra ba'i bud med
- पुरुषानुकृतिस्त्री म.व्यु.८८९१.
- skyes pa po
- पुरुषः, नरः — सर्वाणि जम्बूद्वीपपुरुषाश्रयाणि, अन्यत्र बुद्धानुत्पादात् अभि.भा. २६५-५/१०८७.
- skyes pa ma yin pa
- अनुत्पन्नः लो.को.१७१.
- skyes pa med pa
- वि. १. अनुत्पन्नः लो.को. १७१ २. अपुरुषा — {skyes pa med par bud med dang lam du 'gro ba} अपुरुषया स्त्रिया मार्गगमनम् म.व्यु.८४९५.
- skyes pa yin
- क्रि. उपजायते — प्रतिबिम्बात्मकोऽपोहः पदादप्युपजायते त.स.३८ख/३९८.
- skyes pa rabs
- = {skyes pa'i rabs/}
- skyes pa'i gan du 'gro mkhas pa
- वि.स्त्री. पुरुषोपसंक्रमणकुशला — ताश्च सर्वा…नृत्तकुशला हसितकुशलाः पुरुषोपसंक्रमणकुशलाः रा.प. २४६ख/१४५.
- skyes pa'i rgyu skar
- जन्मनक्षत्रम् श.को.११३.
- skyes pa'i sgra
- पुरुषशब्दः — त्रिसाहस्रमहासाहस्रायां लोकधातौ विविधाः शब्दा निश्चरन्ति…वाद्यशब्दा वा स्त्रीशब्दा वा पुरुषशब्दा वा स.पु.१३३क/२१०.
- skyes pa'i chu ngogs
- पुरुषतीर्थम् — न भिक्षुणी पुरुषतीर्थे न स्त्रीतीर्थे वि.सू.५ख/५.
- skyes pa'i nyin pa
- जन्मदिनम् — शतानि पञ्चामात्यानां तस्य जन्मदिनं समम् अ.क.३७.२७.
- skyes pa'i stong pa
- = {skyes pa'i stong pa nyid/}
- skyes pa'i stong pa nyid
- जातशून्यता — अजातशून्यता चैकमेकं जातेषु शून्यता । अजातशून्यता श्रेष्ठा नश्यते जातशून्यता ल.अ.१६६क/१२०.
- skyes pa'i thod
- = {skyes pa'i thod pa/}
- skyes pa'i thod chen
- महानरकम्, महानरकपालम् — {skyes pa'i thod chen cha gcig par /chang} {ni bzang pos yongs bkang ste} एकखण्डं महानरकं दिव्यं मदनपूरितम् हे.त.२७क/८८.
- skyes pa'i thod pa
- नरकपालम् — प्रथमवामभुजे नरकपालं देवासुराणां रक्तेन पूरितम् हे.त.५ख/१४; नरकम् — पुष्करे च लिखेन्नरकम् हे.त.२५क/८२.
- skyes pa'i sna
- नरनासा — {skyes pa'i sna ni gzhib pa nyid} वृषणं नरनासायाः हे.त.२९ख/९८; नरनासिका — {skyes pa'i sna ni gzhibs nas kyang} संवृष्य नरनासिकाम् हे.त.२६क/८६.
- skyes pa'i byis pa
- जातबालः — अत्र मृदुर्जातबालः । दन्तोत्थानान्मध्यमबालः । दन्तपातात् कुमारः वि.प्र.६५ख/४.११४.
- skyes pa'i dbang po
- पुरुषेन्द्रियम्, शिश्नः — पुरुषेन्द्रियं दक्षिणहस्तभस्मनावचूर्णयेत् । सोऽपि असमर्थो भवति परदाराभिगमने म.मू.२८१क/४३९.
- skyes pa'i mtshan
- पुरुषलक्षणम्, कलाविशेषः — एवं लङ्घिते…स्वप्नाध्याये शकुनिरुते स्त्रीलक्षणे पुरुषलक्षणे…विदलकर्मणि पत्रच्छेदे गन्धयुक्तौ । इत्येवमाद्यासु सर्वकर्मकलासु ल.वि.८०ख/१०८.
- skyes pa'i rabs
- जातकम्, द्वादशाङ्गप्रवचनस्य अङ्गम् — ननु भगवतामपि मैत्रीबलादिजातकेषु महद्दुष्करं श्रूयते बो.प.७; {skyes pa'i rabs kyi rgyud} जातकमाला जा.मा.२.१; {skyes pa'i rabs kyi phreng ba} जातकमालिका वि.प्र.२२२क/२.१; *जातकः — {skyes pa'i rabs la rnam pa du} जातकाश्च कथंविधाः ल.अ.६५क/१२.
- skyes pa'i rabs kyi sde
- जातकम्, द्वादशाङ्गप्रवचनस्याङ्गम् — तद्यथा सूत्रं गेयं व्याकरणं गाथोदाननिदानावदानेतिवृत्तकजातकवैपुल्याद्भुतधर्मोपदेशाः श्रा.भू.४१ख/१००; म.व्यु.१२७५.
- skyes pa'i rus pa
- नरास्थि — {skyes pa'i rus pa'i phye ma} नरास्थिचूर्णः हे.त.३ख/८.
- skyes pa'i las
- = {skyes nas cho ga} जातकर्म, संस्कारविशेषः — स कृतसंस्कारक्रमो जातकर्मादिभिरभिवर्धमानः जा.मा.५/१.
- skyes par gyur pa
- १. क्रि. अजायत — अजायतास्य सहजश्चूडालङ्करणं मणिः अ.क.३. २४; जातोऽभूत् — {bde ba'i phung po skyes par gyur} सुखराशिजातोऽभूत् त.सि.२५८/१७१ २. भू.का.कृ. जातः — जातः स एव कालेन भूपालोऽयम् अ.क.१७.१७; उपपन्नः — तस्य कर्मणो विपाकेन पञ्च जन्मशतानि पञ्चशतपरिवारो गोपालकेषूपपन्नः वि.व.१५०ख/१.३९; उदितः — {bde ba}…{skyes par gyur} सौख्यम्…उदितम् त.सि. २५७/१७०; प्रादुर्भूतः अभि.सू.१२; समावर्जितः — {snying rje skyes par gyur} समावर्जितानुकम्पः जा.मा.३४४/२०० ३. वि. जातकः — इदानीं जातकानां मृत्युश्वासारोहणमुच्यते वि.प्र.२५३ख/२.६६.
- skyes par 'gyur
- = {skyes 'gyur} क्रि. १. प्रजायते — अथ शक्तिः स्वहेतुभ्यः प्रमाणानां प्रजायते त.स.१०३क/९०८ । २. जनयिष्यति — अप्रवृत्तं कथं ज्ञानं संसारं जनयिष्यति ल.अ.१८६क/१५५.
- skyes par ma gyur pa
- वि. अजातम् — {dngos po skyes par ma gyur par /dngos} {med dang ni 'bral mi 'gyur} नाजातेन हि भावेन सोऽभावोऽपगमिष्यति बो.अ. ९.१४८.
- skyes pas bud med kyi chas byas pa'i gar mkhan
- भ्रकुंसः, स्त्रीवेशधारी नर्त्तकपुरुषः मि.को.३०क; भ्रकुंशः, भ्रुकुंसः, भ्रूकुंसः, भृकुंसः रा.को.३. ५५६.
- skyes po
- १. = {skyes bu} जनः — {lha'i skyes po} दिव्यजनः अ.क.८४.५० २. विरूढार्थे नामपदांशः : {'phags skyes po} विरूढः अ.क.७७.५; विरूढकः ल.वि.१०८क/१५७.
- skyes phran
- १. = {dar la bab pa} दहरः, बालकः म.व्यु.४०८१; {dar ma'am byis pa} छो.को.५६ २. युवतिः लो.को.१७२.
- skyes bu
- पुरुषः १. = {mi} मनुष्यः — {skyes bu chen po} महापुरुषः सू.अ.२५७ख/१७७; {skyes bu'i don} पुरुषार्थः त.प.३०२क/१०६२; तत्पर्यायाः : नरः — नरेच्छामात्रसम्भूतसंकेतादपि केवलात् । युज्यते व्यवहारः त.स.९७क/८६४; जनः प्र.अ.१७-२/३६; सत्त्वः — अतीन्द्रियार्थवित्सत्त्वसिद्धये त.स.११३ख/९८७; मर्त्यः — एवं तावत् प्रतिमर्त्त्यं न समयः सम्भवति त.प.१५५ख/७६४; पुमान् बो.अ.९.८५; प्रजा — {rgyal po skyes bu la phan byed} प्रजाहितो राजा प्र.अ.१२८ख/१३७; मनुष्यः लो.को.१७५; मनुजः तत्रैव २. = {sems can} सत्त्वः — अत्रेयं संज्ञा सत्त्वो नरो मनुष्यो मानवश्च पोषः पुरुषः पुद्गलो जीवो जन्तुरिति अभि.भा.८५ख/१२०२ ३. पा. आत्मा — {skyes bu nyi shu rtsa lnga pa} पुरुषः पञ्चविंशतिमः वि.प्र.१५२क/११९; नरः — {skyes bu zhes bya ba ni bdag} नर आत्मा त.प.९१ख/६३७ ४. (तं.) = {thabs} उपायः — {re shig btsun mo shes rab yin/} {skyes bu thabs su brjod pa nyid} योषित् तावद् भवेत् प्रज्ञा उपायः पुरुषः स्मृतः हे.त.९ख/२८ ५. = {khyab 'jug} विष्णुः छो.को.५६/रा.को.३.१९५ ६. बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्तथागत इत्युच्यते…पुरुष इत्युच्यते ल.वि.२०५क/३०८ ७. (व्या.) : {skyes bu dang po} प्रथमपुरुषः म.व्यु.४७३४; {skyes bu bar ma} मध्यमपुरुषः म.व्यु.४७३५; {skyes bu mchog} उत्तमपुरुषः म.व्यु.४७३६.
- skyes bu klu shing
- पुन्नागः, नागकेसरवृक्षः अ.को.२.४.२५.
- skyes bu skyes mchog
- वि. पुरुषपुंगवः — एवं खलु भिक्षवो बोधिसत्त्वेन रात्र्यां पश्चिमे यामेऽरुणोद्घाटनकालसमये नन्दीमुख्यां रात्रौ यत्किंचित् पुरुषेण सत्पुरुषेणातिपुरुषेण महापुरुषेण पुरुषर्षभेण पुरुषनागेन पुरुषसिंहेन पुरुषपुंगवेन…पुरुषदम्यसारथिना एवंभूतेनार्येण ज्ञानेन ज्ञातव्यं बोद्धव्यं प्राप्तव्यं द्रष्टव्यं साक्षात्कर्तव्यम् ल.वि.१६९ख/२५३; म.व्यु.७३६०.
- skyes bu khyu mchog
- वि. पुरुषर्षभः, पुरुषश्रेष्ठः ल.वि.१५३ख/२२९; वि.व.१२५ख/१.१४; पुरुषवृषभः म.व्यु.७३५९; नरवृषभः बो.प.२४; द्र. {skyes bu skyes mchog/}
- skyes bu mkhas pa
- विज्ञपुरुषः, विद्वान् — उपमया इह एकत्या विज्ञपुरुषा भाषितस्यार्थमाजानन्ति स.पु.२९क/५१.
- skyes bu mkhyen pa
- वि. पुरुषज्ञः, बुद्धस्य — बलवानसि लोकविश्रुतः पुरुषज्ञः पुरुषर्षभः प्रभुः वि.व.१२६क/१.१५.
- skyes bu gang zag
- पुरुषपुद्गलः — अष्टानां पुरुषपुद्गलानामर्हत्प्रतिपन्नकादीनाम् अभि.स्फु.१८३ख/९३९; = {mi} बो.को.१६३.
- skyes bu glang po
- वि. पुरुषनागः — एवं खलु भिक्षवो बोधिसत्त्वेन रात्र्यां पश्चिमे यामेऽरुणोद्घाटनकालसमये नन्दीमुख्यां रात्रौ यत्किंचित् पुरुषेण सत्पुरुषेणातिपुरुषेण महापुरुषेण पुरुषर्षभेण पुरुषनागेन पुरुषसिंहेन पुरुषपुंगवेन…पुरुषदम्यसारथिना एवंभूतेनार्येण ज्ञानेन ज्ञातव्यं बोद्धव्यं प्राप्तव्यं द्रष्टव्यं साक्षात्कर्तव्यम् ल.वि.१६९ख/२५३.
- skyes bu glen pa
- = {skyes bu blun po} मोहपुरुषः, मूर्खजनः ल.अ.१५६क/१०३.
- skyes bu dga' ba
- पुरुषनन्दनः लो.को.१७३.
- skyes bu nges par sbyor bar smra ba
- पुरुषनियोगवादी प्र.अ.१२क/१४.
- skyes bu chung ngu
- कापुरुषः, कुत्सितपुरुषः मि.को.८५क; अधमपुरुषः लो.को.१७३.
- skyes bu chen po
- महापुरुषः १. श्रेष्ठनरः सू.अ.२५७ख/१७७; {skyes bu chen po'i mtshan sum cu rtsa gnyis kyis kun nas brgyan pa'i lus dang ldan pa} द्वात्रिंशता महापुरुषलक्षणैः समलंकृतगात्रः वि.व.१७०क/१.५९ । २. बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात् तथागत इत्युच्यते…महापुरुष इत्युच्यते ल.वि.२०५क/३०८.
- skyes bu chen po'i gang zag
- महापुरुषपुद्गलः — यतश्चतुर्भूतात्मकं रूपम्, षड्धात्वात्मको महापुरुषपुद्गलः, अतः स्कन्धाधारो हि भौतं(तो) भवति वि.प्र.२२७ख/२.१९.
- skyes bu chen po'i mtshan
- महापुरुषलक्षणम् — {skyes bu chen po'i mtshan sum cu rtsa gnyis} द्वात्रिंशन्महापुरुषलक्षणानि बो.भू.१९२ख/२५९; {skyes bu chen po yi mtshan sum cu rtsa gnyis kyis kun nas brgyan pa'i lus dang ldan pa} द्वात्रिंशता महापुरुषलक्षणैः समलंकृतगात्रः वि.व.१७०क/१.५९.
- skyes bu chen po'i mtshan sum cu rtsa gnyis dang ldan pa
- द्वात्रिंशन्महापुरुषलक्षणसमन्वागतः, बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्तथागत इत्युच्यते…द्वात्रिंशन्महापुरुषलक्षणसमन्वागत इत्युच्यते ल.वि.२०६क/३०९.
- skyes bu chen po'i mtshan sum cu rtsa gnyis su gyur pa
- वि. द्वात्रिंशन्महापुरुषलक्षणीभूतः — एवं द्वात्रिंशन्महापुरुषलक्षणीभूतान् मण्डलचक्राकारान् सर्वसत्त्वान् भावयेत् झटिति वि.प्र.४७क/४.४९.
- skyes bu mchog
- १. पुरुषोत्तमः, पुरुषश्रेष्ठः — अभ्यर्च्य कन्यारत्नेन नृपतिः पुरुषोत्तमम् अ.क.४८.७३; ज्ञा.सि.४.१२; अतिपुरुषः — तैः सत्पुरुषैर्महापुरुषैरतिपुरुषैः…पुरुषसिंहैः पुरुषदम्यसारथिभिः सर्वसत्त्वाः परमसुखे नियोजयितव्याः अ.सा.२९४क/१६६; एवं खलु भिक्षवो बोधिसत्त्वेन रात्र्यां पश्चिमे यामेऽरुणोद्घाटनकालसमये नन्दीमुख्यां रात्रौ यत्किंचित् पुरुषेण सत्पुरुषेणातिपुरुषेण महापुरुषेण पुरुषर्षभेण पुरुषनागेन पुरुषसिंहेन…पुरुषदम्यसारथिना एवंभूतेनार्येण ज्ञानेन ज्ञातव्यं बोद्धव्यं प्राप्तव्यं द्रष्टव्यं साक्षात्कर्तव्यम् ल.वि.१६९ख/२५३; सज्जनः जा.मा.३०९/१८० । २. परमपुरुषः, बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्तथागत इत्युच्यते…परमपुरुष इत्युच्यते ल.वि.२०६क/३०९ । ३. = {khyab 'jug} पुरुषोत्तमः, विष्णुः अ.क.६३.२५ ४. पा. (व्या.) उत्तमपुरुषः म.व्यु.४७३६.
