शेखर
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शेखरम्, क्ली, लवङ्गम् । इति राजनिर्घण्टः ॥ शिग्रु- मूलम् । इति शब्दचन्द्रिका ॥
शेखरः, पुं, (शिखि गतौ + बाहुलकात् अरप्रत्य- येन साधुः ।) शिखावस्थितमाल्यम् । इत्य- मरः ॥ यथा, -- “शिखाविन्यस्तमालायामापीडः शेखरोऽपि च ॥” इति शब्दरत्नावली ॥ (यथा, माघे । ११ । ४६ । “नवकरनिकरेण स्पष्टबन्धूकसून- स्तवकरचितमेते शेखरं बिभ्रतीव ॥” शिरोभूषणमात्रम् । यथा, कुमारे । ७ । ३२ । “बभूव भस्मैव सिताङ्गरागः कपालमेवामलशेखरश्रीः ॥”) गीतस्य ध्रुवविशेषः । तल्लक्षणं यथा, -- “द्वादशाक्षरपादः स्यात् स चाल्पशुभकृत् प्रभोः । हंसके च रसे वीरे गीयते शेखरो ध्रुवः ॥” इति सङ्गीतदामोदरः ॥ लघुशेखरो यथा, -- “लघुर्गुरुर्भवेद्यत्र स भवेल्लघुशेखरः ॥” इति तत्रैव ॥ (शृङ्गम् । यथा, कथासरित्सागरे । २८ । १८९ । “ततोऽस्तगिरिशेखरं व्रजति वासरेशे शनैः सखीं पुनरुपागमप्रणयिणीं समापृच्छ्य ताम् । क्षणं जनितविस्मया गगनमार्गमुत्पत्य सा जगाम वसतिं निजां प्रसवमेव सोमप्रभा ॥”)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शेखर पुं।
शिखास्थमाल्यम्
समानार्थक:आपीड,शेखर,उत्तंस,अवतंस,निर्यूह
2।6।136।2।2
प्रालम्बमृजुलम्बि स्यात्कण्ठाद्वैकक्षिकं तु तत्. यत्तिर्यक्क्षिप्तमुरसि शिखास्वापीडशेखरौ॥
पदार्थ-विभागः : आभरणम्
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शेखर¦ पु॰ शिखि--गतौ अरन् पृषो॰।
१ शिखायां
२ मूर्द्ध-स्थितमाल्ये च अमरः।
३ वन्दायां स्त्री शब्दर॰ ङीप्।
४ गीताङ्गे ध्रुवभेदे पु॰ तल्लक्षणं यथा
“द्वादशाक्षरपादः स्यात् स चाल्पशुभकृत् प्रभोः। हासकेच रसे वीरे गीयते शेखरो ध्रुवः। लघुर्गुरुर्भवेद्यत्त्रस भवेल्लघुशेखरः” संगीतदा॰।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शेखर¦ m. (-रः)
1. A garland of flowers worn on the crown of the head.
2. A crest.
3. The burden of a song.
4. Anything the best of its kind, (when used at the end of a compound.) f. (-री) A parasite plant. n. (-रं)
1. The root of the Hyperanthera morunga.
2. Cloves. E. शिखि to go, अरन् aff.; the nasal omitted.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शेखरः [śēkharḥ], 1 A crest, chaplet, tuft, a garland of flowers worn on the head; कपालि वा स्यादथवेन्दुशेखरम् Ku.5.78; 7.42; नवकरनिकरेण स्पष्टबन्धूकसूनस्तबकरचितमेते शेखरं विभ्रतीव Śi.11.46;4.5; मगधदेशशेखरीभूता पुष्पपुरी नाम नगरी Dk.; शीर्षे च शेखरको नित्यम् Nāg.3.2.
A diadem, crown.
A peak, summit.
The best or most distinguished of a class (at the end of comp.).
A kind of Dhruva or burden of a song. -रम् Cloves.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शेखर m. (fr. or connected with शिखर)the top or crown of the head Katha1s.
शेखर m. a chaplet or wreath of flowers worn on the top of the head , crown , diadem , crest Hariv. Ka1m. Pur. etc.
शेखर m. a peak , summit , crest (of a mountain) ib. Ra1jat.
शेखर m. (mostly ifc. )the highest part , chief or head or best or most beautiful of(720791 -ताf. ) , R2it. Caurap. Dhu1rtas.
शेखर m. (in music) a partic. ध्रुवor introductory verse of a song (recurring as a kind of refrain)
शेखर m. N. of an author (with भट्ट) Cat.
शेखर m. of a grammatical work ib.
शेखर n. cloves L.
शेखर n. the root of Moringa Pterygosperma L.