सदस्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सदः, [स्] स्त्री, क्ली, (सीदन्त्यस्यामिति । सद् + “सर्व्वधातुभ्योऽसुन् ।” उणा० ४ । १८८ । इति असुन् ।) सभा । इत्यमरः ॥ (यथा, हितोपदेशे ॥ विपदि धैर्य्यमथाभ्युदये क्षमा सदसि वाक्पटुता युधि विक्रमः । यशसि चाभिरुचौ व्यसनं श्रुतौ प्रकृतिसिद्धमिदं हि महात्मनाम् ॥”)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सदस् स्त्री-नपुं।
सभा
समानार्थक:समज्या,परिषद्,गोष्ठी,सभा,समिति,संसद्,आस्थानी,आस्थान,सदस्,आस्था,प्रतिश्रय
2।7।15।2।3
समज्या परिषद्गोष्ठी सभासमितिसंसदः। आस्थानी क्लीबमास्थानं स्त्रीनपुंसकयोः सदः॥
अवयव : सामाजिकाः
: देवसभा, पानसभा
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलनिर्जीवः, स्थानम्, मानवनिर्मितिः
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सदस्¦ स्त्री न॰। सीदत्यस्याम् सद--असि। सभायाम् अमरः
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सदस्¦ fn. (-दाः-दः)
1. An assembly, a meeting.
2. Seat, residence. E. षद् to go, (to which,) Una4di aff. असुन् |
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सदस् [sadas], n. [सीदत्यस्यां सद्-असि]
Seat, abode, residence, dwelling; शापक्षयादिन्द्रसदो ययौ च Rām.7.56.29.
An assembly; पङ्कैर्विना सरो भाति सदः खलजनैर्विना Bv. 1.116; Bh.2.63. (the word is also feminine सदाः, सदसौ, सदसः L. D. B.).
The sky; रराज वै परमविमानमास्थितो निशाचरः सदसि गतो यथानलः Rām.7.15.41. (-du.) heaven and earth. -Comp. -अजिरम् a vestibule. -गत a. seated in an assembly; यथा च वृत्तान्तमिमं सदोगतस्त्रिलोचनै- कांशतया दुरासदः R.3.66. -गृहम् an assembly-hall, council-room; नृपस्य नातिप्रमनाः सदोगृहं सुदक्षिणासूनुरपि व्यवर्तत R.3.67.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सदस् n. ( accord. to some also f. )a seat , residence , abode , dwelling , place of meeting , assembly ( esp. at a sacrifice ; 730571 सदसस्-पतिm. = सदस्-पति; सदसि, " in public ") RV. etc.
सदस् n. a shed erected in the sacrificial enclosure to the east of the प्राचीनवंशAV. VS. : Br. MBh. Hariv.
सदस् n. du. heaven and earth(= द्यावा-पृथिवी) Naigh. iii , 30. [ cf. Gk. ?.]
Vedic Index of Names and Subjects
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Sadas. See Gṛha.
==Foot Notes==
Vedic Rituals Hindi
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सदस् न.
एक विशिष्ट तिर्यक् मण्डप का नाम (सोमयाग में महावेदि में निर्मित, नौ अरत्नि चौड़ा एवं 27 अरत्नि विस्तृत), आप.श्रौ.सू. 11.9.7; ऋत्विजों के समावेशन के लिए; उनकी धिष्ण्यायें यहाँ रखी जाती हैं। यह प्राचीनवंश के पूर्व की ओर तीन ‘प्रक्रम’ होता है। ‘औदुम्बरी’ स्तम्भ लगभग सदस् के मध्य में होता है; इसे नौ चटाइयों अथवा छाजन = छदिस् (उक्थ्य में 15, षोडशी में 16 एवं वाजपेय में 17) से ढक दिया जाता है, आप.श्रौ.सू. 11.1०.13; इसमें दो द्वार होते हैं, एक पूर्व में एक पश्चिम में, बौ.श्रौ.सू. 6.26; आप.श्रौ.सू. 11.9.5-1०; द्रष्टव्य - श्रौ.प.नि. 243-175।