शीतला
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शीतला, स्त्री, (शीतल + स्त्रियां टाप् ।) शीतली- वृक्षः । यथा, -- “शीतला शीतली शीतकुम्भी पाण्डरपुष्पिका ।” इति शब्दचन्द्रिका ॥ देवीविशेषः । सा च वसन्तविस्फोटकादेरधि- ष्ठात्री देवता । यथा, -- स्कन्द उवाच । “भगवन् देवदेवेश शीतलायाः स्तवं शुभम् । वक्तुमर्हस्यशेषेण विस्फोटकभयापहम् ॥ ईश्वर उवाच । नमामि शीतलां देवीं रासभस्थां दिगम्बरीम् । मार्ज्जनीकलसोपेतां सूर्पालङ्कृतमस्तकाम् ॥ इति स्कन्दपुराणम् ॥ अस्या विवरणं मसूरिकाशब्दे द्रष्टव्यम् ॥ कुटु- म्बिनी । आरामशीतला । वालुका । इति राजनिर्घ ण्टः ॥
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शीतला¦ स्त्री
१ देवीभेदे
“नमामि शीतसां देवीं रासभस्यांदिगम्बरीम्। मार्जनीकलसोपेतां सूर्पालङ्कृतमस्तकाम्” स्कन्दपु॰। सा च विस्फोटकभेदनाशिनी।
२ जलजवृक्ष-भेदे रत्नमा॰ तत्र ङीप्।
३ कुटुम्बिनीवृक्षे
४ आरा-मशीतलायां
५ बालुकायां स्त्री राजनि॰ टाप्।
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शीतला [śītalā], 1 Small-pox.
The goddess presiding over small-pox.
Sand.
Pistia Stratiotes (आरामशीतला, कुटुम्बिनी). -Comp. -पूजा worship of the goddess Śītalā (on the 8th day of the second half of फाल्गुन). -सप्तमी a festival on the 7th day of the light half of माघ.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शीतला f. See. below
शीतला f. (only L. )sand
शीतला f. Pistia Stratiotes
शीतला f. = कुटुम्बिनीand आराम-शीतला
शीतला f. a red cow
शीतला f. small-pox
शीतला f. the goddess inflicting small-pox(See. comp. and RTL. 227 , 228 ).