बुध्न
यन्त्रोपारोपितकोशांशः सम्पाद्यताम्
कल्पद्रुमः सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बुध्नः, पुं, (बध्नातीति । बन्धबन्धने “बन्धेर्व्रधिबधी च ।” उणा० ३ । ५ । इति नक् बुधादेशश्च ।) वृक्षमूलम् । इत्यमरः । २ । ४ । १२ ॥ (मूलदेशः । अग्रभागः । यथा, अथर्व्ववेदे । २ । १४ । ४ । “गृहस्य बुध्न आसीनास्ता इन्द्रो वज्रेणाधि- तिष्ठतु ।”) शिवः । यथा, -- “निवेश्य बुध्ने चरणं स्मितानना गुरुं समारोढु मथोपचक्रमुः ।” इति हरविलासे राजशेस्वरः । इति भरतः ॥
अमरकोशः सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बुध्न पुं।
मूलमात्रम्
समानार्थक:मूल,बुध्न,अङ्घ्रिनामक
2।4।12।1।5
शिरोग्रं शिखरं वा ना मूलं बुध्नोऽङ्घ्रिनामकः। सारो मज्जा नरि त्वक्स्त्री वल्कं वल्कलमस्त्रियाम्.।
: अब्जादीनाम्_मूलम्, तरुमूलम्, शाखामूलम्, वीरणमूलम्, पक्षमूलम्, यवादीनां_मूलम्, इक्षुमूलम्, पिप्पलीमूलम्
पदार्थ-विभागः : अवयवः
वाचस्पत्यम् सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बुध्न¦ पु॰ बन्ध--नक् बुधादेशः।
१ मूले अमरः
२ शिवे गरतः
३ अन्तरीक्षे ऋ॰
४ ।
१९ ।
४ भाष्यम्।
“पृथुबुध्नोदरा-कृतिः” वेदान्तप॰।
“अर्वाग्बिधश्चमस ऊर्द्ध्व बुधः” शा॰ भा॰धृता श्रुतिः। निरुक्ते तु बुद्धा अस्मिन् धृता आप इतिअन्तरिक्षं बुध्नम्” तस्य निरुक्तिरुक्ता।
शब्दसागरः सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बुध्न¦ m. (-ध्नः)
1. The root of a tree.
2. The bottom of a vessel.
3. S4IVA. E. बुध् to know, Una4di aff. नक्ः also ब्रध्न in the last sense.
Apte सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बुध्नः [budhnḥ], 1 The bottom of a vessel; अर्वाग् बिलश्चमस ऊर्ध्व- बुध्नस्तस्मिन् यशो निहितं बिश्वरूपम् Bṛi. Up.2.2.3.
The foot of a tree; बुध्नानधुरवाग्भावभिया शुण्डाग्रमण्डलैः Śiva B.
The lowest part.
An epithet of Śiva. (Also बुध्न्य in the last sense).
The body.
Ved. The sky.
The stock of a musket (Mar. दस्ता); सुकाष्ठोपाङ्गबुध्नं च Śukra.4.128.
Monier-Williams सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बुध्न mn. (probably not connected with बुध्; but See. Un2. iii , 5 )bottom , ground , base , depth , lowest part of anything (as the root of a tree etc. ) RV. AV. S3Br. ( बुध्न) S3rS. ChUp.
बुध्न mn. the sky Nir.
बुध्न mn. the body ib.
बुध्न mn. N. of a son of the 14th मनुVP. ; often w.r. for बुध्न्य([ cf. Gk. ? Lat. fundus ; Germ. bodam , bodem , Boden ; Angl.Sax. botm ; Eng. bottom.])
Purana index सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--a son of खश and a राक्षस. Br. III. 7. १३४; वा. ६९. १६६.