पर्यायः

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

पर्यायः [paryāyḥ], 1 Going or winding round, revolution.

Lapse, course, expiration (of time) कालपर्याययोगेन राजा मित्रसहो$भवत् Rām.7.65.17.

Regular recurrence or repetition.

Turn, succession, due or regular order; पर्यायसेवामुत्सृज्य Ku.2.36; Māl 9.32; Ms.4.87; Mu.3.27.

Method, arrangement.

Manner, way, method of proceeding.

A synonym, convertible term; पर्यायो निधनस्यायं निर्धनत्वं शरीरिणाम् Pt.2.99; पर्वतस्य पर्याया इमे &c.

An opportunity, occasion.

Creation, formation, preparation, manufacture; लोकपर्याय- वृत्तान्तं प्राज्ञो जानाति नेतरः Mb.12.174.3.

Comprehensiveness.

A strophe of a hymn.

Property, quality.

A means, stratagem (उपाय); न पर्यायो$स्ति यत् साम्यं त्वयि कुर्युर्विशांपते Mb.5.73.7.

End (अन्त); पर्यायकाले धर्मस्य प्राप्ते कलिरजायत Mb.5.74.12.

Contrariety, reverse; कालपर्यायमाज्ञाय मा स्म शोके मनः कृथाः Mb.6.2.5.

(In Rhet.) A figure of speech; see K. P.1; Chandr.5.18,19; S. D.733. [Note. पर्यायेण is often used adverbially in the sense of:

in turn or succession, by regular gradation, (opp. तन्त्रेण); पर्यायेण क्रियायामेवं दोषः । तन्त्रेण तु क्रियायां भवति क्वचित् संभवः । ŚB. on MS.6.2.2.

Occassionally, now and then; पर्यायेण हि दृश्यन्ते स्वप्नाः कामं शुभाशुभाः Ve.2.14].

Alternately; मत्सदृशं किमपि पुरूपं मां च पर्यायेण निर्वर्ण- यन्ती Dk.5. -Comp. -अन्नम् food intended for another.-उक्तम् a figure of speech in Rhetoric; it is a circumlocutory or periphrastic way of speaking, when the fact to be intimated is expressed by a turn of speech or periphrasis; e. g. see Chandr.5.66. or S. D.733.-क्रमः order of succession. -च्युत a. supplanted, superseded. -वचनम्, -शब्दः a synonym. -वाचकः a. expressing a corresponding notion. -शयनम् alternate sleeping and watching. -सेवा service by rotation; पर्यायसेवामुत्सृज्य Ku.2.36.