- skyes bu mchog rab
- पुरुषप्रवरः, बुद्धस्य पर्यायः — तैः सत्पुरुषैर्महापुरुषैरतिपुरुषैः पुरुषप्रवरैः…पुरुषसिंहैः पुरुषदम्यसारथिभिः सर्वसत्त्वाः परमसुखे नियोजयितव्याः अ.सा.२९४क/१६६.
- skyes bu nyid
- पुरुषत्वम् त.स.१२६ख/१०८८; पुंस्त्वम् अ.क.५१.१८.
- skyes bu nye bar longs spyod pa'i yan lag
- वि. पुरुषोपभोगाङ्गम् — शयनासनादिषु हि पुरुषोपभोगाङ्गेषु न्या.टी.७०ख/१८१; = {skyes bu la mkho ba'i yan lag /skyes} {bu'i longs spyod kyi yan lag/}
- skyes bu stobs dang ldan pa
- बलवान् पुरुषः — {skyes bu stobs dang ldan pa'i se gol gtogs pa tsam} बलवत्पुरुषाच्छटमात्रम् अभि.सू.१२.
- skyes bu tha snyad gdags pa
- = {skyes bur tha snyad gdags pa/}
- skyes bu dang po
- पा. (व्या.) प्रथमपुरुषः म.व्यु.४७३४.
- skyes bu dam pa
- सत्पुरुषः १. सज्जनः — सत्पुरुषसंसेवा सू.अ.२४८ख/३०; तत्पर्यायाः : पुरुषोत्तमः — ये अग्रधर्मा सुगतेन स्पृष्टास्तद बोधिमण्डे पुरुषोत्तमेन । किं तेह निर्देक्ष्यति लोकनाथः स.पु.७क/११; सत् — तीव्रदुःखातुराणाम् अपि सतां नीचमार्गनिष्प्रणयता भवति जा.मा.१४३/८४; प्र.सि.५.४६; सज्जनः लो.को.१७३ २. भद्रपालादयः — {bzang skyong la sogs pa skyes bu dam pa bcu drug la} भद्रपालपूर्वंगमैश्च षोडशभिः सत्पुरुषैः स.पु.२ख/२; बहुश्रुतो दृष्टसत्यो वाग्मी समनुकम्पकः । अखिन्नो बोधिसत्त्वश्च ज्ञेयः सत्पुरुषो महान् सू.अ.१८७ख/८४.
- skyes bu dam pa nyid
- सत्पुरुषत्वम् अभि.भा.२४क/९५७; सत्पौरुष्यम् सू.अ.२५७ख/१७७.
- skyes bu dam pa dang phrad pa
- सत्पुरुषसमवधानम् — दुर्लभं सत्पुरुषसमवधानम् ग.व्यू.३८१ख/९०.
- skyes bu dam pa ma yin pa
- असत्पुरुषः, दुर्जनः — विनिपातगतानामपि सतां वृत्तं नालमनुगन्तुम् असत्पुरुषाः जा.मा.२२९/१३५.
- skyes bu dam pa la brten pa
- सत्पुरुषापाश्रयम्, चतुर्षु देवमनुष्याणां चक्रेषु एकम् म.व्यु.१६०५.
- skyes bu dam pa'i 'gro ba
- सत्पुरुषगतिः — सप्त सत्पुरुषगतयः सूत्रेऽभिहिताः अभि.भा.२४क/९५६; अत्र च सूत्रे सप्त सत्पुरुषगतयो देशिताः । त्रयोऽन्तरापरिनिर्वायिणः, त्रय उपपद्यपरिनिर्वायिण इति षड् गतयः, ऊर्ध्वस्रोतोगतिश्च सप्तमी इति अभि.स्फु.९५६.
- skyes bu dam pa'i brtson 'grus
- पा. सत्पुरुषवीर्यम्, वीर्यपारमिताभेदः — तत्र कतमद् बोधिसत्त्वस्य सत्पुरुषवीर्यम् ? तत्पञ्चविधं द्रष्टव्यम् बो.भू.१०८ख/१४०.
- skyes bu dam pa'i tshul khrims
- पा. सत्पुरुषशीलम्, शीलपारमिताभेदः — तत्र कतमद् बोधिसत्त्वस्य सत्पुरुषशीलम् ? तत्पञ्चविधं वेदितव्यम् बो.भू.९९ख/१२७.
- skyes bu dam pa'i bzod pa
- पा. सत्पुरुषक्षान्तिः, क्षान्तिपारमिताभेदः — तत्र कतमा बोधिसत्त्वस्य सत्पुरुषक्षान्तिः ? सा पञ्चविधा द्रष्टव्या बो.भू.१०५ख/१३५.
- skyes bu dam pa'i shes rab
- पा. सत्पुरुषप्रज्ञा, प्रज्ञापारमिताभेदः — तत्र कतमा बोधिसत्त्वस्य सत्पुरुषप्रज्ञा ? सा पञ्चविधा द्रष्टव्या बो.भू.११४क/१४७.
- skyes bu dam pa'i bsam gtan
- पा. सत्पुरुषध्यानम्, ध्यानपारमिताभेदः — तत्र कतमद् बोधिसत्त्वस्य सत्पुरुषध्यानम् ? तत्पञ्चविधं द्रष्टव्यम् बो.भू.११२क/१४४.
- skyes bu don gtso mkhyen pa
- वि. प्रधानपुरुषार्थज्ञः — ततः सुगतमेवाहुः सर्वज्ञमतिशालिनः । प्रधानपुरुषार्थज्ञं तं चैवाहुर्भिषग्वरम् त.स.१२२क/१०६४.
- skyes bu 'dul ba'i kha lo sgyur ba bla na med pa
- अनुत्तरः पुरुषदम्यसारथिः, बुद्धस्य पर्यायः — तथागतानां दशभिराकारैर्गुणाभिधानञ्च भवति गुणानुस्मरणता च । कतमैर्दशभिः ? इत्यपि स भगवांस्तथागतोऽर्हन्सम्यक्संबुद्धो विद्याचरणसम्पन्नः सुगतो लोकविदनुत्तरः पुरुषदम्यसारथिः शास्ता देवमनुष्याणां बुद्धो भगवानिति बो.भू.५४ख/६४; एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्तथागत इत्युच्यते…चतुर्वैशारद्यप्राप्तानुत्तरपुरुषदम्यसारथिरित्युच्यते ल.वि.२०६क/३०९.
- skyes bu 'dul ba'i kha lo sgyur ba bla med mchog
- नरदम्यानां सत्सारथिरनुत्तरः श.बु.१०३; = {skyes bu 'dul ba'i kha lo sgyur ba bla na med pa} अनुत्तरः पुरुषदम्यसारथिः ल.वि.२०६क/३०९.
- skyes bu na chung tshal
- नरनारीवनम् — नरनारीवनं केन हरीतक्यामलीवनम् । कैलासश्चक्रवालश्च वज्रसंहनना कथम् ल.अ.६६क/१४.
- skyes bu pa
- पौरुषम्, पुरुषकारफलम् अभि.को. २.५६; पुरुषभावाव्यतिरेकात् पुरुषकारः पुरुष एव, तस्य फलं पौरुषम् अभि.भा.३२९.
- skyes bu dpa'
- = {skyes bu dpa' bo/}
- skyes bu dpa' bo
- पुरुषशूरः — एवं खलु भिक्षवो बोधिसत्त्वेन रात्र्यां पश्चिमे यामेऽरुणोद्घाटनकालसमये नन्दीमुख्यां रात्रौ यत्किंचित् पुरुषेण सत्पुरुषेणातिपुरुषेण महापुरुषेण पुरुषर्षभेण पुरुषनागेन पुरुषसिंहेन पुरुषपुंगवेन पुरुषशूरेण…पुरुषदम्यसारथिना एवंभूतेनार्येण ज्ञानेन ज्ञातव्यं बोद्धव्यं प्राप्तव्यं द्रष्टव्यं साक्षात्कर्तव्यम् ल.वि.१६९ख/२५३.
- skyes bu bar ma
- पा. (व्या.) मध्यमपुरुषः म.व्यु.४७३५.
- skyes bu byed pa
- पुरुषकारः — {skyes bu byed pa'i 'bras bu} पुरुषकारफलम् सू.अ.२१४क/११९.
- skyes bu byed pa ma yin pa
- निष्पुरुषकारत्वम् अभि.सू.१२.
- skyes bu byed pa'i 'bras bu
- पा. पुरुषकारफलम्, पञ्चफलेषु एकम् — समासतः पञ्च फलानि । विपाकफलं निष्यन्दफलं विसंयोगफलं पुरुषकारफलमधिपतिफलञ्च बो.भू. ६०क/७२; म.व्यु.२२७४.
- skyes bu byed pa'i yon tan
- पा. पुरुषकारगुणः, त्रिविधेषु चित्तोत्पादगुणेषु एकः — सोऽयं त्रिविधो गुणः परिदीपितः, पुरुषकारगुणो द्वाभ्यां पदाभ्याम् अर्थक्रियागुणः फलपरिग्रहगुणश्च द्वाभ्याम् सू.अ.१३९क/१५.
- skyes bu byed las skyes
- पुरुषकारजम्, पुरुषकारफलम् — यद् बलाज्जायते यत्तत् फलं पुरुषकारजम् अभि.को.२.५८; पुरुषकाराज्जातं पुरुषकारजम् । पुरुषकारफलमित्यर्थः अभि.स्फु.३३२.
- skyes bu blun po
- = {skye bu glen pa} मोहपुरुषः — अतस्ते महामते मोहपुरुषा यानत्रयवादिनो भवन्ति, न चित्तमात्रगतिनिराभासवादिनः ल.अ.७९ख/२७; अविदग्धः लो.को.१७४.
- skyes bu 'bring
- = {skyes bu bar ma/}
- skyes bu smra ba
- पुरुषवादी — ईश्वरव्यतिरिक्तमन्यदप्यात्मादिकं समवाय्यादिकारणम् ईश्वरकारणकैरिष्यते, पुरुषवादिभिस्तु पुरुष एव कारणम् त.प.१९०क/९६.
- skyes bu gtsang ma'i mchod sbyin
- पुरुषमेधयज्ञः, नरवधात्मकयज्ञविशेषः मि.को.२९क; नरमेधः रा.को.२.८३३.
- skyes bu gtso
- पुन्नागः, नरश्रेष्ठः श्री.को.१७४क ।
- skyes bu gtso bo
- = {skyes bu gtso/}
- skyes bu gzhan
- पुरुषान्तरम् — {skyes bu gzhan gyi sems} पुरुषान्तरचित्तम् त.स.१२९क/११०५.
- skyes bu zla ba
- ना. मनुष्यचन्द्रः; मनुजचन्द्रः लो.को.१७५.
- skyes bu rab
- = {skyes bu mchog/}
- skyes bu la mkho ba'i yan lag
- पुरुषोपभोगाङ्गम् — शयनासनादि पुरुषोपभोगाङ्गम् न्या.टी.७०क/१८०; = {skyes bu nye bar longs spyod pa'i yan lag/} {skyes bu'i longs spyod kyi yan lag/}
- skyes bu legs pa
- सौजन्यम् — तस्यासीत् सुप्रियो नाम सौजन्यनिलयः सुतः अ.क.६.३६.
- skyes bu seng ge
- पुरुषसिंहः, पुरुषश्रेष्ठः, बुद्धपर्यायश्च — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात् तथागत इत्युच्यते…पुरुषसिंह इत्युच्यते ल.वि.२०५क/३०८; नमस्ते पुरुषसिंह सर्वानर्थनिवारक म.मू.९०ख/३; सत्पुरुषैर्महापुरुषैरतिपुरुषैः…पुरुषसिंहैः पुरुषदम्यसारथिभिः सर्वसत्त्वाः परमसुखे नियोजयितव्याः अ.सा. २९४क/१६६; एवं खलु भिक्षवो बोधिसत्त्वेन रात्र्यां पश्चिमे यामेऽरुणोद्घाटनकालसमये नन्दीमुख्यां रात्रौ यत्किंचित्पुरुषेण सत्पुरुषेणातिपुरुषेण महापुरुषेण पुरुषर्षभेण पुरुषनागेन पुरुषसिंहेन…पुरुषदम्यसारथिना एवंभूतेनार्येण ज्ञानेन ज्ञातव्यं बोद्धव्यं प्राप्तव्यं द्रष्टव्यं साक्षात्कर्तव्यम् ल.वि.१६९ख/२५३
- skyes bu'am ci
- किम्पुरुषः १. = {mi'am ci} देवयोनिविशेषः; स तु अश्वमुखत्वात् कुत्सितनरः स्वर्गगायकः तुम्बुरुप्रभृतिः रा.को.२.१२७; तत्पर्यायाः : किन्नरः, तुरङ्गवदनः, मयुः अ.को.१.२.६६ २. षड्वर्गात्मकेषु रक्षापालेषु एकः — पूर्वे किन्नरो वायुस्थः श्वानमुखः चिनिष्पन्नः । अग्नौ किंपुरुषः काकमुखः चीनिष्पन्नः वि.प्र.१०५क/३.२३.
- skyes bu'i khrus bya ba
- पुंसवनम्, संस्कारविशेषः — स यथाक्रमं गर्भाधानपुंसवनसीमन्तोन्नयनजातकर्मादिभिः कृतसंस्कारक्रमो वेदाध्ययननिमित्तं श्रुताभिजनाचारसम्पन्ने गुरौ प्रतिवसति स्म जा.मा.१३७/८०.
- skyes bu'i ngag
- पुंवाक्यम्, पुरुषकृतवाक्यम् — पुंवाक्यादपि विज्ञानं यत् प्रवृत्तमतीन्द्रिये त.स.८९क/८०९; पौरुषेयम् — दोषाः सन्ति न सन्तीति पौरुषेयेषु शङ्क्यते त.स.१११ख/९६९.
- skyes bu'i ngo bo
- पुरुषभावः — {skyes bu'i ngo bo las mi gzhan pa} पुरुषभावाव्यतिरेकः अभि.सू.१२.
- skyes bu'i dngos
- पुंभावः — पुंभावे तत्क्रियायां च पौरुषम् अ.को.३.३.२२३; पौरुषम् — {skyes bu'i dngos dang de yi ni/} {bya ba la yang po ru ShaM} ङ.को.४२८.
- skyes bu'i mthu
- पुरुषकारः — यत्किंचिदायुष्मन् शारिपुत्र भगवतः श्रावका भाषन्ते देशयन्ति उपदिशन्ति उदीरयन्ति प्रकाशयन्ति संप्रकाशयन्ति, स सर्वस्तथागतस्य पुरुषकारो वेदितव्यः अ.सा.३क/२.
- skyes bu'i don
- पुरुषार्थः — पुरुषार्थः अभ्युदयनिःश्रेयसलक्षणः त.प.३०२क/१०६२.
- skyes bu'i don gyi mchog
- = {thar pa} परमपुरुषार्थः, मोक्षः — मोक्षः परमपुरुषार्थतया सिद्धः त.प.१३६ख/६; = {skyes ba'i don gyi gtso} प्रधानपुरुषार्थः त.स.१२१क/१०४९.
- skyes bu'i don gyi gtso
- = {thar pa} प्रधानपुरुषार्थः, मोक्षः — प्रधानपुरुषार्थज्ञान् सर्वज्ञान् त.स.१२१क/१०४९; = {skyes bu'i don gyi mchog} परमपुरुषार्थः त.प. १३६ख/६.
- skyes bu'i don gyi gtso shes pa
- वि. प्रधानपुरुषार्थज्ञः — प्रधानपुरुषार्थज्ञान् सर्वज्ञान् त.स.१२१क/१०४९.
- skyes bu'i don 'grub pa
- पुरुषार्थसिद्धिः — कारणशब्दोपादाने तु पुरुषार्थसिद्धेः साक्षात्कारणं गम्येत न्या.टी.३८ख/२७.
