व्यूढ
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
व्यूढः, त्रि, (विशेषेण उह्यतेस्म । वि + वह + क्तः ।) विन्यस्तः । संहतः । इत्यमरः । ३ । ३ । ४४ ॥ (व्यूहरचनयाधिष्ठितः । यथा, गीतायाम् । १ । २ । “दृष्ट्वा तु पाण्डवानीकं व्यूढं दुर्य्योधनस्तदा । आचार्य्यमुपसंगम्य राजा वचनमब्रवीत् ॥”) पृथुलः । इति मेदिनी ॥ (यथा, रघुः । १ । १३ । “व्यूढोरस्को वृषस्कन्धः शालप्रांशुर्महाभुजः । आत्मकर्म्मक्षमं देहं क्षात्त्रो धर्म्म इवाश्रितः ॥”)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
व्यूढ वि।
संहतः
समानार्थक:व्यूढ,कलाप
3।3।45।1।2
शक्तस्थूलौ त्रिषु दृढौ व्यूढौ विन्यस्तसंहतौ। भ्रूणोऽर्भके स्त्रैणगर्भे बाणो बलिसुते शरे॥
पदार्थ-विभागः : , शेषः
व्यूढ वि।
विन्यस्तः
समानार्थक:व्यूढ
3।3।45।1।2
शक्तस्थूलौ त्रिषु दृढौ व्यूढौ विन्यस्तसंहतौ। भ्रूणोऽर्भके स्त्रैणगर्भे बाणो बलिसुते शरे॥
पदार्थ-विभागः : , शेषः
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
व्यूढ¦ त्रि॰ वि + वह--क्त।
१ निवेशनविशेषेण स्थापितेव्यूहयुक्तेसैन्यादौ
“व्यूढां द्रुपदपुत्रेण” गीता।
२ विन्यस्ते
३ सहतेअमरः
“व्यूढोरस्को वृषस्कन्धः” रघुः।
४ पृथुले त्रि॰मेदि॰
५ परिहिते
६ विवाहिते च त्रि॰
“व्यूढा काचनकन्यका” प्रबोधचन्द्रोदयः।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
व्यूढ¦ mfn. (-ढः-ढा-ढं)
1. Arranged, arrayed, placed in order or array.
2. Compact, firm, well-knit.
3. Large, great.
4. Disarranged.
5. Married. E. वि before वह् to bear, &c., aff. क्त |
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
व्यूढ [vyūḍha], p. p.
Expanded, developed, broad, wide; व्यूढोरस्को वृषस्कन्धः R.1.13.
Firm, compact.
Placed in order, arranged, marshalled (as an army); तेन व्यूढेन सैन्येन लोकानुद्वर्तयन्निव Mb.3.283.15; दृष्ट्वा तु पाण्डवा- नीकं व्यूढं दुर्योधनस्तदा Bg.1.3.
Disarranged, placed out of order; दिक्षु व्यूढाङ्घ्रिपाङ्गस्तृणजटिलचलत्पांशुदण्डो$न्तरिक्षे Ve.2.19.
Married; व्यूढायाश्चापि पुंश्चल्या मनो$भ्येति नवं नवम् Bhāg.1.6.48.
Large, great. -Comp. -कङ्कटa. mailed, clad in armour.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
व्यूढ/ व्य्-ऊढ mfn. (for 2. See. under व्य्-ऊह्)led home , married Katha1s. BhP.
व्यूढ/ व्य्-ऊढ mfn. (for 1. व्य्-ऊढSee. p. 987 , col. 3)pushed or moved apart , divided , distributed , arranged Mn. MBh. etc.
व्यूढ/ व्य्-ऊढ mfn. transposed , altered(See. comp. )
व्यूढ/ व्य्-ऊढ mfn. expanded , developed , wide , broad , large MBh. Ka1v. etc.
व्यूढ/ व्य्-ऊढ mfn. compact , firm , solid L. = च्छन्दस्below Ta1n2d2Br. Sch.
Vedic Rituals Hindi
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
व्यूढ वि.
(वि + ऊह् + क्त) स्थानपरिवर्तित छन्दों के प्रयोग से युक्त (शस्त्र), भा.श्रौ.सू. 7.2.2.3०।