वृजन
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वृजनम्, क्ली, (वृज + “कॄपॄवृजीति ।” उणा० २ । ८१ । इति क्युः ।) पापम् । इत्युणादिकोषः ॥ आका- शम् । इति सिद्धान्तकौमुद्यामुणादिवृत्तिः ॥ निराकरणम् । इति संक्षिप्तसारोणादिवृत्तिः ॥ (संग्रामः । यथा, ऋग्वेदे । १ । ६३ । ३ । “त्वं शुष्णं वृजने पृक्षे ॥” “वृजन इत्यादीनि त्रीणि संग्रामनामानि अत्र पूर्व्वे विशेषणे वृजने वर्ज्जनयुक्ते संग्रामे हि वीराः पुरुषा वर्ज्ज्यन्ते हिंस्यन्ते ।” इति तद्भाष्ये सासणः ॥ बलम् । इति निघण्टुः । २ । ९ ॥ यथा, ऋग्वेदे । १ । १६६ । १५ । “विद्यामेषं वृजनं जीरदानुम् ।” “वृजनं बलम् ।” इति तद्भाष्ये सायणः ॥ प्राणिजातम् । यथा, ऋग्वेदे । १ । ४८ । ५ । “जरयन्ती वृजनं पद्वदीयते ।” “वृजनं गमनशीलं जङ्गमं प्राणिजातं जर- यन्ती *** वृजनं वृजी वर्जने । वर्ज्यते इति वृजनं प्राणिजातम् । कॄ पॄ वृजिमन्दिनिधा- ञ्भ्यः क्युरिति क्युप्रत्ययः । कित्त्वाल्लघपधगुणा- भावः योरनादेशे प्रत्ययस्वरः ।” इति तद्भाष्ये सायणः ॥)
वृजनः, पुं, (वृज + क्युः ।) केशः । कुटिले, त्रि । इत्युणादिकोषः ॥ (वाधके च त्रि । यथा, ऋग्वेदे । ६ । ३५ । ५ । “तमानूनं वृजनमन्यथा चिच्छूरो ।” “वृजनं बाधकम् ।” इति तद्भाष्ये सायणः ॥)
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वृजन¦ न॰ वृज्यतेऽत्र वृज--क्यु।
१ पापे उणादि॰
२ आकाशेसि॰ कौ॰।
३ केशे पु॰
४ कुटिले त्रि॰ उणादि॰।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वृजन¦ mfn. (-नः-ना-नं) Crooked. n. (-नं)
1. Sin.
2. Sky, atmosphere.
3. A [Page683-b+ 60] field cleared for pasture. m. (-नः) Hair. E. वृज् to quit, &c., Una4di aff. क्यु |
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वृजन [vṛjana], [वृजेः क्युः Uṇ.3.77] a.
Crooked.
Ved. Strong.
Ved. Moving.
(Hence) Perishable, transient.
नः Hair.
Curled hair.
नम् Sin.
A calamity.
Sky.
An enclosed piece of ground, an enclosure; especially a field cleared for pasture or agriculture.
Energy, strength.
A battle, fight.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वृजन n. (once वृज्)an enclosure , cleared or fenced or fortified place ( esp. " sacrificial enclosure " ; but also " pasture or camping ground , settlement , town or village and its inhabitants ") RV.
वृजन n. crookedness , wickedness , deceit , wile , intrigue ib.
वृजन n. = बल, strength Naigh. ii , 9
वृजन n. the sky , atmosphere L.
वृजन n. = निराकरणL.
Vedic Index of Names and Subjects
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Vṛjana, according to Roth,[१] denotes in several passages of the Rigveda[२] the ‘settlement’ or ‘village,’ the German ‘Mark’ and its inhabitants. Zimmer,[३] accepting this view, sees in Vṛjana the ‘secure abode’ (kṣiti dhruvā) where the clan lives,[४] the clan itself as a village community (like Grāma), and the clan in war.[५] Geldner,[६] on the other hand, takes the literal sense of Vṛjana ṭo be ‘net,’ developing all the other senses from that idea, but the traditional view seems more natural.