सस्य

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सस्यम्, क्ली, (सस स्वप्ने + “माच्छाससिसूभ्यो यः ।” उणा० ४ । १०९ । इति यः ।) वृक्षादीनां फलम् । यथा, -- “स्रंसनं सीसकं सस्यं स्रस्तं सास्ना च साध्व- सम् ॥” इत्युष्मविवेकात् । इत्यमरटीकायां भरतः ॥ धान्यम् । यथा, हेमचन्द्रः । “धान्यन्तु सस्यं सीत्यञ्च व्रीहिस्तम्बकरिश्च तत् ।” शस्त्रम् । गुणः । इति विश्वः ॥ तस्य प्रशंसा यथा, “जीर्णमन्नं प्रशंसीयात् भार्य्याञ्च गतयौवनाम् । रणात् प्रत्यागतं शूरं सस्यञ्च गृहमागतम् ॥” इति चाणक्यशतकम् ॥ अन्यत् शस्यशब्दे द्रष्टव्यम् ॥

अमरकोशः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सस्य नपुं।

वृक्षफलम्

समानार्थक:फल,सस्य

2।4।15।1।2

वृक्षादीनां फलं सस्यं वृन्तं प्रसवबन्धनम्. आमे फले शलाटुः स्याच्छुष्के वानमुभे त्रिषु॥

 : अपक्वफलम्, शुष्कफलम्, हरीतक्याः_फलम्, अश्वत्थस्य_फलम्, वेणोः_फलम्, प्लक्षस्य_फलम्, न्यग्रोधस्य_फलम्, इङ्गुद्याः_फलम्, बृहत्याः_फलम्, जम्बूफलम्, बदरीफलम्, धत्तूरफलम्, क्रमुकफलम्, जातीफलम्, सस्यहेतुकृतम्

पदार्थ-विभागः : खाद्यम्,प्राकृतिकखाद्यम्, द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलनिर्जीवः, अचलनिर्जीववस्तु

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सस्य¦ न॰ सस--यत्।

१ वृक्षादीनां फले अमरः

२ क्षेत्रगते धान्येच हेमच॰
“सस्यं क्षेत्रं गतं प्रोक्तम्” स्मृतिः।
“स-स्यञ्च गृहमागतम्” चाणक्यः तालव्यादिरयमित्येके।

३ शस्त्रे

४ गुणे विश्वः।

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सस्य¦ n. (-स्यं)
1. Fruit.
2. Corn, grain.
3. A weapon.
4. A quality, an excellence. E. सस् to sleep, यत् Una4di aff; also शस्य, &c.

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सस्यम् [sasyam], [सस्-यत् Uṇ.4.119]

Corn, grain; (एतानि) सस्यैः पूर्णे जठरपिठरे प्राणिनां संभवन्ति Pt.5.97; see शस्य also.

Fruit or produce of any plant.

A weapon.

A good quality, merit. -Comp. -अद्, भक्षक a. granivorous. -इष्टिः f. a sacrifice made on the ripening of new grain; Ms.4.27. -पालः a. field-guarder. -प्रद a. fertile; क्षेम्यां सस्यप्रदां नित्यं पशुवृद्धिकरीमपि Ms.7.212.-मञ्जरी an ear of corn. -मारिन् a. destructive of grain. (-m.) a kind of rat or mouse. -मालिन् a. abounding in corn. -वेदः the science of agriculture. -शूकम् an awn of grain. -संवरः the Sāla tree.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सस्य n. (of unknown derivation ; also written शस्य; ifc. f( आ). )corn , grain , fruit , a crop of corn (also pl. ) AV. etc. etc.

सस्य m. (perhaps incorrect for शस्य)a sort of precious stone L.

सस्य n. a weapon L.

सस्य n. virtue , merit L.

Vedic Index of Names and Subjects

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

Sasya in the Atharvaveda and later regularly denotes ‘corn’ generally. It corresponds to the Avestan hahya. See Kṛṣi.