नेष्टृ
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेष्टा, [ऋ] पुं, (नयति शुभमिति । नी + “नप्तृ- नेष्टृत्वष्ट्रिति ।” उणां २ । ९६ । इति तृन्प्रत्य- येन साधुः ।) ऋत्विक् । इति संक्षिप्तसारो- णादिवृत्तिर्भूरिप्रयोगश्च ॥ (त्वष्टृदेवः । इति सायनः ॥ यथा ऋग्वेदे । १ । १५ । ३ । “अभियज्ञं गृणीहि नो ग्नावो नेष्टः पिब ऋतुना ॥”
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेष्टृ¦ पु॰ नी--तृन् नि॰ षुक्। ऋत्विग्भेदे उज्ज्वलद॰।
“ग्नावो नेष्टः! पिब ऋतुना” ऋ॰
११
५३
“समान्तरान्ब्राह्मणाच्छंसिपोतृनेष्ट्रच्छावाकानाम्” कात्या॰
८६
२१ ।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेष्टृ¦ m. (-ष्टा) One of the sixteen officiating priests at a soma sacrifice. E. णी to lead or conduct the ceremonies, Una4di aff. तृन्, and षुक् augment.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेष्टृ [nēṣṭṛ], m. One of the chief officiating priests at a Soma sacrifice (whose number is 16).
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेष्टृ m. (prob. fr. नीaor. stem नेष्; but See. Pa1n2. 3-2 , 135 Va1rtt. 2 etc. ) one of the chief officiating priests at a सोमsacrifice , he who leads forward the wife of the sacrificer and prepares the सुरा( त्वष्टृso called RV. i , 15 , 3 ) RV. Br. S3rS. etc.
Vedic Index of Names and Subjects
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Neṣṭṛ, the name of one of the chief priests at the Soma sacrifice, occurs in the Rigveda[१] and later.[२] See Ṛtvij.
Vedic Rituals Hindi
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेष्टृ पु.
जो नेतृत्व करता है। अध्वर्यु का सहायक ऋत्विज्। वह यजमान पत्नी के आगे-आगे चलता है, और ‘सुरा’ तैयार करता है, आप.श्रौ.सू. 12.5.2 (सोम)। उसके पास एक धिष्ण्या होती है और वह सवन में भाग लेता है, आप.श्रौ.सू. 12.12.2; -०चमस। नेष्टृचमस
- ↑ i. 15, 3;
ii. 5, 5, etc. - ↑ Taittirīya Saṃhitā, i. 8, 18, 1;
vi. 5, 8, 5. 6;
Aitareya Brāhmaṇa, vi. 3, 10, etc.;
Śatapatha Brāhmaṇa, iii. 8, 2, 1, etc.;
Pañcaviṃśa Brāhmaṇa, xxv. 15, etc.
Cf. Hillebrandt, Vedische Mythologie, 1, 250, 261, 527.