नीवि

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

नीविः, स्त्री, (निव्ययति निवीयते वा । नि + व्येञ् + “नौ व्यो यलोपः पूर्ब्बस्य च दीर्घः ।” उणां । ४ । १३५ । इति इञ् यलापः निशब्दस्य दीर्घत्वञ्च । ततः कृदिकारादिति वा ङीष् ।) परिपणम् । बणिजां मूलधनम् । राजपुत्त्रादेर्बन्धकः । इति सुभूतिः ॥ स्त्रीकटी- वस्त्रबन्धः । को~चडी इति भाषा । (यथा, महाभारते । २ । ६३ । १९ ।

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

नीवि(वी)¦ स्त्री निव्ययंति निवीयते वा नि + व्ये--इन् यलोपदोर्घौ डिच्च वा ङीप्।

१ बणिजां मूलधने

२ स्त्रीकटीवस्त्र-वन्थे अमरः
“नीविं प्रति प्रणिहिते च करे प्रियेण” सा॰ द॰
“नीवीरतिक्रम्य सितेतरस्य” कुमा॰
“आलोच्य प्रिय-तममंशुके विनीवौ” माघः
“निवीप्रविश्रंसनकरः” भा॰स्त्री॰

२४ अ॰।

३ वस्त्र{??}
“अवनिज्य पूर्ववन्नी विंविश्रस्य नमोव इत्यादि” कात्या॰

४१

१५

४ राजपुत्रा-देर्बन्धके सुभूतिः तत्र मूलधने
“निजगृहमिवानुप्रविश्यनीविं सारमहतीमादाय गिरमाम्” दशकु॰।

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

नीवि(वी)¦ f. (-विः-वी)
1. Capital, principal, stock.
2. Stake, wager.
3. A cloth round a woman's waist, or the ends of the cloth passed round the loins so as to hold the whole together; on being lossed the lower members are exposed: the tie of drawers worn by women, &c.
4. The outer tie of a packet, in which the offer- ings of a Sudra at funeral obsequies are presented. E. नि before, व्येञ् to cover, Una4di aff. इन् and ङीप् optionally added; the इ of नि is made long, and the radical finals rejected.

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

नीविः [nīviḥ] वी [vī], वी f. [निव्ययति निवीयते वा निव्ये-इन्; cf. Uṇ.4, 135]

A cloth worn round a woman's waist, or more properly the ends of the cloth tied into a knot in front, the knot of the wearing garment; प्रस्थानभिन्नां न बबन्ध नीविम् R.7.9; नीविबन्धोच्छ्वसनम् Mā.l.2.5; Ku.1.38; नीविं प्रति प्रणिहिते तु करे प्रियेण K. P.4; Me.7; Śi.1.64.

The outer tie of a packet in which the offerings of a Sūdra at funeral obsequies are presented.

Capital, principal, stock; नीवीमवलिखतः द्विगुणः (दण्डः) Kau. A 2.7; शेषमायव्ययौ नीवी च Kau A.2.6.

A stake, wager.

Prison; नीवी स्याद्बन्धनागारे धने स्त्रीवस्त्रबन्धने Nm.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

नीवि/ नी--वि See. नी-वि.

नीवि f. or नीवी(prob. fr. नि+-व्ये)a piece of cloth wrapped round the waist ( esp. as worn by women ; but See. Va1m. i , 3 , 5 ) , a kind of skirt or petticoat VS. AV. S3Br. MBh. etc.

नीवि f. a band or cord for tying together folded कुश-grass in making offerings at the funeral rites of a शूद्रL.

नीवि f. a hostage L.

नीवि f. capital , principal stock Das3.

Vedic Index of Names and Subjects

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

Nīvi is the name of the ‘undergarment,’ probably a simple apron of cloth, worn by both men and women, but especially by the latter. It is mentioned in the Atharvaveda and later.