ओतु

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ओतुः, पुं स्त्री, (अवति गृहमाखुभ्यः । अव रक्षणे + “सितनिगमिमसिसच्यवीति” १ । ७० । उणादिः तुन् । “ज्वरत्वरेति” ६ । ४ । २० । ऊट् ततो गुणः ।) विडालः । इत्यमरः । (यथा मुग्ध- बोधे । “स्थूलोतुः । स्थूलौतुः ॥)

अमरकोशः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ओतु पुं।

मार्जारः

समानार्थक:ओतु,बिडाल,मार्जार,वृषदंशक,आखुभुज्

2।5।6।1।1

ओतुर्बिडालो मार्जारो वृषदंशक आखुभुक्. त्रयो गौधारगौधेरगौधेया गोधिकात्मजे॥

पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्येतरः, जन्तुः, स्तनपायी

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ओतु¦ पुंस्त्री अव--तुत् ऊठ् गुणः।

१ विडाले मार्ज्जारे। आ +वे--तुन् बा॰ संप्रसारणम् (पड्यानसुते) तिरश्चीनसृत्रे।
“नाहं तन्तुं न विजानाम्ये तुम्” ऋ॰

६ ,

९ ,

२ ।
“तन्तवःपटस्य प्रागायतानि सूत्राणि” ओतवस्तिरश्चनानि सूत्राणि” भा॰। अत्र रूपकतया वियदादीनां विस्तीर्य्यमाणत्वात्ओतुत्वं यथा तत्रैव भाष्ये
“वैश्यानरस्य पुत्रोऽसौ{??}रस्ताद्दिवि यः स्थितः। छन्दांस्यध्वरवस्त्रस्यस्तुतशस्त्राणितन्तवः। यजूंषि श्चेष्टाश्चोतु स्याद्वस्त्रं वातव्यमध्वरः” औ, मोतूत् पञ्चीकृतानि स्थूलानि ओतुस्थानीयान्यपिवियदादीनि” भा॰।
“ये अन्ता यावती सिचो य ओतवोये च तन्तवः। वासोयत्पत्नीभिरुतं तन्नः स्योनमुपस्पृशात्” अथ॰

१४ ,

२ ,

५१ । समासेऽवर्ण्णात्परस्यास्या दैर्वा पररूपम्स्थुलौतुः स्थूलोतुः।

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ओतु¦ m. (-तुः) A cat. E. अव् to go, &c. and तु Unadi affix, the radical is changed to ओ।

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ओतुः [ōtuḥ], 1 The woof or cross threads of a web; नाहं तन्तुं न वि जानाम्योतुम् Rv.6.9.2.

A cat (f. also); as in स्थूलो (लौ) तुः. [Vārt. ओत्वोष्ठयोः समासे वा on P.VI. 1.94], Śukra.4.161.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ओतु m. ( वे) , the woof or cross-threads of a web RV. vi , 9 , 2 AV. xiv , 2 , 51 TS. vi Kaus3.

ओतु n. N. of a सामन्A1rshBr.

ओतु mf. ( अव्Un2. i , 70 ), a cat Comm. on Pa1n2. 6-1 , 94.

Vedic Index of Names and Subjects

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

Otu in Vedic literature denotes the ‘woof’ in weaving and corresponds to Tantu, ‘the warp,’ the roots vā, ‘to weave,’ and tan, to stretch,’ from which these two terms are derived, being used in parallel senses. In the process of weaving a shuttle (Tasara) was used. The ‘weaver’ is termed vāya, and the ‘loom’ veman. A wooden peg (Mayūkha) was used to stretch the web on, while lead was employed as a weight to extend it.

The work of weaving was probably the special care of women. A metaphor in the Atharvaveda personifies Night and Day as two sisters weaving the web of the year, the nights serving as warp, the days as woof.