- skyes bu'i don sgrub pa
- वि. पुरुषार्थसाधनी — क्षणसंपदियं सुदुर्लभा प्रतिलब्धा पुरुषार्थसाधनी बो.अ.१.४.
- skyes bu'i don la phan pa
- वि. पुरुषार्थोपयोगी — पुरुषार्थोपयोगि सम्यग्ज्ञानम् न्या.टी.३६ख/१०.
- skyes bu'i bdag po
- = {skye dgu'i bdag po} प्रजापतिः — {sdig med stobs kyis ngo mthon du/} {skyes bu'i bdag po rab mnan nas} प्रजापतिं समाक्रम्य प्रसह्य बलवानधः (बलवान्नाघः ?) ज्ञा.सि.१८.१७.
- skyes bu'i sna
- = {skyes pa'i sna} नरनासिका — {skyes bu'i sna rtse} नरनासिकाग्रम् गु.सि.३.११.
- skyes bu'i bya ba
- पुंव्यापारः, पुरुषव्यापारः त.स. ८८ख/८०५.
- skyes bu'i byed pa
- पुरुषकारः, पुरुषकारफलम् हे.त.२१ख/६८.
- skyes bu'i rtsal
- पुरुषकारः — स राजा बलचक्रवर्ती तेषां योधानां युध्यतां महता पुरुषकारेण विस्मापितः स.पु.१०८ख/१७४.
- skyes bu'i lag pa'i rtsol ba
- पुरुषहस्तव्यायामः — तद्यथा काण्डं च मथनीयं च पुरुषहस्तव्यायामं च प्रतीत्य हे.त.१८क/५६.
- skyes bu'i longs spyod
- १. पुरुषोपभोगः — {skyes bu'i longs spyod kyi yan lag yin pa'i phyir ro} पुरुषोपभोगाङ्गत्वात् न्या.टी.७९ख/२१२ २. पुरुषसम्भोगः — {skyes bu'i longs spyod pa spangs pa} प्रतिविरतपुरुषसम्भोगा वा.टी.१०९ख/७७.
- skyes bu'i longs spyod pa
- = {skyes bu'i longs spyod/}
- skyes bu'i bshad pa
- पुंव्याख्या — पुंव्याख्यापेक्षणे चास्य न साध्वी मानकल्पना त.स.८६ख/७९२.
- skyes bur tha snyad gdags pa
- व्यवहारपुरुषः — कोऽयं देवदत्त इति । यद्यात्मा । स एव साध्यः । अथ व्यवहारपुरुषः अभि.भा.९१ख/१२१८.
- skyes bur 'dzin pa
- पुरुषग्राहः — यदि पुनर्महामते योगिनामेवंगतिविषयाणां भावाभावग्राहः प्रवर्तते, स एवैषामात्मग्राहः पोषग्राहः पुरुषग्राहः पुद्गलग्राहः स्यात् ल.अ.९२क/३९.
- skyes bus byas
- = {skyes bus byas pa/}
- skyes bus byas nyid
- = {skyes bus byas pa nyid/}
- skyes bus byas pa
- १. वि. पौरुषेयः, पुरुषकृतः — पौरुषेयध्वनिहेतुकम् त.प.२६८ख/१००६; त.प.४३क/५३५ २. सं. = {skyes bus byas pa nyid} पौरुषेयता त.प.१३३ख/७१८; पौरुषेयत्वम् त.स. ७६ख/७१८.
- skyes bus byas pa nyid
- पौरुषेयता प्र.अ.५-१/७; पौरुषेयत्वम् — पूर्वा वेदस्य या कोटिः पौरुषेयत्वलक्षणा त.स.७६ख/७१७.
- skyes bus byas pa'i sgra'i rgyu can
- पा. पौरुषेयध्वनिहेतुकम्, अन्यतरं शाब्दज्ञानम् — तच्च द्विविधम् । नित्यशब्दजनितम्, पौरुषेयध्वनिहेतुकं च त.प.२६८ख/१००६.
- skyes bus byin
- पुरुषदत्तः लो.को.१७५.
- skyes bus ma byas
- = {skyes bus ma byas pa/}
- skyes bus ma byas nyid
- = {skyes bus ma byas pa nyid/}
- skyes bus ma byas pa
- १. वि. अपौरुषेयः — {skyes bus ma byas pa'i sgras bskyed} अपौरुषेयशब्दजनितम् त.प.४१क/५३१; अनरकर्तृकः — पौरुषेया इमे शब्दा एते चानरकर्तृकाः । व्यवस्थैषाऽपि वो न स्यात् त.स.८९ख/८१२ २. = {skyes bus ma byas pa nyid} अपौरुषेयता — वेदस्यापौरुषेयता त.स.७६ख/७१७; अपौरुषेयत्वम् त.प.१६५क/७८५; नराकृतता त.स.७६क/७१४.
- skyes bus ma byas pa nyid
- अपौरुषेयता — वेदस्यापौरुषेयता त.स.७६ख/७१७; त.प.१६७क/७९०; अपौरुषेयत्वम् — यद्यपौरुषेयत्वमभ्युपगम्यते वेदस्य त.प.४३क/५३५.
- skyes bus ma byas pa'i sgras bskyed pa
- पा. अपौरुषेयशब्दजनितम्, अन्यतरं शाब्दप्रमाणम् — शाब्दप्रमाणम् । तच्च द्विविधम् । अपौरुषेयशब्दजनितं प्रत्ययितपुरुषवाक्यजं च त.प.४१क/५३१.
- skyes byed
- = {skyes par byed pa/}
- skyes 'bul
- उपायनम् — उपायनेनेव नृपं ददर्श जा.मा.३०३/१७६.
- skyes ma thag
- १. = {skyes ma thag tu} उत्पादानन्तरम् त.स.१६क/१७९; जन्मानन्तरम् त.स.१०६ख/९३२; प्रसवानन्तरम् वा.टी.७३क/२८; उदयानन्तरम् त.स.६९ख/६५५ । २. = {skyes ma thag pa/}
- skyes ma thag 'jig pa
- १. प्रसवानन्तरनिरोधः — {skyes ma thag 'jig pa la brten} प्रसवानन्तरनिरोधभाक् वा.टी.७३क/२८ । २. उदयानन्तरध्वंसी त.स.६९ख/६५५.
- skyes ma thag 'jig pa la brten
- वि. प्रसवानन्तरनिरोधभाक् — प्रसवानन्तरनिरोधभाजः सर्वभावाः वा.टी.७३क/२८.
- skyes ma thag tu mi gnas pa
- वि. उत्पादानन्तरास्थायी, आत्मलाभानन्तरविनाशी — उत्पादानन्तरास्थायि स्वरूपं यच्च वस्तुनः । तदुच्यते क्षणः सोऽस्ति यस्य तत् क्षणिकम् त.स. १६क/१७९; जन्मानन्तरमस्थिरम् — यत्तु ज्ञानं त्वयापीष्टं जन्मानन्तरमस्थिरम् त.स.१०६ख/९३२.
- skyes ma thag pa
- वि. सद्योजातः — {skyes ma thag pa'i nu ma 'thung ba la sogs pa} सद्योजातानां स्तनपानादि त.प.१०६ख/६६३; सद्योजन्मभृत् — उद्वेग उपघाते च सद्योजन्मभृतामपि । रुदितस्तनपानादिकार्येणासौ च गम्यते त.स.७०ख/६६३.
- skyes myong
- = {skyes nas myong bar 'gyur ba} उत्पद्यवेद्यम्, उत्पद्यवेदनीयं कर्म — यद्विरक्तः स्थिरो बालस्तत्र नोत्पद्यवेद्यकृत् अभि.को.४.५२.
- skyes zin pa
- भू.का.कृ. जातः — अन्यथा पुनर्जातस्यापि पुनर्जातिः प्रसज्यत इति अनवस्था स्यात् वा.टी.९४ख/५४; उत्पन्नः अभि.सू.१२.
- skyes zla
- सूतिमासः, प्रसवमासः लो.को.१७५.
- skyes gzugs
- = {gser} जातरूपम्, स्वर्णम् अ.को.२.९.९५.
- skyes rabs
- = {skyes pa'i rabs/}
- skyo
- = {skyo ba/}
- skyo bskyed
- उद्विग्नः, द्र.— {skyo bskyed nas} उद्वेज्य र.वि.२.५७.
- skyo gyur
- = {skyo bar gyur pa/}
- skyo bgyid pa
- संवेजनम् — {bde ba can dag skyo bgyid pa} संवेजनं च सुखिनाम् श.बु.७७.
- skyo 'gyur
- = {skyo bar 'gyur/}
- skyo ngal
- = {skyo ba dang ngal ba} खेदश्रमः — {skyo ngal kun sel ba} सर्वखेदश्रमापहः बो.अ.७.३०.
- skyo ngal kun sel ba
- वि. सर्वखेदश्रमापहः बो.अ.७.३०; सर्वखेदैः परिक्लेशैः श्रम आयासः, तमपहन्तीति प्रतिपादितनयेन । सर्वखेदश्रमं वा अपहन्तीति बो.प.१२४.
- skyo nges
- क्लैब्यम्, क्लीबता — ततः क्षपायां श्लथयौवनायां शनैः शशाङ्के दिवि लम्बमाने । क्लैब्यक्षयान्नागभृतो विनिद्रा निद्रायमाणं जगदुः कुमारम् अ.क.५९.१२९.
- skyo sngogs
- प्रा. खोटनम् — भिक्षोश्चाधिकरणतायां खोटने वि.सू.२९क/३६; {sngar khon pa bar skabs su zhi ba slar slong ba} बो.को.१६६.
- skyo sngogs bya
- क्रि. खोटयेत — {skyo sngogs mi bya'o} न खोटयेत वि.सू.९१क/१०९.
- skyo sngogs byed pa
- पा. (विन.) खोटनम्, प्रायश्चित्तिकभेदः वि.सू.२९ख/३७; म.व्यु.८४२३.
- skyo sngogs byed pa'i ltung byed
- खोटनप्रायश्चित्तिकम् वि.सू.२९ख/३७.
- skyo sngogs mi bya
- क्रि. न खोटयेत — नाधर्मेणाप्येवमुपशान्तं खोटयेत वि.सू.२९ख/३७.
- skyo bsngogs byed pa
- = {skyo sngogs byed pa/}
- skyo thang
- श्राणा, यवागूभेदः : {phye thug sla ba'i ming} मि.को.३९क; {thug pa'i bye brag} छो.को.५७.
- skyo ldan
- वि. सखेदः, खेदयुक्तः अ.क.१०८.५२.
- skyo na 'dod chags dang bral bar 'gyur
- पा. निर्विण्णो विरज्यते, नवसु प्रामोद्यपूर्वकधर्मेषु एकः म.व्यु.१५९३; मि.को.१२०ख ।
- skyo ba
- =I. क्रि. (अक.; अवि.) खिद्यते — तिष्ठन् परार्थं संसारे कृपालुः केन खिद्यते बो.अ. ७.२८; उद्विजते — सुहृदोऽप्युद्विजन्तेऽस्मात् बो.अ. ६.५ {II}. सं. । १. = {yid 'byung ba} उद्वेगः — {sems skyo ba} चेतस उद्वेगः बो.भू.९१ख/११६; {skyo ba'i rgyu} उद्वेगहेतुः म.भा.४क/१.१२; संवेगः, संसारदुःखनिर्वेदनम् — स्तुत्यादयश्च मे क्षेमं संवेगं नाशयन्त्यमी बो.अ.६.९८; निर्वेदः — श्रुत्वैतत् सुगतेनोक्तम्…परं निर्वेदमाययौ अ.क.८९.४९; निर्विद् — बुद्धधातुः स चेन्न स्यान्निर्विद्दुःखेऽपि र.वि.१.४० । २. खेदः — संसरन् सुबहुकल्पकोटियः खेदबुद्धि न च जातु जायते रा.प.२३१ख/१२४; {dga' dang skyo ba thams cad mnyam pa nyid du rab tu spyad} खेदप्रमोदसमतासकलप्रचारः स.उ.३३.२१; परिखेदः — अखेदमनस्कारो दानादिप्रयोगपरिखेदे शत्रुसंज्ञाकरणात् सू.अ.१७७ख/७२; दैन्यम् — {zhe sdang ni skyo ba'i rnam par 'jug pa yin pa'i phyir te} दैन्याकारवर्ती द्वेष इति अभि.स्फु.१३६ख/८४९ ३. कोपः — समवायात्मिका वृत्तिस्तस्य तेष्विति चेन्ननु । तस्यामपि विचारोऽयं कोपेनैव प्रधावति त.स.२३ख/२५२ {III}. भू.का.कृ. = {skyo bar gyur pa} उद्विग्नः — चीवरोद्विग्नगात्रस्य वरवस्त्राभिलाषिणः अ.क.४०.९०; म.व्यु.६८०८; खिन्नः — ददर्शैकाकिनीं तत्र भगिनीं कनकप्रभाम् । खिन्नाम् अ.क.१०६.१४; खेदितः — {mi skyo} अखेदितः बो.अ. ५.५६.
- skyo ba skyed par mdzad
- क्रि. उद्वेजयति — उद्वेगकथया संसाराभिरतान् सत्त्वानुद्वेजयति र.वि.७६ख/६.
- skyo ba skyes pa
- वि. संवेगजातः — स संवेगजातोऽञ्जलिं कृत्वा तां देवतां गाथाभिरध्यभाषत रा.प.२४९क/१४९.
- skyo ba bskyed par bya
- संवेजयेयम् — यन्नु अहमेनं गत्वा संवेजयेयमिति अ.श.२७१ख/२४९.
- skyo ba can
- वि. खेदवान् — निश्रितोऽनियतोऽव्यापी सांवृतः खेदवानपि । बालाश्रयो मतस्तर्कः सू.अ.१.१२; सू.अ.१३२क/५.
- skyo ba med pa
- =I. सं. १. अखेदः — {skyo ba med pa'i tshig} अखेदपदम् ल.अ.६८क/१७; अखेदनिश्चयमनसिकारः सू.अ.१७७क/७१; अखेदितत्वम् अभि.सू.१२ । २. पा. खेदसहिष्णुता, दशसु भूमिपरिशोधकधर्मेषु एकः — एवं ह्यस्येमे दश भूमिपरिशोधका धर्मा आजाता भवन्ति । तद्यथा श्रद्धा करुणा मैत्री त्यागः खेदसहिष्णुता शास्त्रज्ञता लोकज्ञता ह्र्यपत्राप्यं धृतिबलाधानं तथागतपूजोपस्थानमिति द.भू.१८२क/१२ {II}. वि. अपरिखिन्नः — {skyo ba med pa'i bsam pa dang ldan pa} अपरिखिन्नाशयः द.भू.२१४क/२८; अखिन्नः — बहुश्रुतो दृष्टसत्यो वाग्मी समनुकम्पकः । अखिन्नो बोधिसत्त्वश्च ज्ञेयः सत्पुरुषो महान् सू.अ.१८७ख/८४.
- skyo ba med pa'i tshig
- अखेदपदम्, अष्टोत्तरशतपदान्तर्गतपदविशेषः ल.अ.६८क/१७.
- skyo ba med pa'i bsam pa dang ldan pa
- वि. अपरिखिन्नाशयः — अपरिखिन्नाशयश्च भवति महामैत्रीकृपासंभारसंभृततया द.भू.२१४क/२८.
- skyo ba'i rgyu
- पा. उद्वेगहेतुः, सप्तविधेषु हेतुषु एकः — सप्तविधो हेतुः । विपर्यासहेतुः, आक्षेपहेतुः, उपनयहेतुः, परिग्रहहेतुः, उपभोगहेतुः, आकर्षणहेतुः, उद्वेगहेतुश्च । तत्र…उद्वेगहेतुर्जातिजरामरणे म.भा.४क/१.१२.
- skyo ba'i rjes su mthun pa
- संवेगानुगुणत्वम् अभि.सू.१२.
