यन्त्रोपारोपितकोशांशः

सम्पाद्यताम्

शब्दसागरः

सम्पाद्यताम्
 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


यम् (औ) यमौ¦ r. 1st cl (यमति) To copulate.

यम्¦ r. 1st cl. (औ, उ) औयमु (यच्छ्वति) To stop, to cease, to refrain. With नि prefixed,
1. To remove, to dispel.
2. To observe as a vow or religious rite.
3. To regulate, to restrain. With उत्,
1. To rise, to mount on.
2. To make effort or exertion.
3. To lift up, to raise. With वि and आङ्, To exercise. With सम् and नि, To restrain. In some senses it takes the deponent form, as with आङ् prefix, (आयच्छते) To put forth, to use or employ any part of one's own body as the hand, &c. (आयच्छति)
1. To size.
2. To go to, to proceed to, With सम्, (संयच्छते) To heap together any thing that is one's own. (संयच्छति) To associate with. With उप, (उपयच्छते)
1. To marry.
2. To agree or accede to.
3. To master by learning. r. 10th cl. (यमयति-ते यामयति)
1. To feed, to give food to.
2. To restrain.

 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


यम् [yam], 1 P. (यच्छति, ययाम, अयंसीत्, यंस्यति, यन्तुम्, यत; desid. यियंसति)

To check, curb, restrain, control, subdue, stop, suppress; यच्छेद् वाङ्मनसी प्रज्ञः Kaṭh; यत- चित्तात्मन् Bg.4.21; see यत.

To offer, give, bestow.

Ved. To support, sustain.

To raise, lift up.

To extend, stretch.

To go.

To exhibit, show.-Caus. (यमयति-ते) To restrain, check &c.

 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


यम् cl.1 P. ( Dha1tup. xxiii , 15 ) यच्छति(Ved. also ते, and Ved. ep. यमति, ते; pf. ययाम, येमे; 2. sg. ययन्थ, 3. pl. येमुः, येमिरेRV. etc. ; 3. du. irreg. -यमतुःRV. v , 67 , 1 ; aor. अयान्, अयमुह्; Impv. यंसि, यन्धि; Pot. यम्यास्, यमीमहिRV. ; अयांसम्, अयांसि, अयंस्तSubj. यंसत्, सतस्, सतेib. Br. ; 3. sg. -यमिष्टRV. v , 32 , 7 ; अयंसिषम्Gr. ; fut. यन्ताib. ; यंस्यति, यमिष्यतिBr. etc. inf. यन्तुम्, यमितुम्ib. ; यन्तवे, यमितवैRV. ; ind.p. यत्वा, यमित्वाMBh. Ka1v. etc. ; यत्यAV. Br. ; -यम्यGr2S3rS. ; -यमम्RV. Br. ) , to sustain , hold , hold up , support( A1. " one's self " ; with loc. " to be founded on ") RV. Br. ChUp. ; to raise , wield (a weapon etc. ; A1. with आयुधैह्, " to brandish weapons ") RV. ; to raise , extend or hold (as a screen etc. ) over( dat. ) RV. ; ( A1. )to extend one's self before( dat. ) AitBr. ; to raise (the other scale) , weigh more S3Br. ; to stretch out , expand , spread , display , show RV. ; to hold or keep in , hold back , restrain , check , curb , govern , subdue , control ib. etc. ; to offer; confer , grant , bestow on( dat. or loc. ) , present with( instr. ) RV. etc. ; (with मार्गम्) , to make way for( gen. ) MBh. ; (with प्रतिand abl. ) , to give anything in exchange for anything Ka1s3. on Pa1n2. 2-3 , 11 ; ( A1. )to give one's self up to , be faithful to , obey( dat. ) RV. ; to raise , utter (a sound etc. ) ib. ; to fix , establish ib. ; ( A1. )to be firm , not budge RV. ; to catch fire TBr. ( Sch. ) : Pass. यम्यते( aor. अया-मी) , to be raised or lifted up or held back or restrained RV. etc. etc. : Caus. यामयति( AV. ) , यमयति( Br. etc. ; तेMBh. ; aor. अयीयमत्) , to restrain , hold in , control , keep or put in order: Desid. यियंसति, to wish to restrain etc. Br. : Intens. यंयमीति(See. उद्-यम्)or यंयम्यते( Pa1n2. 7-4 , 85 , Va1rtt. 2 Pat. )([ cf. Gk. ? , " restraint , punishment. "])

"https://sa.wiktionary.org/w/index.php?title=यम्&oldid=379906" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्