गृष्टि
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गृष्टिः, स्त्री, (गृह्णाति सकृद्गर्भमिति । ग्रह ञ उपा- दाने + कर्त्तरि क्तिच् पृषोदरादित्वात् साधुः ।) एकवारप्रसूता गौः । तत्पर्य्यायः । सकृत्प्रसू- तिका २ । इति हेमचन्द्रः ॥ (यथा, महा- भारते । १३ । ९३ । ३३ । “प्रष्टौहीनां पीवराणाञ्च तावदग्य्रा गृष्ट्यो धेनवः सुव्रताश्च ॥” यथा च । “एभ्य एव स्थिरादीनि जले पक्त्वैकविंशतिम् । रसे तस्मिन् पचेत् सर्पिर्गृष्टिक्षीरं चतुर्गुणम् ॥ वीराद्विमाषकाकोली स्वयं गुप्तर्षभर्द्धिभिः ॥ मेदया च समैः कल्कैस्तत् स्यात् कल्याणकं महत् । बृंहणीयं विशेषेण सन्निपातहरं परम् ॥” इति वैद्यकचक्रपाणिसंग्रहे उन्मादाधिकारे ॥ सकृत्प्रसूतस्त्रीमात्रम् । इति शब्दार्थचिन्ता- मणिः ॥) वराहक्रान्ता । इत्यमरः । २ । ४ । १३५ ॥ वदरवृक्षः । इति मेदिनी । टे । १२ ॥ काश्मरी । इति राजनिर्घण्टः ॥
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गृष्टि स्त्री।
वाराहीकन्दम्
समानार्थक:विष्वक्सेनप्रिया,गृष्टि,वाराही,बदरा
2।4।151।1।2
विष्वक्सेनप्रिया गृष्टिर्वाराही बदरेत्यपि। मार्कवो भृङ्गराजः स्यात्काकमाची तु वायसी॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलसजीवः, ओषधिः
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गृष्टि¦ स्त्री गृह्णाति सकृत् गर्भम् ग्रह--कर्त्तरि क्तिच्पृषो॰।
१ सकृत्प्रसूतायां गवि।
“गृष्टिः ससुव स्थविरंतवागाम्” ऋ॰
४ ।
१८ ।
१०
“आपीनभारोद्वहनप्रयत्नात्गृष्टिर्गुरुत्वाद्वपुषो नरेन्द्रः” रघुः।
“भजमानश्चचपलो गृष्टीः स प्रचचार हं हरि॰ व॰
७ अ॰। जात्यासहास्य कर्म॰। विशेषणत्वेऽपि परनिपातः गोगृष्टिः। इदन्तत्वात् वा ङीप्।
“पृष्ठोहीनां पीवराणाञ्च ताव-दग्र्याः गृष्ट्योधेनवः सुव्रताश्च” भा॰ आनु॰
९३ अ॰।
२ सकृत्प्रसूतस्त्रोमात्रे अतएव गृष्टेर्गोमा-त्रपरत्वे
“चतुष्पादो गार्भिण्याः” पा॰ सूत्रान्तरमारब्धंशब्दार्थचि॰ गृष्टेरपत्यम् गृष्ट्यादि ढक्। गार्ष्टेयतदपत्ये पुंस्त्री। कर्मणि क्तिन्।
३ वराहक्रान्तायाम्अमरः।
४ वदरवृक्षे मेदि॰।
५ काश्मर्यां राजनि॰। स्वार्थेक तत्रार्थे। सप्तपर्णारग्बधेत्याद्युपक्रमे
“मधुकभूनिम्बगृष्टिका इति समभागाः कल्कः” सुश्रुतः।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गृष्टि¦ m. (-ष्टिः)
1. A cow that has had one calf.
2. A yam.
3. The jujube (Zizyphus jujuba.) E. घृष् to grind, affix क्तिन् and घ changed to ग।
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गृष्टिः [gṛṣṭiḥ], f. [गृह्णाति सकृत् गर्भम्, ग्रह कर्तरि क्तिच् पृषो˚ Tv.]
A cow which has had only one calf, a young cow (सकृत्प्रसूता गौः) आपीनभारोद्वहनप्रयत्नाद् गृष्टिः R.2.18; स्त्री तावत्संस्कृतं पठन्ती दत्तनवनस्या इव गृष्टिः सूसूशब्दं करोति Mk.3.
(In comp. with the names of other animals) Any young female animal; वासितागृष्टिः 'a young sheelephant.'
A woman who has one child only.
A bulbous plant (Mar. डुकरकंद); Kau. A.2.1. -m. A boar.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गृष्टि f. a cow which has had only one calf , young cow RV. iv , 18 , 10 AV. Kaus3. MBh. etc.
गृष्टि f. ( ifc. with names of other animals Pa1n2. 2-1 , 65 )any young female animal( e.g. वासिता-ग्; a young female elephant MBh. xi , 642 )
गृष्टि f. Gmelina arborea L.
गृष्टि f. a variety of Dioscorea L.
गृष्टि m. for घृष्टि, a boar L.
गृष्टि m. N. of a man Uttarar. iv , 5/6 and 10/11.
Vedic Index of Names and Subjects
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Gṛṣṭi, ‘a young cow,’ which has only calved once, occurs in the Rigveda[१] and the Atharvaveda,[२] as well as in the later Sūtra literature.[३]
Vedic Rituals Hindi
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गृष्टि स्त्री.
गलकम्बल पर झब्बा से युक्त ओसर, मा.श्रौ.सू. 6.5.2.1०,13