- skyo ba'i rjes su song ba
- वि. निर्विदनुगतः — स एवं निर्विदनुगतश्च सर्वसंस्कारगत्या द.भू.१९६ख/१९.
- skyo ba'i rnam par 'jug pa
- दैन्याकारवर्तित्वम् अभि.सू.१२.
- skyo ba'i tshig
- खेदपदम्, अष्टोत्तरशतपदान्तर्गतपदविशेषः ल.अ.६८क/१७.
- skyo ba'i sems kyi bsam pa yid la bya ba
- पा. निर्विच्चित्ताशयमनस्कारः, दशसु चित्ताशयमनस्कारेषु एकः — स दशभिश्चित्ताशयमनस्कारैः (बोधिसत्त्वभूमिम्) आक्रमति । कतमैर्दशभिः ? यदुत शुद्धचित्ताशयमनस्कारेण च स्थिरचित्ताशयमनस्कारेण च निर्विच्चित्ताशयमनस्कारेण च अविरागचित्ताशयमनस्कारेण च अविनिवर्तचित्ताशयमनस्कारेण च दृढचित्ताशयमनस्कारेण च उत्तप्तचित्ताशयमनस्कारेण च अतृप्तचित्ताशयमनस्कारेण च उदारचित्ताशयमनस्कारेण च माहात्म्यचित्ताशयमनस्कारेण च द.भू.१९५ख/१९.
- skyo bar gyur pa
- भू.का.कृ. १. उद्विग्नः — उद्विग्ना भवगतिचक्रसङ्कटात् ल.अ.१४७क/९३; संविग्नः — राजलक्ष्मीरपि श्रेयोमार्गं नावृणोति संविग्नमानसानाम् जा.मा.३९७/२३३; अ.श.२००ख/१८५; खिन्नः — जीवितेन नु खिन्नोऽसि परं लोकं दिदृक्षसे जा.मा.४२०/२४७; खेदमापन्नः — स च तान् परिमार्गमाणः खेदमापन्नो न च तानासादयति अ.श.१३५ख/१२५ २. निर्विण्णः — स एव शारिपुत्र धर्मकायः संसारस्रोतोदुःखनिर्विण्णो विरक्तः सर्वकामविषयेभ्यः र.वि.९६ख/४०.
- skyo bar bgyid
- क्रि. उद्विजते — नैते भगवन् धर्मा उद्विजन्ते, न संक्लिश्यन्ते, न व्यवदायन्ते शि.स.१४६क/१४०.
- skyo bar 'gyur ba
- १. क्रि. = {skyo bar 'gyur} निर्विद्यते — श्रुतवानार्यश्रावको रूपादपि निर्विद्यते, वेदनायाः संज्ञायाः संस्कारेभ्यो विज्ञानादपि अ.श. २७१क/२४८; संवेजयति — ततो द्वितीयो यदा कम्पः प्रजायते ।…स कोपयति जन्तूनाम् । संवेजयति भूतानि म.मू.२००क/२१५; संवेगमापद्यते अभि.सू.१२ २. वि. वैराग्यिकी — । {skyo bar 'gyur ba'i chos bstan} वैराग्यिकी धर्मदेशना कृता अ.श.१०३ख/९३.
- skyo bar bya
- = {skyo bar bya ba/}
- skyo bar bya ba
- १. संवेजनम् — {skyo bar bya ba'i phyir} संवेजनार्थम् वि.सू.४५क/५७; उद्वेजनम् — {skyo bar bya ba'i phyir} उद्वेजनार्थम् ल.अ.१४७क/९३ २. संवेजनीयः — संवेजनीयेषु धर्मेषु संवेगमागम्य बो.भू.४९क/५७.
- skyo bar byas
- = {skyo bar byas pa/} {skyo bar byas te} उद्विज्य — एवमुद्विज्य कामेभ्यो विवेके जनयेद् रतिम् बो.अ.८.८५.
- skyo bar byas pa
- भू.का.कृ. उद्वेजितः — योगिना यदा तच्चित्तमभिध्यादिमलकषाये विमुखीभावेन उद्वेजितं च भवति श्रा.भू.१६१क/४१०.
- skyo bar byed pa
- १. क्रि. उद्वेजयति — न हि एवम् अनात्मदर्शनमुद्वेजयति, यथा शून्यतादर्शनम् अभि.स्फु.३०२क/११६५; निर्विद्यते — न निर्विद्यते परसत्त्वदोषैः शि.स.१५३ख/१४८; संवेगमापद्यते — यदा ते वाद्यप्रत्याहारमुदीरयन्ति, तदा मृगपक्ष्यादयः संवेगमापद्यन्ते का.व्यू.२२६क/२८९ २. सं. उद्वेजना — ऋद्धिबलेन च नरकादिगतिप्रत्यक्षं सन्दर्शनतयाऽकुशलादुद्वेजना बो.भू.७६क/९७.
- skyo bar mdzad pa
- संवेजनम् — {skyo bar mdzad nas} संवेज्य अ.श.२०१क/१८६.
- skyo byas
- = {skyo bar byas pa/}
- skyo ma
- १. तर्पणम् — भक्ततर्पणयवागुपानानां च बो.भू.१८ख/२०; ते मधुतर्पणमिक्षुलिखितकांश्चादाय येन तथागतस्तेनोपसंक्रामन् ल.वि.१८३क/२७७; म.व्यु.५७५३; मि.को.३९क; यवक्षारी — पट्टपरिस्रुता च यवक्षारी वि.सू.७६क/९३; {thal ba'i skyo ma} भस्मोदकम् गु.स.१२३ख/७२ २. पा. = {phra ma} सान्त्वम्, सामोपायः — {phra ma skyo ma de nas mtshungs} सामसान्त्वमथो समौ अ.को.२.८.२१.
- skyo med
- १. = {mtho ris} नाकः, स्वर्गः बो.को. १६७/रा.को.२.८४६; श.को.११४ २. = {skyo ba med pa/}
- skyo med khyab
- पिनाकः, शिवधनुः अ.को.१.१.३०; {dbang phyug gi gzhu} छो.को.५७.
- skyo med mgon po
- = {brgya byin} नाकनाथः, इन्द्रः छो.को.५७/रा.को.२.८४६.
- skyo med gnas
- = {mtho ris} नाकः, स्वर्गः छो.को.५७/रा.को.२.८४६.
- skyo med gzhu
- = {skyo med khyab} पिनाकः, शिवधनुः — {skyo med gzhu can} पिनाकी अ.को.१.१.२६.
- skyo med gzhu can
- = {dbang phyug} पिनाकी, महादेवः अ.को.१.१.२६.
- skyo tsha
- उष्णिका, {phye thug sla ba'i ming} मि.को.३९क; {thug pa'i bye brag} छो.को.५७.
- skyo 'dzin
- ना. संवेगधारिणी, किन्नरकन्या का.व्यू.२०३क/२६०.
- skyog pa
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskyog pa/} भूत. {bskyogs pa/} विधौ {skyogs}) 2. सं. वलनम् — {mgrin pa cung zad bskyogs} ईषद्वलितकन्धराः ना.ना.२६५ख/२१; प्रचालनम् — {lag pa mi skyog} न बाहुप्रचालकम् म.व्यु.८५५१.
- skyog po
- वि. वल्गुः — वामौ वल्गुप्रतीपौ अ.को.३.३.१४४; वामः — {bAm skyog po bzlog pa'o} ङ.को.४१३.
- skyogs
- १. क्रि. ( {skyog pa} इत्यस्य विधौ) २. सं. कटच्छुः — {ka Tats+tshuH nal ze ste skyogs sam gzar bu} मि.को.३८ख; करकः — {skyogs gzhi} करकस्थालकम् वि.सू.३७क/४७; करोटकः — {nA ri ke la'i skyogs} नारिकेलकरोटकम् वि.प्र.१६२ख/३.१२६; *कफलिका मि.को.३८ख; *पात्रम् — {thos pa'i skyogs kyis btung bya'i bdud rtsi} अमृतं श्रुतिपात्रपेयम् अ.क.१०८.१५.
- skyogs gzhi
- करकस्थालकम् — धारयेत् करकस्थालकं काष्ठमयं शैलमयं वा वि.सू.३७क/४७.
- skyong
- = {skyong ba/}
- skyong du 'jug
- क्रि. पालयति लो.को.१७८.
- skyong ba
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskyang ba/} भूत. {bskyangs pa/} विधौ {skyongs}) पालयति — चिरं चायुः पालयति शि.स.५४ख/५२; परिपालयति — सुखितास्ते सत्पुरुषा ये कल्याणमित्रं सततसमितम् अन्वेषयन्ति, परिग्रहं परिपालयन्ति का.व्यू.२०६ख/२६४ २. सं. पालनम् अ.क.; श.को.११५; परिपालनम् — को ममेदानीं भक्ताच्छादनेन परिपालनं करिष्यति अ.श.२४४क/२२४ ३. वि. पालः — {sa gzhi skyong ba} भूपालः अ.क.४०.२३; {'jig rten skyong ba} लोकपालः ल.अ.६०क/६; {chos skyong} धर्मपालः अ.श.९२.८२; पालकः — {phyugs skyong ba} पशुपालकः अ.क.१९.५३; अधिकृतः — {gtsug lag skyong ba} विहाराधिकृतः अ.क.३६.७८; वर्धनः — {yul 'khor skyong ba} राष्ट्रवर्धनः अ.क.६४.२२.
- skyong bar 'gyur
- क्रि. पालयिष्यति अ.क.६४.२२.
- skyong bar byed
- क्रि. पालयति वि.प्र.१६४ख/३.१३७.
- skyong byed
- =I. क्रि. = {skyong bar byed} पालयति वि.प्र.१६४ख/३.१३७ {II}. सं. १. = {pha} पिता, तातः बो.को.१६८/रा.को.३.१४३; छो.को.५८ २. पृतना [1] = {skyong bar byed} सेना मि.को.४४ख [2] सेनाभेदः (: रथाः २४३, गजाः २४३, अश्वाः ७२९, पदातयः १२१५) मि.को.४८ख ३. = {btsong} पलाण्डुः, सुकन्दकः : {tsong dmar po'i ming} मि.को.५९ख {III}. वि. पालकः वि.प्र.१२८ख/५६; रक्षकः वि.प्र.१२८ख/५६; परायणः — {bsam gtan skyong byed} ध्यानपरायणाः अ.क.३३.३; अ.क.६५.१९; वारणः अ.क.५३.५०.
- skyong byed ma
- = {kun du ru} पालङ्की, कुन्दुरुः ङ.को.२१४/रा.को.३.१३१; श.को.११६.
- skyong ma
- परिचारिका — {gtsug lag kyang skyong ma} विहारपरिचारिका अ.क.५०.६६.
- skyongs
- क्रि. ( {skyong ba} इत्यस्य विधौ) पालय — धर्मेण पालय महीम् जा.मा.२७५/१६०.
- skyogs shig
- = {skyongs/}
- skyod
- १. क्रि. ( {skyod pa} इत्यस्य विधौ) = {skyod cig} चालय ब.मा.१७०क २. = {skyod pa/}
- skyod cig
- = {skyod/}
- skyod pa
- =I. क्रि. (वर्त.; सक., अक.; भवि., भूत. {bskyod pa/} विधौ {skyod}) कम्पयति — लोकधातुशतं च कम्पयति द.भू.१८५क/१४ {II}. सं. १. कम्पः — {lag pa bskyod pa} पाणिकम्पः त.स.५९ख/५७०; प्रकम्पः — मया शीलसुस्थितेन अप्रकम्पेन अशिथिलेन भवितव्यम् बो.प.६३; क्षोभः — {bskyod pa} क्षुब्धः अ.क.५९.६०; आक्षोभः — {'dod pa skyod pa} कामाक्षोभः वि.प्र.१५९ख/३.१२०; स्पन्दः — {shes rab pad ma skyod rgyu las} कमलं प्रज्ञायाः स्पन्दहेतुतः वि.प्र.६२ख/४.११०; चलनम् — हस्तपादादिचलनमात्रमपि न कर्तव्यम् बो.प.६१; प्रेरणम् — पवनं हि वह्नेर्दहनं प्रेरणे न तु संभवे ल.अ.१९०ख/१६३; प्रवर्तनम् — {phyag rgya sbyor bas kun tu 'khyud/} {rdo rje bcug ste skyod pa dang} मुद्रालिङ्गनसंयोगाद् वज्रावेशप्रवर्तनात् प्र.सि.५.३६ २. = {'gro ba} व्रज्या, युद्धार्थप्रयाणम् मि.को.५०क ।
- skyod par byed pa
- = {skyod byed/}
- skyod byed
- =I. क्रि. उच्चाटनं करोति वि.प्र.१२४ख/३.४९; क्षोभं करोति वि.प्र.१६०क/३.१२१ {II} सं. १. चञ्चला, विद्युत् अ.को. १.३.९; मि.को.१४४ख २. तरः, वेगः — रंहस्तरसी तु रयः स्यदः । जवः अ.को.१.१.५९ । ३. त्रसरः; तसरः, तन्तुवायोपकरणविशेषः : {thags kyi spun 'jug rgyu'i snal ma dkris pa la} मि.को.२७क ४. क्षुपः : {yal ga'am rtsa ba phra mo la} मि.को.१४८ख; ह्रस्वशाखाशिफे वृक्षे वा.को.२३८५ । ५. कर्पूरकः : {yung ba dang 'dra ba'i ka tso bA zhes pa ga pur ser po'i ming} मि.को.५९क ६. = {gru skya} क्षेपणिः, ओ णी, नौकादण्डः ङ.को.१०६/रा.को.२.२६१; {skyod byed shing /}
- skyod byed shing
- = {skya ba} क्षेपणिः, ओ णी, नौकादण्डः छो.को.५८/रा.को.२.२६१; {gru bgrod byed kyi skya ba} बो.को.१६८.
- skyon
- = {nyes pa} दोषः १. अपकर्षप्रयोजके वस्तुनिष्ठे धर्मभेदे — {kha zas kyi skyon} आहारदोषः अ.क.२६.८; {tshig zlos pa'i skyon} पुनरुक्तदोषः म.व्यु.४७५; तत्पर्यायाः : दूषणम् — नात्र किञ्चिद् दूषणमुक्तम् त.प.७क/४५९; का.आ.२.५१; उपालम्भः — कस्तत्रोपालम्भः वा.न्या.१४९-४/३३; आदीनवः — अल्पादीनवश्च भवति अ.सा. २८८क/१६२; प्रदोषः वि.प्र.१५४ख/३.१०३; दुष्टम् — {de phyir snyan ngag dag la skyon/} {chung bar gyur kyang ci zhig ltar/} {btang snyoms mi bya} तदल्पमपि नोपेक्ष्यं काव्ये दुष्टं कथञ्चन का.आ.१.७; दुष्टता प्र.अ.३२-५/७२; अपक्षालः — अधोभूमिकापक्षालविगमाद् अष्टावपक्षाला अपक्षीयन्ते अभि.स्फु.२९१ख/११४१; द्वावपक्षालौ आश्वासप्रश्वासप्रयुक्तस्य श्रा.भू.२२२; अर्बुदम् — यावच्छासने शीलार्बुदं दृष्ट्यर्बुदं च नोत्पन्नं भवति अभि.भा.२१७-४/७२९; शीलार्बुदं दौःशील्यम् अभि.स्फु.७२९; श्वित्रम् — {lus mdzes kyang skyon gcig gis ni skal ngan 'gyur} स्याद्वपुः सुन्दरमपि श्वित्रेणैकेन दुर्भगम् का.आ.१.७; छिद्रम् — छिद्रान्वेषणतत्परः बो.प.५७; अगुणः जा.मा.१४२/८२; आमः — आम उच्यते दोषः क्षयो वा म.टी.३१६क/१८९; आमयः अ.क.५१.१; कलङ्कः — {skyon las grol ba} कलङ्कमुक्तम् का.आ. ३.५९; कलिः — {lus kyi skyon yang dag par sel ba} कायकलिसंप्रमथनः म.व्यु.६२१; {ngag gi skyon rnam par 'jig pas nam mkha' ltar gyur pa} वाक्कलिविध्वंसनगगनकल्पः म.व्यु.६२२; कलुषम् — निष्कलुषेण चेतसा बो.भू.११६क/१४९; कौपीनम् — न खलु निग्रहप्राप्तः स्वकौपीनं विवृणुयात् वा.न्या.१६१-२/१२३; अवद्यम् — वैद्योऽनवद्यः सुगतः प्रसादी अ.क.५८.१६; आविलम् म.व्यु.७१९१; इदं तत् सर्वबुद्धानां कायगुह्यमनाविलम् गु.स.११५क/५४; फल्गुः — {yal ga dang lo ma dang 'dab ma dang khri shing dang shun lpags kyi skyon dang 'bral ba} अपगतशाखापत्रपलाशलतिकात्वग्फल्गुः म.व्यु.४३३; *खटुङ्कता जा.मा.१२/६ २. अपराधः — {srog gcod la sogs skyon dag} जीवघातादिदोषः वि.प्र.२७४क/२.१००; अपराधः — तदिह वचने अस्मदागः अस्मद् अपराधः अभि.स्फु.३११ख/११८७; आगः जा.मा.२९४/१७१ ३. वातादिदोषः — यथा त्रिवृत्कर्षेण धरणेन सुबहुकाले संवर्धितानां वातपित्तादीनां दोषाणां निष्कर्षणम् अभि.स्फु.१८३ख/९३८.
