दाम

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

दाम, [न्] क्ली स्त्री, (दीयते इति । दा दाने दो अवखण्डने वा + “सर्व्वधातुभ्यो मनिन् ।” उणां । ४ । १४५ । इति मनिन् ।) यत्रैकस्मिन् बहुप्रग्रहयुक्ते अनेकगावो बध्यन्ते तत् । दाङनि इति दो~का इति च भाषा । तत्पर्य्यायः । सन्दानम् २ । इत्यमरः । २ । ९ । ७३ ॥ रज्जुः । इति दामोदरदर्शनात् ॥ (यथा, भाग- वते । १ । ८ । ३१ । “गोप्याददे त्वयि कृतागसि दाम तावत् या ते दशाश्रुकलिलाञ्जनसम्भ्रमाक्षम् । वक्त्रं निलीय भयभावनयास्थितस्य सा मां विमोहयति भीरपि यद्बिभेति ॥” माला । यथा, माघे । ४ । ५० । “क्षणमलघुविलम्बिपिच्छदाम्नः शिखरशिखाः शिखिशेखरानमुष्य ॥” दातरि, त्रि । यथा, ऋग्वेदे । ६ । ४४ । २ । “यः शग्मस्तुविशग्म ते रायो दामा मतीनाम् ॥” “रायो धनस्य दामा दाता भवति ।” इति तद्भाष्ये सायनः ॥)

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

दाम¦ न॰ दो--खण्डने बा॰ करणे मन्।

१ पश्वादिबन्धनरज्ज्वो
“स्रगदाभैरिव चित्रिता” भा॰ भी॰

५७ अ॰।
“सन्तानमा-ल्यदामं च तैरेव कुसुमैः कृतम्” हरिवं॰

१४

५ अ॰। भावे मन्

२ सन्धाने। दम्यते अनुशिष्यते दम--कर्मणिघञ् बा॰ दीर्घः। लोके विश्वसंसारे दामोदरशब्दे दृश्यम्।

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

दामम् [dāmam], (At the end of a compound) Wreath, garland.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

दाम in comp. for दामन्, p.475.

दाम n. ( ifc. , where also -क)wreath , garland MBh. Hariv.

Purana index

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

--a Sukha God. Br. IV. 1. १८.