मैरेय
यन्त्रोपारोपितकोशांशः सम्पाद्यताम्
कल्पद्रुमः सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मैरेयम्, क्ली, (मारं कामं जनयतीति । मार + ढक् । निपातनात् साधुः ।) मद्यविशेषः । इत्य- मरः । २ । १० । ४२ ॥ “यद्यपि । ‘सीधुरिक्षुरसैः पक्वैरपक्वैरासवो भवेत् । मैरेयं धातकीपुष्पगुडधानाम्लसंहितम् ॥’ इति माधवेन भेदः कृतः । तथापि सूक्ष्ममनादृ- त्येदमुक्तम् । मारं कामं जनयति मैरेयं ष्णेयः । निपातनादात् ऐत्वम् ।” इति भरतः ॥ (यथा, “मद्यन्तु सीधुर्मैरयमिरा च मदिरा सुरा । कादम्बरी वारुणी च हालापि बलवल्लभा ॥” इति भावप्रकाशस्य पूर्ब्बखण्डे द्वितीये भागे ॥ क्वचित्, पुंलिङ्गेऽपि दृश्यते । यथा, -- “तीक्ष्णः कषायो मदकृत् दुर्नामकफगुल्महृत् । कृमिमेदोऽनिलहरो मैरयो मधुरो गुरुः ॥” इति सुश्रुते सूत्रस्थाने ४५ अध्याये ॥)
अमरकोशः सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मैरेय नपुं।
इक्षुशाकादिजन्यमद्यम्
समानार्थक:मैरेय,आसव,सीधु
2।10।41।2।1
मध्वासवो माधवको मधु माध्वीकमद्वयोः। मैरेयमासवः सीधुर्मेन्दको जगलः समौ॥
पदार्थ-विभागः : खाद्यम्,पानीयम्
वाचस्पत्यम् सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मैरेय¦ न॰ मिरायां देशभेदे ओषधिमेदे वा भवं ढक्। मिरादेशजाते
१ आसवे
“मैयेयं धातकीपुष्पगुडधानाम्लसम्भवम्” माधवोक्ते
२ मद्यभेदे च न॰।
शब्दसागरः सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मैरेय¦ n. (-यं) A sort of spirituous liquor, prepared from the blossoms of the Lythrum fruticosum, with sugar, &c. E. मिरा said to be the name of a country or drug, ढक् aff.
Apte सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मैरेयः [mairēyḥ] यम् [yam] मैरेयकः [mairēyakḥ] कम् [kam], यम् मैरेयकः कम् A kind of intoxicating drink (a combination of सुरा and आसव); अधिरजनि वधूभिः पीतमैरेयरिक्तम् Śi.11.51; G. L.34; पीत्वा च मधु- मैरेयम् Bhāg.6.1.59; मैरेयं सरसिजीमुखाम्बुजस्थं चक्राह्वाः सह गृहिणीभिरापिबन्ति Rām. Ch.7.
Monier-Williams सम्पाद्यताम्
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मैरेय m. n. a kind of intoxicating drink( accord. to Sus3r. Sch. a combination of सुराand आसव) MBh. R. etc.