- skyon skye ba
- अनुबन्धः, दोषोत्पत्तिः — {a nu banad+ha skyon skye dang /} {rang bzhin la sogs dbyangs med dang /} {gtso bo thabs med byis pa dang /} {rang bzhin rjes su 'jug pa'o} ङ.को.४०५.
- skyon khungs
- छिद्रम् — छिद्रसंदर्शिनां राज्ञां व्यापारः परमारणम् अ.क.२९.१५.
- skyon mkhyen pa
- वि. दोषज्ञः, बुद्धस्य श.बु. ५९.
- skyon gyi dogs pa bsu ba yin
- दूषणमाशङ्कते — तद्भावेत्यादिना परकीयं दूषणमाशङ्कते त.प. १७ख/४८०.
- skyon gyi yul can
- दोषविषयम् — {mi'i skyon gyi yul can shes pa} नृदोषविषयं ज्ञानम् त.स.१०५ख/९२५.
- skyon bgrang
- = {smad pa} जुगुप्सा, निन्दा म.व्यु.२६३३; मि.को.१२८ख ।
- skyon brgyad las grol ba
- अष्टापक्षालमुक्तत्वम् अभि.सू.१२.
- skyon can
- =I. वि. १. दोषवान्, ओ वती — आकारान्तरेणापि दोषवतीं पश्येयुः अभि.स्फु.१५५ख/८८१; दुष्टः प्र.अ.२०ख/२३; सापवादः अ.क.५९. १३५; सापक्षालः — {skyon can sdud pa las gyur pa'i ltung byed} सापक्षालोपसंग्रहगतं प्रायश्चित्तिकम् वि.सू. ५२ख/६७; साङ्गनम् — सरागं चित्तं सरागचित्तमिति यथाभूतं प्रजानाति ।…साङ्गनम्…अनङ्गनम् …औदारिकं चित्तमौदारिकचित्तमिति यथाभूतं प्रजानाति द.भू.१९९ख/२१ २. धूर्तः — अन्यैर्वा धूर्तपुरुषैः म.मू.२७९क/४३८ {II}. सं. मन्तुः : {lugs dang 'gal bar spyod pa'i ming /} {AgaHnyes pa/} {a pa rA d+haH nongs pa/} {man+tuH skyon can zhes so} मि.को.४३ख; {spang bya skyon gyi ming} मि.को.१२५ख ।
- skyon can sdud pa las gyur pa
- पा. (विन.) सापक्षालोपसंग्रहगतम्, प्रायश्चित्तिकभेदः — {skyon can sdud pa las gyur pa'i ltung byed} सापक्षालोपसंग्रहगतं प्रायश्चित्तिकम् वि.सू.५२ख/६७.
- skyon can ma yin pa
- वि. अदुष्टः — अतः स्वयमदुष्टमपि वक्तृदोषाद् दुष्टम् न्या.टी.८८ख/२४४.
- skyon gcig mthong ba
- वि. दोषैकदृक् लो.को. १८१; = {skyon 'dzin} दोषैकदृक्, पुरोभागी अ.को. ३.१.४४.
- skyon bcas
- = {skyon dang bcas pa/}
- skyon bcas pa
- = {skyon dang bcas pa/}
- skyon bcas su mi byed
- क्रि. न दूष्यते त.स. १०५क/९२४.
- skyon chags pa
- १. भू.का.कृ. दुष्टः — {nyes pa mang po'i skyon chags pa} बहुदोषदुष्टः शि.स.१२८क/१२३; दूषितः — रागादिक्लेशदूषितेन बो.प.२९; सुदूषितः — {nyon mongs nyes pa'i skyon chags pa} क्लेशदोषैः सुदूषितैः ल.अ.१८१ख/१४७ २. वि. आपक्षालः — आपक्षालोऽयं पक्षः अभि.स्फु.१८०क/९३१.
- skyon brjod pa
- १. दोषोद्भावनम् — असाधनाङ्गवचनमदोषोद्भावनं द्वयोः । निग्रहस्थानम् वा.न्या. १४८/४; दोषदर्शनम् — भूतदोषदर्शनेन मिथ्याप्रतिपत्तिनिवर्तनं प्रतिवादिनः वा.न्या.१५३-३/६९; दोषोपक्षेपः प्र.वृ.१८२-३/४५ २. = {smod pa} अपवादः, निन्दा — क्रौर्येण ये द्विरसनाः शुचिचेष्टितानां मिथ्यापवादविषयं विषमुत्सृजन्ति अ.क.१०५.१; ङ.को.३५४ ३. दोष उद्भावितः — मानसप्रत्यक्षलक्षणे च दोष उद्भावितः न्या.टी.४२ख/५६.
- skyon mthong ba
- दृष्टदोषः — दृष्टदोषाच्च शङ्क्यदोषं न भिद्यते त.स.११३क/९७८.
- skyon dang bcas pa
- वि. सदोषः — ततः पुनः साधनस्य निर्दोषत्वात्, सदोषत्वेऽपि प्रतिवादिनोऽज्ञानात् वा.न्या.१५३-१/६८; साङ्गनः — साङ्गनं तदुभयान्यतमविशिष्टतया बोधिसत्त्वानाम् र.वि.७९ख/१०; सापक्षालः — त्रीणि च ध्यानानि सेञ्जितानि उक्तानि भगवता, सापक्षालत्वात् अभि.भा.७१ख/११५०; दुष्टः — दुष्टकारणे त.स.१०६क/९३१; त.प.२४१क/९५२; दोषवान् — {gal te ma gtogs gcig gis ni/} {thams cad skyon dang bcas 'gyur na} एकेनागम्यमानेन सकलं यदि दोषवत् बो.अ. ९.५०; अपराधी — ब्रूमः कमेषु निर्दोषं कं वा ब्रूमोऽपराधिनम् बो.अ.६.६७; मलिनः — क्षत्रविद्यापरिदृष्टेषु नीतिकौटिल्यप्रसङ्गेषु नैर्घृण्यमलिनेषु जा.मा.२६४/१५३.
- skyon dang bcas pa nyid
- दुष्टत्वम् — बाधकारणदुष्टत्वज्ञानाभ्यां तदपोह्यते त.स.१०४ख/९१९.
- skyon dang bcas par 'gyur
- क्रि. दुष्टो भवेत् — यथा यथा च मौर्ख्यादिदोषदुष्टो भवेज्जनः त.स.१३०क/११११.
- skyon dang chos mthun pa
- अपक्षालसाधर्म्यम् अभि.सू.१२.
- skyon dang ldan pa
- = {skyon ldan/}
- skyon dang bral ba
- १. वि. दोषवर्जितः — दोषवर्जितैः कारणैर्जन्यमानत्वात् त.प.२१४ख/९००; दोषरहितः वि.प्र.९२ख/३.३; क्षीणदोषः — क्षीणनिःशेषदोषः त.स.११०ख/९६०; अपेतदोषः लो.को. १८२; अनाविलम् गु.सि.४.१५ २. सं. अपक्षालविमुक्तत्वम् — {skyon thams cad dang bral ba} सर्वापक्षालविमुक्तत्वम् अभि.सू.१२.
- skyon du bgrang ba
- = {skyon bgrang /}
- skyon du thal bar 'gyur ba
- दोषप्रसङ्गः — तदेन्द्रियज्ञानेनागृहीतस्य विषयान्तरस्य ग्रहणाद् अन्धबधिराद्यभावदोषप्रसङ्गो निरस्तः न्या.टी.४३क/६१.
- skyon dogs pa
- शङ्क्यदोषः — दृष्टदोषाच्च शङ्क्यदोषं न भिद्यते त.स.११३क/९७८.
- skyon 'dogs pa
- असूया, गुणेषु दोषाविष्करणम् मि.को.१२७क ।
- skyon ldan
- वि. दोषवान् — दोषवत् साधनम् प्र.वा.१.२२; सदोषः — {gnyis skyes dbang po skyon ldan yang} सदोषोऽपि द्विजेश्वरः का.आ.२.१७२; दोषयुक्तः वि.प्र.९१क/३.३.; दुष्टः — दोषा न कर्मणो दुष्टः करोति न विपर्ययात् प्र.वा.१.२८१.
- skyon ldan pa
- = {skyon ldan/}
- skyon ldan ma
- ना. कलङ्कवती, अशोकराजपुत्रविशाखस्य पत्नी अ.क.३२.१०.
- skyon nas smra ba
- = {skyon smra ba/}
- skyon pa
- आरोपणम् — {gzings la skyon par gyur} आरोपितः प्रवहणम् अ.क.१४.१०१.
- skyon par gyur
- भू.का.कृ. आरोपितः — {gzings la skyon par gyur} आरोपितः प्रवहणम् अ.क.१४. १०१.
- skyon byas
- भू.का.कृ. दुष्टः — {skyon byas rgyu} दुष्टकारणम् त.स.१०९क/९५३.
- skyon byas rgyu
- दुष्टकारणम् — दुष्टकारणजन्यत्वशङ्कया नाधिगम्यते त.स.१०९क/९५३.
- skyon bral
- = {skyon dang bral ba/}
- skyon ma
- दोषा, द्वात्रिंशन्नाडीषु एका हे.त.२ख/४.
- skyon mi 'gyur
- न भवति दोषः — अतो न भवति दोषः अभि.भा.२४०ख/८१०.
- skyon mi brjod pa
- अदोषोद्भावनम्, अन्यतरं निग्रहस्थानम् — असाधनाङ्गवचनमदोषोद्भावनं द्वयोः । निग्रहस्थानम् वा.टी.५२ख/४.
- skyon med
- १. निर्दोषः — निर्दोषः क्लेशजलधौ क्षिप्तोऽहं विषमे त्वया अ.क.६६.९८; त.प.१७०क/७९७; अदोषः वा.टी.५८क/१४; दोषाभावः त.स. १०५ख/९२५; निरामयः हे.त.८ख/२४; अनामयः — सत्यं नित्यमनामयं च वदने विद्वत्प्रियं भूषणम् अ.क.५३.१; अच्छिद्रम् — अच्छिद्रशीलस्य तथागतस्य ल.वि.१८४क/२७९; निश्छिद्रम् र.वि.१०५ख/५८; अनवद्यः — वैद्योऽनवद्यः सुगतः प्रसादी अ.क.५८.१६; निरवद्यः जा.मा.४/१; अनागः जा.मा.२९४/१७१; अनङ्गनम् — सरागं चित्तं सरागचित्तमिति यथाभूतं प्रजानाति ।…साङ्गनम्…अनङ्गनम्…औदारिकं चित्तमौदारिकचित्तमिति यथाभूतं प्रजानाति द.भू.१९९ख/२१; अनाविलः — इदं तत् सर्वबुद्धानां कायगुह्यमनाविलम् गु.स.११५क/५४; निष्कलुषः बो.भू.११६क/१४९; निरत्ययः श.बु.११०; अकल्मषः श.बु.२४; अदुष्टः त.प. २४१क/९५२; स्वस्थः — {skyon med pa'i mig} स्वस्थनेत्रम् त.प.१२९क/७०९; शुद्धः — शुद्धाजीवेन जीवता जा.मा.१७८/१०२; शुचिः — नित्यं शुचिगवेषिणा जा.मा.१७८/१०२ २. पा. न्यामा, अनास्रवा भूमिः — आम उच्यते दोषः क्षयो वा । स यत्र नास्ति सा न्यामा निवातवदनास्रवा भूमिः म.टी.३१६क/१८९; नियामा — आर्यमार्गोत्पादो नियामाऽवक्रान्तिसमुदागमः म.भा.१८९; द्र. निय(या)मावक्रान्तिपाठेऽपि नियम एव नियमः (नियामा ?) म.टी.१९०; नियामः — अवक्रान्तो भवति बोधिसत्त्वनियामम् बो.भू.१६८क/२२३.
- skyon med pa
- = {skyon med/}
- skyon med par 'jug pa
- न्यामावक्रान्तिः, न्यामायामवक्रान्तिः — आम उच्यते दोषः क्षयो वा । स यत्र नास्ति सा न्यामा निवातवदनास्रवा भूमिः । न्यामायामवक्रान्तिर्न्यामावक्रान्तिः प्रवेश इत्यर्थः म.टी.३१६क/१८९; नियामाऽवक्रान्तिः — आर्यमार्गोत्पादो नियामाऽवक्रान्तिसमुदागमः म.भा. १८९; द्र. निय(या)मावक्रान्तिपाठेऽपि नियम एव नियमः (नियामा ?) म.टी.१९०.
- skyon med par zhugs pa
- वि. न्यामावक्रातः म.व्यु.६५०३.
- skyon smra ba
- ऊनवादः म.व्यु.८४२१.
- skyon tshogs
- दोषगणः — पूर्वोदितो दोषगणः त.स.१११ख/९६६.
- skyon tshol ba
- दोषान्वेषणम् — {rtag tu skyon dag tshol ba la/} {yon tan 'ba' zhig tshol ba lags} दोषान्वेषणनित्येऽपि गुणान्वेषणतत्परः श.बु.१२०; छिद्रान्वेषणम् — अवतारगवेषकः पिशाचवद् अवतारमार्गप्रेक्षी । छिद्रान्वेषणतत्पर इत्यर्थः बो.प. ५७.
- skyon tshol bar byed pa
- वि. रन्ध्रगवेषी, दोषदर्शी त.स.११३क/९७८.
- skyon 'dzin
- वि. दोषैकदृक्, पुरोभागी अ.को. ३.१.४४.
- skyon bzung ba
- वि. दोषग्राही अभि.सू.१२.
- skyon yod the tshom
- दोषाशङ्का — वेदे कर्तुः अभावाच्च दोषाशङ्कैव नास्ति नः त.स.१०५ख/९२६.
- skyon yod min
- अदोषः प्र.अ.१७५ख/१९०.
- skyon rab zhi
- प्रशान्तदोषः लो.को.१८३.
- skyon shes
- दोषज्ञः १. = {mkhas pa} पण्डितः बो.को.१७०/रा.को.२.७३५ २. = {sman pa} चिकित्सकः छो.को.५८/रा.को.२.७५३; ङ.को.२३९.
- skyon shes pa
- = {skyon shes/}
- skyon bsal ba
- वान्तदोषः, बुद्धस्य पर्यायः म.व्यु.४३; प्र.को.९.
