यन्त्रोपारोपितकोशांशः

सम्पाद्यताम्

कल्पद्रुमः

सम्पाद्यताम्
 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


विमाता, [ऋ] स्त्री, (विरुद्धा माता ।) मातृ- सपत्नी । सत्मा इति भाषा । सा कनीयस्यपि नमस्या । यथा, स्मृतिः । “मातुः पितुः कनीयांसं न नमेद् वयसाधिकः । नमस्कुर्य्यात् गुरोः पत्नीं भ्रातृजायां विमा- तरम ॥” स्मृत्यर्थसारे । “स्त्रियो नमस्या वृद्धाश्च वयसा पत्युरेव ताः ॥” यतः पत्युर्व्वयसा तास्त्रियो वृद्धा अतः कनिष्ठा अपि नमस्याः । इति मलमासतत्त्वत् ॥ * ॥ विमातृरजोनिवृत्तावपि पितामहधनविभाग- कर्त्तव्यत्वम् । यथा बृहस्पतिः । “पित्रोरभावे भ्रातॄणां विभागः संप्रदर्शितः । मातुर्निवृत्ते रजसि जीवतोरपि शस्यते ॥” अत्र मातृपदं विमातृपरमपि पुत्त्रान्तरोत्पत्ति- सम्भावनातौल्यात् । इति दायतत्त्वम् ॥ * ॥ अस्या अनंशित्वं यथा । सोदरभ्रातृभिर्विभागे क्रियमाणे मात्रे पुत्त्रसमांशो दातव्यः । समांश- हारिणी माता इति वचनात्मातृपदस्य जननी- परत्वात् न सपत्नीमातृपरत्वमपि । सकृच्छ्रुतस्य मुख्यगौणत्वानुपपत्तेः । इति दायभागः ॥

वाचस्पत्यम्

सम्पाद्यताम्
 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


विमातृ¦ स्त्री विरुद्धा माता। मातृसपत्न्याम्।
“मातुःपितुः कनीयांसं न नमेद्वयसाधिकः। नमस्कुर्य्यात्गुरोः पत्नीं भ्रातृजायां विमातरम्” म॰ त॰ स्मृतिः। तत्रैव स्मृत्यर्यसारे
“स्त्रियो नमस्या वृद्धाश्च वयसापत्युरेव ताः”।
“यतः पत्युर्वयसा ताः स्त्रियो वृद्धाः अतःकनिष्ठा अपि अपि नमस्याः” म॰ त॰ रघु॰

शब्दसागरः

सम्पाद्यताम्
 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


विमातृ¦ f. (-ता) A step-mother, a father's wife. E. वि different, मातृ mother.

 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


विमातृ [vimātṛ], f. A step-mother. -Comp. -ज- a step-mother's son; (Kull. on Ms.9.118).

 

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


विमातृ/ वि--मातृ f. a stepmother( g. शुभ्रा-दि)

"https://sa.wiktionary.org/w/index.php?title=विमातृ&oldid=266019" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्