पतन
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पतनम्, क्ली, (पत् + भावे ल्युट् ।) पातः । पडन् इति भाषा । यथा, -- “अशनेः पतने न वेदना पतनज्ञानमतीव दुःसहम् ॥” इत्युद्भटः ॥ “द्विजातिकर्म्मभ्यो हानिः पतनं परत्र चासिद्धि- स्तमेके नरकम् ।” इति हारीतसूत्रम् ॥ पापम् । यथा, प्रायश्चित्तविवेके । “विहितस्याननुष्ठानान्निन्दितस्य च सेवनात् । अनिग्रहाच्चेन्द्रियाणां नरः पतनमृच्छति ॥”
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पतन¦ न॰ पत--भावे ल्युट्।
१ अधःसंयोगा{??}न्दने
३ पातित्ये च
“द्विजातिकर्मभ्योहानिः पतनम्। परत्रचासिद्धिस्तमेके नरकम्” गौतमः। पतितशब्दे दृष्यम्
“विहितस्याननुष्ठानात् निन्दितस्य च सेवनात्। अनि-ग्रहाच्चेन्द्रियाणां नरः पतनमृ{??}ति” याज्ञ॰।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पतन¦ mfn. (-नः-ना-नं) Who or what goes, falls, descending. &c. n. (-नं)
1. Falling.
2. Alighting, descending.
3. Falling from dignity, virtue, &c.
4. Sin.
5. Going.
6. Subtraction.
7. The latitude of a planet. E. पत् to fall, युच् or भावे-ल्युट् aff.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पतनम् [patanam], [पत्-भावे ल्युट्]
The act of flying or coming down, alighting, descending, throwing oneself down at.
Setting (as of the sun).
Going down to hell; निरये चैव पतनम् Ms.6.61.
Apostacy.
Falling from dignity, virtue &c. अनिग्रहाच्चेन्द्रियाणां नरः पतन- मृच्छति Y.3.219.
Fall, decline, ruin, adversity (opp. उदय or उच्छ्राय); ग्रहाधीना नरेन्द्राणामुच्छ्रायाः पतनानि च Y.1.38.
Death.
Hanging down, becoming flaccid (as breasts).
Miscarriage.
(In arith.) Subtraction.
The latitude of a planet. -Comp. -धर्मिन् a. subject to the law of decay, perishable. -शील a. accustomed to fall down.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पतन mfn. who or what flies or falls Pa1n2. 3-2 , 150
पतन m. N. of a राक्षसMBh.
पतन n. the act of flying or coming down , alighting , descending , throwing one's self down at or into( loc. or comp. ) RV. etc.
पतन n. setting (as the sun) MBh.
पतन n. going down (to hell) Mn. vi , 61
पतन n. hanging down , becoming flaccid (said of the breasts) Bhartr2.
पतन n. fall , decline , ruin , death MBh. Ka1v.
पतन n. loss of caste , apostacy Pur.
पतन n. (with गर्भस्य)miscarriage Var.
पतन n. (in arithm. ) subtraction Col.
पतन n. (in astron. ) the latitude of a planet W.
Purana Encyclopedia
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
PATANA(S) : A company of devils. (Chapter 285, Vana Parva).
_______________________________
*3rd word in right half of page 583 (+offset) in original book.