- skyob
- = {skyob pa/}
- skyob ston
- तायी, शरणम् म.व्यु.१७४६; द्र. {skyob pa/} {skyob par byed pa/}
- skyob pa
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskyab pa/} भूत. {bskyabs pa/} विधौ {skyobs}) त्रायते लो.को.१८३ {II}. सं. १. = {srung ba} रक्षणम्; संरक्षणम् — सार्थसंरक्षणकृतक्षणौ अ.क.१०२.१४; रक्षा — जगद् रक्षार्थमुद्युक्तान् बो.अ.२.४८; परित्राणम् — सर्वसत्त्वपरित्राणार्थमुद्युक्तान् बो.प.३२; निवारणम् — नीशारः स्यात्प्रवारणे हिमानिलनिवारणे अ.को. २.६.११८ २. त्राणम्, शरणम् म.व्यु.१७४४; अनयैव हि कौशिक प्रज्ञापारमितया पृथिवीप्रदेशः सत्त्वानां चैत्यभूतः कृतः…त्राणं शरणं लयनं परायणं कृतो भविष्यति अ.सा.५०क/२८ ३. = {skyob pa po} तायी, बुद्धस्य पर्यायः — तायिन इति भगवतो बुद्धस्य त.प.३१५क/१०९७; धातुं पूजयित्वा तु लोकनाथस्य तायिने म.मू.३०१क/४६८.
- skyob par
- परित्रातुम् — परित्रातुं समर्थः अ.श. ३८क/३३.
- skyob pa nyid
- तायित्वम् प्र.अ.३-२/१.
- skyob pa po
- तायी, बुद्धस्य पर्यायः — मम कुमार शृणोहि लोकनाथस्य तायिनः । तथागतस्य माहात्म्यम् सु.प्र.५ख/८.
- skyob pa byed pa
- = {skyob par byed pa/}
- skyob par 'gyur
- क्रि. पालयिष्यति अभि.सू. १२.
- skyob par byed 'gyur
- = {skyob par byed par 'gyur/}
- skyob par byed pa
- त्राणम्, परित्राता — को मे महाभयादस्मात्साधुस्त्राणं भविष्यति बो.अ.२. ४६; परित्राणम् प्र.अ.८६ख/१०४; त्राता — यत्र त्राता हरति नृपतिर्जीववृत्तिं प्रजानाम् अ.क.४०.७९; परित्राता मि.को.११७क; तायी — {ji ste gru dang 'dra ba'i bla ma dam pa skyob pa byed pa de ni med gyur na} यदि नो (न) भवन्ति गुरवः पोतोपमास्तायिनः त.सि.२६०/१७२.
- skyob par byed par 'gyur
- त्राणं भविष्यति — को मे महाभयादस्मात्साधुस्त्राणं भविष्यति बो.अ. २.४६.
- skyob byung
- त्रेता, द्वितीययुगम् — न द्वापरे न त्रेतायां न पश्चाच्च कलौ युगे । संभवो लोकनाथानां संबुध्यन्ते कृते युगे ल.अ.१८८ख/१६०.
- skyob byed
- = {skyob par byed pa/}
- skyobs
- क्रि. ( {skyob pa} इत्यस्य विधौ) त्राहि — {'khor ba 'dam gyi tshogs dag tu/} {bying ba skyabs med bdag la skyobs} संसारपङ्कसङ्घाते मग्नोऽहं त्राह्यशरणम् हे.त.१७क/५४.
- skyobs shig
- = {skyobs/}
- skyom
- = {skyom pa/}
- skyom pa
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskyom pa/} भूत. {bskyoms pa/} विधौ {skyoms}) धूनोति, द्र.— {lhung bzed mi skyom} न पात्रसंधुनकम् म.व्यु.८५९०; लोडति, {chu sogs gsher ba'i rigs g}.{yo sgul byas pa'i don} द.को.५३ २. सं. धुननम् ( धूननम्); संधुननम् — {lhung bzed mi skyom} न पात्रसंधुनकम् म.व्यु.८५९०; लोडनम् ।
- skyoms
- क्रि. {skyom pa} इत्यस्य विधौ ।
- skyor
- १. क्रि. {skyor ba} इत्यस्य विधौ २. ( {bya ba zhig yang dang yang du byas pa'i don} द.को.५३) : {skyor tshig} आम्रेडितम् अ.को.१.६.१२ ३. = {skyor ba/}
- skyor skyor
- = {yang yang} मुहुर्मुहुः लो.को.१८७; श.को.११८; बो.को.१७१.
- skyor ba
- १. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskyar ba/} विधौ {skyor}) 2. वि. = {'khyog po} वक्रम् : {'khyog pa'am gnyer ba bent}, {contracted or crooked} श.को.११८; {logs su 'khyog par gyur pa dang /} {kyog po} बो.को.१७२; द्र. {skyor 'byin} वक्रम् बो.प.६२.
- skyor 'byin
- = {gya gyu can nam g}.{yo can} वक्रम् — वक्रं वञ्चकं च मनो भवेत् बो.अ.५.४९; वक्रं कुटिलं शठं वा बो.प.६२; ग्. {yo sgyu can nam gya gyu can} छो.को.५९.
- skyor tshig
- आम्रेडितम्, पुनः पुनः कथनम् — आम्रेडितं द्विस्त्रिरुक्तम् अ.को.१.६.१२; {skyor tshig gnyis gsum bzlos pa} ङ.को.३५६.
- skyol
- क्रि. {skyel ba} इत्यस्य विधौ ।
- skyos
- क्रि. ( {skya ba} इत्यस्य विधौ) हर — {phyag dar skyos shig} हरत पांसूनि स.पु.४१ख/७३.
- skyos pa
- प्रा. हीनकः लो.को.१८७; = {nyams pa} छो.को.५९; बो.को.१७२.
- skyos ma
- = {skyes} उपहारः श.को.११८; {lag rtags sam/} {phyag rten nam/} {skyes} बो.को.१७२; {rngan pa'am lag btags} छो.को.५९.
- skyos shig
- = {skyos/}
- skra
- १. केशः — {skra nas bzung ste drangs gyur pa} निगृह्य केशेष्वाकृष्टा का.आ.२.२७९; {skra dkar ba} अवदातकेशः वि.सू.४ख/५; {skra gyen du 'greng ba} ऊर्ध्वकेशः ल.वि.१५१क/२२२; कचः अ.क.५.७३; बालः (वालः) ग.व्यू.२९०क/३६८; शिरोरुहः — रजोरूक्षशिरोरुहः जा.मा.२८८/१६७; मूर्धजः जा.मा.३२६/१९०; वृजिनः — {skra la yang ni br}-{i dzi na} ङ.को.४०७; कञ्जः (कम् के जले शिरसि च जायते) श्री.को.१७५ख; अङ्गजः श्री.को.१७६क; केशरम् (केसरम्) — निरीक्ष्य पुरःकीर्णमांसकेसरशोणितम् अ.क.१०८.१४९; जटा — शिरोवेष्टनरजोहरणसीमन्तोन्नयनजटापहरणकुण्डलबन्धनेषु गृहिगृहिण्योः वि.सू.६३क/७९; {skra'i cod pan thogs pa} जटामुकुटधरः का.व्यू.२१५ख/२७५ २. = {skra bcings pa} कवरी — अंसासक्तविभक्तमुक्तकवरी अ.क.६२.७०.
- skra dkar
- पलितम्, केशपाकः — निम्बस्य तैलम् प्रकृतिस्थमेव…जराग्रदूतं पलितं निहन्ति यो.श.९५; {skra dkar zhing yan lag gnyer mas gang ba} वलिपलितचिताङ्गः अ.श.२५५क/२३४; वयः पर्याप्तमाप्तोऽपि पर्याप्तं नाश्रयत्ययम् । अतीव पलितव्याजाज्जरा वृद्धं हसत्यसौ अ.क.२४.७०; द्र. {skra dkar ba/} {skra skya ba/}
- skra dkar can
- १. = {rgan po} पलितः, वृद्धः रा.को.३.८१ २. = {rgan mo} पलिता, वृद्धा छो.को.५९/रा.को.३.८१; ङ.को.२०९.
- skra dkar ba
- वि. अवदातकेशः — हरिद्रकेशा हरिकेशा हरितकेशास्तथैव च । अवदातकेशाश्च ये नरा नागकेशा अकेशकाः वि.सू.४ख/५; म.व्यु.८८०२; द्र. {skra dkar/}
- skra dkar zhing yan lag gnyer mas gang ba
- वि.वलिपलितचिताङ्गः — स्वयमेव निर्गतो वलिपलितचिताङ्गः परिजीर्णशरीरावयवः परिणतेन्द्रियः कृशोऽल्पस्थामः अ.श.२५५क/२३४.
- skra skya ba
- पालित्यम् — क्लिश्यते जगज्जातं पुनर्जरया खालित्यपालित्यादिलक्षणया मरणेन च म.टी.२०८ख/३१; खालित्यं पालित्यं वलिप्रचुरता शि.स.४९क/४६; द्र. {skra dkar/}
- skra bskyed pa
- सीमन्तोन्नयनम् — शिरोवेष्टनरजोहरणसीमन्तोन्नयनजटापहरणकुण्डलबन्धनेषु गृहिगृहिण्योः वि.सू.६३क/७९; = {skra mtshams dbye ba} सीमन्तोन्नयनम् जा.मा.१३७/८०.
- skra mkhan
- मुण्डी, नापितः अ.को.२.१०.१०; मि.को.२६ख।
- skra 'khyog pa
- वि. वक्रकेशः, ओ शा — वक्रकेशेति तारा वि.प्र.१६५ख/३.१४१.
- skra gyen
- वि. ऊर्ध्वकेशः, ओ शा — {spyan gsum skra ni gyen du} त्रिनेत्रा ऊर्ध्वकेशाश्च हे.त.२४ख/८०; द्र. {skra gyen du 'greng ba} ऊर्ध्वकेशः ल.वि.१५१क/२२२; {skra gyen du 'greng ba lta bu} उत्कचः म.व्यु.९१९७; {skra 'greng bar gyur pa} उत्कचः वि.सू.८४ख/१०१.
- skra gyen du 'greng ba
- वि. ऊर्ध्वकेशः — केचित्…ऊर्ध्वकेशा इतस्ततो वेगेन परिधावन्तो भेरुण्डाक्षाश्च बोधिसत्त्वं विभीषयन्ति स्म ल.वि.१५१क/२२२; द्र. {skra gyen} ऊर्ध्वकेशः हे.त.२४ख/८०; {skra gyen du 'greng ba lta bu} उत्कचः म.व्यु.९१९७; {skra 'greng bar gyur pa} उत्कचः वि.सू.८४ख/१०१.
- skra gyen du 'greng ba lta bu
- वि. उत्कचः म.व्यु.९१९७; द्र. {skra gyen} ऊर्ध्वकेशः हे.त.२४ख/८०; {skra gyen du 'greng ba} ऊर्ध्वकेशः ल.वि.१५१क/२२२; {skra 'greng bar gyur pa} उत्कचः वि.सू.८४ख/१०१.
- skra gram pa
- विकीर्णकेशः — {skra gram pa'i tshogs dmigs pa} विकीर्णकेशोपलब्धिः अभि.सू.१२.
- skra gri
- = {'breg spyad} कर्त्तरी, केशकर्त्तनिका मि.को.२६ख ।
- skra grol
- वि. मुक्तकेशः — {skra grol ma} मुक्तकेशा वि.प्र.७१ख/४.१३२.
- skra grol ma
- वि.स्त्री. मुक्तकेशा — विश्वमातेति । नग्ना मुक्तकेशा वि.प्र.७१ख/४.१३२.
- skra 'greng bar gyur pa
- वि. उत्कचः — भिक्षुशिक्षायामुत्कचप्रकचस्य वि.सू.८४ख/१०१; द्र. {skra gyen du 'greng ba lta bu} उत्कचः म.व्यु.९१९७.
- skra sgra sgra can
- = {skra sgra sgre can/}
- skra sgra sgri can
- = {skra sgra sgre can/}
- skra sgra sgre can
- वि. गुल्मकेशः वि.सू.१२क/१३; द्र. : {skra sgra sgra can} गुल्मकेशः म.व्यु.८९०१; {skra sgra sgri can} गुल्मकेशः श.को.११९; {skra sgre can/} {skra tha re tho re can lta bu} छो.को.५९; {skra rtsa srab pa'am skra tha re tho re las med mkhan} बो.को.१७३.
- skra sgre can
- = {skra sgra sgre can/}
- skra sngon
- वि. नीलकेशः वि.सू.१२क/१३.
- skra can
- =I. वि. = {skra dang ldan pa} केशी, केशयुक्तः छो.को.५९; केशवः मि.को.८२क; प्रशस्तकेशयुक्तः रा.को.२.१९७ {II}. सं. १. केशः [1] ह्रीवेरम्, {spos bA la'i shing gi ming} ङ.को.१६६; वालम् लो.को.१८८ [2] ना. दैत्यः — {skra can gsod} केशवः अ.को.१.१.१३ २. केशिनी [1] = {skra can ma} चोरपुष्पी — शङ्खिनी चोरपुष्पी स्यात् केशिनी अ.को.२.४.१२७ [2] ना. वनम् — केशिनीकाननादन्यद् वनमन्तर्हितो ययौ अ.क.५५.२ [3] ना. राक्षसी — अथ खलु लम्बा च नाम राक्षसी…केशिनी च नाम राक्षसी स.पु.१४८ख/२३४ ३. कैशिकी, नाटकवृत्तिविशेषः — स्वयं द्रष्टुं सहामात्यैः प्रययौ नाट्यमण्डपम् ।। स तत्र कैशिकीलीलाललितं तं व्यलोकयत् अ.क.६६.८२ । ४. रोमकः — {skra can gyi grub mtha'} रोमकः सिद्धान्तः वि.प्र.१७४क/१९९.
- skra can gyi sring mo
- = {lha mo u mA/}
- skra can ma
- १. केशिनी [1] चोरपुष्पी — {chom rkun me tog skra can ma/} {dung can ma'o} ङ.को.१६५ [2] ना. महादूती — महादूत्यः…तद्यथा मेखला सुमेखला…केशिनी म.मू.९८क/८ २. कर्कटी, शाल्मलिफलम् — {karka T+'i ni skra can ma/} {shAl+ma li yi 'bras bu la'o} श्री.को.१७८क ।
- skra can me tog
- केशरम्; केसरम्, बकुलपुष्पम्; = {ba ku la} ( बकुलम्) छो.को.५९; आ.को.३०३; मो.को.३११.
- skra can gsod
- = {khyab 'jug} केशवः, विष्णुः अ.को.१.१.१३; छो.को.५९.
- skra bcings pa
- १. कवरी, केशविन्यासः — कवरी केशवेशः अ.को.२.६.९७ २. = {gtsug phud} केशपाशी, चूडा — शिखा चूडा केशपाशी अ.को.२.६.९७.
- skra lcang lo rgyas
- ना. उलुविल्लिका, ग्रामिकदुहिता — बला च नाम दारिका…उलुविल्लिका च जटिलिका च सुजाता च नाम ग्रामिकदुहिताः ल.वि.१३०ख/१९४.
- skra chan pas mi breg
- न गोलोमकं केशं छेदयेत् — न गोलोमकं केशश्(म्?)छेदयेत् म.व्यु.९३३१.
- skra ljang khu ba
- वि. हरितकेशः — हरिद्रकेशा हरिकेशा हरितकेशास्तथैव च । अवदातकेशाश्च ये नरा नागकेशा अकेशकाः वि.सू.४ख/५; म.व्यु.८८०१.
- skra ljang khu ma
- ना. हरिकेशी, देवी (? यक्षिणी) ब.मा.१६९ख ।
- skra gnyis pa
- = {du ba mjug ring} धूमकेतुः छो.को.५९; बो.को.१७३.
- skra thag
- बालपाश्या, पारितथ्या अ.को.२.६. १०३; सीमन्तिकास्थितस्वर्णादिरचितपट्टिका रा.को.३.४२५. {skra dag pa} शीर्षण्यः (: विशदकचः रा.को.५.११२) लो.को.१८८.
- skra dag lhug par bshig pa
- वि. प्रकीर्णकेशः — सूचीमुखा गोणमुखाश्च केचित् ।…प्रकीर्णकेशाश्च करोन्ति शब्दमाहारतृष्णापरिदह्यमानाः स.पु.३४ख/५८.
- skra dang kha spu bregs pa
- वि. शिरस्तुण्डमुण्डितः — {gcer bu skra dang kha spu bregs/} {sngags 'don skyes pa dge slong nyid} जातो भिक्षुर्ध्वननमन्त्रो नग्नः शिरस्तुण्डमुण्डितः हे.त.२१ख/७०.
