कुलाल
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुलालः, पुं, (कुलं घटादिनिर्म्माणोपयोगिमृदाद्युपा- दानं आलाति सम्यगादत्ते । आ + ला + कः । कुलं वंशं घटादिसमूहं वा अलति पर्य्याप्नोति वा अल् + कर्म्मण्यण् । कुल् + “तमिविशि विडीति” उणां १ । ११७ । इति कालन् वा ।) कुम्भकारः । इत्यमरः । २ । १० । ६ ॥ तस्योत्पत्तिर्यथा । “मालाकारात् कर्म्मकार्य्यां कुम्भकारो व्यजायत” ॥ इति परासरसंहिता ॥ “पट्टिकाराच्च तैलिक्यां कुम्भकारो बभूव ह” ॥ इति पराशरपद्धतिः ॥ ब्रह्मवैवर्त्तोक्ता च कुम्भका- रशब्दे द्रष्टव्या ॥ कुक्कुभपक्षी । इति मेदिनी ॥
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुलाल पुं।
कुम्भकारः
समानार्थक:कुम्भकार,कुलाल
2।10।6।1।2
कुम्भकारः कुलालः स्यात्पलगण्डस्तु लेपकः। तन्तुवायः कुविन्दः स्यात्तुन्नवायस्तु सौचिकः॥
वृत्ति : घटः
पदार्थ-विभागः : वृत्तिः, द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्यः
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुलाल¦ पुंस्त्री कुल--कालन, कुलमलति अल--अण्, कुलमा-लाति आ + ला--क--वा।
१ कुम्भकारे, (कुमार) अमरः
“कुलालजनकीऽपरः भाषा॰
“नमः कुलालेभ्यः कर्म्भारे-भ्यश्च” यजु॰
१६ ।
२७ ।
२ कुक्कुभपक्षिणि मेदि॰ जाति-त्वात् स्त्रियां ङीष्। ततः तेन कृतमित्यर्थे संज्ञायांकुलाला॰ वुञ्। कौलालक तत्कृते शरावादौ त्रि॰
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुलाल¦ m. (-लः)
1. A potter.
2. A wild cock. f. (-ली)
1. A species of bluestone, applied as a collyrium to the eyes.
2. The wife of a pot- ter. E. कुल् to accumulate, and कालन Unadi affix, or कुल family, अल् to adorn, &c. अण् and ङीप् or ङीष् affs.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुलालः [kulālḥ], [Uṇ.1.117.]
A potter; ब्रह्मा येन कुलालवन्नि- यमितो ब्रह्माण्डभाण्डोदरे Bh.2.95.
A wild cock.
An owl. -ली The wife of a potter.
A blue stone used as a collyrium. -Comp. -चक्रम् a potter's disk; यथा कुलालचक्रेण भ्रमता सह भ्रमताम् Bhāg.5.22.2.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुलाल m. (fr. कुल्Un2. i , 117 ), a potter VS. xvi , 27 Pa1n2. Bhartr2. etc.
कुलाल m. a wild cock (Phasianus gallus) L.
कुलाल m. an owl L.
कुलाल m. N. of a prince VP.
Vedic Index of Names and Subjects
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Kulāla, the word denoting a ‘potter,’ occurs in the Śatarudriya, or litany to Rudra in the Yajurveda.[१]