मनीषा
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मनीषा, स्त्री, (ईष् + अः । टाप् । मनस ईषा गमनम् । “शकन्धादिषु पररूपं वाच्यम् ।” १ । १ । ६४ । इत्यस्य वार्त्तिकोक्त्या साधुः ।) बुद्धिः । इत्यमरः । १ । ७ । ५ ॥ (यथा, ऋग्वेदे । १ । ५४ । ८ । “असमं क्षत्रमसमा मनीषा ॥” स्तुतिः । यथा, ऋग्वेदे । ५ । ८३ । १० । “उत प्रजाभ्योऽविदो मनीषाम् ॥” “मनीषां स्तुतिमविद प्राप्तवानसि ॥” इति तद्भाष्ये सायनः ॥)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मनीषा स्त्री।
बुद्धिः
समानार्थक:बुद्धि,मनीषा,धिषणा,धी,प्रज्ञा,शेमुषी,मति,प्रेक्षा,उपलब्धि,चित्,संविद्,प्रतिपत्,ज्ञप्ति,चेतना,संज्ञा,आत्मन्,प्रधान,प्रज्ञान
1।5।1।1।2
बुद्धिर्मनीषा धिषणा धीः प्रज्ञा शेमुषी मतिः। प्रेक्षोपलब्धिश्चित्संवित्प्रतिपत्ज्ञप्तिचेतना॥
अवयव : वासना
वैशिष्ट्यवत् : निश्चयः
: धारणावत्बुद्धिः, तर्कः, निश्चयः, मोक्षोपयोगिबुद्धिः, शिल्पादिविषयकबुद्धिः, मोक्षः, शङ्का, अन्यशुभद्वेषबुद्धिः, वितर्कः
पदार्थ-विभागः : , गुणः, बुद्धिः
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मनीषा¦ स्त्री ईष--अङ् ईषा मनस ईषा शक॰। बुद्धौ अमरः
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मनीषा¦ f. (-षा)
1. Intellect, understanding.
2. Desire, wish. E. मनस् the mind, ईष् to go, aff. क, or ईष aff., form irr.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मनीषा [manīṣā], [ईष्-अङ् ईष; मनस ईषा शकं˚]
Desire, wish; यो दुर्जनं वशयितुं तनुते मनीषाम् Bv.1.95.
Intelligence, understanding; अतः साधो$त्र यत् सारं मनुद्धृत्य मनीषया Bhāg. 1.1.11; प्रविभज्य पृथङ्मनीषया स्वगुणं यत्किल तत्करिष्यसि Śi.16. 42.
A thought, idea.
Ved. Hymn, praise.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मनीषा f. thought , reflection , consideration , wisdom , intelligence , conception , idea( परो मनीषया, beyond all conception) RV. etc.
मनीषा f. prayer , hymn RV.
मनीषा f. desire , wish , request ib.
मनीषा etc. See. p. 784 , col. 2.