- skra do ker can
- वि. उष्णीषशिरः — {skra do ker can la chos mi bshad} नोष्णीषशिरसे धर्मं देशयिष्यामः म.व्यु.८६११.
- skra mdud
- नागग्रन्थिः, नागपाशः — नागग्रन्थिशङ्कलाशङ्कुसन्धयश्च बुद्धप्रत्येकबुद्धचक्रवर्तिनः अभि.भा.२६६-१/१०८९; = {klu mdud} नागग्रन्थिः — नागग्रन्थिसन्धयो बुद्धाः । नागपाशो नागग्रन्थिः अभि.स्फु.२६९क/१०८९; *ग्रन्थिः — {skra'i mdud dang lu gu rgyud dang gzer bu} ग्रन्थिशङ्कलाशङ्कुः अभि.सू. १२.
- skra 'dra
- ना. केशवः, वैद्यराजः — प्रियविप्रयोगहता दृष्ट्वा स्त्री च प्रनष्टरूपमतिवेषा । परिमोचिता करुणया मे केशव वैद्यराज यद आसीत् रा.प.२३८क/१३४.
- skra 'dres ma
- ना. मिश्रकेशी, देवकुमारिका — पश्चिमेऽस्मिन् दिशो भागे अष्टौ देवकुमारिकाः । अलम्बुशा मिश्रकेशी पुण्डरीका तथारुणा…ल.वि.१८६ख/२८३; {lha'i smad tshong ma la'ang} छो.को.५९; श.को.११९.
- skra gnag
- कृष्णकेशः — {skra gnag tshe lo brgyar ni 'tsho bar 'gyur} समाशतं जीवति कृष्णकेशः यो.श. ९४.
- skra rnams phra
- वि. सूक्ष्मकेशः, ओ शा — इह सुभद्रा तन्वङ्गी । सूक्ष्मकेशा मृदुकरचरणा वि.प्र.१६५क/३.१४१.
- skra phye mar bzhag pa
- वि. मुक्तकेशी — अद्राक्षीत्प्रभूतामुपासिकां…मुक्तकेशीं निराभरणगात्रामवदातवस्त्रनिवसनाम् ग.व्यू.६क/१०५.
- skra 'phyar bar gyur pa
- प्रकचः — भिक्षुशिक्षायामुत्कचप्रकचस्य वि.सू.८४ख/१०१; द्र. {skra zhig pa lta bu} प्रकचः म.व्यु.९१९८.
- skra ba lang gi spu 'dra ba
- वि. *नागकेशः म.व्यु.८८०३.
- skra byi
- = {skra byi ba/}
- skra byi ba
- वि. मुण्डः — एहीति चोक्तः स तथागतेन मुण्डश्च संघाटीपरीतदेहः वि.व.१३४क/१.२३.
- skra breg pa
- = {skra 'breg pa/}
- skra bregs pa
- = {skra bzhar ba} मुण्डितम्, परिवापितम् अ.को.३.१.८३; मि.को.२६ख ।
- skra 'bar ba
- वि. प्रदीप्तकेशः — प्रदीप्तकेशाश्च भ्रमन्ति प्रेताः स.पु.३५क/५९.
- skra 'bal ba
- १. केशांल्लुञ्चति अ.श.१३४ख/१२४ २. केशलुञ्चनम् वि.सू.६७ख/८४; केशोल्लुञ्चनम् प्र.अ.१५२ख/१६३; म.व्यु.३५४३; शिरोलुञ्चनम् — पञ्चाग्निसेवाशिरोलुञ्चनादिव्रतम् बो.प.५४; केशोल्लुण्डनम् म.व्यु.३५४३ ३. लुप्तकेशः — लुप्तकेशः क्षपणको वा वि.प्र.१७३क/३.१६९.
- skra 'breg mkhan
- = {skra mkhan/}
- skra 'breg pa
- १. मुण्डनम्, ओ ना म.व्यु.९३३२; जटापहरणम् — शिरोवेष्टनरजोहरणसीमन्तोन्नयनजटापहरणकुण्डलबन्धनेषु गृहिगृहिण्योः वि.सू.६३क/७९ २. = {skra mkhan} मुण्डी, नापितः मि.को.२६ख ।
- skra sbom pa
- वि. स्थूलकेशः, ओ शा — स्थूलकेशेति लोचना वि.प्र.१६५ख/३.१४२.
- skra ma
- ना. केशी, देवी (?) ब.मा.१६९ख ।
- skra med
- वि. मुण्डः, मुण्डितः — मुण्डस्तु मुण्डिते अ.को.२.६.४८; विशिखः — विशिखः श्रमणः शठः अ.क.१९.१००; विशिरः — राजन् अमङ्गलनिधिर्मुण्डोऽयं विशिरः पथि अ.क.४०.१४८; अकेशकः — हरिद्रकेशा हरिकेशा हरितकेशास्तथैव च । अवदातकेशाश्च ये नरा नागकेशा अकेशकाः वि.सू.४ख/५; म.व्यु.८८०६.
- skra med pa
- = {skra med/}
- skra tsam khyon
- = {skra'i rtse khyon/}
- skra rtse
- = {skra'i rtse mo/}
- skra tshugs
- = {skra bcings pa} केशवेशः, कवरी — कवरी केशवेशः अ.को.२.६.९७.
- skra tshogs
- = {skra'i tshogs/}
- skra tshos
- = {bung ba'i tshos} केशरञ्जनः, भृङ्गराजः : {'di'i khu ba byug pas skra nag por byed pa dang bcud len gyi sman yang yin no} मि.को.६०क ।
- skra mtshams
- सीमन्तः, मस्तककेशवीथी — {gang du na chung rnams ni}…/{skra mtshams bkra ba'i me tog dag dang ldan pa'ang khyod ni nye bar 'ongs las skyes pa yin//} सीमन्ते च त्वदुपगमजं यत्र नीपं वधूनाम् मे.दू.३४७क/२.२.; {skra mtshams dbye ba} सीमन्तोन्नयनम् जा.मा.१३७/८०; स.उ.९.५.
- skra mtshams dbye ba
- सीमन्तोन्नयनम्, संस्कारविशेषः — यथाक्रमं गर्भाधानपुंसवनसीमन्तोन्नयनजातकर्मादिभिः कृतसंस्कारक्रमो वेदाध्ययननिमित्तं श्रुताभिजनाचारसम्पन्ने गुरौ प्रतिवसति स्म जा.मा.१३७/८०.
- skra 'dzings pa
- = {skra shad 'dzings pa/}
- skra zhags
- केशपाशः, केशसमूहः रा.को.२.१९६; {bud med kyi skra} ङ.को.२२०; बो.को.१७४.
- skra zhig pa
- = {skra bshig/}
- skra zhig pa lta bu
- वि. प्रकचः म.व्यु.९१९८; द्र. {skra 'phyar bar gyur pa} प्रकचः वि.सू.८४ख/१०१.
- skra gzhig pa
- = {skra bshig/}
- skra bzhar ba
- = {skra bregs pa} परिवापितम्, मुण्डितम् मि.को.२६ख ।
- skra bzang
- १. वि. केशवः, प्रशस्तकेशयुक्तः; तत्पर्यायाः : केशिकः, केशी अ.को.२.६.४५; सुकेशः, ओ शा — {skra bzang sgrub pa po la dga'} सुकेशां साधकप्रियाम् हे.त.२०ख/६६ २. ह्रीवेरम्, {spos bA la'i shing gi ming} ङ.को.१६६.
- skra bzed
- केशप्रतिग्रहणम् — {skra bzed bcang bar bya'o} धारयेत् केशप्रतिग्रहणम् वि.सू.५ख/५; म.व्यु.८९४०; {rab byung gi 'tsho ba'i yo byad bcu gsum gyi nang gses shig} बो.को.१७४; {skra breg pa'i tshe bzed pa'i ras} छो.को.६०.
- skra ring ba
- वि. दीर्घकेशः, ओ शा — दीर्घकेशेति मामकी वि.प्र.१६५ख/३.१४१.
- skra lan
- = {lan bu} प्रवेणी, वेणिः — वेणिः प्रवेणी अ.को.२.६.९८.
- skra las byas pa
- वि. केशमयम् वि.सू.६७ख/८४.
- skra li ba
- वर्वरीकः, कुटिलकुन्तलः रा.को.४.२९२; आ.को.९०४; बर्बरीकः मो.को.७२२; वर्वरी (?) श.को.१२०; {skra sgor sgor du 'khyil nas skyes pa} बो.को. १७५.
- skra legs
- = {skra bzang /}
- skra lo
- केशसज्जाविशेषः; {mgo skra shing gi lo ma'i gzugs su bkod pa} बो.को.१७५; {bud med kyi skra} छो.को.६०; ङ.को.२२०.
- skra lo 'khyil ba
- अलकः, चूर्णकुन्तलः — अलकाश्चूर्णकुन्तलाः अ.को.२.६.९६.
- skra lo bregs pa
- केशपाशः प्र.अ.२७१-४/५९२; केशसमूहः रा.को.२.१९६; {much or ornamented hair}, {tuft} मो.को.३१०.
- skra shad
- १. = {skra shad 'dzings pa} केशोण्डुकः — केशोण्डुकं तैमिरिको यथा गृह्णाति विभ्रमात् ल.अ.१६३ख/११५; केशोण्ड्रकः; केशपाशः — केशपाशादिदर्शन इति केशोण्ड्रकादिदर्शने त.प. २१९ख/९०९ २. = {so mang} प्रसाधनी, कङ्कतिका अ.को.२.७.१३९; {skra shad so mang skra'i byi dor} ङ.को.२४६.
- skra shad par bya
- शिरः प्रसाधयेत् — {so mangs kyis skra shad par mi bya'o} न फणिकया शिरः प्रसाधयेत् वि.सू.४३ख/५४.
- skra shad 'dzings pa
- १. केशोण्ड्रकः — केशपाशादिदर्शन इति केशोण्ड्रकादिदर्शने त.प.२१९ख/९०९; त.प.१८क/४८२; केशोण्डुकः — तद्यथा तैमिरिकस्य केशोण्डुकाद्युपचारः त्रि.भा.१२७ख/२९; म.व्यु.२८३६ । २. केशोण्डुकः, नारकीयपक्षिभेदः — केशोण्डुका नाम पक्षिणो ये केशमूलानि उत्पाटयन्ति शि.स.४५क/४३.
- skra shin tu chung ba
- वि. स्वल्पकेशः, ओ शा — स्वल्पकेशेति पाण्डरा वि.प्र.१६५ख/३.१४१.
- skra bshig
- वि. प्रकीर्णकेशः — सर्वै रुदद्भिः क्रन्दद्भिः परिदेवमानैः प्रकीर्णकेशैः ल.वि.९६ख/१३७; प्रकीर्णकेशी सु.प्र.५७क/११३; प्रमुक्तकेशी ग.व्यू.१९२ख/२७४.
- skra ser
- वि. हरिद्रकेशः — हरिद्रकेशा हरिकेशा हरितकेशास्तथैव च । अवदातकेशाश्च ये नरा नागकेशा अकेशकाः वि.सू.४ख/५; कपिलकेशः म.व्यु.८८०५; हारिद्रकेशः म.व्यु.८८००; पिङ्गकेशः — {skra ser gyen du 'khyil ba} पिङ्गोर्ध्वकेशावर्तः हे.त.५क/१२.
- skra ser skya
- वि. हरिकेशः — हरिद्रकेशा हरिकेशा हरितकेशास्तथैव च । अवदातकेशाश्च ये नरा नागकेशा अकेशकाः वि.सू.४ख/५; म.व्यु.८८०४.
- skra ser gyen du 'khyil ba
- वि. पिङ्गोर्ध्वकेशावर्तः — {skra ser gyen du 'khyil ba dang /} {phyag rgya lngas ni rnam par rgyan} पिङ्गोर्ध्वकेशावर्तश्च पञ्चमुद्रेणालङ्कृतः हे.त.५क/१२.
- skra lhas
- = {skra lan/}
- skrag
- = {skrag pa/}
- skrag skrag por gyur pa
- वि. विह्वलीभूतः — सर्वनगरजनश्च विह्वलीभूतोऽन्योन्यमपृच्छत्, ‘कस्यायमेवंविधः शब्दः’ ल.वि.७९ख/१०७.
- skrag gyur
- = {skrag par gyur pa/}
- skrag bgyid
- क्रि. त्रासयति — त्रासयतीह मृगान् भुवि सिंहः रा.प.२२८ख/१२१.
- skrag 'gyur
- = {skrag par 'gyur/}
- skrag dngangs
- = {skrag pa'am dngangs pa/}
- skrag gnas
- = {skrag pa'i gnas/}
- skrag pa
- = {'jigs pa} 1. क्रि. (अक.; अवि.) त्रसति — ये पुनरस्मात् त्रसन्ति सू.अ.१३२ख/५; संत्रसति ल.अ.८०ख/२८; उत्त्रसति — {mi skrag} न उत्त्रसति म.व्यु.१८२४; उत्त्रस्यति — ते च तं दृष्ट्वा उत्त्रस्यन्ति बो.भू.८१ख/१०४ २. सं. त्रासः — अस्थानत्रासः सू.अ.१३२ख/५; उत्त्रासः — उत्त्रासपदम् सू.अ.१३३ख/६; संत्रासः — संत्रासतरलेक्षणा अ.क.५.३७; भयम् — नास्त्यहं न भविष्यामि न मेऽस्ति न भविष्यति । इति बालस्य सन्त्रासः पण्डितस्य भयक्षयः त.प.२९३क/१०४८; भीतिः म.व्यु.७३३५; साध्वसम् अ.क.५०.१०६; सम्भ्रमः — त्वत्संभ्रमाच्च पितरावपि मे प्रडीनौ जा.मा.१७९/१०३; शङ्का श्री.को.१६४ ३. भू.का.कृ. त्रस्तः — {khyogs kyis rab skul skrag pa} दोलातिप्रेरणत्रस्ता का.आ.३.१८२; उत्त्रस्तः — स उत्त्रस्तसंज्ञ्येव कामान् परिभुङ्क्ते अ.सा.२९३ख/१६६; संत्रस्तः — यं दृष्ट्वैव च संत्रस्ताः बो.अ.२.५३; संत्रासितः — राहुसंत्रासितस्येन्दोर्द्युतिं निपतितामिव अ.क.३.१२९; तर्जितः — मनुष्या भयतर्जिताः अभि.भा.२०१-३/६३०; भीतः — विविधेषु च भयेषु भीतानामाश्वासनी प्रियवादिता बो.भू.११७क/१५१ ३. वि. कातरः — विरहक्लेशकातराम् अ.क.३.९१; अकाण्डक्षयारम्भभयसंभ्रमकातरैः अ.क.८९.१५; त्रस्नुः लो.को.१९१.
- skrag gnod ma mnyam mya ngan
- भयोपघातवैषम्यशोकः अभि.सू.१३.
- skrag pa dang mi skrag par 'du shes
- भीताभीतसंज्ञित्वम् अभि.सू.१३.
- skrag pa med pa
- वि. अनुत्त्रस्तः — नित्यं वनान्तेषु यथा मृगेन्द्रो निर्भीरनुत्त्रस्तगतिर्मृगेभ्यः र.वि.१२०क/९२.
- skrag pa'i gnas
- उत्त्रासपदम् — सम्यक्सम्बुद्धा उत्त्रासपदविवर्जनार्थं सत्त्वानां न व्याकुर्वन्ति ल.अ.१००ख/४७.
- skrag pa'i sems
- वि. त्रस्तचित्तः — लघुविषयस्त्रस्तचित्तोऽतिभीतः वि.प्र.१६५ख/३.१४२.
