धवल
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
धवलः, पुं, (धावतीति । धाव ञ् जवमृजोः + “धावतेर्बाहुलकात् ह्रस्वत्वञ्च ।” १ । १०८ । इत्युज्ज्वलदत्तोक्त्या कलः ह्रस्वश्च ।) धववृक्षः । चीनकर्पूरः । इति राजनिर्घण्टः ॥ राग- विशेषः । भरतमते हिन्दोलरागस्याष्टमपुत्त्रः । इति सङ्गीतशास्त्रम् ॥ वृषश्रेष्ठः । शुक्लः । सुन्दरे, त्रि । इत्युणादिकोषः ॥ श्वेतगुणयुक्ते, त्रि । इत्यमरः । १ । ५ । १३ ॥ (यथा, आर्य्या- सप्तसत्याम् । ३०६ । “धवलनखलक्ष्म दुर्ब्बलमकलितनेपथ्यमलकपिहिताक्ष्याः ॥”) श्वेतमरिचे, क्ली । इति राजनिर्घण्टः ॥
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
धवल पुं।
शुक्लवर्णः
समानार्थक:शुक्ल,शुभ्र,शुचि,श्वेत,विशद,श्येत,पाण्डर,अवदात,सित,गौर,अवलक्ष,धवल,अर्जुन
1।5।13।1।5
अवदातः सितो गौरो वलक्षो धवलोऽर्जुनः। हरिणः पाण्डुरः पाण्डुरीषत्पाण्डुस्तु धूसरः॥
: पीतसंवलितशुक्लः, ईषद्धवलवर्णः
पदार्थ-विभागः : , गुणः, रूपम्
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
धवल¦ पु॰ धाव--वृषा॰ कल बा॰ ह्रस्वः धवं कम्पं लाति ला-क वा।
“धवलः
१ सिन्दूरे
२ सिते।
३ महोक्षे चाथ धवली
४ सौरभ्यां समुदाहृता” विश्वः। सौरभ्यामेव गौरा॰ ङीष्। श्वेतबर्ण्णयुक्ते त्रि॰ अमरः अत्रार्थे स्त्रियां टाप्।
“नीतायेन निशा शशाङ्कधवला” उज्जलद॰।
५ निर्मलेत्रि॰ त्रिका॰।
“क्रियते धवलः खलूच्चकैर्धवलैरेवसितेतरैरधः” माघः।
६ चववृक्षे
७ चीनकर्पूरे स्त्री।
८ श्वेतमरिचे न॰ राजनि॰।
९ रागभेदे स च भरतमतेहिन्दोलरागस्य अष्टमः पुत्रः सङ्गीतशास्त्रण्।
१० स्वग-भेदे
“धवलः पाण्डुरुद्दिष्टो रक्तपित्तहरो हिमः। रसेपाके च मधुरः संग्राही वातशान्तिकृत्” भावप्र॰।
११ छन्दोभेदे तल्लक्षणं यथा
“द्विजवर! गणयुगसनगणनगणयुगलकं विमलबलयमपि च कलय सकलजन-सुखम्। फणिपतिवरमणितममलसिंह हितं विमल-कविसुहृदिव ललितमिति भुवि विदितम्”।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
धवल¦ mfn. (-लः-ला-लं)
1. White.
2. Handsome, beautiful. m. (-लः)
1. [Page368-a+ 60] White, (the colour.)
2. A capital ox.
3. The Grislea tomentosa.
4. Camphor.
5. An inferior Ra4ga or mode of music. n. (-लं) White pepper. f. (-ला or -ली) A white cow, &c. E. धाव to be clean or pure, कलच् affix, and the radical vowel made short.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
धवल [dhavala], a. [धवं कम्पं लाति ला-क; Tv.]
White; धवलातपत्र, धवलगृहम्, धवलवस्त्रम् &c. नीता येन निशा शशाङ्कधवला Ujjvalamaṇi.
Handsome.
Clear, pure.
लः The white colour.
An excellent bull.
China camphor (चीनकर्पूर).
N. of a tree. (धव). -लम् White-pepper.-ला A woman with a white complexion. -ली A white cow; (धवला also). -Comp. -उत्पलम् the white water-lily (said to open at moonrise). -गिरिः N. of the highest peak of the Himālaya mountain. -गृहम् a house whitened with chunam, a place.
पक्षः a goose; धवलपक्षविहंगमकूजितैः Śi.6.45.
the bright half of a lunar month. -मृत्तिका chalk.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
धवल mf( आ)n. (fr. 2. धाव्? See. Un2. i , 108 Sch. )white , dazzling -whwhite Var. Ka1v. Pur. etc.
धवल mf( आ)n. handsome , beautiful L.
धवल m. white (the colour) L.
धवल m. a kind of dove Bhpr.
धवल m. an old or excellent bull Hcar.
धवल m. a kind of camphor L.
धवल m. Anogeissus Latifolia L.
धवल m. (in music) N. of a राग
धवल m. N. of a man Katha1s.
धवल m. of one of the elephants of the quarters R.
धवल m. of a dog
धवल f( आand ई). a white cow Ka1d.
धवल m. N. of a river L.
धवल n. -whwhite pepper L.
धवल n. a kind of metre(= ला-ङ्क) Col.
धवल n. N. of a town Katha1s.