- skrag par gyis
- क्रि. (विधौ) त्रासय ब.मा.१६५क ।
- skrag par gyur pa
- भयग्रस्तः — भयग्रस्तमनसोऽपि जा.मा.३५८/२०९; उत्त्रासमापन्नः अभि.सू.१३; भीतः सम्प्रतिपन्नः लो.को.१९१; = {skrag par gyur zin pa/}
- skrag par gyur zin pa
- उत्त्रस्तः — उत्त्रस्ता एते ये पापमित्रहस्तगताः सु.प.३३क/१२; = {skrag par gyur pa/}
- skrag par 'gyur
- क्रि. १. संत्रासमापद्यते — नोत्त्रसति न संत्रसति न संत्रासमापद्यते ल.अ.८०ख/२८; उत्त्रसति; समुत्त्रसति — उदारयाने च समुत्त्रसन्ति स.पु.७७क/१२९; उत्त्रस्यति — एकदा गम्भीरामुदारां धर्मदेशनां श्रुत्वा उत्त्रस्यति बो.भू. १६७ख/२२२ २. उत्त्रसिष्यति — उत्त्रसिष्यन्ति भगवन् अस्मिन्निर्देशे अधिमानिका निमित्तचारिणः सु.प.३३क/१२.
- skrag par bya
- १. क्रि. उत्त्रस्यामि — नोत्त्रस्यामि न संत्रस्यामि शि.स.१५३ख/१४८ २. = {skrag par bya ba/}
- skrag par bya ba
- त्रसितव्यम् — नास्माभिः तदज्ञानात्त्रसितव्यम् सू.अ.१३३क/६.
- skrag par byas pa
- भू.का.कृ. त्रासितः — ये चान्ये दुष्टजन्तवः । त्रासितास्तेन मन्त्रेण म्रियन्ते नात्र संशयः गु.स.१२६ख/७८; वित्रासितः — शङ्खपटहशब्दैर्वित्रासिताः वि.व.१७९क/२.१०५.
- skrag par byed pa
- = {skrag par mdzad pa} 1. क्रि. त्रासयति — नित्यं दण्डनताडनघातनधारणबन्धनहडिनिगडोपरोधैः राष्ट्रनिवासिनं त्रासयति वि.व.२०३क/१.७७; त्रासयते । २. सं. तर्जनम् — सत्त्वाकर्षणसन्त्रासनतर्जनादिकर्मप्रवृत्ता विहिंसा अभि.स्फु.१३५ख/८४५; त्रासनम्; सन्त्रासनम्, द्र.— संत्रासनो वनचराणाम् जा.मा.१७८/१०२ । ३. वि. सन्त्रासकः — सिंहस्वरवेगा सर्वतीर्थ्यसंत्रासकत्वात् सू.अ.१८३क/७८; सन्त्रासकारी — अशेषनाशपिशुनैर्घोरसंत्रासकारिभिः अ.क.५.३४; त्रासनः; सन्त्रासनः — संत्रासनो वनचराणाम् जा.मा.१७८/१०२; उत्त्रासकरः — बालजनोत्त्रासकरम् त.प.२९३क/१०४८; त्रासकारी प्र.सि.२.१६; घोरः मि.को.३१क ।
- skrag par mdzad pa
- १. क्रि. त्रासयति — नित्यं दण्डनताडनघातनधारणबन्धनहडिनिगडोपरोधैः राष्ट्रं त्रासयति वि.व.२०३ख/१.७८; त्रासयते रा.प.२२८ख/१२१ २. सं. त्रासनम् — त्रासनं सर्वतीर्थ्यानाम् श.बु.८७; आश्वासनं व्यसनिनां त्रासनं च प्रमादिनाम् श.बु.७७; सन्त्रासनम् ३. वि. त्रासनः — {mi rnams skrag par mdzad pa} नरत्रासनः ब.मा.१६४ख; त्रासिता वि.प्र.१७३क/३.१७०; संत्रासनकरः — यक्ष…अपस्मारसंत्रासनकराय का.व्यू.२०५ख/२६३; विद्रावणकरः — वज्रपाणिविद्रावणकराय का.व्यू. २०५ख/२६३; भयङ्करः — त्रिलोकभयङ्कराय का.व्यू.२०५ख/२६३;
- skrag byed
- = {skrag par byed pa/}
- skrag byed ma
- ना. सन्त्रासिनी — /a~ {M ba}~ {M ni rdo rje rnam snang mdzad}…/ a~ {M h+'u}~ {M h+'u}~ {M ni skrag byed ma'o} ॐ वँ वज्रवैरोचनी…हूँ हूँ सन्त्रासिनी स.उ.१३.३८.
- skrag ma
- वि.स्त्री. कातरा — तां कातरां धेनुम् अ.क.१०८.११७.
- skrag med
- = {skrag pa med pa/}
- skrag mdzad
- = {skrag par mdzad pa/}
- skrag bzhin pa
- वि. त्रास्यमानः — रागद्वेषमोहमानात्मकं रुद्रं शशिरविहुतभुक्मण्डले त्रास्यमानम् वि.प्र.३०क/४.२.
- skrag sems
- = {skrag pa'i sems/}
- skrang ba
- = {skrangs pa/}
- skrang 'bur
- = {sprangs 'bur/}
- skrangs
- = {skrangs pa/}
- skrangs 'joms
- = {sprangs 'bur 'joms/}
- skrangs pa
- =I. सं. १. = {skrangs 'bur} शोथः, रोगविशेषः — काये बहवः कायिका आबाधाः । तद्यथा गण्डः…शोथः श्रा.भू.३२ख/७७; अ.को.२.६.५२; श्वयथुः म.मू.२८१क/४३९ २. पा. = {skrang ba} गण्डः, सप्तविंशतियोगेषु एकः — विष्कम्भः प्रीतिः आयुष्मान् सौभाग्यः शोभनः अतिगण्डः सुकर्मा धृतिः शूलः गण्डः वृद्धिः ध्रुवः शङ्कुः व्याघातः हर्षणः वज्रः सिद्धिः व्यतिपातः वरीयान् परिघः शिवः साध्यः शुभः शुक्लः ब्रह्मा ऐन्द्रः वैधृतिरिति सप्तविंशति योगाः वि.प्र.१७९ख/१.३६ {II}. वि. आध्मातः — आध्मातपादमाध्मातहस्तमाध्मातोदरमाध्मातमुखम् श्रा.भू.५१ख/१२३; समुच्छूनः, समुन्नतः — शोकवेगसमुच्छूनसाश्रुरक्तेक्षणाननान् बो.अ.७.९.
- skrangs 'bur
- = {skrangs pa} शोफः, रोगविशेषः मि.को.५३क; तत्पर्यायौ : शोथः, श्वयथुः अ.को. २.६.५२; शोथः — {skrangs 'bur 'joms} शोथघ्नी ङ.को.१७८.
- skrangs 'bur 'joms
- शोथघ्नी, शालपर्णी — {rnam gdung legs gnas skrangs 'bur 'joms/} {sho tha 'joms sogs ba spru ba} ङ.को.१७८; रा.को.५.१४१.
- skran
- गुल्मः, रोगविशेषः यो.श.२५, २७; म.व्यु.९५११; मि.को.५२क ।
- skra'i bkod pa
- केशरचना, {arranging or dressing the hair} मो.को.३१०; आ.को.३०३.
- skra'i ska rags
- कचडोरी, केशरज्जुः {skra yi ska rags nyis bskor nyid} कचडोरी द्विवेता च हे.त. ७क/२०.
- skra'i 'khyan
- = {skra'i rtse khyon/}
- skra'i rgyal
- = {skra'i rgyal po/}
- skra'i rgyal po
- केशराजः, शाकभेदः श.को.११९; भृङ्गराजः रा.को.२.१९६.
- skra'i sgra can
- क्रकरः (‘क्र’ इति शब्दं कर्तुं शीलमस्य रा.को.२.२१२) लो.को.१९२; (१. करीरवृक्षः, २. क्रकणपक्षी, ३. क्रकचः, ४. दीनः रा.को.२.२१२).
- skra'i cod pan thogs pa
- वि. जटामुकुटधरः, अवलोकितेश्वरस्य — जटार्धमध्ये चिन्तामणिमुकुटधराय शुभपद्महस्ताय पद्मश्रिया समलंकृताय जटामुकुटधराय का.व्यू.२१५ख/२७५.
- skra'i mchod phyir thogs pa
- केशपवित्रम्, केशकृतयज्ञोपवीतम् — {thal ba skra yi mchod phyir thogs/} {rnal 'byor pa yi spyod pas 'dzin} भस्मकेशपवित्राञ्च योगी बिभर्ति चर्यया हे.त.७क/२०.
- skra'i mdud pa
- = {skra mdud/}
- skra'i phung po
- = {skra'i tshogs pa/}
- skra'i byi dor
- = {so mang} केशमार्जकः, ओ कम्; केशमार्जनम्, कङ्कतिका छो.को.६०/आ.को.३०३; {skra shad so mang skra'i byi dor} ङ.को.२४६.
- skra'i rtse
- = {skra'i rtse mo/}
- skra'i rtse khyon
- = {skra'i rtse mo'i khyon} वालपथः : {skra'i rtse khyon nam byis pa'i lam/} {skra'i 'khyan} म.व्यु.६४९०; द्र. : {skra'i rtse mo} वालपथः द.भू.२६६ख/५९; द.भू.२७०क/६१; {skra tsam khyon} वालपथः लो.को.१८९; वालाग्रम् — {skra'i rtse mo'i khyon tsam} वालाग्रमात्रम् अभि.सू.१२.
- skra'i rtse mo
- वालाग्रम् — {skra'i rtse mo'i go gcig la} एकस्मिन् वालाग्रप्रसरे द.भू.२५७क/५३; म.व्यु.६४८८; {skra'i rtse mo'i khyon} वालाग्रम् अभि.सू.१२; वालपथः — {skra'i rtse mo la 'jug pa'i ye shes} वालपथावतारज्ञानम् द.भू.२६६ख/५९; आकाङ्क्षन् एकवालपथे एकं सर्वबुद्धविषयव्यूहमादर्शयति द.भू.२७०क/६१; द्र.— {skra'i rtse khyon} वालपथः म.व्यु.६४९०.
- skra'i rtse mo la 'jug pa'i ye shes
- पा. वालपथावतारज्ञानम्, तथागतानामवतारज्ञानविशेषः — स यानीमानि तथागतानामर्हतां सम्यक्सम्बुद्धानाम् अवतारज्ञानानि यदुत वालपथावतारज्ञानं वा परमाणुरजोऽवतारज्ञानं वा…तानि सर्वाणि यथाभूतं प्रजानाति द.भू.२६६ख/५९.
- skra'i rtse mo'i khyon
- = {skra'i rtse khyon/}
- skra'i rtse mo'i go
- वालाग्रप्रसरः — {skra'i rtse mo'i go gcig la} एकस्मिन् वालाग्रप्रसरे द.भू.२५७क/५३.
- skra'i rtse mo'i cha shas
- = {skra'i rtse mo'i mtha'} वालाग्रकोटिः म.व्यु.६४८९.
- skra'i rtse mo'i mtha'
- = {skra'i rtse mo'i cha shas} वालाग्रकोटिः म.व्यु.६४८९.
- skra'i tshogs pa
- कैशिकम्, केशसमूहः; तत्पर्यायौ : कैश्यम् अ.को.२.६.९६; केशपाशः ना.ना.२९४क/२२५.
- skra'i zhags pa
- = {skra zhags/}
- skra'i la ba
- केशकम्बलः, केशनिर्मितकम्बलः — फलमुञ्जासनवल्कलदर्भबल्वजोष्ट्रकम्बलाजकम्बलकेशकम्बलचर्मनिवेशनैश्च ल.वि.१२२ख/१८३.
- skra'i la ba can
- केशकम्बलः — {thub med skra'i la ba can} अजितः केशकम्बलः (तीर्थिकशास्तृविशेषः) अ.श.११३क/१०२; {mi pham skra'i la ba can} अजितः केशकम्बलः मि.को.९९ख ।
- skrun
- १. क्रि. {skrun pa} इत्यस्य विधौ २. = {skrun pa/}
- skrun pa
- क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskrun pa/} विधौ {skrun}) द्र. {bskrun pa/}
- skrun byed
- = {sa gzhi} भूमिः, पृथिवी मि.को.१४६क; छो.को.६१.
- skrog pa
- १. = {srub pa'am dkrug pa} मन्थः लो.को.१९३; मन्थनम् बो.को.१७७/रा.को.३.६२१; विलोडनम् तत्रैव; {zho dkrogs pa la zho skrog ces snang} छो.को.६१ २. = {dkrol ba} वादनम् — {Da ma ru skrog bzhin du 'cham brgyab} बो.को.१७७; श.को.१२१.
- skrod
- १. क्रि. ( {skrod pa} इत्यस्य विधौ) = {skrod cig} उच्चाटयेत् — {sangs rgyas kyang skrod} बुद्धानामप्युच्चाटयेत् हे.त.२८क/९२; निष्कासयतु — भवन्तो निष्कासयतैनं प्रव्रजितम् वि.व.१९३क/१.६८ २. = {skrod pa/}
- skrod cig
- = {skrod/}
- skrod 'dod ma
- ना. उच्चाटनेच्छा, इच्छादेवी — उच्चाटनेच्छा अतिबलाजन्या वि.प्र.४५क/४.४५.
- skrod pa
- =I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskrad pa/} विधौ {skrod}) उच्चाटयति; प्रवासयति, द्र.— {skrod par byed pa II}. सं. । १. निष्कासनम् — निष्कासने भिक्षुणीवर्षकात् वि.सू.५३ख/६९; प्रवासनम् — {skrod par byed pa} प्रवासनकर्त्ता वि.सू.२२क/२६ २. उड्डायनम् — {bya rog skrod pa} काकोड्डायनम् वि.सू.४क/३; {bya rog gam khwa skrod nus pa} काकोड्डायनसमर्थः म.व्यु.९३१० ३. पा. (विन.) निष्कर्षणम्, प्रायश्चित्तिकभेदः — {skrod pa'i ltung byed} निष्कर्षणप्रायश्चित्तिकम् वि.सू.३३क/४१; म.व्यु.८४३६ ४. पा. (तं.) उच्चाटनम्, अभिचारकर्म — {rengs par byed dang skrod pa nyid} स्तम्भनोच्चाटनं चैव हे.त.२क/२; {skrod 'dod ma} उच्चाटनेच्छा वि.प्र.४५क/४.४५.
- skrod pa las gyur pa
- पा. (विन.) निष्कर्षणगतम्, प्रायश्चित्तिकभेदः — {skrod pa las gyur pa'i ltung byed} निष्कर्षणगतं प्रायश्चित्तिकम् वि.सू. ५४क/६९.
- skrod pa las gyur pa'i ltung byed
- निष्कर्षणगतं प्रायश्चित्तिकम्, प्रायश्चित्तिकभेदः वि.सू.५४क/६९.
- skrod pa'i ltung byed
- पा. (विन.) निष्कर्षणप्रायश्चित्तिकम्, प्रायश्चित्तिकभेदः वि.सू.३३क/४१.
- skrod par 'gyur
- १. क्रि. उच्चाटयति — उच्चाटयति विधिना बुद्धसैन्यमपि स्वयम् गु.स. १२०ख/६६; गु.स.१२४क/७३ २. उच्चाटयेत् — {las ni mtshan mo bdun sbyar na/} {the tshom med par skrod par 'gyur} उच्चाटयेन्न सन्देहः सप्तरात्रेण कर्मणि स.उ.२८.८.
- skrod par byed pa
- =I. क्रि. प्रवासयति — तावत्कालिकयोगेन पुनरादानाय प्रवासयति…यावज्जीवेनाप्यपुनःप्रतिग्रहणाय प्रवासयति बो.भू. ८१ख/१०४; उच्चाटयति — यया आलिङ्गयति तमुच्चाटयति वि.प्र.१४६ख/३.९० {II}. सं. १. प्रवासना — चोदना मृदौ व्यतिक्रमे । मध्ये व्यतिक्रमेऽवसादना । अधिमात्रे व्यतिक्रमे प्रवासना बो.भू.५०क/५९; प्रवासनम् — {skrod par byed pa} प्रवासनकर्त्ता वि.सू.२२क/२६ २. उच्चाटनम् — उच्चाटनम् ॐ खँ स्वाहा हे.त.३ख/६ {III}. वि. प्रवासनकर्म वि.सू.२२क/२६.